beeldverslag landelijke stoffendag 2014 def (Pdf)

Landelijke Stoffendag 2014
Donderdag 2 oktober 2014, Doorn
Grip op informatie. Dat is het centrale thema van de
Landelijke Stoffendag die dit jaar voor de vijfde keer is
georganiseerd. Informatie verzamelen, up to date
houden en delen is cruciaal om op een veilige en
gezonde manier om te kunnen gaan met gevaarlijke
stoffen. Vanwege de complexiteit van de materie en
de grote hoeveelheid gegevens is het daarbij
verstandig, en misschien wel noodzakelijk, om
samen te werken. Als branche, binnen een
cluster van bedrijven of met de overheid. Op
de Landelijke Stoffendag draait het dan ook
niet alleen om actuele kennis en nieuwe
inzichten, maar ook om transparantie, delen
en ontmoeten.
Doorn, 2 oktober 2014. Zo’n driehonderd
mensen zijn naar Landgoed Zonheuvel
gekomen voor de Landelijke Stoffendag
2014. Onder hen veiligheidsdeskundigen,
arbeidshygiënisten, KAM-coördinatoren,
managers en beleidsmakers. Elk van hen is
vanuit zijn eigen rol betroken bij het werken met gevaarlijke stoffen. Diverse branches waar met gevaarlijke stoffen wordt
gewerkt zijn vertegenwoordigd, variërend
van de chemische industrie tot de zorg, van
de schoonmaaksector tot de
offshore-industrie.
TNO, de Inspectie SZW en het Ministerie
van Infrastructuur en Milieu zijn de initiatiefnemers van dit evenement en leveren
elk een inhoudelijke bijdrage aan het programma. De Landelijke Stoffendag is een
boeiende mix van interactieve workshops,
informele netwerkmomenten en een
informatiemarkt. Deelnemers komen hier
voor actuele en praktijkgerichte informatie
over arbo en milieu, maar ook om de banden met andere experts aan te halen en
voor een ontmoeting met leveranciers van
veiligheidsproducten en -diensten. De
hoge opkomst toont aan dat de belangstelling voor een dergelijk informatie- en
netwerkevenement groot is.
KEYNOTE
De beleving van
gezondheidsrisico’s
Erik Tielemans, business line manager van TNO, opent het
plenaire deel van de dag. Tielemans gaat kort in op het
programma, dat dit jaar voor het eerst is aangevuld met
meer milieugerelateerde onderwerpen. Daarna geeft hij
het woord aan keynote speaker Jop Groeneweg.
Groeneweg is universitair docent aan de Universiteit
Leiden en senior onderzoeker bij TNO. Zijn vakgebied is de
cognitieve psychologie, in het bijzonder de perceptie van
risico’s en het beïnvloeden van gedrag. “Objectieve risico’s
staan los van de beleving van die risico’s”, benadrukt
Groeneweg. “Het is dus niet voldoende om de kale feiten
te presenteren. Die nuchtere benadering werkt niet omdat
het grootste deel van de mensen niet zo denkt. Zij raken
wel onder de indruk van scenario’s, niet van getallen.”
Werkgerelateerde gezondheidsrisico’s blijven in de
publieke opinie onderbelicht, toont Groeneweg aan. “We
maken ons druk om terrorisische aanslagen, tornado’s,
aardbevingen en overvallen. We onderschatten het risico
dat we ziek worden.” Bij gevaarlijke stoffen is er bovendien
sprake van een ‘onzichtbaar’ risico. Het verband tussen
blootstelling aan een bepaalde stof en ziek worden is voor
veel mensen niet helder. Niet iedereen wordt immers ziek
en áls je al ziek wordt kan dat jaren duren. “Mensen
hebben er geen beelden bij.”
Jop Groeneweg
“Gezondheidsrisico’s vliegen onder onze psychologische radar door. Gewone mensen kunnen zich deze
risico’s niet goed voorstellen en besteden er (dus)
geen aandacht aan. Ziek worden is een non-issue.”
Ontmoeting en uitwisseling binnen de regio
Mensen ontmoeten, best practices delen
en samen op zoek gaan naar oplossingen. Veel mensen komen speciaal naar
de Landelijke Stoffendag om te netwerken. In de pauzes, tijdens de lunch en bij
de afsluitende netwerkborrel is er
ruimschoots de gelegenheid om
contacten te leggen, ook met mensen
buiten de eigen sector en keten.
De organisatoren hebben het gemakkelijk gemaakt om experts uit de eigen regio
te ontmoeten. Arjella van Scheppingen
(Value2share) licht toe: “Een zinvolle
dialoog draagt bij aan de energie en
motivatie die nodig is om die next step te
maken. Dergelijke ‘betekenisvolle
ontmoetingen’ willen wij vandaag
faciliteren. Bij de ontvangst heeft u een
keycord gekregen in de kleur van uw
regio. Er zijn vijf regio’s: vijf kleuren.
Onze oproep: ga straks eens koffie
drinken of lunchen met iemand uit uw
eigen regio en zoek naar raakvlakken. In
uw profiel, dat u bij binnenkomst heeft
gekregen, kunt u daarnaast uw prangende vragen, sprekende voorbeelden en
eventueel informatie over uw expertise
kwijt. Vul uw profiel in en wij brengen
vraag en aanbod bij elkaar.”
Praktische
workshops
Vooraf hebben de
deelnemers een keuze
gemaakt uit een breed
aanbod aan praktijkgerichte workshops. Ze
kunnen drie workshops
volgen. De workshops
gaan over actuele
onderwerpen, zoals de
REACH-registratie, het
vaststellen van grenswaarden voor stoffen, het
signaleren van nieuwe
risico’s en het werken
met nanomaterialen.
Dirk van Well
“Werken met zeer zorgwekkende stoffen brengt
een langdurig en kostbaar traject bij de vergunningaanvraag met zich mee. Als er een alternatief
te vinden is, is dat altijd de beste optie.”
Workshop: slimme oplossingen door samenwerken
Individuele bedrijven kunnen hun voordeel doen met goede
ideeën en oplossingen die elders zijn ontwikkeld. Door samen
te werken en - bijvoorbeeld binnen een branche - met generieke oplossingen te komen, kunnen ze veel tijd en geld
besparen. De Inspectie SZW stimuleert en faciliteert dit proces.
Projectleider gevaarlijke stoffen Diana Martens schetst in deze
workshop wat de Inspectie SZW van bedrijven verwacht en op
welke manier samenwerking de inspectiedruk kan verminde-
ren. “Wij gaan graag de dialoog met u aan. Wij zijn geen
adviseurs. Wel kunnen wij uw oplossingen in een vroeg stadium
toetsen aan het wettelijk kader.”
Jenda Horák, jurist bij branchevereniging Focwa, geeft een
voorbeeld van zo’n branchebrede oplossing. “Wij ontwikkelen
een nieuw instrument dat ondernemers in de schadeherstelbranche helpt om veilig te werken. Dat instrument moet
begrijpelijk, toekomstbestendig, gebruiksvriendelijk en
grondig onderbouwd zijn. En het moet voldoen aan de eisen
van de Inspectie SZW. We nemen niet de stoffen als uitgangspunt, maar beginnen met de activiteiten in onze branche en
kijken dan welke typen stoffen daarbij worden gebruikt.
Zo krijgen we een logische indeling. Het eindproduct is een
serie veilige werkwijzen voor de meest voorkomende processen
in combinatie met een branchebreed stoffenregister.”
Viola van Guldener
“Het ontwikkelen van een vitale veiligheidscultuur
binnen je organisatie heeft iets weg van bergbeklimmen. Het gaat niet om bereiken van de top,
maar om het proces dat je onderweg samen
doormaakt.”
Workshop:
cultuur & gedrag
Veel belangstelling is er voor de workshop over
het effect van de bedrijfscultuur op gezond en
veilig werken. Het is een onderwerp dat mensen
na aan het hart ligt omdat zij in hun eigen werk
vaak worstelen met een veiligheidscultuur die niet
optimaal is. “Ik wil graag dat er in mijn organisatie een cultuur ontstaat waarin mensen veiliger
gaan werken en dat ook zelf willen. Dus niet
alleen maar omdat het verplicht is”, verzucht een
deelnemer tijdens de workshop. “De Inspectie
heeft vastgesteld dat gedrag en cultuur een rol
speelde bij een aanzienlijk deel van de ernstige
ongevallen op het werk in de afgelopen 15 jaar”,
zegt Viola van Guldener (TNO), die de workshop
leidt. “Het is niet eenvoudig om de cultuur van
een organisatie te veranderen. Dat kost tijd. Toch
is het de sleutel om risico’s nog verder terug te
dringen.” Overigens is het niet voldoende om je
alleen daarop te focussen. Ook de technische en
de organisatorische kant moeten in orde zijn.
De bedrijfscultuur bestaat uit gezamenlijke
waarden, ongeschreven regels, overtuigingen en
aannames. Groepsprocessen die op hun beurt
weer het gedrag van individuele medewerkers
beïnvloeden. “Door veiligheid en gezondheid
bespreekbaar te maken, medewerkers goed te
informeren en te trainen kun je het veiligheidsbewustzijn vergroten. Daarvoor is ook leiderschap
nodig en commitment van de directie. Tot slot is
ook eigenaarschap van belang en heldere
afspraken over het aanspreken van collega’s over
onveilig gedrag”, zegt Van Guldener.
Workshop:
de zorgenkindjes
onder de stoffen
Kwik, hexachloorbenzeen, nikkelboorfosfide,
trifluraline: een greep uit de ruim 1300 ‘zeer
zorgwekkende stoffen’ die op de ZZS-lijst van
het RIVM staan. Lonneke van Leeuwen (RIVM)
maakt de deelnemers wegwijs in de wereld van
deze zeer giftige en gevaarlijke stoffen. De
stoffenlijst groeit nog steeds. Ook internationaal wordt gestaag verder gebouwd aan een
vergelijkbare lijst met ‘substances of very high
concern’. “Deze stoffen kunnen kankerverwekkend zijn, de voortplanting belemmeren of
zich ophopen in de voedselketen. Bedrijven die
met deze stoffen werken of ze importeren
moeten aan strenge regels voldoen als zij ze
willen blijven gebruiken.” De overheid streeft
er namelijk naar om deze stoffen zoveel
mogelijk te weren. Vervanging van deze stoffen
door ongevaarlijke stoffen heeft de voorkeur.
Alleen als er geen alternatief is en als een
bedrijf echt kan bewijzen dat de risico’s
beheerst worden, kan de overheid besluiten
om toch een vergunning te verlenen. “Het is
een gigantische klus om zo’n vergunning te
krijgen”, vertelt Dirk van Well van branchevereniging VNCI. “De aanvraag is kostbaar, er is
een tijdrovend onderzoek voor nodig en de
vergunning wordt altijd voor een bepaalde tijd
verleend. Bovendien weet je als bedrijf nooit of
je aanvraag gehonoreerd wordt. Daarom is
meestal het beste om een alternatief te
zoeken.”
Informatiemarkt
In de pauzes tussen de presentaties en de workshops is het druk
op de informatiemarkt. Zo’n
twintig bedrijven, adviesbureaus
en overheidsorganisaties presenteren zich hier met producten en
diensten op het brede terrein van
veiligheid en gevaarlijke stoffen.
Bezoekers kunnen zich hier laten
informeren over handige hulpmiddelen, zoals de
Stoffenmanager en het
Brandweerinformatiesysteem
(BIG), ze kunnen een softwarepakket voor veiligheidsinformatiebladen uitproberen of vragen stellen
aan de REACH-helpdesk van het
RIVM. Op de informatiemarkt
worden ook gasdetectiesystemen,
trillingsmeters en professionele
gaspakken gedemonstreerd.
Terugblik
Voor de plenaire afsluiting van de Landelijke Stoffendag komt
iedereen weer bijeen in de grote zaal. Diana Martens (Inspectie
SZW) en Jochem van der Waals (Ministerie van IenM) kijken kort
terug op vijf jaar Landelijke Stoffendag. “We zien een kentering.
Vijf jaar geleden lag de nadruk op het ‘hoe’: men was vooral op
zoek naar technische oplossingen. Nu realiseren we ons dat het
er ook om gaat dat werknemers inzien: gezond werken is niet
vanzelfsprekend. Je moet er iets voor doen. Daarom is er dit jaar
aandacht voor de invloed van cultuur en gedrag.”
Wat verder opvalt is dat er veel meer openheid is. Bedrijven
aarzelen niet om hun problemen te bespreken en zijn trots op
de oplossingen die ze hebben bedacht. Ze houden de kaarten
niet meer tegen de borst. “De samenwerking tussen de Inspectie
en de bedrijven is verbeterd”, stelt Martens vast.
Het Ministerie van IenM doet dit jaar voor het eerst mee aan dit
evenement. Waarom? “Alle regelgeving - REACH, arbo, milieuwetgeving - komt samen bij bedrijven. Als overheid willen we
dit ook in samenhang zien”, zegt Van der Waals. “De ministeries
werken elk vanuit een eigen invalshoek aan hetzelfde doel:
verantwoord omgaan met gevaarlijke stoffen. Die samenhang
willen wij gezamenlijk gestalte geven.”
Grip op data
Tijdens de workshops werd duidelijk dat
veel organisaties nog altijd worstelen
met de complexe regelgeving en de
grote hoeveelheid gegevens waar ze mee
te maken krijgen. “Er zijn handige tools
beschikbaar die bedrijven helpen om
meer grip op de data te krijgen”, besluit
Martens. “Samenwerking is de sleutel
om minder last te hebben van alle
regelgeving. Dat kan binnen de branche
en in de keten, maar ook regionaal,
dwars door sectoren heen. Meer en
meer zien we dat bedrijven de goede
oplossingen delen die ze samen hebben
bedacht. Dat is de toekomst.”
Nathan Kuper
“Jullie zijn ambassadeurs voor de aanpak van de
risico’s van gevaarlijke stoffen. Laat weten wat er
plaatsvindt, draag alle kennis uit en blijf creatieve
oplossingen aandragen.”
Jochem van der Waals
“Alle regelgeving - REACH, arbo, milieuwetgeving komt samen bij bedrijven. Als overheid willen we
dit ook in samenhang zien.”
Diana Martens
“Veilig werken met gevaarlijke stoffen moet
gewoon worden. Net zo gewoon als het nu op
bouwplaatsen is om een veiligheidshelm te
dragen. Twintig jaar geleden was dat nog niet het
geval. Een vergelijkbare ontwikkeling willen we
zien bij gevaarlijke stoffen.”
Reacties van deelnemers
“Een innovatieve en inspirerende dag.”
“Veel problemen kunnen opgelost worden als
bedrijven in de keten met elkaar in gesprek
gaan. Zo breng je elkaar naar een hoger niveau.
Deze netwerkdag geeft een aanzet.”
“De verbreding van het programma is een
goede zaak. Arbo en milieu liggen in elkaars
verlengde als het om gevaarlijke stoffen gaat.
Dat het Ministerie van Milieu is aangehaakt zie “De workshop over onze toekomst met REACH
ik als een positieve ontwikkeling.”
en de keynote over menselijk gedrag vond ik
bijzonder boeiend.”
Alle workshops op een rij
REACH-registratie
Slimme oplossingen
In 2018 is het zo ver. Wat betekent dit voor productenten, importeurs
en afnemers?
Samen op zoek naar branchebrede oplossingen voor veilig en
gezond werken.
Indelen, etiketteren en verpakken
Preventie van arbeidsgerelateerde longaandoeningen
Vanaf 1 juni 2015 zijn nieuwe etiketten met gevaarsaanduidingen
verplicht op verpakkingen van mengsels van chemische stoffen.
Bepaalde stoffen veroorzaken astma, COPD en longkanker. Hoe
herken je deze stoffen en hoe kunnen we het aantal longziekten
door werk terugdringen?
Wegwijs in de wereld van zorgwekkende stoffen
Wat zijn zeer zorgwekkende stoffen? Hoe herkent u ze en aan welke
eisen moet u voldoen als u ze gebruikt?
Werken met nanomaterialen
Substitutie van zeer zorgwekkende stoffen
Hoe kunnen bedrijven de blootstelling aan nanomaterialen
meten? Welke grenswaarden zijn er en hoe beheersen we de
risico’s?
Een praktische en laagdrempelige aanpak om alternatieven te vinden
voor deze stoffen.
Cultuur en gedrag
Grenswaarden
Welke winst kun je boeken voor veilig en gezond werken door
het gedrag van mensen en de organisatiecultuur te veranderen?
Hoe stel je grenswaarden vast voor de stoffen waarover geen informatie
beschikbaar is?
Omgaan met nieuwe risico’s
GEIS: een brug tussen REACH en Arbo
Alle relevante informatie over veilig gebruik van schoonmaakproducten in één overzicht. Voordeel: de zeepfabrikanten voldoen aan hun
REACH-verplichting, de schoonmaakbedrijven aan de arboregels.
Door nieuwe technologieën, nieuwe stoffen en nieuwe werkwijzen ontstaan ‘emerging risks’. Deze workshop gaat over het
opsporen en beheersen van deze risico’s.
Verantwoord gebruik van blootstellingsmodellen
Zijn deze modellen wel betrouwbaar en nauwkeurig genoeg?
Aan de slag met de Zelfinspectie
Waar lopen bedrijven tegenaan bij het invullen van hun
Zelfinspectietool?
Huidblootstelling schatten
Hoe schat je de risico’s van huidblootstelling in? Een model.
De presentaties van de workshops staan vanaf
3 november op www.stoffenmanager.nl
De Landelijke Stoffendag is een initiatief van Inspectie SZW, Ministerie van
Infrastructuur en Milieu en TNO.
Congresorganisatie: Value2share, www.value2share.nl
Beeldverslag:
Tekst: Eva van Teeseling, Tekstbureau Opus 1
Foto’s en lay-out: Rolf Resink, hetismooiwerk.nl

Download Report