Tekst voor vergadering profielschets nieuwe burgemeester

Tekst commissaris van de Koning Max van den Berg,
profielschetsvergadering nieuwe burgemeester Groningen,
16 juni 2014
Ik heb uw profielschets uiteraard met veel belangstelling
gelezen. Veel van wat u daarin hebt opgenomen herken en
onderken ik met u. Graag ga ik op een aantal punten of thema’s
wat dieper in.
Allereerst voor wat betreft de omgevingsschets van
Groningen.
U legt in dat gedeelte van de profielschets mijns inziens terecht
de nadruk op de spilfunctie van Groningen in de noordelijke
regio. Dat in dat verband goede regionale samenwerking
noodzakelijk is onderstreep ik in navolging van u uiteraard heel
graag.
Het belang van innovatie en kennisontwikkeling is mij evenzeer
uit het hart gegrepen. Met u onderschrijf ik de grote betekenis
van een goede publiek-private samenwerking op deze
terreinen. Innovatie kan op die wijze inderdaad een motor zijn
voor verdere economische ontwikkeling en het verbeteren van
werkgelegenheid in stad en ommeland.
Terecht wijst u er verder op dat Groningen een stad is van twee
gezichten. Ik trof die karakterisering ook aan in het
coalitieakkoord van uw zo juist aangetreden college. Groningen
1
is enerzijds jong, dynamisch, bruisend, gastvrij, divers en
talentvol. Anderzijds is de werkloosheid hoog en kent de stad
armoede en de nodige sociale problematiek. Dit brengt
specifieke uitdagingen met zich mee voor het
gemeentebestuur.
Dat u tenslotte kenbaar maakt dat dit gemeentebestuur van
Groningen relatief jong en ambitieus is en op een andere
manier wil werken dan in het verleden acht ik ook zeker een
relevant punt. Ik heb met instemming kennis genomen van het
accent dat u legt op samenwerken, participatie en verbinden.
Aanvullende vragen en opmerkingen mijnerzijds over dit
onderdeel zijn nog de volgende:
• In aanvulling op het punt van de regionale samenwerking
zou ik graag ook zien dat kandidaten iets toevoegen waar
het gaat om netwerk in en samenwerking met Den Haag,
Brussel, maar zeker ook Duitsland en evt. andere
buitenlanden.
• Op het gebied van regionale samenwerking is overigens
daadwerkelijk ook nog wel een wereld te winnen. Ervaring
in dergelijke vormen van samenwerking zou wat mij betreft
dus zeer tot aanbeveling strekken.
• In het verlengde van hetgeen gezegd is over economische
ontwikkeling: ik hecht zeer aan dit onderwerp. Het zou van
grote toegevoegde waarde zijn als de nieuwe
2
burgemeester economische kansen voor Groningen helpt
opzoeken en benutten. Gevoel voor ondernemerschap en
het vermogen om op dit gebied een aanjagende functie te
vervullen zouden wat mij betreft welkome eigenschappen
zijn voor hem of haar. Bent u dat met mij eens?
• De twee – of eigenlijk vele – gezichten van Groningen
brengen mij ertoe u te vragen of u zou kunnen aangeven
met welk van deze gezichten u de identificatie het meest
van belang vindt. Met andere woorden, zou een
bestuurder met visie over en ervaring met de economische
en sociale uitdagingen van de stad niet zeer gewenst zijn?
• En in combinatie met hetgeen u zelf opmerkt over de
jeugdigheid van uw bestuurders wil ik ook graag expliciet
van u weten of u daarmee eigenlijk een voorkeur
uitspreekt voor een kandidaat met 'meer' werk- en
levenservaring? Iemand met veel ervaring op meerdere
terreinen en veel bewezen identificatie met bepaalde
gezichten van de samenleving, zoals u ze ook in uw
schets heeft onderscheiden.
• Dat er binnen de ambtelijke organisatie van de gemeente
Groningen grote veranderingen zijn doorgevoerd is mij niet
ontgaan. Een iets uitgebreidere beschrijving van deze
veranderingen en de huidige status quo zou naar mijn
mening in de profielschets niet hebben misstaan. Daarbij
is tevens de vraag aan de orde of dit alles naar uw oordeel
3
nog aanvullende consequenties heeft voor de positie en
de taakvervulling van de burgemeester. Zou u hieromtrent
nog wat nadere duiding willen geven?
In het volgende gedeelte van de profielschets wordt nader
ingegaan op taken en rollen van de burgemeester. Ik loop
graag met u de drie belangrijkste rollen langs.
Als eerste de burgemeester als boegbeeld. U zoekt een
ambassadeur met een relevant netwerk, maar ook een
burgervader. Ik herken dat, al had ik me eerlijk gezegd hier wat
wervender bewoordingen kunnen voorstellen. U gebruikt
wellicht bewust geen woorden als gezaghebbend of
toonaangevend, maar zou ik u toch mogen uitnodigen deze rol
van de burgemeester wat ambitieuzer in te kleuren? Ik voeg
hieraan overigens graag meteen toe dat ik het persoonlijk van
groot belang vindt dat gezagsdragers hun macht altijd goed
kunnen relativeren.
Waar het gaat om de burgemeester als voorzitter zegt u met
zoveel woorden dat de raad van Groningen jong en onervaren
is, zonder daar direct consequenties aan te verbinden. In het
verlengde van wat ik net al aangaf: bedoelt u niet te zeggen dat
er eigenlijk behoefte is aan een burgemeester met enige
senioriteit, die de raadsleden ook wat kan coachen?
Tenslotte de burgemeester als portefeuillehouder. U maakt
melding van zijn huidige portefeuille. Wellicht ten overvloede,
4
maar ik wil toch graag van u weten: is deze portefeuille in beton
gegoten? Of kan de keuze voor een burgemeester met
specifieke kennis en vaardigheden nog leiden tot verandering
van dit pakket?
Ik kan overigens niet genoeg benadrukken hoe wezenlijk het is
dat de nieuwe burgemeester op een overtuigende manier
uitvoering kan geven aan alle taken die hem of haar zijn
toevertrouwd op het gebied van openbare orde en veiligheid.
Niet alleen als zelfstandig bestuursorgaan met betrekking tot
bijvoorbeeld huis- en straatverboden, cameratoezicht, IBS
(gedwongen opname met inbewaringstelling) etc. Maar zeker
ook de twee andere dimensies, te weten het
regioburgemeesterschap van de politie regio Noord-Nederland
en het voorzitterschap van de Veiligheidsregio Groningen. De
werkzaamheden op dit vlak brengen voor burgemeesters van
grote steden doorgaans een zware belasting met zich mee,
zowel in termen van tijdsdruk en -besteding als ook in mentaal
en psychologisch opzicht. Bent u het met mij eens dat alle
kandidaten qua ervaring en/of affiniteit juist ook op dit punt
boven elke twijfel verheven dienen te zijn? En dat uit
werkervaring zou moeten blijken dat de burgemeester in
verschillende functies eindverantwoordelijk is geweest voor de
besluitvorming. Mijns inziens vergt dat dus een burgemeester
die snel moet kunnen schakelen; niet alleen in verschillende
situaties, ook met diverse actoren en op abstractieniveaus.
5
Naast openbare orde en veiligheid is een belangrijke taak van
de burgemeester tenslotte om toe te zien op de integriteit van
het openbaar bestuur in de gemeente en dit actief te bewaken.
Ik neem aan dat u hier met mij ook hoge eisen aan stelt en
verwacht dat de burgemeester hier ervaring in heeft.
Het derde deel van de profielschets ziet op
bestuurscompetenties.
Ik heb kennis genomen van de door u met name onderstreepte
basiscondities (stressbestendigheid en identificatie). Uit het
voorgaande en overigens ook uit de rest van uw schets kan wel
worden afgeleid dat ook de overige basiscondities (bindend
vermogen, integriteit, onafhankelijkheid en signaalgevoeligheid)
niet ter discussie staan.
Qua gewenste bestuursstijl heeft u geopteerd voor de typering
‘verbinder’. Qua bestuursvaardigheden heeft u gekozen voor
met name communicatief, besluitvaardig, bestuurlijk gevoelig,
omgevingsbewust en probleem verduidelijkend. Maar zou ik u
toch nog mogen vragen of ook daadkracht en doelgerichtheid
niet vooral ook van doorslaggevende betekenis zouden kunnen
zijn?
U hebt mijns inziens zeker belang bij een burgemeester die
partijen bij elkaar brengt en die meehelpt om zoveel mogelijk
gezamenlijk tot besluiten te komen, zowel in de Raad als in het
6
College. In crisissituaties moet de (regio)burgemeester echter
ook heel kordaat en eigenstandig besluiten nemen. Dat doet hij
of zij weliswaar op basis van adviezen van deskundigen om
zich heen, maar er zal zich ook regelmatig een situatie kunnen
voordoen waarbij de burgemeester eerst en vooral terug zal
(moeten) vallen op zijn of haar persoonlijke competenties en
kwaliteiten. Ik hoop dan op een bestuurder die in de goede zin
des woords gezaghebbend en doortastend zal optreden. Ik ga
er vanuit dat u me hierin steunt. Niet voor niets zoekt u een
burgemeester 'die op verschillende terreinen
verantwoordelijkheid heeft gedragen en zich heeft bewezen in
een eindfunctie'.
Verder mis ik een opmerking over nevenfuncties. Het spreekt
voor zich dat de burgemeester geen nevenfuncties mag hebben
die belangenverstrengeling of zelfs strijdige belangen zouden
veroorzaken. Maar stelt u de burgemeester wel in de
gelegenheid om nevenfuncties te bekleden, voor zover hij of zij
daar überhaupt tijd voor zou hebben? Een burgemeester die
zijn netwerk optimaal benut kan in sommige gevallen heel
bevorderlijk zijn.
Als het gaat om de persoonlijke eigenschappen van de
burgemeester wil ik nog kort ingaan op een al dan niet
aanwezige voorkeur voor een mannelijke of een vrouwelijke
7
kandidaat. Hoewel wat minder nadrukkelijk dan zijn
voorganger(s) is ook de huidige minister van BZK de mening
toegedaan dat vrouwen nadrukkelijk kansen moeten krijgen. Ik
kan u in het verlengde daarvan meedelen dat ik vrouwen die
solliciteren nadrukkelijk de kans zal geven om met u te spreken.
Maar dat natuurlijk alleen als ze ook geschikt (lijken te) zijn. We
zijn tenslotte allemaal op zoek naar de beste burgemeester
voor Groningen. Maar de uiteindelijke keuze is aan uzelf! Dat
spreekt voor zich.
Ten slotte. U geeft aan eventueel ook gebruik te gaan maken
van een assessment. Ik pleit hier voor, zeker ook in relatie tot
de gevraagde vaardigheden en competenties als
regioburgemeester en voorzitter van de Veiligheidsregio. Het
aantoonbaar gevraagde vermogen om te kunnen schakelen
tussen verschillende rollen en in verschillende verbanden met
diverse actoren, maakt dat een assessment belangrijk kan zijn.
Echter, ik wil ervoor waarschuwen dat u dit middel niet moet
gebruiken om politieke keuzes te forceren.
De uitkomsten van een assessment worden, door tussenkomst
van de CdK, aan de vertrouwenscommissie uitgebracht.
Uiteraard niet nadat de kandidaat daar toestemming voor
verleend heeft. Zo is dat formeel geregeld.
8
Dat gezegd hebbend wil ik graag eindigen met mijn dank uit te
spreken voor het feit dat en de wijze waarop Ruud Vreeman
zich op dit moment van deze functie kwijt. Er komen daarvoor
nog andere gelegenheden, maar ik meende dat het goed zou
zijn wanneer ik in elk geval ook deze uiteenzetting met dit
compliment zou afsluiten.
9

Download Report