26 MAART 2014 - A+O fonds Gemeenten

NIEUWSBRIEF #9 MAART 2014
OR-VERKIEZINGEN
26 MAART 2014
EI
Het is zover. Alles wijst op een nieuw begin. De winter die
nooit kwam, lijkt buiten definitief verdreven. Ik wentel me
al dagen in de aangename voorjaarszon. Vroeger dan ooit.
In het Gelderse Delwijnen werd zelfs al het eerste kievitsei
van dit jaar gevonden. 5 maart 2014. Een vers ei, stelde
Landschapsbeheer Nederland vast.
En… u mag binnenkort gaan kiezen. Voor de gemeenteraad én ondernemingsraad. Voor nieuwe kandidaten met
nieuwe ideeën. Ook dat geeft mij als democraat een aangenaam voorjaarsgevoel.
Weet u nog hoe we in het najaar van start gingen met de
Mysterie Tour? In de Efteling leek 26 maart 2014 nog ver
weg, maar bedachten we samen al hoe we van de landelijke OR-verkiezingen een succes konden maken. Voor de
landelijke campagne sloeg A+O fonds-bestuurder Bert de
Haas het estafette-interview af met een riff op zijn drumkit. Hij overhandigde het estafettestokje aan de OR van
Stadsbank Oost-Nederland. De stokjes gingen naar Capelle aan den IJssel, Steenbergen, Renkum, Veiligheidsregio
Rijnmond en Horst aan de Maas. Overal ontmoetten we enthousiaste medezeggenschappers.
1
Op woensdag 26 maart
2014 zijn de landelijke
ondernemingsraadverkiezingen
voor gemeenten. Om echte
verkiezingen te kunnen houden,
moeten er binnen een gemeente
voldoende kandidaten zijn voor
de OR. Een gekozen OR heeft
meer recht van spreken.
Eens of oneens?
Reageer op Pleio
In deze nieuwsbrief
VNG-VOORZITTER ANNEMARIE
JORRITSMA ‘JUIST NU
IS MEDEZEGGENSCHAP
ONTZETTEND BELANGRIJK’
lees het artikel >
HOE KRIJG IK DIE HOGE
OPKOMST?
lees meer >
AND THE WINNER IS...
lees meer >
In deze Ieder1OR! neemt VNG-voorzitter Annemarie Jorritsma als laatste in de rij de stokjes graag in ontvangst.
Met alle veranderingen die gemeenten te wachten staan,
is een OR juist nu erg belangrijk, stelt Jorritsma. ‘Gewoon
gaan stemmen’, roept zij op.
Ik reken erop dat jullie dat doen. Het is zover. We gaan dit
voorjaar onze eigen ei leggen. Een nieuw begin voor de
medezeggenschap.
HERNIEUWD ELAN
MEDEZEGGENSCHAP HAARLEM
FRISSE, JONGE PLOEG STAAT
KLAAR lees meer >
ORAKEL
WE GAAN STEMMEN!
NOG EVEN ALLES OP EEN
RIJTJE
lees meer >
MAAK VAN DE VERKIEZINGSDAG
EEN FEEST!
lees meer >
NIEUWSBRIEF #9 MAART 2014
OR-VERKIEZINGEN
26 MAART 2014
VNG-VOORZITTER ANNEMARIE JORRITSMA
‘JUIST NU IS MEDEZEGGENSCHAP
ONTZETTEND BELANGRIJK’
“Gewoon gaan stemmen. Gewoon zorgen dat
we weer goede medezeggenschap krijgen.”
VNG-voorzitter Annemarie Jorritsma roept
medewerkers van gemeenten graag op om
26 maart hun stem uit te brengen voor de
ondernemingsraad. “Met alle veranderingen
binnen gemeenten is medezeggenschap juist
nu ontzettend belangrijk”, stelt Jorritsma. Haar
advies aan de nieuwe ondernemingsraden: “Laat
je niet bedelven onder papier.”
“Ondernemingsraden zijn de voelhorens binnen een
organisatie. Zij fungeren een beetje als de ogen en oren
voor een directie. Een ondernemingsraad hoort vaak
eerder wat er binnen een organisatie speelt dan de
directie. Andersom kan een ondernemingsraad helpen
om veranderingen vanuit de directie op een goede
manier te vertalen richting de medewerkers.”
Als schakel tussen werknemers en werkgever is
2
medezeggenschap voor gemeenten ontzettend
belangrijk, vindt VNG-voorzitter Annemarie Jorritsma.
Zeker met de veranderingen die medewerkers van
gemeenten te wachten staan. Jorritsma noemt de
decentralisaties en bezuinigingen. Maar de grootste
verandering is volgens haar dat burgers in de toekomst
veel meer zelf aan het stuur willen zitten. Jorritsma:
“Vroeger had de gemeente een aanbod en daar moest
de burger het mee doen. Nu willen we als gemeenten
meer naar burgers luisteren en moeten ambtenaren
ideeën vertalen naar beleid. Dat is een fundamentele
verandering. Ik zou niet weten hoe je dat moet
organiseren als medewerkers niet zelf betrokken zijn
bij veranderingen in de organisatie.”
Als VNG-voorzitter heeft Jorritsma niet te maken met
een ondernemingsraad. En als minister kon ze zich wel
eens ergeren als een OR en directie totaal van elkaar
waren ‘losgezongen’. “Maar als een directie een OR
niet meekrijgt in een gewenst proces, dan heb je het als
LEES VERDER >>
NIEUWSBRIEF #9 MAART 2014
OR-VERKIEZINGEN
26 MAART 2014
organisatie niet goed gedaan”, concludeert zij. Binnen
haar eigen gemeente ziet de burgemeester van Almere
dat medezeggenschap een heel positieve rol speelt,
zoals bij de ‘paarse cassette’. “Daarin probeert onze
organisatie naar analogie van de ‘paarse krokodil’ de
bureaucratie terug te dringen. We willen voor burgers
een prettige partner zijn. De medezeggenschap heeft
daar heel waardevolle ideeën voor ingebracht. Dat is
fantastisch. Daar wil ik de estafettestokjes wel voor
aannemen.”
Volgens Jorritsma moeten OR’en als strategisch
partner van de bestuurder proactief meedenken over
de werkwijze van de gemeente. Jorritsma: “Gemeenten
gaan bijvoorbeeld ook steeds meer samenwerken. Wie
is dan de werkgever van de betrokken ambtenaren?
Ondernemingsraden moeten proactief nadenken wat
dat betekent voor medewerkers en ook voor hun eigen
functioneren en daarover adviseren zodat goede keuzes
worden gemaakt”, aldus de VNG-voorzitter.
De OR hoeft niet op de stoel van de bestuurder te
gaan zitten, vindt ze. “Dat moet je niet willen. Soms
is het wel goed om eens met elkaar te bespreken
3
wie over wat gaat. Maar helemaal weglopen voor je
verantwoordelijkheid kan evenmin. Als je samen iets
hebt voorbereid, ben je wel medeverantwoordelijk. Dat
moet je accepteren. Anders functioneert het niet.”
Goede medezeggenschap verdient goede ondersteuning, verdedigt Jorritsma. Daar moet volgens haar gewoon capaciteit voor vrijgemaakt worden. “Een organisatie moet daar het belang van inzien en een goede
directie doet dat ook.” Een leidinggevende die een medewerker niet graag in de OR ziet, zou daar nog eens
heel goed over moet nadenken, vindt ze. “Als iemand
graag wil, dan zou iedere leidinggevende moeten zeggen: fantastisch, dat moet je doen!” Ze waarschuwt
ook. Jorritsma: “Het is leuk en eervol werk, maar soms
ook lastig. Je moet soms ook aan je achterban durven
uitleggen dat het niet zo is gegaan als zij hadden gewild
of gedacht. Dat heb ik als politicus zelf ook jarenlang
gedaan. Maar het is wel heel leuk, want je zit heel dicht
aan het stuur en dichtbij het bestuur.”
Na de verkiezingen beginnen de nieuwe ondernemingsraden. Jorritsma geeft ze alvast een advies mee: “Laat
je niet bedelven onder papier. Laat mensen vooral goed
uitleggen waar het over gaat, welke keuzes gemaakt
zijn of moeten worden. Voorkom dat je een ontzettende
stapel papier krijgt waarin op pagina 780 nog iets lastigs staat. Laat je niet verzuipen, want dan kom je niet
meer aan ander werk toe. Dat is niet de bedoeling.”
Maar eerst komen nog de landelijke OR-verkiezingen.
Jorritsma roept alle medewerkers binnen gemeenten
graag op om op woensdag 26 maart hun stem uit te
brengen: “Informeer je goed en stem dan op degene
die je vertrouwt.”
Bekijk hier de film
NIEUWSBRIEF #9 MAART 2014
OR-VERKIEZINGEN
26 MAART 2014
HOE KRIJG IK DIE HOGE
OPKOMST?
Heel simpel, maak er een wedstrijd van. We kunnen
veel leren van de gemeenteraadsverkiezingen die een
week eerder gehouden worden. En wat blijkt? Volgens
politicoloog en verkiezingsdeskundige Andre Krouwel
moet er wel wat te stemmen vallen. Wie wil er nu
stemmen als alle partijen het redelijk met elkaar eens
zijn, betoogde hij in een uitzending van Nieuwsuur.
Dus is het aardig om diverse kandidaten te hebben
met uiteenlopende standpunten en met diverse karaktereigenschappen. Maar ook voor de ondernemingsraadsverkiezingen in een gemeente waar ze allang
blij zijn dat er genoeg kandidaten zijn, is er een simpele truc te bedenken. En ook daar kunnen gemeenteraad- of Tweede Kamerverkiezingen een gids in zijn.
Daarvoor moeten we even vier jaar terug. Staphorst
en Schiermonnikoog hadden bij de Tweede Kamerverkiezingen op 9 juni 2010 de hoogste opkomst. De laatste gemeente kende maar liefst een percentage van
123,18 procent. En nee, het was geen dronken hoofd
Stembureau. De cijfers komen van de kiesraad in hun
proces-verbaal. Hoe dit kan? We komen er op terug.
En dat zet buurgemeenten aan het denken. Want waar
Schiermonnikoog 123,18 procent kende, daar haalde
Texel als enige Waddeneiland de honderd procent niet
eens. En dus worden de messen geslepen.
AND THE
WINNER IS…
Snel reageren levert wel eens wat
op. Zes gemeentesecretarissen en
ondernemingsraden meldden zich
rap aan en winnen daarmee een gratis workshop
Samen werken aan toekomst en partnerschap.
4
Op woensdag 19 maart moet Texel bij de gemeenteraadsverkiezingen proberen ‘de hoogste opkomst van
de eeuw’ te halen, kopt de Texelse Courant, die zich
weer baseerde op een oproep van de PvdA. “Volgens
de partij kunnen Texelaars met een hoge opkomst duidelijk het signaal afgeven dat Texel een zelfstandige
gemeente moet blijven. ‘De afgelopen jaren zijn fusies
van gemeenten aan de orde van de dag. Elke partij op
Texel vindt dat we onafhankelijk moeten blijven. Dat
kan alleen als er ook een groot draagvlak is bij de bewoners.”
Maar het meest wringt het toch wel dat Schiermonnikoog het Noord-Hollandse eiland de loef afstak met
de hoogste opkomst. Gezond chauvinisme als stemmentrekker. Een wedstrijdje doet het altijd goed. Al is
het maar om als eerste de uitslag te melden.
Dus laten we zorgen voor reuring en een happening,
en maak er vooral een ratrace met de buurgemeente
van. Wie heeft de hoogste opkomst en maak dat aan
het eind van de dag feestelijk bekend. Het zijn zomaar
wat lessen uit de politieke verkiezingen. Wedden dat
collega’s toch in hun eer aangetast worden bij een
lage opkomst? En oh ja, bezoekers van het gemeentehuis mogen op 26 maart niet voor de OR stemmen. In
tegenstelling tot toeristen op Schiermonnikoog.
In de workshop krijgen de gemeentesecretarissen en
hun ondernemingsraden in een halve dag handvatten
die helpen de relatie te verbeteren en de kwaliteit van
de discussies te verhogen. Gezonde machtsverhoudingen en een gelijkwaardige relatie zijn sleutelwoorden.
De vijf gratis workshops zijn er zes geworden, omdat
twee winnaars zich tegelijk hebben aangemeld. Alle
prijswinnaars hebben inmiddels bericht ontvangen.
NIEUWSBRIEF #9 MAART 2014
OR-VERKIEZINGEN
26 MAART 2014
HERNIEUWD ELAN MEDEZEGGENSCHAP HAARLEM
FRISSE, JONGE PLOEG STAAT KLAAR
Het campagneteam van de OR van de gemeente
Haarlem combineerde bewust een raadselachtige
campagnestart met digitale communicatie en
inhoudelijke bijeenkomsten. De medezeggenschap
staat weer op de kaart: er staat een frisse jonge ploeg
kandidaten klaar, vertelt campagnemedewerker
Jeroen Springveld.
In november verschenen er plotseling raadselachtige
affiches op strategische plaatsen in het gemeentehuis
van Haarlem. Niemand wist wie er verantwoordelijk
was voor het bombardement aan affiches en posters
met enkel een datum in transparante deurmatten. “Er
werd wel over gekletst en gegist. De rumours spreads”,
merkte Jeroen Springveld, campagnemedewerker voor
de OR-verkiezingen in Haarlem. Springveld: “Langzaam werden de affiches iets duidelijker. Uiteindelijk
heeft onze algemeen-directeur Jan Scholten, voor de
gelegenheid medezeggenschapsambassadeur, op de
nieuwjaarsbijeenkomst onthuld dat de OR erachter zat
en heeft hij de medewerkers attent gemaakt op de komende verkiezingen en vooral de meerwaarde van medezeggenschap voor een organisatie. Dat deed hij heel
goed.”
De medezeggenschap in Haarlem leeft. Er is groeiend
elan om de medezeggenschap komende jaren een rol
van betekenis te geven. Springveld: “De nieuwe OR wil
zich richten op de voorkant van het proces en namens
de medewerkers een stem hebben in de beleidsontwikkeling, bij voorbeeld op het gebied van duurzaam personeelsbeleid. ” Om slagvaardiger te kunnen vergaderen en handelen, werd in oktober besloten de nieuwe
OR terug te brengen van 15 naar 11 zetels.
Drie leden van de oude OR stellen zich opnieuw verkiesbaar. Inmiddels zijn er voor de elf zetels vijftien
5
kandidaten die zich voor het eerst via het personenstelsel verkiesbaar stellen. Moderne medezeggenschap
doet een appèl op medewerkers zelf en zij hebben tegenwoordig veel middelen om contact te onderhouden
met hun achterban, vindt OR Haarlem.
De nieuwe kandidaten werden niet alleen getriggerd
door de raadselachtige posters. Het campagneteam
had meer ijzers in het vuur, zonder te willen overdrijven. Springveld: “Een campagne neerzetten is heel
leuk. Soms moet je daarbij ongebreideld enthousiasme
beteugelen om foute overdaad te voorkomen. We wilden
vooral naar de toekomst kijken en optimisme uitstralen
en communiceren via eigentijdse, digitale middelen.”
Het campagneteam gebruikte de eigen actuele website
www.orhaarlem.nl en het intranet. Daarnaast werden
medewerkers via direct mails uitgenodigd voor twee
bijeenkomsten. In december organiseerde het campagneteam een openbare directievergadering met als
thema medezeggenschap. Onder leiding van een externe gespreksleider konden medewerkers met de zeven
leden van de directie in discussie. “Meedoen aan medezeggenschap is een boost voor je carrièreontwikkeling”, poneerde directeur Jan Scholten als stelling op
de bijeenkomst. Die meerwaarde van de OR werd door
veel aanwezigen onderkend.
Eind februari presenteerden 13 van de 15 OR-kandidaten zich op een lunchbijeenkomst aan bijna honderd
medewerkers die naar de voormalige stadsbibliotheek
waren gekomen. In de oude Doelenzaal gaven de kandidaten onder leiding van een externe gespreksleider
hun visie op onderwerpen als bezuinigingen, ‘bring
your own device’ en medezeggenschap in de huidige
tijd. Medewerkers kregen direct antwoord op hun vragen. Springveld: “Het was een heel goede bijeenkomst.
lees verder >>
NIEUWSBRIEF #9 MAART 2014
OR-VERKIEZINGEN
26 MAART 2014
Het was ook een bijzondere locatie met goede ambiance. Voor dit soort bijeenkomsten moet je in een andere omgeving gaan zitten en niet in het gemeentehuis
blijven.”
Springveld vindt het alleen jammer dat er vanuit het
management weinig belangstelling voor de bijeenkomst was. Springveld: “Nog niet iedereen binnen het
management snapt dat een actieve betrokkenheid vanuit medezeggenschap aan de voorkant later een hoop
gedoe en procedures kan voorkomen.”
Volgens Springveld staat er met de huidige 15 kandidaten een frisse, jonge ploeg vrouwen en mannen klaar.
“Er zijn veel kandidaten tussen 30 en 45 jaar. Daar ben
ik aangenaam door verrast”, zegt Springveld.
Medewerkers van gemeente Haarlem hebben tussen
19 en 26 maart een hele week de mogelijkheid om te
stemmen. Het Bureau Onderzoek en Statistiek van de
gemeente bouwde in samenspraak met verkiezingscommissie zelf een digitale verkiezingsapplicatie die
volgens Springveld ‘waterdicht’ is en voldoet aan alle
eisen van geheimhouding.
Voor na de verkiezingen zet Springveld namens de OR
alvast een onderwerp op de agenda. De OR is volgens
hem prominent voorstander van de flexibele netwerkorganisatie. “We willen een initiatiefvoorstel indienen om
medewerkers binnen de netwerkorganisatie met gelijke
rechtspositie aan het werk te houden. Daarin willen we
als het even kan met het GO samen optrekken.”
MAAK VAN DE VERKIEZINGSDAG EEN FEEST!
Als je vol inzet op verkiezingen, is de kans het grootst dat er meer kandidaten zijn dan zetels. En bij
verkiezingen wil je natuurlijk een hoge opkomst van stemmers. Dat geeft de OR draagvlak voor de komende periode. Mobiliseer medewerkers om te gaan stemmen. Maak van de verkiezingsdag een feest.
WAT KUN JE ZOAL DOEN?
• Laat een verkiezingskrant uitbrengen waarin de kandidaten zich voorstellen
• Promotiefilmpjes maken van de kandidaten
• Op de verkiezingsdag zelf een paar keer rondbazuinen hoelang het stembureau nog
open is via de postbakjes, e-mail, omroepinstallatie of een rondje langs de afdelingen
• Kantine aankleden met promotiemateriaal
• Baniers ophangen
• Ruime openingstijden van het stemloka(len) en duidelijke bewegwijzering
• Stemlokalen inrichten op verschillende locaties (buitendienst)
• Stemmen bij volmacht of per post mogelijk maken
• Medewerkers belonen en bedanken voor hun stem: stel een aardigheidje in het
vooruitzicht bij het uitbrengen van een stem
• Digitaal stemmen mogelijk maken
• WOR-bestuurder betrekken (oproep om te gaan stemmen) bij het feest van de
medezeggenschap
6
NIEUWSBRIEF #9 MAART 2014
OR-VERKIEZINGEN
26 MAART 2014
WE GAAN STEMMEN!
NOG EVEN ALLES OP EEN RIJTJE
Tref nu voorbereidingen voor de verkiezingsdag,
zodat straks alles op tijd klaar staat. Als
medewerkers digitaal stemmen, kun je wellicht
de applicatie nog een keer testen, zodat je op de
dag zelf niet voor onaangename verrassingen
komt te staan. Als er met het potlood gestemd
wordt, moeten stembureaus worden ingericht.
7
DE UITSLAG
Elk stembureau wordt bemenst door bij voorkeur een
voorzitter en twee leden. De OR-verkiezingscommissie benoemt en instrueert de leden van de stembureaus. In de stemlokalen zijn een tafel en telefoon, een
stemhokje (het is een geheime stemming) met schrijfgerei en een afsluitbare stembus (tenzij elektronisch
gestemd wordt). De leden van de stembureaus krijgen
een lijst van kiesgerechtigden (die voor dat stemlokaal
zijn opgeroepen), gewaarmerkte stembiljetten en tellijsten.
Op de verkiezingsdag neemt het stembureau de oproepkaarten in en verstrekt de stembiljetten. In het
stemhokje vullen de kiezers het stembiljet; daarna
gooien zij het stembiljet in de stembus. Na sluiting van
het stemlokaal worden de stemmen door een lid van
het stembureau geteld. Bepaald moeten worden:
Na het tellen van de stemmen, bepaalt de OR-verkiezingscommissie de verkiezingsuitslag. Eerst wordt
de kiesdeler bepaald (het aantal geldig uitgebrachte
stemmen gedeeld door het aantal OR-zetels).
In het lijstenstelsel worden de zetels eerst toegewezen aan de kandidatenlijsten. Een lijst krijgt zoveel zetels als het aantal keer dat de lijst de kiesdeler heeft
gehaald.
Waarschijnlijk blijven na deze eerste toedeling nog
zetels over. Deze zogenaamde restzetels worden
meestal achtereenvolgens toegekend aan de lijsten
met de grootste stemmenoverschotten. Vervolgens
worden per lijst de zetels toebedeeld aan de kandidaten. Dat gebeurt in de volgorde waarin zij op de lijst
staan, maar in het OR-reglement kan staan dat lager
geplaatste kandidaten op basis van persoonlijke voorkeurstemmen eerder een zetel krijgen. Ook stel je
vast wie van de niet-gekozen kandidaten aan de beurt
komen bij tussentijdse vacatures.
Wanneer een lijst na het berekenen van de kiesdeler
niet genoeg kandidaten heeft om de gewonnen zetels
in te nemen, dan zijn dat vacatures en moeten weer
verkiezingen uitgeschreven worden.
• Het totaal aantal uitgebrachte stemmen
• Het opkomstpercentage
• Het aantal ongeldige stemmen
• Het aantal geldige stemmen per kandidatenlijst en
per kandidaat
Bij gebruik van het personenstelsel gelden andere
regels. De kiezers brengen dan meestal evenveel
stemmen uit als er zetels zijn; de zetels worden rechtstreeks toegewezen aan de kandidaten in de volgorde
van hun stemmenaantal.
De uitkomsten worden bijgehouden op de tellijst. Om
fouten te voorkomen, worden de uitgebrachte stemmen door een ander lid van het stembureau nog een
keer geteld. Bij verschillende uitkomsten tel je opnieuw. De lijst kiesgerechtigden, de ingenomen oproepkaarten, de ingevulde stembiljetten en de tellijsten blijven minstens drie maanden bewaard. De
vastgestelde uitslag moet achteraf controleerbaar
zijn.
Na de vaststelling van de uitslag maakt de OR deze bekend aan de bestuurder, de medewerkers, de betrokken vakbonden en degenen, die een vrije lijst hebben
ingediend. Daarbij moet in elk geval vermeld worden:
• Het aantal geldige stemmen per lijst en per
kandidaat
• De gekozen kandidaten
• De reserve-kandidaten in opvolgingsvolgorde
per lijst.

Download Report