Gebiedsanalyse Gaasperdam en Driemond

April 2014
Gebiedsanalyse Gaasperdam
en Driemond
Strategie en Beleid
Stadsdeel Zuidoost
1
1. Amsterdam-Zuidoost: Gaasperdam (Nellestein, Holendrecht/Reigersbos, Gein) en
Driemond
2.Algemene beschrijving
Ligging
Gaasperdam en Driemond vormen met elkaar 1 van de 4 gebieden in stadsdeel Zuidoost. Bij elkaar
betreft dit het meest zuidelijk deel van Amsterdam onder de A9,, ten oosten van de spoorlijn
Amsterdam-Utrecht. Het gebied Gaasperdam in deze analyse beslaat de ‘Zuidoost-wijk’ Gaasperdam
en het dorp Driemond. De wijk Gaasperdam bestaat uit drie buurtcombinatties: Nellestein, Gein,
Holendrecht/Reigersbos.
Bereikbaarheid
Gaasperdam is uitstekend bereikbaar via de A2 en A9 die direct langs het gebied lopen. Maar ook de
metro doet verschillende stations in Gaasperdam aan en de trein heeft een station in Holendrecht.
Doordat het gemotoriseerd verkeer binnen het gebied over verhoogde dreven wordt geleid, is er rust
in de directe woonomgeving met brede voet- en fietspaden. De bereikbaarheid van Driemond via
openbaar vervoer is beperkt. En het is een minpunt in Gaasperdam dat door de centrale ligging van
haltes, winkels en zorgcentra de afstand voor bewoners aan de rand van de wijken tot deze
voorzieningen toch vaak relatief groot (1 km) is ; mensen die slecht ter been zijn worden daardoor
afhankelijk van eigen gemotoriseerd vervoer of hulp.
Stedenbouwkundige structuur en architectuur
Gaasperdam is eind jaren zeventig in vlot tempo gebouwd en vertoont daardoor op hoofdlijnen een
hoge mate van samenhang en homogeniteit: de woningen, uitgevoerd in sober, maar functioneel
materiaal, liggen in meanderende patronen in een ruim opgezette, groene omgeving en grenzen aan
landelijk gebied. De bewoners die er begin tachtiger jaren kwamen wonen, waren veelal jonge
gezinnen met een modaal inkomen. Zij zijn inmiddels de 50 gepasseerd en hun kinderen zijn de deur
uit. Wanneer er nieuwe mensen komen wonen zijn dat in tegenstelling tot de oude bewoners vooral
niet-westerse Amsterdammers, vaak vanuit andere buurten uit Zuidoost. De wijk is minder bekend bij
woningzoekenden uit de rest van Amsterdam of de regio.
Driemond is een oud dorp met een lange historie. Het dorp is relatief geïsoleerd gelegen en de
voorzieningen zijn er beperkt. De geïsoleerde ligging heeft een belangrijk voordeel: het dorp
onderscheidt zich van oudsher door een sterke sociale samenhang.
Differentiatie in wonen
Er is een mix van middelhoogbouw en hoogbouw, portiekwoningen en eengezinswoningen. Nu ruim
dertig jaar later vertoont de bebouwing hier en daar slijtage en mist de wijk plekken met een
2
herkenbare identiteit. Ook is er in een groot deel van Gaasperdam een redelijke mix van sociale
huurwoningen, vrije sector huur en koopwoningen in een relatief goedkoop segment. Alleen
Holendrecht bestaat uit een westelijk deel dat 95% sociale huurwoningen omvat en een oostelijk deel
dat bestaat uit uitsluitend koopwoningen. Driemond heeft een groen en blauw, en dorps karakter met
veel laagbouw.
Tevredenheid bewoners
De tevredenheid van bewoners met hun buurt is relatief hoog en ligt rond het Amsterdams
gemiddelde. Alleen in Holendrecht /Reigersbos blijft dit rapportcijfer duidelijk achter..
Voorzieningen
Het voorzieningenniveau van Gaasperdam is nu nog best goed, maar staat onder druk vanwege
teruglopend economisch draagvlak. Gaasperdam kent 4 gezondheidscentra, 13 basisscholen
(waaronder ook speciaal onderwijs) en een school voor voortgezet onderwijs, een bibliotheek, twee
buurthuizen, een Ouder Kind Centrum, twee sporthallen en relatief veel sport- en spelplekken in de
openbare ruimte, als ook een kinderboerderij. Ook zijn er 4 woonzorgcentra. Wel zijn er, buiten de
scholen,nauwelijks voorzieningen voor jongeren.
Het prachtige Gaasperplaspark dat in beheer is bij Groengebied Amstelland, is door nabijheid en
gratis toegang toenemend populair onder bewoners van heel Zuidoost voor natuurbeleving, recreatie
en bewegen. Het park wordt relatief weinig bezocht door inwoners uit de rest van Amsterdam, een
factor die ook hier telt in een afweging van kosten en baten van groenbeheer.
Participatie
Gaasperdam kent uiteenlopende bewonersorganisaties, van bewonerscommissies bij
corporatiewoningen, een buurvrouwennetwerk en sportverenigingen tot de vrij recent opgezette
bewonersvereniging Casa Jepie Makandra in Holendrecht West. Toch is bij voorbeeld de
sportparticipatie lager dan in andere delen van de stad en ook de opkomst bij buurtvergaderingen
beperkter. Die beperkte participatie treedt vooral op in buurten met relatief veel lage inkomens.
Gaasperdam kent verschillende (in)formele netwerken, variërend van een dorpsraad in Driemond tot
een buurvrouwennetwerk en een bewonersvereniging rond een buurtkamer in Holendrecht waarin
bewoners elkaar tot steun zijn.
3
3. Opvallende verschillen in positieve of negatieve zin in het gebied ten opzichte van het
Amsterdams gemiddelde aan de hand van de indicatoren onder 6.
3.1 Bewoners
gebiedcode
STAD
T
T95
T96
T97
T98
gebiednaam
Am sterdam
Zuidoost
Nellestein
Holendrecht /
Reigersbos
Gein
Driem ond
aantal inw oners
799.442
83.743
2.970
18.265
11.652
aantal huishoudens
431.370
42.509
1.728
8.970
5.502
633
18,2
22,0
14,6
22,4
20,0
22,5
% 0-17 jaar
Bewoners
1.478
8,8
10,9
6,8
11,6
10,1
11,6
% 65+
11,6
9,9
19,5
13,0
9,1
15,9
% niet-w esterse A'damm ers
34,9
64,0
30,0
60,9
50,8
8,5
9,1
17,6
8,9
20,4
17,6
7,6
29,0
10,8
23,5
7,7
11,5
22,3
% 4-12 jaar
% eenoudergezinnen
% nieuw e stedelingen
Kende Gaasperdam in aanvang een hoge mate van homogeniteit, in de loop der jaren is daarin
verandering gekomen. Er zijn grote verschillen tussen buurtcombinaties en ook daarbinnen. Omdat de
drie buurten onderling van elkaar en van het dorp Driemond in veel opzichten verschillen zullen we in
deze gebiedsanalyse deze verschillen ook expliciet benoemen. Aandachtspunt voor de na de
gebiedsanalyse volgende uitwerking in gebiedsagenda’s en programma’s is dat met name de grootte
van de buurtcombinatie Holendrecht/Reigersbos ( meer dan 50% van het totale bewonersaantal
Gaasperdam) teveel de sociaal-maatschappelijke en –economische verschillen tussen buurten
vereffent en minder zichtbaar maakt. Exemplarisch daarvoor zijn de buurten Holendrecht West en
Oost. Het is dan ook onvermijdelijk om hier nader op in te zoomen.
Holendrecht/Reigersbos
In Holendrecht/Reigersbos wonen relatief veel kinderen en jongeren ten opzichte van het Amsterdams
gemiddelde.en aan het andere uiteinde van het demografische spectrum ook een relatief grote groep
mensen die 65 of ouder is. De inwoners in deze buurt zijn vaak van niet-westerse afkomst, zo’n 61%
tegenover 35% in Amsterdam. De kansrijke bevolkingscategorie ‘nieuwe stedelingen’,
jongvolwassenen die bewust voor wonen in de stad kiezen, ligt in Holendrecht/Reigersbos diep onder
het niveau van Amsterdam (≈30%), namelijk 8,6%. Het percentage eenoudergezinnen is met 20,4 %,
ruim het dubbele van dat in Amsterdam. Wanneer we nog dieper inzoomen zien we dat vooral
Holendrecht West in meer dan één opzicht in hoge mate van Amsterdam en Zuidoost verschilt. Hier
wonen veel mensen alleen of alleen met hun kind(eren) en is 74% van niet-westerse afkomst.
Gein
Ook in Gein wonen veel kinderen en jongeren, hun aandeel ligt tussen die van Amsterdam (minder
kinderen en jongeren) en Zuidoost (meer) in. Het aandeel niet-westerse inwoners is met ruim 50%
hoog wanneer je het vergelijkt met Amsterdam. En ook in Gein wonen veel eenoudergezinnen.
Nellestein
Nellestein heeft een sterker vergrijzende bevolking dan de andere gebieden in Zuidoost en ook in
vergelijking met Amsterdam: bijna twintig procent van de mensen is 65 jaar of ouder. Wanneer
gekeken wordt naar het aandeel inwoners van niet-westerse afkomst (zo’n 30%) en het aandeel
eenoudergezinnen (nog geen 9%) zit Nellestein dicht tegen het Amsterdams gemiddelde en wijkt af
van het Zuidoost-gemiddelde.
4
Driemond
Ook Driemond heeft net als Holendrecht/Reigersbos tegelijkertijd een relatief jonge en relatief oudere
bevolking. De inwoners van Driemond verschillen veel van die van de rest van Gaasperdam (en
eigenlijk ook van Amsterdam): 8,5% van de bevolking is van niet-westerse afkomst, het aantal
zogenaamde ‘nieuwe stedelingen’ is net als in Nellestein hoog: bijna 23% (voor Zuidoost is dit 11%
en voor Amsterdam bijna 30%). Weinig kinderen in Driemond groeien op in een eenoudergezin.
3.2 Wonen
gebiedcode
STAD
T
T95
T96
T97
T98
gebiednaam
Am sterdam
Zuidoost
Nellestein
Holendrecht /
Reigersbos
Gein
Driem ond
aantal w oningen
397.022
36.662
1.678
8.232
4.878
621
46,1
61,6
20,7
70,5
50,6
44,3
€ 152.684
€
149.066
€
153.441
€
€
1.759
€
1.918
% sociale huur
Wonen
gem iddelde WOZ-w aarde
€
243.970
gem iddelde WOZ- w aarde / m 2
€
3.142
% grote w oningen (>80m 2)
% goedkope huur (< EUR 425)
1.911
€ 169.911
€ 241.684
€
€
2.085
2.537
34,2
46,7
43,5
43,6
35,3
37,7
28
18
9
14
15
20
Het aandeel sociale huur is over het gehele gebied 59%. Het eigen woningbezit is er 29%.
Ook hier zien we grote verschillen tussen de buurten van Gaasperdam. Kent Holendrecht West bijna
95% sociale huurwoningen, Holendrecht Oost bestaat merendeels uit koopwoningen. Reigersbos is in
dat opzicht gemengd van samenstelling. De andere wijken hebben relatief minder dan gemiddeld
sociale huurwoningen die ‘gespikkeld’ tussen de koop- en vrije sectorhuur-woningen in de buurten
liggen.
In Holendrecht/Reigersbos en Nellestein staan veel grote woningen. Wat leeftijd en onderhoudsstaat
betreft zijn veel woningen toe aan renovatie. Met name uit oogpunt van energiebesparing (en
daardoor vermindering van de woonquote). De koopwoningen zijn zeker voor Amsterdamse begrippen
goed betaalbaar. De WOZ-waarde van de woningen is laag en kent een lagere stijging dan gemiddeld
in Amsterdam; in Nellestein hebben de woningen de laagste waarde per vierkante meter, €1.795,-.
Driemond onderscheidt zich met een gemiddelde WOZ-waarde ruim boven Zuidoost-peil.
De woonduur van de bewoners in Gaasperdam is zeker in de Amsterdamse context lang. Dit heeft
twee kanten: bewoners die al vanaf het begin en met veel plezier in Gaasperdam wonen. En
bewoners die door hun structurele armoede geen kant op kunnen, met name in Holendrecht (West) is
dit een vaak voorkomend beeld.
3.3 Bedrijvigheid
gebiedcode
STAD
T
T95
T96
T97
T98
gebiednaam
Am sterdam
Zuidoost
Nellestein
Holendrecht /
Reigersbos
Gein
Driem ond
totaal aantal vestigingen
totaal aantal w erkzam e personen
Bedrijvigheid
95.832
5.458
202
807
534
109
482.714
62.557
696
2.406
1.123
190
49.295
2.550
126
498
359
62
% ZZP'ers
51,4
46,7
62,4
61,7
67,2
56,9
aantal w erkzame personen/ 1000 inw .
aantal w erkzame personen/ 1000 inw .
604
747
234
132
96
129
604
747
234
132
96
129
aantal ZZP'ers
Gaasperdam is vooral een woongebied, de bedrijvigheid vindt plaats in de winkelcentra en
voorzieningen en in een beperkte strook aan de Loosdrechtdreef waar zich een hotel en een
congrescentrum bevindt.. En achter de voordeur: Gaasperdam heeft relatief gezien een fors aantal
ZZP-ers.
Winkelcentrum Reigersbos, inclusief markt, vervult een functie voor het gehele gebied, er zijn ook
twee buurtwinkelcentra in Holendrecht en Gein. Driemond heeft een beperkt winkelareaal waaronder
5
een supermarkt.
Van een plan van aanpak ter verbetering van winkelcentrum Gein is een eerste fase uitgevoerd;
daarbij zijn onder andere strategische aankopen van winkelpanden gedaan. De tweede fase, de
inrichting van het voetgangersgebied en renovatie van zorgcentrum Eben Haezer staat op stapel.
Daarnaast wordt in Gein momenteel groot onderhoud in de openbare ruimte uitgevoerd.
In Holendrecht wordt momenteel het winkelcentrum drastisch gerenoveerd; het winkelaanbod wordt
versterkt met een Action en een Kruidvat.
Gaasperdam grenst weliswaar aan de westkant aan Amstel III, maar slechts weinig mensen uit dit
gebied werken daar ook.
3.4 Werk en Inkomen
Werk en Inkomen
gebiedcode
STAD
T
T95
T96
T97
T98
gebiednaam
Am sterdam
Zuidoost
Nellestein
Holendrecht /
Reigersbos
Gein
Driem ond
gem iddeld besteedbaar
huishoudinkomen (euro's, 2010)
€
€
€
% m inim a huishoudens (2012)
% 15-65 jarigen m et WWB/WIJ
30.700
26.200
29.400
€
27.000
€
30.200
€ 38.200
16,7
22,8
7,8
24,6
17,5
6,4
6,2
9,6
2,7
9,7
6,4
1,6
Het gemiddeld inkomen is in Driemond relatief hoog ook in vergelijking met Amsterdam als geheel. In
de andere wijken van Gaasperdam ligt het onder het Amsterdams gemiddelde, maar wel iets boven
het stadsdeelgemiddelde. Maar ook hier zijn de verschillen tussen buurten groot. Dat blijkt uit het
percentage minima dat met name in Holendrecht/Reigersbos, en in mindere mate in Gein, boven het
Amsterdams gemiddelde ligt.
Bijna 15% van de potentiële beroepsbevolking in Holendrecht West ontvangt een bijstandsuitkering.
Dat is hoog in vergelijking met Zuidoost en Amsterdam: daar ontvangt respectievelijk 9,6% en 6,2%
een bijstandsuitkering. Alleenstaanden zijn oververtegenwoordigd in de stadsdeelcijfers van dWIcliënten.. In vergelijking met de stad is de herkomstgroep van bewoners met een minimuminkomen in
Holendrecht/Reigersbos vooral Antilliaans (33%) en overig niet-westers (31%). In andere buurten
wijken de cijfers niet noemenswaardig af. Het percentage mensen met een minimuminkomen dat
langer dan 3 jaar een inkomen op dat niveau heeft in Holendrecht / Reigersbos is 75%. Dat ligt iets
hoger dan het stedelijk gemiddelde van 72%. In Gein is dit 73% en in Driemond is dit 78%. In
Nellestein is dit 62%.
Het aantal werklozen in met name Holendrecht West (ruim 1350) en Gein (ruim 650) is zowel in
relatieve als in absolute zin hoog. Het (relatief) hoge aandeel van ZZP’ers in de beroepsbevolking
blijkt een verontrustend signaal te zijn: juist deze groep (die geen aanspraak maakt of kan maken op
een UWV-uitkering) leeft vaak op of onder de armoedegrens.
De groep laag opgeleiden zonder startkwalificaties en niet zelden met beperkte kennis van de
Nederlandse taal is oververtegenwoordigd in deze buurten. Het betreft vaak en veel vrouwen, die
tevens de enige ouder in het gezin zijn. In Holendrecht/Reigersbos bestaat een groot percentage
huishoudens uit eenoudergezinnen (43%) en alleenstaanden (26%). In andere buurten wijken de
cijfers niet noemenswaardig af, in vergelijking met de stad.
Holendrecht West kent het hoogste percentage minimahuishoudens : 38,6% in 2012. De armoede is
veelal van langere duur en treft met name eenoudergezinnen. De vraag naar schuldhulpverlening is in
relatief hoog. Er is ook een samenhang tussen de lage sociaaleconomische status van de bewoners
met een slechtere gezondheid. Een lagere sportparticipatie is hierbij ook een factor.
6
3.5 Jeugd en onderwijs
gebiedcode
STAD
T
T95
T96
T97
T98
gebiednaam
Am sterdam
Zuidoost
Nellestein
Holendrecht /
Reigersbos
Gein
Driem ond
gem iddelde CITOscore
534,0
531,0
537,2
529,6
532,6
22,6
32,4
32,2
30,9
19,3
5,7
9,4
12,1
11,9
14,1
12,4
11,6
% gew icht leerlingen PO (2012)
Jeugd en Onderwijs
% VSV bew oners 18-22 jaar
% bew oners dat jongerenoverlast
vaak vindt voorkomen
18
18
6
16
15
4
23,2
34,1
13,0
38,6
24,2
7,5
60.156
7.433
363
1.546
1.269
230
36.968
2.945
% m inim ajongeren (2012)
aantal leerlingen PO (2012)
aantal leerlingen VO
537,2
798
In Nellestein en Driemond halen de kinderen uit groep 8 cito-scores die boven het Amsterdams
gemiddelde liggen. De kinderen die in Holendrecht/Reigersbos wonen scoren gemiddeld in de laagste
Amsterdamse regionen. In Holendrecht West wordt de cito het slechtst gemaakt van de buurten in
Gaasperdam (528,8 punten in 2012 en 2013). In Nellestein en Gein is een speciale basisschool voor
kinderen met ontwikkelingsproblemen, die kinderen uit heel Zuidoost bedienen; hun prestaties worden
niet in de citopercentages meegenomen Het aantal jongeren tussen 18-22 jaar met een
startkwalificatie ligt in Holendrecht West, en in mindere mate in Gein, onder het Amsterdams en
Zuidoost-gemiddelde.
Binnen Gaasperdam zijn Holendrecht en Gein gebieden waar sprake is van relatief veel
onderwijsachterstanden en jongeren die opgroeien in een gezin met minimuminkomen. De cijfers
geven nog een te gunstig beeld omdat in kleine gedeelten van de wijk sprake is van betere scores en
hoger inkomen die de grote achterstanden in de rest van de wijk verhullen. De beperkte kennis en
(Nederlandse) taalvaardigheid van de ouders leidt ertoe dat zij weinig competenties hebben om hun
kinderen te kunnen ondersteunen in hun schoolcarrière.. Het percentage jeugdige verdachten in
Holendrecht/Reigersbos behoort (nog steeds) tot de hoogste van de stad..
Dit stemt niet vrolijk, toch is er ook goed nieuws: het gaat namelijk langzaam maar gestaag beter met
scholen (er zijn geen zwakke scholen meer in Zuidoost) en extra investeringen in onderwijs en
flankerend beleid van de laatste jaren werpen ook vruchten af (extra investeringen in kwaliteit van de
leerkrachten, verlengde leerdagprogramma’s, weekendschool en brede schoolactiviteiten). Voor
geheel Gaasperdam geldt dat een sluitende aanpak van onderwijs, flankerend beleid
leerondersteuning, talentontwikkeling, sport en zorg een positief effect heeft op onderwijsprestaties,
participatie en sociale cohesie. In de buurtgerichte samenwerking steunt de sterke de zwakkere;
belangrijk is daarom behoud van de voorzieningen voor alle kinderen, ondersteuning van de
buurtpartners en versterking in de probleemzones.
3.6 Leefbaarheid en veiligheid
Leefbaarheid en
Veiligheid
gebiedcode
STAD
T
T95
T96
T97
T98
gebiednaam
Am sterdam
Zuidoost
Nellestein
Holendrecht /
Reigersbos
Gein
Driem ond
rapportcijfer tevredenheid buurt
7,4
7,1
7,6
6,9
7,3
verloederings score (0-100)
22
21
15
21
21
7,6
11
rapportcijfer sociale cohesie
rapportcijfer onderhoud
straten/stoepen
rapportcijfer schoonhouden
straten/stoepen
5,7
5,7
6,0
5,6
6,0
7,4
6,6
6,5
7,1
6,6
6,0
5,5
6,4
6,4
7,1
6,5
6,4
6,0
objectieve veiligheids index (2012)
subjectieve veiligheids index (2012)
70
57
73
54
46
17
73
81
63
97
95
28
Gaasperdam behoort tot de meest veilige gebieden in de stad. En dat geldt ook voor Holendrecht
West waar het centrumgebied enkele jaren geleden nog tot veiligheidsrisicogebied werd verklaard.
Het stadsdeel heeft de afgelopen jaren met een integrale gebiedsaanpak sterk ingezet om dit tij te
keren. De veiligheidsbeleving van bewoners ligt nog wel lager dan het Amsterdams gemiddelde al is
7
de trend daarin positief: in 2013 is ook de subjectieve veiligheid gestegen ten opzichte van de hier
vermelde cijfers van 2012.Daarentegen gaat Gein snel en sterk achteruit qua veiligheid en op andere
indicatoren die wat zeggen over de staat van de buurt: inbraken nemen toe.
In Driemond is de subjectieve veiligheidsbeleving zeer goed.
Ondanks deze mooie objectieve veiligheidscijfers geeft het echter wel te denken dat het percentage
jeugdige verdachten in Holendrecht/Reigersbos nog steeds tot de hoogste van de stad behoort al is er
sprake is van een aanzienlijke daling ten opzichte van voorgaande jaren. Daarnaast scoort
Holendrecht/Reigersbos ook hoog op de Risicofactorenindex. Dit zegt iets over het klimaat in het
gebied en de kans om af te glijden in de criminaliteit.
De tevredenheid met de eigen buurt ligt in Gaasperdam rond het Amsterdams gemiddelde. Alleen in
Holendrecht/Reigersbos is de tevredenheid weliswaar stijgend maar lager dan gemiddeld.De sociale
cohesie in Zuidoost is gelijk aan het Amsterdams gemiddelde. Drie van de vier wijken in Gaasperdam
scoren hoger dan deze gemiddelden. In wijken waar de sociale cohesie sterk is komen we meer
zelfredzame bewoners tegen die gezamenlijk participeren ten behoeve van de leefkwaliteit van hun
buurt. In Holendrecht/Reigersbos is een continu aandachtspunt om bewoners te trainen en te
faciliteren om de eigen kracht te vergroten.
3.7 Zorg, sport en bewegen, gezondheid
Armoede en schulden staan vaak niet op zichzelf, maar leveren spanningen op die zich uiten in
psychische en/of fysieke klachten; die spanningen zijn van invloed op het gezinsleven en vormen een
weinig vruchtbare bodem voor een talentvolle ontwikkeling van kinderen.
De sportparticipatie is in Zuidoost lager dan gemiddeld ook onder de jeugd en overgewicht en
obesitas vormt bij een relatief grote groep onder de jeugd (26,7%) een probleem. Niet deelnemen aan
sportactiviteiten hoeft voor jeugd (tot 18 jaar) geen financiële drempel te zijn. Er zijn voldoende
(financiële) regelingen waarvan gebruik gemaakt kan worden. Voor volwassenen met een minimum
inkomen is deelnemen aan sportactiviteiten wel een financieel probleem. Zeker voor gezinnen met
kinderen is er voor de ouder(s) een grote financiële drempel om lid te zijn van een sportvereniging
en/of sportcentrum. In de wijken Holendrecht en Reigersbos heeft Zuidoost aanvullend onderzoek
laten doen door O & S waarbij redenen zijn geïnventariseerd waarom mensen helemaal niet sporten.
Tekenend voor de uitkomst hiervan is dat mensen, die (financieel) worstelen om het hoofd boven
water te houden en veel energie moeten steken om zichzelf en hun gezin maatschappelijk te
handhaven, geen energie meer hebben om ook aan sport te doen. In dit verband is het belangrijk dat
volwassenen (18+) meer in de gelegenheid worden gesteld om in de buurt en tegen lage tarieven te
kunnen sporten.
Er zijn percentueel meer bewoners die overgewicht hebben (49%) waar het stedelijk gemiddelde op
40% ligt. Het aandeel kinderen van 5-19 jaar is met 26,7% overgewicht hoog. Bewoners in
Gaasperdam / Driemond hebben vaker 2 of meer chronische klachten (39%), stedelijk is dit 32%. Men
eet minder fruit dan gemiddeld stedelijk (voldoende fruit 39%, stedelijk 49%). Ook andere
problematiek komt voor: eenzaamheid. Van de bewoners geeft 16% aan dat zij ernstig eenzaam zijn
(stedelijk is dit 11%). Het hebben van een gezonde leefstijl, waaronder sporten en bewegen, draagt bij
aan een gezondheid. Het terugdringen en voorkomen van overgewicht vereist een gecombineerde
aanpak op het gebied van voeding en bewegen (gecombineerde leefstijlinterventie, GLI).
Zuidoost kent een relatief hoge problematiek ten aanzien van (risico op) overgewicht. Aspecten zoals
armoede en niet westerse afkomst dragen hier aan bij. Zuidoost heeft daarom een intensievere
aanpak op deze probleemgebieden nodig, waarbij de samenwerking tussen organisaties die zich
richten op gezondheid en sportorganisaties essentieel is.
8
4. Trends, ontwikkelingen en kansen in het gebied
4.1 Wonen en woonomgeving
Toekomstagenda Gaasperdam en Gaasperplaspark
De onbekendheid van Gaasperdam op de Amsterdamse woningmarkt, vormt tegelijkertijd een grote
kans om te zoeken naar ontwikkeling van de juiste voorwaarden om het gebied wel meer bekendheid
te geven die het verdient. In de afgelopen twee jaar heeft het stadsdeel samen met bewoners,
ondernemers en organisaties in Gaasperdam een toekomstagenda opgesteld om Gaasperdam met
name in ruimtelijk opzicht goed ‘op de kaart te zetten’.
De vier sleutelprojecten (duurzaamheid, groot Gaasperplaspark, verbeteren centrumgebied
Reigersbos en een gevarieerder woningaanbod) kunnen een omslag bewerkstelligen, Gaasperdam
meer identiteit en bekendheid geven en haar aantrekkingskracht onder een brede groep
woningzoekenden vergroten. Omgekeerd, blijven extra aandacht en sturing in dit gebied uit, dan dreigt
sluipenderwijs verdergaande sociaal economische achteruitgang zoals die zich de laatste jaren
manifesteert in Holendrecht, en in beperkter mate ook in Gein.
Aandacht voor duurzaamheid in Gaasperdam sluit aan bij het groene karakter van de wijk en de
kansen die er zijn op het gebied van energie en duurzaamheid; aandacht die ook draagvlak kent
onder bewonersgroepen.
Vanuit het stedelijk programma Smart City Amsterdam, al actief in Amstel III met Energiek Zuidoost,
zijn koppelingen met Gaasperdam.Het modern en duurzaam maken van Gaasperdam kan van groot
belang zijn voor het imago van de wijk op termijn.
Een verbeterde uitstraling van het centrumgebied van Reigersbos is eveneens een kans om de eigen
identiteit van het gebied een impuls te geven en het gebied in de positieve aandacht te brengen bij
een breed publiek.
De aantrekkelijkheid van het Gaasperplaspark kan meer en beter benut worden, b.v. door het mogelijk
maken (faciliteren, stimuleren) van een mini-floriade en het tentoonstellen van kunst.
Overkapping A9
De overkapping van de A9/Gaasperdammerweg zal over enkele jaren leiden tot een extra te
ontwikkelen gebied met mogelijkheden om Gaasperdam dichter bij de stad te trekken en (ook groene)
waarde toe te voegen aan het gebied. Tevens komen daarmee bouwlocaties vrij die kans bieden om
de diversiteit van de woningvoorraad te vergroten. Dat houdt ook kansen in om sociaal economisch
sterker bewoners naar dit gebied te trekken.
4.2 Bedrijvigheid, werk en inkomen
Ontwikkelingen Amstel III
Verwacht wordt dat in het zuidelijk deel van het Amstel III-gebied en rond het AMC de komende jaren
groei in bedrijvigheid zal plaatsvinden: de ontwikkeling van het Institute of Health and Technology is
daar een van. Daarnaast wordt hier ook een studentencampus voorbereid waarmee het nu nog
monofunctionele werkgebied ook een woonfunctie zou krijgen.
Meer bedrijvigheid in het zuidelijk deel van Amstel III houdt nieuwe werkgelegenheid in. Het is de
kunst om goede koppelingen te creëren tussen de woon- en werkgebieden die meer kansen bieden
aan inwoners van Gaasperdam om van deze werkgelegenheid te profiteren.
9
Met de bouw van een campus voor studenten liggen er ook kansen om het economisch draagvlak van
winkelcentrum Holendrecht te versterken.
4.3 Jeugd en Onderwijs
Investeren in onderwijs en jeugd werpt vruchten af
Veel kinderen in Gaasperdam groeien op in armoede. Om uit deze armoedespiraal te kunnen breken
verdient ook deze jeugd het dat extra aandacht voor het onderwijs de komende jaren voortgezet wordt
opdat zij hun talenten die er zeker zijn, ten volle te kunnen benutten. We zien goede resultaten van de
integrale aanpak in Zuidoost van onderwijs en talentontwikkeling. In Amsterdam Zuidoost werken
schoolbesturen/scholen van het primair onderwijs en stadsdeel Zuidoost intensief samen aan de
ontwikkeling van een ‘vangnet’ om de taak van de scholen en ouders te ondersteunen. Dit vertaalt
zich onder meer in een duidelijke organisatie van extra hulp rond de school en het kind.
De meerwaarde van de lokale samenwerking komt tot uiting in synergie en focus, het vergroten en
bundelen van deskundigheid en kennis, directe contacten met bewoners en organisaties en ‘last but
not least’ in flexibiliteit en snelle verbindingen.
In Gaasperdam wordt in een zogenaamde 3D-pilot gewerkt aan een gebiedsgerichte organisatie van
jeugd- en wijkzorg en participatie gericht op een duidelijker koppeling tussen informele en
professionele zorg en meer mogelijkheden voor bewoners om grip te houden op eigen
leefomstandigheden. De transformatie binnen het jeugddomein biedt, samen met de andere
decentralisaties, in het bjizonder de kans om de zorg en ondersteuning van kinderen, jongeren en
gezinnen beter te organiseren door kleine vragen klein te houden en een beroep te doen op de eigen
kracht van gezinnen. Door een nauwe, integrale samenwerking, met oog voor de sociaaleconomische
en – maatschappelijke positie, tussen ouders, de buurt, school en beroepskrachten ontstaat er een
structuur in Bijlmer Centrum die de licht positieve trend verder kan bevorderen. De verbinding tussen
formele en informele netwerken in Gaasperdam is hiervoor van onschatbare waarde. Daarnaast is het
onmisbaar om de inzet op flankerend onderwijsbeleid te continueren en waar mogelijk te intensiveren,
Door dit totaalpakket ontstaat er een infrastructuur in het gebied wat een positieve invloed heeft op de
ontwikkeling van de kinderen uit Gaasperdam.
4.4 Leefbaarheid en Veiligheid
Blijvend(e extra) aandacht nodig voor Holendrecht
De resultaten van de laatste jaren op het gebied van leefbaarheid, jeugd en veiligheid zijn
bemoedigend. De veiligheid in Holendrecht West mag dan wellicht een minder groot issue dan
voorheen zijn, en de tevredenheid met de buurt mag stijgend zijn, maar de situatie in het gebied blijft
kwetsbaar. De problemen achter de voordeuren in Holendrecht West en andere wijken in
Gaasperdam zijn niet in een jaar oplosbaar en vragen om extra inzet. Het gaat om forse achterstand
op tal van terreinen en om stapeling en samenhang in problematiek bij grote groepen bewoners van
deze buurt De continuïteit en intensivering van de inzet op het gebied van jeugd en veiligheid is
essentieel.
Let op: Gein gaat op onderdelen achteruit
Gein scoort als “goede “tweede” bij de risico-indicatoren na Holendrecht West en neigt er toe een
derde probleemgebied te worden terwijl interventies ingezet worden op de eerste twee
probleemgebieden Venserpolder en Holendrecht. Door tijdige interventie en ondersteuning van nu nog
aanwezige positieve krachten kan Gein weer de functie van zelfredzame, veilige en schone gezinswijk
krijgen.
10
Bijlage: Indicatoren uitgesplitst in de door het stadsdeel gehanteerde indeling binnen de 27
wijken)
1. Bewoners
gebiedcode
STAD
T
T95
T96
T97
T98
gebiednaam
Am sterdam
Zuidoost
Nellestein
Holendrecht /
Reigersbos
Gein
Driem ond
aantal inw oners
799.442
83.743
2.970
18.265
11.652
aantal huishoudens
431.370
42.509
1.728
8.970
5.502
633
18,2
22,0
14,6
22,4
20,0
22,5
% 0-17 jaar
Bewoners
1.478
8,8
10,9
6,8
11,6
10,1
11,6
% 65+
11,6
9,9
19,5
13,0
9,1
15,9
% niet-w esterse A'damm ers
34,9
64,0
30,0
60,9
50,8
8,5
9,1
17,6
8,9
20,4
17,6
7,6
29,0
10,8
23,5
7,7
11,5
22,3
% 4-12 jaar
% eenoudergezinnen
% nieuw e stedelingen
2. Wonen
gebiedcode
STAD
T
T95
T96
T97
T98
gebiednaam
Am sterdam
Zuidoost
Nellestein
Holendrecht /
Reigersbos
Gein
Driem ond
aantal w oningen
397.022
36.662
1.678
8.232
4.878
621
46,1
61,6
20,7
70,5
50,6
44,3
€ 152.684
€
149.066 €
153.441
€
€
1.759 €
1.918
% sociale huur
Wonen
gem iddelde WOZ-w aarde
€
243.970
gem iddelde WOZ- w aarde / m 2
€
3.142
% grote w oningen (>80m 2)
% goedkope huur (< EUR 425)
1.911
€ 169.911
€ 241.684
€
€
2.085
2.537
34,2
46,7
43,5
43,6
35,3
37,7
28
18
9
14
15
20
3. Bedrijvigheid
gebiedcode
STAD
T
T95
T96
T97
T98
gebiednaam
Am sterdam
Zuidoost
Nellestein
Holendrecht /
Reigersbos
Gein
Driem ond
totaal aantal vestigingen
totaal aantal w erkzam e personen
Bedrijvigheid
95.832
5.458
202
807
534
109
482.714
62.557
696
2.406
1.123
190
49.295
2.550
126
498
359
62
% ZZP'ers
51,4
46,7
62,4
61,7
67,2
56,9
aantal w erkzame personen/ 1000 inw .
aantal w erkzame personen/ 1000 inw .
604
747
234
132
96
129
604
747
234
132
96
129
aantal ZZP'ers
4. Werk en inkomen
Werk en Inkomen
gebiedcode
STAD
T
T95
T96
T97
T98
gebiednaam
Am sterdam
Zuidoost
Nellestein
Holendrecht /
Reigersbos
Gein
Driem ond
gem iddeld besteedbaar
huishoudinkomen (euro's, 2010)
€
€
€
30.700
% m inim a huishoudens (2012)
% 15-65 jarigen m et WWB/WIJ
26.200
29.400 €
27.000
€
30.200
€ 38.200
16,7
22,8
7,8
24,6
17,5
6,4
6,2
9,6
2,7
9,7
6,4
1,6
5. Jeugd en onderwijs
gebiedcode
STAD
T
T95
T96
T97
T98
gebiednaam
Am sterdam
Zuidoost
Nellestein
Holendrecht /
Reigersbos
Gein
Driem ond
gem iddelde CITOscore
% gew icht leerlingen PO (2012)
Jeugd en Onderwijs
% VSV bew oners 18-22 jaar
% bew oners dat jongerenoverlast
vaak vindt voorkomen
% m inim ajongeren (2012)
aantal leerlingen PO (2012)
aantal leerlingen VO
534,0
531,0
537,2
529,6
532,6
22,6
32,4
32,2
30,9
19,3
537,2
5,7
9,4
12,1
11,9
14,1
12,4
11,6
18
18
6
16
15
4
23,2
34,1
13,0
38,6
24,2
7,5
60.156
7.433
363
1.546
1.269
230
36.968
2.945
798
11
6. Leefbaarheid en veiligheid
Leefbaarheid en
Veiligheid
gebiedcode
STAD
T
T95
T96
T97
T98
gebiednaam
Am sterdam
Zuidoost
Nellestein
Holendrecht /
Reigersbos
Gein
Driem ond
rapportcijfer tevredenheid buurt
7,4
7,1
7,6
6,9
7,3
verloederings score (0-100)
22
21
15
21
21
7,6
11
rapportcijfer sociale cohesie
rapportcijfer onderhoud
straten/stoepen
rapportcijfer schoonhouden
straten/stoepen
5,7
5,7
6,0
5,6
6,0
7,4
6,6
6,5
7,1
6,6
6,0
5,5
6,4
6,4
7,1
6,5
6,4
6,0
objectieve veiligheids index (2012)
subjectieve veiligheids index (2012)
70
57
73
54
46
17
73
81
63
97
95
28
12

Download Report