Landgoed Wellerwaard - Duurzaam in Noordoostpolder

Projectidee voor nieuwe natuur in Flevoland
Landgoed Wellerwaard
2
Natuur én wonen - Landgoed Wellerwaard
1 Nieuw landgoed in de Wellerwaard
De gemeente Noordoostpolder, de provincie Flevoland en het waterschap Zuiderzeeland
hebben samen met andere partijen de afgelopen jaren gewerkt aan de realisatie van een
ecologische en recreatieve verbinding tussen Emmeloord en het Kuinderbos. Ook momenteel
worden nog werkzaamheden uitgevoerd.
In het midden van deze verbinding ligt de Wellerwaard, op de kaart ter plaatse van nummer
1. De Wellerwaard moet een aantrekkelijk groen recreatiegebied geworden. Deze ambitie is al
bijna gerealiseerd; een groot deel van de inrichtingsmaatregelen is reeds uitgevoerd. Tussen
het Friesepad en de Kuinderweg ligt een nieuw natuurgebied. Rietlanden, waterpartijen en
struwelen wisselen elkaar af. De openheid en water zijn sterk bepalend. Het gebied is een
uitloopgebied voor bewoners van Emmeloord en andere recreanten. Fiets- en wandelpaden
maken het gebied toegankelijk.
Ten noorden van dit natte natuurgebied biedt de gemeente in het bestemmingsplan
mogelijkheden voor landelijk wonen. Echter er is op dit moment nog geen enkele kavel
verkocht. Wat een aantal jaren geleden was bedacht, is tot op heden helaas nog niet van de
grond gekomen. Dit onder andere vanwege veranderingen in de markt.
Grontmij heeft samen met een lokale initiatiefnemer een concreet idee ontwikkeld om de
ontwikkeling van deze strook daadwerkelijk ter hand te nemen: een nieuw landgoed. Het
voorliggende rapport betreft de inzending voor de tweede ronde van het programma ‘Nieuwe
natuur in Flevoland’.
Arnhem, augustus 2014
Figuur 1: Corridor Emmeloord-Kuinderbos (bron: bestemmingsplan Wellerwaard)
Projectidee voor nieuwe natuur in Flevoland - Landgoed Wellerwaard
3
2 Het plan
Het landgoed
Het idee behelst het ontwikkelen van een mooi landgoed van ongeveer 10 hectare. Binnen
het landgoed willen we zowel de woonfunctie invullen, als ook nieuwe natuur realiseren die
de aangrenzende natuur aanvult en robuuster maakt. Hierdoor verbreden en versterken we
de Wellerwaard en wordt de ecologische verbinding tussen het Kuinderbos en Emmeloord
versterkt. Bovendien breiden we hiermee ook de mogelijkheden voor recreanten uit.
Het landgoed bestaat uit twee delen die in samenhang met elkaar zijn ontworpen en aansluiten
op het aangrenzende natuurgebied de Wellerwaard. Zie kaart hiernaast voor het voorlopig
ontwerp. Dit voorlopig ontwerp dient als basis voor het opstellen van het inrichtingsplan. Hierin
krijgen de verschillende onderdelen van het plan hun definitieve vorm en locatie.
Het parkachtige deel
We willen het eerste deel - 5 hectare - ontwikkelen als parkachtige omgeving met 1 landhuis
als woning, inclusief ondersteunende bebouwing. Ook hier is veel natuur te vinden in de vorm
van grasland, struweel en houtopstanden met bijvoorbeeld haagbeuken en essen. Op deze
relatief droge natuurlijke delen kunnen soorten beschutting en broedplekken vinden, denk
aan de groene specht en de koekoek. Ook voor vlindersoorten als het bruin zandoogje en het
icarusblauwtje vormen deze drogere delen een geschikte biotoop.
de randen op. Daar waar het terrein nog verder omhoog loopt en droger wordt, ontstaan
vestigingsmogelijkheden voor de grote weerschijnvlinder en kommavlinder. De nieuwe natuur
loopt daarna natuurlijk over in de parkachtige natuur van het landgoed.
Het totaal wordt een afwisselend en gevarieerd geheel. Open en dichte ruimten wisselen elkaar
af. Dit is geschikt voor verschillende planten- en diersoorten, maar het is vooral ook aantrekkelijk
voor wandelaars. Het gebied wordt aangesloten op de bestaande wandelmogelijkheden van de
Wellerwaard en is toegankelijk voor wandelaars om een ommetje te maken.
Water
Het waterschap Zuiderzeeland geeft aan dat er geen knelpunt in de buurt is ten aanzien
van waterberging en zij geen doelstelling heeft om extra capaciteit te realiseren. Dit gezegd
hebbende, draagt de ontwikkeling van het landgoed feitelijk wel bij aan waterberging, zei het op
bescheiden schaal vanwege de grootte van het gebied. De afgravingen in het nieuwe natuurdeel
moeten dan wel diep en groot genoeg zijn. In de Wellerwaard zelf wordt niet gebouwd,
waardoor er geen effecten zijn op de waterberging die moet worden gecompenseerd.
De afwatering van de omringende landbouwgronden loopt nu via sloten naar de Tocht. In
de nieuwe situatie wordt deze afwatering worden behouden, door het verleggen en nieuw
aanleggen van sloten.
De nieuwe natuur
Het tweede deel van het landgoed bestaat in principe uit landbouwareaal. Op dit deel willen
we nieuwe natuur realiseren. De ambitie is een gebied, wat aansluit op de ecologische,
hydrologische, recreatieve en landschappelijke situatie van het bestaande natuurgebied de
Wellerwaard. Van zuid naar noord willen we een dusdanige natuurlijk overgang maken, dat
er variatie van ecologische omstandigheden ontstaan. Het zuidelijke deel wordt het meest
lage deel (ongeveer dezelfde hoogte als de gebieden in de Wellerwaard). Hier ontstaan
stilstaande wateren en drassige gronden met veel riet(moeras). Naast diverse watervogels,
ontstaat hier een interessant habitat voor bijvoorbeeld de rietzanger, kleine karakiet en het
baardmannetje. Tevens vormen de rietlanden een uitstekend biotoop voor de noordse
winterjuffer, een kwetsbare libellensoort. Vanuit deze natte zone zal het terrein langzaam
verder omhoog lopen naar (vochtig) hooiland. Hier groeien zwenkgrassen, schapegras en
andere waard- en nectarplanten voor vlinders. Terrein voor bijvoorbeeld het groot dikkopje,
argusvlinder en misschien wel de roodborsttapuit. Hier en daar schieten wilgen en elzen langs
De kommavlinder.
Projectidee voor nieuwe natuur in Flevoland - Landgoed Wellerwaard
5
6
Projectidee voor nieuwe natuur in Flevoland - Landgoed Wellerwaard
3 Samenwerking en draagvlak
Samenwerking met de gemeente
Het waterschap
Grontmij heeft dit plan samen met een lokale initiatiefnemer opgesteld. De belangrijkste partner
in deze is de gemeente Noordoostpolder en de eerste stap die we hebben ondernomen is het
aangaan van een dialoog met de gemeente. De gemeente is enthousiast en heeft zich achter
het plan geschaard. Ook het college en de gemeenteraad (in de raadsvergadering van juni
2014) hebben zich positief uitgesproken voor de ontwikkeling van een nieuw landgoed in de
Wellerwaard. De gemeente heeft uitgesproken dat zij volledige medewerking willen verlenen.
Momenteel werkt Grontmij namens de initiatiefnemer samen met medewerkers van de
gemeente aan de verdere uitwerking en inhoudelijke begeleiding van het plan.
Water is een belangrijk onderdeel van de Wellerwaard en dus voor het nieuwe landgoed. Het
waterschap Zuiderzeeland is daarom ook een belangrijke partner. Er is in de afgelopen maanden
gesproken met het waterschap. In de eerste plaats over het voorlopig ontwerp, de voorwaarden
die gelden vanuit het watersysteem en het beleid van het waterschap. Hier is in het vorige
hoofdstuk reeds iets over gezegd. Hiernaast hebben we met het waterschap afgesproken dat
bij de uitwerking van het plan tot een definitief ontwerp het watersysteem integraal wordt
meegenomen en dat het waterschap bij het opstellen van het plan wordt betrokken. Uiteraard
toetst het waterschap het initiatief ook in het kader van de planologische procedure, maar door
vroegtijdig samen naar het plan te kijken wordt gewaarborgd dat er geen nadelige gevolgen
zijn van het initiatief op het watersysteem en wordt vertraging in de formele procedure
voorkomen. Tot slot is met het waterschap ook gesproken over de wijze waarop straks het totale
gebied het best beheerd kan worden, door wie en of er een andere eigendomsverhouding
optimaler is. De komende maanden verkennen we de mogelijkheden verder.
Voor het ontwikkelen van het plan is 10 hectare grond nodig. Deze grond is momenteel is
bezit van de gemeente Noordoostpolder. Er is de afgelopen maanden met de gemeente
voorlopige overeenstemming bereikt over de verkoop van de gronden van de gemeente aan
de initiatiefnemer. Er wordt momenteel samen met de gemeente gewerkt aan een definitieve
koopovereenkomst. De gemeente heeft de initiatiefnemer een optie tot de koop van gronden
afgegeven. Met betrekking tot deze optie is onder andere het volgende met de gemeente
afgesproken:
• Het gebied krijgt een gebouw met een woonfunctie, inclusief ondersteunende bebouwing,
op een kavel van circa 3200 m2 en parkachtige landgoed natuur op de overige oppervlakte.
• Er wordt een landgoed gerealiseerd met landhuis van allure, ondersteunende bebouwing
en natuur passend bij de maat en schaal van het landschap. Voor zowel het landgoed,
de bebouwing als de natuur worden zorgvuldige ontwerpen en plannen opstellen door
vakkundige partijen en erkende (landschaps)architecten.
• De algemene welstandscriteria zijn van toepassing. De welstandsprocedure zal
vergemakkelijkt worden door (gezamenlijk) enige beeldkwaliteitscriteria op te stellen.
Daarvoor wordt de gemeente bij de verdere planvorming nauw betrokken.
• De gemeente stelt het uitwerkingsplan op, nodig voor de planologische procedure.
• Het nieuwe landgoed wordt toegankelijk voor recreanten.
Agrariërs, Staatsbosbeheer en overige partijen
Naast de gemeente en het waterschap zijn er nog andere partijen die worden betrokken bij
de uitwerking van het plan, denk aan agrariërs en bewoners in de omgeving en partijen als
Staatsbosbeheer. Met sommige van deze partijen is al contact gelegd. Zo is de naburige agrariër
persoonlijk geïnformeerd over wat er komen gaat. En ook met Staatsbosbeheer is gesproken
over hun plan voor de toevoeging van een perceel bij het Kuinderbos. Met SBB volgt een
overleg over de specifieke natuurambitie, de maatregelen om daar te komen en het beheer.
Op deze manier kunnen we de invulling van delen van de ecologische corridor in samenhang
met elkaar uitvoeren, denk aan maatregelen voor bepaalde doelsoorten die op beide plekken
worden genomen. De agrariërs en bewoners in directe omgeving van de Wellerwaard worden
de komende maanden ook geïnformeerd over het plan en de realisatie ervan.
Projectidee voor nieuwe natuur in Flevoland - Landgoed Wellerwaard
7
8
Natuur én wonen - Landgoed Wellerwaard
4Realisatie
Ontwikkelingskosten voor de initiatiefnemer
Vliegwieleffect
De particuliere initiatiefnemer gaat circa 10 hectare grond kopen van de gemeente. Hierover is
reeds een principe afspraak gemaakt. Voor de bekostiging van de totale ontwikkeling staat de
initiatiefnemer garant. Kosten voor de planvorming, uitvoering en beheer komen voor rekening
van initiatiefnemer. De gemeente heeft toegezegd het uitwerkingsplan te gaan opstellen.
Het nieuwe landgoed is een aanwinst voor de gemeente Noordoostpolder. Niet alleen komen
er meer natuur, een groen woonmilieu en meer recreatie mogelijkheden. De ontwikkeling
betekent ook de realisatie van een flink deel van de door de gemeente geplande ontwikkeling
van het woongebied ten noorden van de Wellerwaard.
Bijdrage van het programma ‘Nieuwe natuur in Flevoland’
Daarnaast is het nieuwe landgoed een vliegwiel voor de realisatie van de rest van het gebied
met woonbestemming. Het kan een motor zijn waarmee oorspronkelijke ambities van
de gemeente, provincie en het waterschap behaald kunnen worden, namelijk de gehele
ontwikkeling van de geplande ontwikkeling van het woongebied. De overige delen van het
woongebied kunnen ontwikkeld worden als nieuwe natuur en/of landgoed. Op de pagina
hiernaast staat een voorlopig ontwerp van een mogelijke totale ontwikkeling.
De helft van het landgoed waar nieuwe toegankelijke natuur is voorzien bestaat vooralsnog
uit landbouwgrond, dat in bezit is van de gemeente en tijdelijk wordt verpacht aan een
agrariër. Om deze kans financieel mogelijk te maken wordt een bijdrage gevraagd vanuit ‘
Nieuwe natuur in Flevoland’. Het gaat om 5 hectare grond en hiervoor vraagt de initiatiefnemer
subsidie aan. Het gaat om een bedrag van ongeveer € 300.000,-. Hiermee kan gedeeltelijk aan
de waardevermindering en de inrichting van de nieuwe natuur tegemoet worden gekomen.
De overige kosten neemt de initiatiefnemer voor haar rekening. Als het subsidiebedrag wordt
verkregen ziet de initiatiefnemer af van agrarisch gebruik van 5 hectare grond en de inkomsten
die hiermee gepaard gaan. In dat geval krijgt de 5 hectare grond ook formeel juridisch de
bestemming natuur in het uitwerkingsplan van de gemeente. Na de inrichting van de nieuwe
natuur neemt de initiatiefnemer ook de verantwoordelijkheid voor het beheren ervan.
Planning
Het onderdeel nieuwe natuur is afhankelijk van een bijdrage uit het programma, maar
voor de overige onderdelen van het plan is de financiering rond. De gemeente gaat het
uitwerkingsplan Wellerwaard opstellen om het initiatief juridisch mogelijk te maken. Hierna
wordt de vergunningenprocedure opgestart. De realisatie van het plan wordt daarna snel
ter hand genomen. Grontmij begeleidt de initiatiefnemer bij de planvorming en uitvoering
van het project.
Globaal is de planning als volgt:
September 2014 - oktober 2014 Oktober 2014 - februari 2015 Maart 2015 - april 2015
Mei 2015 - oktober 2015
definitieve koopovereenkomsten sluiten
definitief inrichtingsplan, uitwerkingsplan en procedure
vergunning en procedures
realisatie
Dit totaalplan biedt mogelijkheden voor de gemeente om haar toekomstige realisatie van
nieuwe woongebieden in de gemeente (bijvoorbeeld bij Emmeloord) te compenseren.
Hierdoor draagt dit plan bij aan de economie van de gemeente. Hiernaast beidt het
mogelijkheden voor particulieren en instanties om landgoederen en / of natuur te
ontwikkelen. Het is zaak om interesse te wekken over de ontwikkelmogelijkheden die er
bestaan in dit gebied. Grontmij heeft landelijk een netwerk die we inzetten om mogelijke
gegadigden te vinden. Met dit totaalplan onder de arm gaat Grontmij aan de slag om meer
belangstelling te creëren voor landelijk wonen het prachtige polderlandschap van de gemeente
Noordoostpolder.
Contact
Voor meer informatie kan contact worden opgenomen met:
Grontmij
Ir. J. (Jesse) Poppema
T: 088 8115172
M: 06 455 343 54
E: [email protected]
Projectidee voor nieuwe natuur in Flevoland - Landgoed Wellerwaard
9
De meetlat
CriteriaDeelaspecten
Motivatie
Belevingswaarde
In welke mate levert het project beleefbare, functionele en inpasbare natuur op?
• Er wordt 5 hectare nieuwe natuur gerealiseerd.
•De nieuwe natuur sluit qua natuurtypen aan op de bestaande
natuur van de Wellerwaard.
•Er wordt een robuustere ecologische verbinding gerealiseerd
tussen Kuinderbos en Emmeloord.
• De nieuwe natuur wordt openbaar toegankelijk.
• Er ontstaat een aantrekkelijk landgoed.
In welke mate heeft het project waarde voor dagrecreatie of verblijfsrecreatie
of biedt het kansen voor economische ontwikkeling?
• Dagrecreatieve mogelijkheden worden vergroot.
•Het plan biedt mogelijkheden voor compensatie van te realiseren
woongebied in de gemeente.
•Meer dagrecreatieve mogelijkheden vergroten de kansrijkheid voor
ondernemers om zich nabij de Casteleynsplas te vestigen.
Hoe groot is de afstand van het project tot stedelijk gebied of grote toeristische
•De ontwikkeling is gelegen op enkele kilometers van de kern
voorzieningen?Emmeloord.
• Op enkele honderden meters ligt de Casteleynsplas en een golfbaan.
Ecologische waarde
In welke mate draagt het project bij aan de versterking van de EHS, het bereiken
• Er komt meer natte natuur.
van internationale natuurdoelstellingen, het bevorderen van biodiversiteit en/of
• Het project zorgt voor een robuuster ecologisch gebied en
het robuuster maken van Flevolandse natuur? verbinding tussen de Casteleynsplas en het Kuinderbos.
•Er ontstaat habitat voor gewenste en kwetsbare soorten als de
bruine kiekendief, de kommavlinder en de noordse winterjuffer.
In welke mate draagt het project bij aan het realiseren van het Flevolandse
• De provincie investeert samen met de gemeente en particulieren
natuurbeleid?in de realisatie van de Wellerwaard. Met ondersteuning van dit
particuliere initiatief ontstaat een groter oppervlak aan natuur en
een robuustere verbinding in de Wellerwaard.
• Het kiekendieffourageergebied wordt uitgebreid.
In welke mate en op welke wijze worden met het project bestaande
• Het plan biedt mogelijkheden voor overheden om te voldoen aan
natuurcompensatieverplichtingen ingevuld? (toekomstige) compensatieverplichtingen
10
Projectidee voor nieuwe natuur in Flevoland - Landgoed Wellerwaard
CriteriaDeelaspecten
Motivatie
Multiplier
In welke mate is er sprake van een multiplier op de vanuit het programma in te
• Initiatiefnemer brengt zelf gronden in voor nieuwe natuur en vraagt
zetten hectares (i.v.v. extra hectares natuur, extra financiële ruimte voor inrichting, een bijdrage voor de realisatie van nieuwe natuur.
etc.)?
•Initiatief is een vliegwiel voor de totale ontwikkeling van de
Wellerwaard.
In welke mate draagt het project naast natuurwaarden ook bij aan de integrale
• De nieuwe natuur is vrij toegankelijk voor recreanten en er worden
ontwikkeling van andere beleidsterreinen zoals landbouw, recreatie, water, cultuur? voorzieningen getroffen voor de recreant.
• Er worden natte gedeeltes gerealiseerd.
• Er wordt extra waterberging gerealiseerd.
Zekerheid
In welke mate is er sprake van maatschappelijke betrokkenheid bij en
maatschappelijk draagvlak voor het project?
Hoe zeker is het dat het project binnen vijf jaar uitgevoerd kan worden?
• Het betreft een lokaal particuliere ontwikkeling.
• Gemeente is enthousiast en bereid te ondersteunen.
• Het plan wordt uitgewerkt in samenwerking met andere partijen.
• Grote zekerheid.
•Initiatiefnemer en gemeente zijn voornemers om het plan op korte
termijn te realiseren.
In welke mate is het plan faseerbaar of aanpasbaar indien een onderdeel niet
• Het landgoed kan sowieso worden ontwikkeld. Het realiseren van
uitvoerbaar blijkt te zijn? nieuwe natuur is hier niet perse van afhankelijk.
•Het ontwikkelen van ander delen van het woongebied van de
Wellerwaard kan los staan van dit plan.
•Het realiseren van de hydrologische situatie kan ook gefaseerd
worden opgepakt.
In welke mate is sprake van juridisch of financiële risico’s of onzekerheden en
• Het is niet zeker of andere delen van de Wellerwaard ontwikkeld
hoe wordt hiermee omgegaan? gaan worden.
• De juridische procedure moet nog worden doorlopen.
Projectidee voor nieuwe natuur in Flevoland - Landgoed Wellerwaard
11
www.grontmij.nl

Download Report