309811 (1.9 MB) - TU Delft Institutional Repository

EQ]Z3!E!>narlct JQBir
ANALYSE
M A A R T 2014
Nieuwbouw voor psychogeriatrische bewoners te Zwolle
Tussen de mensen
Niet meer aan d e rand v a n de s t a d
w o n e n , m a a r t u s s e n de m e n s e n die j e
v a n a f het balkon voorbij ziet k o m e n e n
met aanloop v a n m e n s e n uit je eigen
buurt. Dat is w a t w e d e m e n t e r e n d e
ouderen t o e w e n s e n . In Z w o l l e is d a t in
steunen van rolstoelen. Elke kamer heeft een terugliggende entree
zodat er op de gang voldoende ruimte is om met een rolstoel te manoeuvreren. De ramen in de kamers zijn laag geplaatst zodat de bewoners ook vanuit hun bed naar buiten kunnen kijken. Een klein
deel van de linkervleugel staat vrij dicht op de tegenoverliggende
school en van de kamers die daar liggen zijn de ramen zoveel mogelijk naar buiten geplaatst, zodat de bewoners vanuit de ontstane
nis schuin naar het plein buiten kunnen kijlcen. De lange gevel van
de linkervleugel eindigt in een afgeschuinde hoek en de op die hoek
gelegen kamers hebben een zijraam gekregen. Ook al zullen de bewoners waarschijnlijk niet bewust voor het raam gaan zitten, het uitzicht zorgt wel voor prikkels.'
praktijk gebraoht.
Tekst: Dirk Dubbeling
Interieur met herkenbare kleuren
Over het interieur heeft De Velde uitgebreid met het personeel geAnalyse; Huls Bouwkostenmanagement
sproken. "We zijn diverse malen bij elkaar gelcomen om over de
vloer- en wandafwerking te overleggen. Elke woning - dus een
groep kamers met een gemeenschappelijke woonkamer en keuken Zwolle heeft sinds kort enkele nieuwe kleinschalige woongebouwen heeft een andere kleur voordeur en een andere kleur vloerbedekking
voor psychogeriatrische bewoners. Een daarvan, Wilhelmina van
gekregen. Zo herkennen de bewoners hopelijk hun eigen verSonsbeeck, ontworpen door architect Henk de Velde in opdracht van trouwde omgeving. Voor deze doelgroep mogen op de vloeren geen
zorginstelling IJsselheem, is een klassiek ogend staaltje van bakcontrasterende kleuren worden toegepast omdat ze die als belemsteenarchitectuur en een ode aan de stijl van de Amsterdamse
mering kunnen opvatten. Zwarte blokken of lijnen ervaren ze als
School. Het ligt aan een open binnenterrein, vrijstaand tussen twee barrières. Pastelkleuren geven daarentegen weer te weinig contrasgrote gezichtsbepalende gebouwen: een voormalig negentiendeten en te weinig impulsen. Er moet wel herkenning zijn." Grote glaseeuws ziekenhuispand dat nu dienst doet als kunstacademie en een vlakken kunnen op sommige plekken eveneens verwarring wekken.
middelbare school.
"Aan het einde van de gangen wilden we een glazen gevel aanbrenAanleiding voor de nieuwbouw was de sloop van ziekenhuis Weezgen, zodat de gangen voldoende daglicht zouden vangen, maar de
enlanden waar een grote psychogeriatrische afdeling was gevesbewoners zouden dat als een uitgang kunnen opvatten. Om toch
tigd. "De nieuwe filosofie is dat mensen met dementie in groepjes
voldoende daglicht binnen te laten, is besloten om er diffuus glas te
in de wijken moeten kunnen wonen, liefst in hun eigen wijk en niet
plaatsen."
meer aan de rand van de stad in een groot gebouw. Via een prijsvraag hebben wi] de opdracht voor nieuwbouw op twee van die loGevel in stijl Amsterdamse School
caties gekregen."
"Om te voorkomen dat het gebouw zou wegvallen tussen de twee
grotere belendende gebouwen, koos ik voor opvallende baksteenarOpzet en indeling
chitectuur en heb ik hogere verdiepingen ontworpen dan gebruikeHet gebouw bestaat uit twee bijna haaks op elkaar staande vleugels
lijk voor een gebouw als dit. We hebben twee variaties van één
die samen een L-vormige plattegrond vormen. Beide vleugels grensteen in Hilversums formaat toegepast, een roodbruine strengperszen aan het binnenterrein. De entree is iets naar binnen gelegd en
steen, maar de ene variant is bezand en daardoor ruw en de andere
bevindt zich naast de hoek waar de twee vleugels bij elkaar komen.
steen is glad, waardoor deze wat lichter oogt. Met de kleur geel zijn
Eenmaal binnen kom je eerst in de hal met een vide en aansluitend
we in de buurt gebleven van de kleuren van de omliggende gebouin een binnentuin van waaruit de trap en de lift bereikbaar zijn.
wen. De opdrachtgever wilde in de gevel vooral individualiteit tot
Rechts van de ingang liggen een aantal kantoorkamers en een multifunctionele ruimte. De linkervleugel op de begane grond huisvest
in zorgtermen een 'woning': aan weerszijden van een gang liggen in
het totaal zeven eenpersoonskamers met elk een badkamer. De bewoners van de woning delen een gezamenlijke woonkamer met
open keuken en een balkon. Ze kijken daar uit op de voorbijkomende scholieren en studenten. Daarnaast zijn op de gang een linnenkamer, berging en een technische ruimte te vinden. Het gebouw
telt drie woonlagen en in beide vleugels bevinden zich verdeeld
uiting laten komen, bijvoorbeeld door elke beukmaat met een anover de eerste en tweede verdieping nog vier woningen van gelijke
dere
gevel te accentueren. Maar als je je moet meten met grote ouopzet. Er wonen in het totaal vijfendertig bewoners. Aan de uiteindere
gebouwen
pakt dat niet goed uit. We hebben wel de gevel
den van beide vleugels bevindt zich een inpandig trappenhuis als
kunnen opdelen door details die toch wat van elkaar verschillen,
vluchtroute.
dankzij variatie in de kozijndiktes. Een deel van de kozijnen is voor
Het gebouw heeft een aantal extra voorzieningen. Overal zijn hoge
de gevel geplaatst. Dat biedt zowel meer ruimte binnen als afwisseplinten aangebracht om de muren te beschermen tegen de voetenling in de gevel. Tevens hebben we verschillende metselverbanden
'Een gebouw moet ook voor vol-
gende generaties bruikbaar zijn'
ANALYSE
MAART 2014
Architect
Henli de Veide: "De opdrachtgever
begreep
direct
waarom
toegepast en ons laten inspireren door de baksteenarchitectuur van
de Amsterdamse School." Het gebouw heeft dan ook rondom mooi
afgewerkte geveis waarin meerdere metselverbanden zijn toegepast. Zo zijn in een van de voorgevels afwisselende motieven van
horizontaal en verticaal geplaatste baksteen te zien. Boven en tussen diverse raampartijen zijn bakstenen verticaal geplaatst. De
blinde gevels aan beide korte zijden van het gebouw hebben een
ruitvormig metselverband gekregen, waarvan het motief wordt gevormd door licht naar voren springende bezande steen.
Omdat aan de achterzijde van het gebouw koopwoningen komen,
heeft de achtergevel ook extra aandacht gekregen, met dezelfde kozijnen als aan de voorzijde, maar met wat minder details in de
gevel. De tuinen van de woningen en de parkeerplaatsen grenzen
straks aan de achtertuin van het zorggebouw. De parkeerplaatsen
komen echter anderhalve meter verdiept te liggen, zodat de auto's
uit het zicht staan en de groene ruimte tussen het gebouw en de
woningen groter zal ogen.
De Velde heeft extra energie gestoken in de entree. "Die oogt best
spectaculair", zegt hij niet zonder trots. "Omdat je het gebouw
langs de gevels nadert, wilde ik de entree duidelijk zichtbaar maken
vanaf de toegangsweg. Ik heb hem geaccentueerd met een brede
halfronde erker over de twee bovenverdiepingen, afgewerkt met
verticaal geplaatste baksteen. Een goede manier om deze gevel zijn
ronding te geven."
De opdrachtgever had voorkeur voor een kap op het gebouw, maar
dat zou volgens De Velde de gevel verlagen ten opzichte van de andere gebouwen. "De daketage is een volledige verdieping geworden met aan de voorzijde van de linkervleugel verticaal geplaatste
pannen en aan de rechtervleugel metselwerk. Ook aan de achterzijde is deze combinatie toegepast. De opdrachtgever begreep direct
waarom ik het zo wilde aanpakken."
ilc het zo wilde
[7J3TJ23marl«t[n
aanpal&en.
Kosten
De gevel is ondanks het fraaie metselwerk volgens De Velde niet zo
heel veel duurder geworden. "De verdiepingen zijn hoger dan standaard, dat vergt extra metselwerk. Baksteen is voor bouwbedrijven
zo'n ingeburgerd bouwmateriaal, dat juist andere materialen en het
arbeidsloon daarvoor duurder zouden uitpakken. Van een vierkante
meter metselwerk weet elke aannemer wat dat kost, inclusief variatie in metselverbanden. Ook het verticale pannendak is niet duurder
dan een schuin pannendak. De uit de gevel stekende kozijnen zijn
daarentegen wel duurder. Er moet lood worden aangebracht en aan
de binnenzijde is extra timmerwerk nodig. Het is niet heel eenvoudig, maar voor een aannemer ook niet onbekend."
Toekomstgeoriënteerd
"Het meest geslaagde aspect is voor mij dat de opdrachtgever en
de gebruikers blij zijn met het gebouw en dat het gebouw zich inderdaad prima voegt in zijn omgeving", stelt De Velde vast. "Een gebouw is pas echt duurzaam als het voor volgende generaties ook
bruikbaar is. Het moet er goed uitzien en de gebruikers en bewoners
moeten zich er prettig voelen. Het moet aansluiten op de omgeving.
Dit gebouw is te verbouwen tot afzonderlijke appartementen. Dat
verzoek zat in de opdracht. We hebben een beukmaat aangehouden
van tweemaal 3.90 meter. Halverwege de beuk staan nu niet-dragende wanden en als je die ertussenuit haalt kunnen die ruimtes
verbouwd worden tot appartementen."
De Velde Architecten
Marktgang 6
8261 AL Kampen
Tel. (038) 3326286
www.develde.nl

Download Report