Brandveiliger met woningsprinklers

Sprinklers
John van Lierop
Effectief en efficiënt detecteren, bestrijden en zelfs blussen
Brandveiliger met
woningsprinklers
De publicatie ‘Brandveiliger met woningsprinklers’ van de Nederlandse Organisatie voor Brandveiligheid
(NOVB) informeert huiseigenaren, bewoners, architecten, woningcorporaties, zorginstellingen en
projectontwikkelaars over alle aspecten van woningsprinklers.
des te meer nu de sterke tendens is dat
deze risicogroep zich snel uitbreidt.
Ouderen blijven immers, vaak gedwongen
door overheidsbeleid, langer zelfstandig
wonen.
Brandveilige woningen
I
n Nederland zorgen branden in de
huiselijke omgeving voor de meeste
slachtoffers, vaak beperkt zelfredzamen. Volgens het Instituut Fysieke
Veiligheid (IFV) is liefst 73 procent van de
slachtoffers overleden voordat de brandweer ter plaatse is. De meeste slachtoffers
(47 procent) zijn 60 jaar of ouder, hoewel
die groep ‘maar’ 22 procentvan de
Nederlandse populatie uitmaakt.
Veilig vluchten
De NOVB is van mening dat de woningsprinklerinstallatie hét middel is om de
30
nummer 1
brandveiligheid significant te verhogen.
Het is volgens haar een effectief middel,
vooral omdat een woningsprinkler alleen
bij een werkelijke brand automatisch start
met blussen. Uit onderzoek blijkt dat het
aantal dodelijke slachtoffers met minimaal 82 procent, het aantal gewonden
met minimaal 60 procent en de materiële
schade met minimaal 50 procent afneemt.
De NOVB pleit voor het verplichten van
sprinklerinstallaties, zeker in de woningen
van de kwetsbaren in onze samenleving.
Juist voor die risicogroep valt er vaak zelf
niets te kiezen. Deze aanbeveling klemt
februari 2014
De overheid heeft bij wet een minimaal
brandveiligheidsniveau vastgesteld. Bij die
ondergrens zijn slachtoffers een ‘geaccepteerd’ risico. Een huis vormt in de meeste
gevallen één brandcompartiment, wat
betekent dat de brand zich binnen de
buitenmuren ongehinderd kan ontwikkelen. De wetgever bepaalt de maximaal
toelaatbare vluchtweglengte, waarin
opmerkelijk genoeg de mate van zelfredzaamheid van bewoners geen enkel
criterium is.
Sinds 2003 is in nieuwbouwhuizen de
rookmelder wettelijk verplicht gesteld, wat
de brandveiligheid positief heeft beïnvloed. De rookmelder kent echter ook
beperkingen. Zo blijken veel rookmelders
niet te werken en recentelijk onderzoek
toont aan dat veel kinderen niet wakker
worden van een rookmelder die afgaat.
In de praktijk blijkt dat projectontwikkelaars en huizenbouwers op het gebied van
brandveiligheid niet verder gaan dan het
minimumniveau. Dit komt vooral door de
sterke prijsconcurrentie. Men heeft geen
belang bij het bouwen van (brand)veiligere woningen. Sterker nog: commercieel
gezien is brandveiliger bouwen voor hen
onaantrekkelijk. Ook blijken kopers van
Sprinklers
woningen zich niet of nauwelijks bewust
te zijn van de mate van brandveiligheid
van hun woning.
Het zou veel beter zijn als bewoners
kunnen kiezen voor een woningsprinklerinstallatie en daarmee voor meer veiligheid van hun gezin.
Woningbranden en slachtoffers
Volgens het Centraal Bureau voor de
Statistiek was in 2011 sprake van 5.466
woningbranden met een schadebedrag
van bijna 83 miljoen euro. In 2011 kwamen
bij brand 63 mensen om en bedroeg het
aantal gewonden 882.
Het IFV onderzoekt iedere brand met
dodelijke slachtoffers. Branden als gevolg
van brandstichting, moord of zelfmoord
sluit het IFV uit. In 2011 en in 2012 registreerde het instituut 28 dodelijke
brandslachtoffers. In de periode 2008-2012
hebben in totaal 148 (niet-opzettelijke)
woningbranden 160 dodelijke slachtoffers
geëist.
FEITEN, GEEN FABELS
t Alleen sprinklers die
worden verhit door brand
gaan sproeien.
t Sprinklers reageren niet
op rook van sigaretten of
kooklucht.
t Sprinklers gebruiken
minder water dan de
brandweer.
t Sprinklers blijken bij een
brand van onschatbare
waarde.
rookmelder kan een bewoner besluiten tot
een hoger brandveiligheidsniveau door te
kiezen voor een woningsprinklerinstallatie. Projectontwikkelaars die goed
luisteren naar hun klanten bieden die
optie gelukkig steeds vaker aan.
De NOVB vindt dat de overheid in de weten regelgeving in maatregelen zou
moeten voorzien die aansluiten bij de
risico’s. Zo zou het logisch zijn om
bewoners met een beperkte zelfredzaamheid te beschermen met een woningsprinklerinstallatie. Hoe kan men anders
tijdig veilig vluchten als men afhankelijk is
van de hulp van anderen? In andere
landen zijn dergelijke wettelijke maatregelen reeds genomen.
Wijzigingen in de woonomgeving
Onderzoek wijst uit dat in de afgelopen
jaren de overlevingstijd in een ruimte
waar brand ontstaat gereduceerd is van 17
naar 3 minuten. Dat komt vooral doordat
de afgelopen 20 jaar de wijze van woninginrichting drastisch is gewijzigd. De
inrichting van woningen bevat veel meer
materialen die bij verhitting brandbare
rookgassen uitstoten die op een bepaald
Effectieve brandbestrijding
Automatische sprinklersystemen bestaan
al meer dan 100 jaar en hebben ruimschoots bewezen dat ze effectief en
efficiënt branden detecteren, bestrijden en
Sprinklers reageren op vuur en hete
rook, niet op rook van sigaretten en
kooklucht
moment, bij aanwezigheid van voldoende
zuurstof, ontbranden. Afgezien van de
toegenomen vuurlast, beschikken huishoudens over steeds meer elektrische
apparaten die de kans op het ontstaan van
brand vergroten.
Langer zelfstandig wonen
De overheid bepaalde in 2012 dat mensen
met een lichte zorgbehoefte geen recht
hebben op een plek in een verzorgingstehuis. Het gevolg is dat de groep zelfstandig wonende ouderen snel groeit. Juist die
groep blijkt eerder slachtoffer te zijn van
de gevolgen van een brand. Ouderen
blijken vaak niet in staat tijdig te vluchten,
bijvoorbeeld doordat ze zijn aangewezen
op een traplift, een rollator of een ander
hulpmiddel.
Brandveiligheid is een keuze
De eigenaar/bewoner van een woning is
zelf verantwoordelijk voor de brandveiligheid. Naast de wettelijk verplichte
meestal ook blussen. Sprinklers redden
mensenlevens en voorkomen verlies van
gebouwen en goederen. Speciaal voor
woningen zijn er de afgelopen decennia
oplossingen ontwikkeld. De woningsprinklerinstallatie heeft als primair doel veilig
vluchten mogelijk te maken.
In nieuwbouwwoningen en appartementen zijn woningsprinklers eenvoudig aan
te brengen tegelijk met andere voorzieningen, zoals water, verwarming en elektriciteit. In bestaande woningen, ook met
betonnen plafonds, zijn woningsprinklers
te installeren. Dankzij zogenoemde
wandsprinklers is het maken van leidingwerk naar het midden van het plafond
overbodig. Met slimme oplossingen is het
leidingwerk goed weg te werken.
Werking sprinklerinstallatie
Een sprinklerinstallatie bestrijdt een
brand geheel automatisch, zonder
tussenkomst van mensen, snel en
doeltreffend. De brand blijft tot één
nummer 1
februari 2014
31
Sprinklers
ruimte beperkt, waardoor de gevolgen van
een brand minimaal zijn. In de meeste
gevallen blijkt de brand al geblust als de
brandweer arriveert.
De temperatuur en de schadelijke stoffen
die vrijkomen bij de brand bepalen, samen
met de conditie van een bewoner, de
overlevingstijd. De woningsprinkler is
ontwikkeld om typische woningbranden
onder controle te houden: in de ruimte
met de brand wordt een situatie gecreëerd
waarin mensen het korte tijd kunnen
‘uithouden’.
rookmelder. Woningsprinklers reageren
sneller op een brand en sproeien, anders
dan industriële sprinklers, het water meer
naar de wanden, waar zich de kasten en
gordijnen bevinden. Ook sproeien zij meer
water in hete rookgassen en voorkomen zo
de eerder genoemde flash-over.
Sprinklersystemen zijn betrouwbaar. De
afgelopen jaren is gewerkt aan verdere
vereenvoudiging van vooral de woningsprinklerinstallatie, met een positief
gevolg voor de kostprijs. Nederland
beschikt over een zeer betrouwbaar water-
Het primaire doel van een
woningsprinklerinstallatie is
bescherming van personen
TESTPROTOCOL
Een sprinklerinstallatie is
effectief wanneer deze
tijdens een ‘vastgestelde’
brand voorkomt dat diverse
criteria zoals maximumtemperatuur en CO-gehalte
worden overschreden. Het
testprotocol is de UL 1626
waarin de maximale gemiddelde temperatuur op ooghoogte (1,6 meter) midden in
de ruimte niet meer mag zijn
dan 93 ºC. De temperatuur
van het plafondoppervlak
moet onder 260 ºC blijven.
UL 1626 schrijft een maximale luchttemperatuur van
Een woningsprinklersysteem bestaat uit
sprinklerkoppen die verbonden zijn met
een watervoorziening, bijvoorbeeld de
waterleiding. In iedere afzonderlijke
sprinklerkop bevindt zich een hittegevoelig element dat bij een bepaalde temperatuur water doorlaat, zo de brand bestrijdt
en de ruimte koelt. Sprinklers reageren
met andere woorden op vuur en hete rook
en niet op rook van sigaretten en kooklucht, zoals vaak wordt gedacht.
Er zijn vele uitvoeringen en soorten
sprinklers, die kleiner zijn dan een
leidingnet waar het sprinklersysteem
direct op aan te sluiten is. Door het toilet
te combineren met de woningsprinklerinstallatie wordt deze bij iedere toiletspoeling automatisch getest.
Kwaliteit
Voor een effectieve werking van woningsprinklerinstallaties zijn ontwerpnormen
vastgesteld, waaronder de NFPA13D.
Binnenkort beschikt Nederland over de
NEN-2077 Sprinklers voor woonomgeving.
De kwaliteit is ook afhankelijk van de
werkwijze van het installatiebedrijf. Een
nieuwe certificeringsregeling waarborgt
dat de installatiebedrijven over voldoende
kennis en ervaring beschikken voor de
aanleg van een woningsprinklerinstallatie.
Vooral installateurs die in woningen de
waterleiding, het sanitair en de centrale
verwarming aanleggen, zullen in toenemende mate beschikken over de
benodigde expertise voor het aanleggen
van een woningsprinklerinstallatie.
Woningsprinklerinstallatie
Sprinklerinstallaties zijn in eerste
instantie ontwikkeld om het verlies van
goederen en gebouwen te voorkomen.
Vooral de verzekeraars speelden hierin een
belangrijke rol. In de jaren ‘70 van de
vorige eeuw is het ‘Life Safety’-concept
ontwikkeld, specifiek voor bescherming
32
nummer 1
februari 2014
316 ºC voor. Daarnaast dient
het CO-gehalte onder 1.500
PPM te blijven.
van mensen. Dit resulteerde in beveiligingsvoorschriften voor de woonomgeving. Sprinklerinstallaties in de industrie
en de utiliteitsbouw moeten gebouwen en
goederen beschermen én de mensen die
daarin aanwezig zijn.
Het primaire doel van een woningsprinklerinstallatie is de bescherming van
personen. In de praktijk blijkt dat woningsprinklers de brand ook vaak blussen.
Dit soort sprinklers is speciaal ontwikkeld
voor de woonomgeving: woonkamer,
keuken en slaapkamer. De sprinklerkoppen zijn ook te combineren met reguliere
sprinklersystemen voor bijvoorbeeld
ziekenhuizen en woontorens.
De gehele position paper en informatie
over de Nederlandse Organisatie voor
Brandveiligheid is terug te vinden op:
http://brandveiligwonen.org.
John van Lierop werkt bij het European Fire
Sprinkler Network (EFSN) en de Nederlandse
Organisatie voor Brandveiligheid (NOVB),
[email protected].

Download Report