Verslag - Vereniging van Openbare Bibliotheken

Verslag Congres Collectie Nederland in Context
Datum
Aanwezigen
Verslag
: woensdag 8 oktober 2014 | Media Plaza Utrecht
: 150 directeuren, managers, collectioneurs en betrokkenen bij de ontwikkeling rond
de Collectie Nederland
: Edith Vos en Annemarie van Essen (tekeningen)
Inhoud
Bibliotheken in dagen van informatieovervloed; waarnemingen van een buitenstaander
Jan Bierhoff (Medialynx)
2
Zicht op de Collectie Nederland in Context
Norma Verheijen (SIOB)
4
Collectiebeleid in de nieuwe Bibliotheekwet
Aad van Tongeren (ministerie van OCW)
7
Samenvatting deelsessies
9
Afsluiting congres
10
Wie is wie?
11
Collectie gedicht ‘De Bibliotheek’
12
Opening: urgentie tot verandering
Frank Huysmans
Dagvoorzitter Frank Huysmans opende het congres met het aangeven van de urgentie om
veranderingen in de hele sector door te voeren. De bibliotheek is bij uitstek geschikt om de collectie
Nederland aan te bieden aan mensen en daarbij context te geven. Traditioneel zijn bibliotheken
gericht op het verbinden van mensen met materialen. Maar de wereld is veranderd. Mensen zijn
minder geneigd om naar de fysieke bibliotheek te komen en er zijn partijen die hetzelfde doen en die
soms ook betere context bieden. Wij moeten dus actiever worden en naar buiten treden met onze
materialen.
Collecties openstellen voor iedereen
Volgens Huysmans, die de leerstoel Bibliotheekwetenschap bij de UvA bekleedt, hebben bibliotheken
al snel actie genomen om mensen in een online omgeving van goede context te voorzien. Zo werd
rond 2000 de Aquabrowser ontwikkeld om informatie in context te plaatsen, maar in de praktijk is
gebleken dat de kwaliteit beter kan. In de bibliotheekwereld wordt daarom verder ontwikkeld,
bijvoorbeeld door middel van contextualisering via het semantische web (3.0). Het doel is om de
collecties open te stellen voor iedereen en daarbij de taal van het web te spreken. Het beschikbaar
stellen van de Collectie Nederland verloopt via drie sporen: collectiebeleid, contextualisering en
cocreatie. Op het congres Collectie Nederland in Context waren drie lezingen en acht deelsessies
rondom deze thema's te volgen. Het congres startte met een blik van buiten de sector.
1/12
Bibliotheken in dagen van informatieovervloed; waarnemingen van een buitenstaander
Jan Bierhoff (Medialynx)
Jan Bierhoff, eigenaar van innovatie-adviesbureau Medialynx en betrokken bij de ontwikkeling van
een leesradarproject, bekijkt de bibliotheeksector als buitenstaander. En dat valt hem niet mee, de
bieb heeft 'best een probleem'. Allereerst ziet hij een groeiende kloof tussen de informatiepraktijk
en de wijze waarop de sector opereert. De bibliotheek ontstond in een periode van
informatieschaarste,. Nu is er informatieovervloed. Het antwoord geven op deze overgang is beperkt
in gang gezet. Bierhoff ziet een afwachtende en risicomijdende houding Veel projecten die gestart
zijn moeten passen binnen de bestaande structuur, dus oude wijn in nieuwe zakken. Als je innoveert
kan dit niet. Innovatie is disruptief en doet vaak pijn.
Behoefte aan entrepreneurs
Wat volgens Bierhoff nodig is zijn transitiedenkers want een nieuwe weg inslaan gaat niet vanzelf. Er
zijn pioniers, volgers en toeschouwers en die mensen die voorop willen lopen zijn in deze fase
belangrijk. Dat geldt voor instituten, maar ook op individueel niveau. Je moet ruimte geven aan
entrepreneurs die initiatief durven te nemen. Ook moet je dingen gewoon gaan doen. In andere
sectoren zie je successen op dat vlak, bijvoorbeeld Uber, AirBnB en Blendle. Initiatieven die tegen de
gangbare regels in gaan en zich naar een toekomst toe worstelen. Bij die initiatieven zie je ook dat er
een combinatie is van succes en falen, deze mensen zitten in een waanzinnig snelle leercurve. Blijven
proberen en experimenteren zou ook in de bibliotheekwereld de route moeten zijn.
2/12
Een nieuwe jas voor de sector
Wat zijn de unique selling points van de bibliotheekwereld? Tien jaar geleden was de
klantendatabase er een van en ook de a-locaties van de gebouwen binnen gemeenten waren een
voordeel. Maar daar zijn inmiddels alternatieven voor. Waar wel toegevoegde waarde in zit is de
collectie. Die wordt digitaal en de waarde zit in het operationele deel. Ook de status van de
bibliotheek is goed, de reputatie is bijna van ijzer. Een ander groot voordeel is dat de branche is
vrijgesteld van de tucht van de markt. Bierhoff zegt dat bibliotheken nog snel, veel kunnen
ondernemen.. Dus maak van deze situatie gebruik de komende jaren! Bierhoff raadt bibliotheken aan
om een programma van prioriteiten te maken en zich te binden aan commitments van aansturende
overheden.
Open innovatie en expirementeeromgeving
Bibliotheken zouden bij hun innovatieslag moeten kiezen voor open innovatie omdat daar voordelen
mee zijn te behalen. Een voorbeeld is IBA Parkstad, een project waarbij het gehele gebied zichzelf
opnieuw uitvindt in een bundeling van bouw- en burgerinitiatieven. Een belangrijke les voor de
bibliotheeksector is dat hierin ook concurrenten bij elkaar zijn gebracht. In zo'n initiatief worden de
concepten samen ontwikkeld en de toepassingen per organisatie. Van het op deze manier
ontwikkelen en delen van kennis kan de hele sector profiteren. Een ander initiatief waar sectoren
elkaar beïnvloeden en inspireren is de Automative Campus Helmond. Autofabrikanten hebben
besloten zich daar te vestigen en hebben fundamentele research gebundeld wat zorgt voor
diversiteit van inbreng. Daarbij is gebleken dat het ook belangrijk is om ook een fysieke
ontmoetingsplek in te richten. Persoonlijk contact en ontmoetingen zijn vitaal, het campusidee zorg
voor versnelling. Een dergelijk experimenteeromgeving zou voor bibliotheken ook kunnen werken.
3/12
Cocreatie in de praktijk
Een mooi voorbeeld van cocreatie is de Limburg Radar die vanaf 2015 wordt geïmplementeerd.
Hierin werken overheden, media en kennisinstellingen samen aan brede digitale
informatieverschaffing voor Limburgse inwoners. Via een tablet kunnen mensen zich breed
informeren, een nieuwe stijl van het ontsluiten van een collectie. Deze leesrader is een
vereenvoudigde versie van wat Google heeft ontwikkeld. Kenmerkend is dat het samenstellen
gebeurt via een hybride redactie waarin vijf partijen deelnemen met ieder een andere achtergrond
(waaronder de provincie, universiteit, lokale media en het SIOB).
Mislukking is eerste stap naar succes
Uit het publiek komt de vraag of je als sector wel kunt experimenteren met innovatie als je met
maatschappelijk geld wordt gefinancierd. Bierhoff geeft aan dat het onvermijdelijk is dat er fouten
worden gemaakt. Bij innovatieve experimenten is het gangbaar dat 90% mislukt. Sommige
overheidsdiensten denken te makkelijk over innovatieslagen. Als je als bibliotheek aan de slag gaat
met innovatieve experimenten moet je organisaties overtuigen dat een mislukt experiment de eerste
stap is naar een succesvol project.
Zicht op de Collectie Nederland in Context
Norma Verheijen (SIOB)
Als coördinerend adviseur schetst Norma Verheijen de aanwezigen welke stappen er in de afgelopen
jaren zijn gezet in het programma Collectie Nederland in Context. Dit is in 2013 gestart met de
Verkenning Context & Contextualisering (T.Brandenbarg en N.Verheijen, SIOB, Den Haag 2013).
Daarvoor is binnen en buiten het bibliotheekveld gevraagd waar in de toekomst de kracht van de
bibliotheekcollectie ligt. Daarbij bleek direct dat context een belangrijke factor zou kunnen zijn. Al
van oudsher houden bibliotheken zich daar mee bezig, bijvoorbeeld in papieren dossiers.
Sleutelfiguren binnen het bibliotheekveld zagen zich als dé partij op het vlak van contextualisering.
Verrassend genoeg zagen mensen van buiten het veld bibliotheken als één van de partijen die
context bieden in de digitale omgeving. Bij een minisymposium is de verkenning gepresenteerd en is
besloten om samen aan de slag in een aantal verschillende projecten.
Begrippenkader
Geïntegreerde
bibliotheek
Collectie NL
Collectiebeleid
Contextualisering
Cocreatie
Is een goede samenhang en verbinding tussen de fysieke en digitale bibliotheek.
Soms in samenhang, soms bewust aanvullend op elkaar. In 2015 hopen we een
mooie digitale collectie te lanceren die aansluit op de fysieke collectie. De
geïntegreerde bibliotheek is een sleutelbegrip in de visie van het SIOB.
De NBC+ is bijna klaar en verbindt alle landelijke bibliotheekcollecties met elkaar.
Later volgt integratie met andere media en organisaties, mogelijk ook op termijn
verbinding met internationale collecties.
Traditioneel begrip: wat schaffen we aan en voor wie? De vaste waarden van
bibliotheken (onafhankelijkheid, betrouwbaarheid, pluriformiteit,
toegankelijkheid en authenticiteit) gaan mee in het collectiebeleid in het digitale
domein. Een digitale collectie is alleen toegankelijk als er een goede
infrastructuur is. BNL heeft veel bereikt en een brede toegang tot de digitale
collectie is binnen handbereik.
Het aanbrengen van verbindingen tussen bronnen zodat voor de klant een
waardevolle dienst ontstaat.:
- technisch (bijv. via metadatering en NBC+)
- redactioneel (bijv. Literatuurplein en Eregalerij)
De gezamenlijke ontwikkeling van waarde door individuen die kennis toevoegen.
4/12
Collectiebeleid
Het collectiebeleid is een van de drie pijlers die in de nieuwe bibliotheekwet zijn opgenomen. Dit
bestuurlijke kader draagt er structureel aan bij om de digitale collectie vorm te geven. Ook het
oormerken van financiële middelen draagt daar aan bij. Een kritiekpunt op de wet is dat het gratis
lidmaatschap voor kinderen/jongeren er niet in is opgenomen. In de Tweede Kamer hebben meer
partijen aangegeven dit een gemis te vinden.
Er zijn verschillende projecten uitgevoerd en onderzoeken gedaan om toe te werken naar een goed
collectiebeleid. Een deel van die projecten werd in de deelsessies gepresenteerd:
 Onderzoek naar e-content voor bibliotheken. Hierin is gekeken welke digitale media nodig
zijn in de periode 2014-2018 en welk budget daarvoor nodig is. Op basis daarvan is een
bedrag vastgesteld dat uit het Gemeentefonds wordt uitgenomen en aan de
bibliotheekbranche toekomt om op centraal niveau digitale content in te kopen.
 Onderzoek van Dinalog naar fysieke collecties. Hier is onderzocht welke logistieke modellen
voor efficiëntie in de branche kunnen zorgen. Onderdeel daarvan is de vraag of het bewaren
van boeken en andere materialen in een centraal depot functioneel is.
 Advies over een samenhangend collectiebeleid. Op basis van ervaringen uit de
PLUSbibliotheken overhandigde Frans van Spaandonk een adviesrapport aan de VOB en
werd hierover een deelsessie gegeven.
Contextualisering
In de nieuwe bibliotheekwet is contextualisering benoemd en ingekaderd. Daarmee vormt
contextualisering een onderdeel van het landelijke collectiebeleid. Er zijn verschillende projecten
uitgevoerd en onderzoeken gedaan naar contextualisering. Een deel van die projecten werd in de
deelsessies gepresenteerd:
 Onderzoek naar e-content voor bibliotheken. Hierin is gekeken welke digitale media nodig
zijn in de periode 2014-2018 en welk budget daarvoor nodig is.
 Verkenning NBC+ over vijf jaar. De studie is gebaseerd op interviews met gesprekspartners uit
de Nederlandse bibliotheekwereld en een aantal casestudies uit het buitenland. Gekeken is
naar welke ontwikkelingen cruciaal zijn voor de NBC+ en wat er verder ontwikkeld zou
moeten worden.
 Collectie Jeugd in Context. Elf aanbieders van content voor de jeugd zijn samen aan tafel
gegaan en hebben bronnen bij elkaar gebracht.
Cocreatie
Naar de mogelijkheden voor cocreatie bij bibliotheken is een verkennend traject gestart door
Maurits van der Graaf. Inmiddels zijn er drie bibliotheken aangesloten bij dit project (OBA, Theek5,
en Midden Brabant). De komende periode zal het theoretische kader van Maurits verbonden
worden met praktijkervaringen van de betrokken bibliotheken.
5/12
Collectie NL in zicht
De afgelopen tijd is er dus veel gedaan en komt de Collectie NL in zicht. Op bestuurlijk niveau met het
ingaan van de bibliotheekwet en de start van de aansturing vanuit de KB. Ook wordt de komende
periode de focus nadrukkelijk gericht op de digitale collectievorming voor kinderen en jeugd. Een
doelgroep die nu in het digitale domein te weinig aan zijn trekken komt.. En op organisatorisch vlak
wordt verder gegaan met:
 Contextualisering landelijk/lokaal - (Wat kun je centraal digitaal doen en welk maatwerk
wordt er lokaal gedaan. Hoe kun je die combi optimaliseren.)
 Vervolg Collectie Jeugd in Context
 Start Limburg Centraal (context en cocreatie)
 Cocreatie landelijk/lokaal
 Ontwikkelen collectieskills medewerkers (de transitie naar digitale collectievorming vraagt
om nieuwe competenties)
In 2015 gaat het SIOB over in de KB. Het programma Collectie Nl. in Context zal verder uitgewerkt
worden in samenwerking met allerlei organisaties die op het congres in de deelsessies lieten zien
wat er inmiddels is ontwikkeld.
6/12
Collectiebeleid in de nieuwe bibliotheekwet
Aad van Tongeren (ministerie van OCW)
Als plaatsvervangend afdelingshoofd Informatie- en Bibliotheekbeleid bij het ministerie van OCW
stond Aad van Tongeren aan de basis van de nieuwe bibliotheekwet. In een plenaire sessie tijdens
het congres praatte hij de deelnemers bij over de betekenis van de nieuwe wet voor het
collectiebeleid. Hij ging via een aantal artikelen in op de filosofie achter de wetgeving. Voorafgaand
aan het opstellen van de wet is uitgegaan van een aantal uitgangspunten. Daaronder het feit dat het
collectioneren een taak is van het bibliotheekvak, van de professionals. De wet formuleert er een
aantal principes bij. Op 10 juni 2014 is de wet aangenomen door de Tweede Kamer. Deze moet nog
door de Eerste Kamer worden aangenomen.
Waarom een nieuwe wet?
Op dit moment is er weinig geregeld in de wet over het bibliotheekbeleid. Alleen dat het beleid de
verantwoordelijkheid is van gemeenten. Het heeft weinig te maken met wat de bibliotheek doet of
moet gaan doen in de toekomst. Dat was ook lang geen probleem, omdat er consensus was over de
rol en functie van openbare bibliotheken. In de loop der tijd zijn er veel ontwikkelingen van invloed:
digitalisering, internet, bezuinigingen binnen de gemeente, veranderingen in tijdsbesteding van
mensen en manier van lezen en dergelijke. De consensus die er was is aan het afbrokkelen en je ziet
dat gemeenten op verschillende manieren reageren op lokale bezuinigingen. De maatschappelijke
ontwikkelingen hebben allemaal geleid tot de noodzaak voor nieuwe regelgeving.
Hoofdlijnen nieuwe wet
In de nieuwe bibliotheekwet worden de publieke waarden en maatschappelijke functies opnieuw
gedefinieerd. Er is opgenomen dat de functies fysiek en digitaal kunnen worden uitgevoerd. Er is
geregeld dat de KB de digitale bibliotheek beheert en ontwikkelt en dat de KB en openbare
bibliotheken met elkaar verbonden zijn. Ook de fysieke en digitale collecties worden met elkaar
verbonden. Verder wordt vastgesteld dat openbare bibliotheken samen werken in een netwerk, niet
stand-alone. Van Tongeren licht toe dat het feit dat er een nieuwe wet komt betekent dat de
overheid de openbare bibliotheek een belangrijke maatschappelijke voorziening vindt.
Aad van Tongeren gaf over een aantal artikelen meer informatie:
 Artikel 4 - omschrijft de publieke taak die openbare bibliotheken hebben, gericht op het
algemene publiek.
 Artikel 5 - beschrijft de maatschappelijke functies van openbare bibliotheken. Dit artikel is
van belang om inzichtelijk te maken wat de maatschappelijke opbrengsten zijn voor de
gemeente.
 Artikel 8 - gaat over de netwerkverplichtingen. Dit wil zeggen dat bibliotheken onder andere
een gezamenlijke catalogus delen (collectie en toegang), deelnemen aan een digitale
infrastructuur (fysiek en digitaal) en collectioneren op basis van een collectieplan (artikel 10)
 Artikel 10 - het collectieplan. Dit artikel geeft aan dat de overheid het van belang vindt dat de
openbare bibliotheken en de KB eens in de vier jaar met elkaar overleggen wat de principes
van het collectiebeleid zijn. Het is niet zo dat het om een staatscollectie gaat.
 Artikel 18 - omschrijft de inkoop van e-content. De KB koopt e-content in en krijgt
financiering door een uitname uit het Gemeentefonds. In 2014 is dat 8 miljoen euro en in
2018 12 miljoen euro.
7/12
Gratis e-content voor jeugd
In de Tweede Kamer is een amendement op de wet voorgesteld, het amendement Monasch c.s. nr.
43. Er bleken juridische obstakels te zijn ten aanzien van e-content die ervoor zorgen dat een gratis
lidmaatschap jeugd niet mogelijk is. Dit amendement zorgt voor een pakket voor de jeugd die ze wel
gratis mogen lezen, dit dient tenslotte een maatschappelijk doel. De KB stelt een lijst van gratis econtent voor de jeugd op. Voor het primair onderwijs zijn dit AVI-titels, voor het voortgezet
onderwijs vooral lezen voor de lijst.
Wet geeft procesvoorwaarden mee
Uit het verhaal van Aad van Tongeren blijkt dat de collectievorming een taak is van de
bibliotheekprofessionals, daar verandert de wet niets aan. Die wet geeft alleen procesvoorwaarden
mee en een aantal gedachten. Duidelijk is dat de transitie van fysiek naar digitaal een grote invloed
heeft op de collectievorming. Fysiek en digitaal vormen één collectie. Welke kant het opgaat en in
welk tempo is niet te voorspellen. De sector moet periodiek nadenken over die snelheid van
handelen, dit komt dus terug in het vierjaarlijks collectieplan. Maatschappelijke opbrengsten
inzichtelijk maken is belangrijk en speelt bij de collectievorming. Bij de digitale collectie is de
meerwaarde van het publieke aanbod ten opzichte van het aanbod in de markt (‘collectie in context’)
een belangrijk criterium.
8/12
Samenvatting deelsessies
In acht verschillende deelsessies konden de deelnemers aan het congres kennis nemen van
onderzoeken en best practices die er al zijn op het vlak van collectiebeleid, contextualisering en
cocreatie. Ook werd in deze sessies een blik op de toekomst geworpen.
Sessie 1 - Collectiebeleid voor openbare bibliotheken; efficiency en samenhang door samenwerking
Frans van Spaandonk
Samenwerking in regio of provincie op het gebied van collectievorming leidt tot efficiëntere
inrichting van de basisoperatie op het terrein van selectie en aanschaf. Er is een aantal varianten
denkbaar: centraliseren en uitvoeren in eigen beheer of uitbesteden aan derden. Aan de hand van
het voorbeeld van de bibliotheek Zeeland gaf Frans van Spaandonk inzicht in de regionale
samenwerking aldaar.
Sessie 2 - Boekenvoorraden optimaliseren en beheersen in bibliotheeksystemen met een centraal
depot
Gerlach van der Heide en Ronald Spanier
In de sessie werden de resultaten besproken van verschillende onderzoeken naar een
bibliotheeksysteem met een centraal depot. In dit systeem worden boekaanvragen vanuit een
centraal depot verstuurd in plaats van tussen filialen onderling.
Meer informatie leest u in de publiekssamenvatting.
Sessie 3 - Naar een gezamenlijk collectieplan
Rianne Brouwers, Willemijn Jongens en Jan Bos
De werkgroep Collectieopbouw houdt zich bezig met het voorbereiden van het eerste collectieplan
dat de KB als de nieuwe bibliotheekwet ingaat elke vier jaar gezamenlijk moet gaan vaststellen. Dat
collectieplan biedt een kader voor het samenstellen en beheren van de digitale collectie. Hoe ziet dat
er uit, wat betekent dat nu precies en wanneer is het klaar? In deze interactieve sessie gaven
verschillende vertegenwoordigers van openbare bibliotheken hun mening en werd hen gevraagd
contact te houden met de werkgroep.
Sessie 4 - De NBC+ over 5 jaar
Maurits van der Graaf en Johan Stapel
Hoe zou de NBC+ in de komende vijf jaar verder ontwikkeld moeten worden? Deze vraag stond
centraal in deze deelsessie waar de resultaten van een verkenning hierover werden gepresenteerd.
Op basis van het onderzoek zijn twee ontwikkelrichtingen gedefinieerd: het inzetten op innovatie
voor de gebruiker aan de voorkant en een efficiënte infrastructuur aan de achterkant.
Meer informatie leest u in de publiekssamenvatting.
Sessie 5 - Collectie Jeugd in context; 1 jaar opbrengst.
Marleen Wijnen en Ingrid Bon
Het project de Collectie jeugd in context is ruim een jaar geleden gestart. Verschillende leveranciers
van jeugdcontent participeren in dit project waarin het doel is samen te werken aan
contextualisering en dit duurzaam vorm te geven zodanig dat hiermee een meerwaarde voor
gebruikers en leveranciers ontstaat.. Inmiddels is er veel gebeurd. Die resultaten werden in deze
sessie gepresenteerd en er werd over gediscussieerd.
9/12
Sessie 6 - Onderzoek naar e-content voor bibliotheken
Bill van Mil en Coen van Hoogdalem
In de sessie werden de resultaten besproken van het onderzoek dat KWINK groep, Rebel Group en
ML Advies uitvoerden naar e-content voor bibliotheken. Bij het onderzoek stond centraal hoe het
digitale media-aanbod zich in de periode zal 2014-2018 ontwikkelen en welk budget nodig is voor de
inkoop van deze digitale media voor gebruikers van de openbare bibliotheken. Op basis van het
uitgevoerde onderzoek is een bedrag vastgesteld voor de periode 2014-2018 dat wordt uitgenomen
uit het gemeentefonds en dat op centraal niveau aan de bibliotheekbranche ter beschikking wordt
gesteld voor de inkoop van digitale content. Ook werd in de sessie ingegaan op de digitale content
die de VOB Inkoopcommissie nu aanschaft.
Sessie 7 - Project verkenning cocreatie, voorbeelden uit de praktijk
Maurits van der Graaf en Carla Bellaard
Welke rol kan cocreatie spelen in de geïntegreerde openbare bibliotheek? Deze deelsessie gaf
theoretische achtergronden bij cocreatie en belichtte een paar succesverhalen bij erfgoedinstellingen
en bibliotheken, bijvoorbeeld de Rijksstudio van het Rijksmuseum. Carla Bellaard gaf enkele
voorbeelden uit basisbibliotheek Theek 5 (Noord-Brabant) en Cubiss.
Voorbeeld cocreatie: samen 'pinnen' bij Theek 5
Bibliotheek Theek 5 maakt actief gebruik van Pinterest en doet dit samen met haar leden, een mooie
vorm van cocreatie. Zo maakt de bibliotheek 'samenwerkingsborden' waar anderen dan weer
creaties aan toevoegen. Er is bijvoorbeeld een bord over de boekenserie 'Leven van een loser' en een
over de afgelopen kinderboekenweek. "Iedereen kan het en je kunt lekker met je vak bezig zijn," zegt
Carla Belaard van Theek 5. "Via Pinterest proberen we mensen te inspireren. En dat werkt, collega's
in de bibliotheek helpen er klanten mee aan geschikte boeken. Belangrijk is wel om in interne- en
externe media steeds aandacht te besteden aan de pagina's. Het gaat niet vanzelf!" Zie:
www.pinterest.com/theek5/
Sessie 8 - Wikipedian-in-Residence-project KB en NA en mogelijkheden Wikipedia
Olaf Janssen en Tim de Haan
De Koninklijke Bibliotheek en het Nationaal Archief zijn de eerste Nederlandse erfgoedinstellingen
die een Wikipedian-in-Residence in huis hebben gehaald. Het afgelopen jaar heeft deze
huiswikipediaan een brug gebouwd tussen de rijke collecties van de KB en het NA en het hergebruik
van deze content op Wikipedia. In deze deelsessie werd getoond hoe het project de kennis,
vaardigheden en bewustwording over ‘Wiki en erfgoed’ binnen en buiten de instellingsmuren heeft
vergroot en hoe de content van beide instellingen wereldwijd breder toegankelijk en herbruikbaar is
gemaakt. Ook verder samenwerken met Wikipedia kwam aan de orde.
Afsluiting congres
Afsluitend aan het congres vroeg dagvoorzitter Frank Huysmans enkele 'rapporteurs' om een
terugkoppeling te geven op de deelsessies en de congresdag in zijn algemeenheid. Wat heeft deze
middag opgeleverd? Wat viel op bij de deelsessies? Welke stappen moeten we in de branche gaan
zetten?
Een kritisch punt dat ter sprake kwam is dat er een discrepantie wordt gezien tussen de vergezichten
die Jan Bierhoff in zijn presentatie bood en wat er nu in de branche gebeurt. De vrees bestaat dat de
branche vooral bezig is met optimalisatie, dat we proberen beter te doen wat we al doen. Maar niet
zozeer met innovatie. We zouden scherper moeten krijgen wat dat betekent en sneller handelen. Jos
Debeij van de KB vindt dat de branche vooral in zichzelf moet geloven.
10/12
'De slag om nieuwe dingen te gaan doen en nieuwe betekenis toe te voegen moeten we met elkaar
gaan oppakken. Wat is de waarde en voor wie gaan we het leveren? Wie zijn de mensen waarvoor
we het doen, wat heeft een kind met een taalachterstand nodig? Dat moet ons uitgangspunt
worden, dan heeft ons werk ook maatschappelijke waarde. Wie naar de toekomst kijkt via een
achteruitkijkspiegel denkt in aantallen uitleningen en boeken.'
Doorontwikkelen en innoveren
Rianne Brouwer van het SIOB geeft aan dat op basis van wat er op de congresdag is getoond juist is
te concluderen dat we goed bezig zijn met elkaar. "We moeten bestaande zaken doorontwikkelen en
ook kijken wat voor antwoord we over tien jaar hebben voor onze klanten. Het is een uitdaging om
dat stapje opzij te doen en te innoveren naast de zaken die je al doet." Daaraan voegde Norma
Verheijen van het SIOB toe: "Er zijn vandaag pareltjes gepresenteerd die laten zien hoe we bezig zijn
om die slag naar de toekomst te maken." Ook Anna Rube van ProBiblio is positief over de
ontwikkelingen. "Het goede nieuws is dat er kengetallen worden ontwikkeld waardoor we dingen
beter beredeneerd gaan doen. We weten hoe we het materiaal van de NBC+ kunnen verrijken. Ik zie
mooi fundamenteel werk om op voort te bouwen."
Slotwoord: klantwaarde creëren
Ook in zijn slotwoord schetst Coen van Hoogdalem van de VOB een positief beeld van de branche.
"De openbare bibliotheken hebben 100 miljoen bezoekers per jaar, er zijn 80 miljoen uitleningen en
bijna 4 miljoen) leden. Welke openbare instantie doet ons dat na? Ook zijn we flink aan het
innoveren. Bij de ontwikkeling van het e-bookplatform kun je spreken van een disruptief proces; we
zijn daar uitgevers aan het bewegen tot iets anders. En dat gebeurt op meer vlakken. Dat er veel in
beweging is blijkt ook uit dit congres. De in 2012 omarmde branchestrategie heeft ons nu tot hier
gebracht en iedereen heeft in de deelsessies kunnen zien wat er gebeurt en staat te gebeuren. En ik
ben enorm blij met de wet. Hoewel er ook een aantal zaken inzitten die onhandig zijn voor de
dagelijkse praktijk is het glas toch half gevuld. Ik stel voor dat we een collectieplan maken, de
branchestrategie uitvoeren en klantwaarde gaan creëren!"
Wie is wie?
Carla Bellaard - deelsessie
Jan Bierhoff - spreker
Ingrid Bon - deelsessie
Jan Bos - deelsessie
Rianne Brouwers – deelsessie
en rapporteur
Jos Debeij - rapporteur
Maurits van der Graaf deelsessies
Gerlach van der Heide deelsessie
Werkzaam bij basisbibliotheek Theek 5 (Noord-Brabant) als senior
adviseur digitaal en mediacoach en neemt deel aan twee projecten
van Cubiss/Brabantse Netwerk Bibliotheek.
Oprichter en eigenaar van Medialynx, een adviesbureau voor
innovatie in de wereld van communicatie en media.
Senior adviseur Lezen, Leren en Informeren van Rijnbrink Groep,
PSO van Gelderland en Overijssel. Voorzitter van het landelijk
Vakberaad Specialisten Bibliotheekwerk 0-18 jaar.
Hoofd Collecties bij de KB, lid van de werkgroep Collectieopbouw
Manager Beleid, Kennis & Innovatie bij SIOB, en voorzitter van de
werkgroep Collectieopbouw - in het kader van de integratie van
SIOB en BNL in de KB per 2015.
Hoofd Stafafdeling Bibliotheekstelsel (i.o)
Vanuit Pleiade Management en Consultancy actief als
consultant/onderzoeker in de bibliotheek-, archief- en
uitgeverijwereld.
Promovendus aan de Rijksuniversiteit Groningen in het vakgebied
Operations Research.
11/12
Coen van Hoogdalem spreker en deelsessie
Frank Huysmans dagvoorzitter
Willemijn Jongens - deelsessie
Bill van Mil - deelsessie
Anne Rube - rapporteur
Frans van Spaandonk deelsessie
Ronald Spanier – deelsessie
en rapporteur
Johan Stapel - deelsessie
Aad van Tongeren - spreker
Norma Verheijen - spreker
Chris Wiersma - rapporteur
Marleen Wijnen - deelsessie
Programmamanager branchestrategie voor de VOB. Hij was lid van
de begeleidingscommissie onderzoek e-content door de Kwink
groep.
Bekleedt de door het SIOB gedragen bijzondere leerstoel
Bibliotheekwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam. Hij is
adviseur bij de kring Media van de Raad voor Cultuur.
Productmanager onderwijs bij BNL en lid van de werkgroep
Collectieopbouw
Partner en mede-oprichter van onderzoeks- en adviesbureau
KWINK groep.
Directeur ProBiblio
Beleidscoördinator van de stichting PLUSbibliotheken en secretaris
en programmamanager van het Netwerk van Zeeuwse
Bibliotheken.
Directeur van het Servicecentrum Flevolandse Bibliotheken (SFB)
en op landelijk niveau actief op de terreinen collectiebeleid,
kennisdeling en distributie.
Informatiemanager bij Bibliotheek.nl en werkt samen met het SIOB
aan de realisatie van de Innovatieagenda.
Plaatsvervangend afdelingshoofd Informatie- en Bibliotheekbeleid
bij het ministerie van OCW.
Coördinerend adviseur bij het SIOB voor onder andere het
programma Collectie NL in Context.
Directeur bibliotheek Almere
projectleider Collectie Jeugd in Context a.i.
12/12

Download Report