Herkennen van DEPRESSIE bij ouderen … ook in relatie tot dementie en delier Congres depressie bij ouderen, workshop, Ede, 22 april 2014 Jan Oudenes, verpleegkundig consulent geriatrie Heeft u plezierig Pasen gevierd? Wanneer was het Pasen? Daar loopt de Paashaas! Pasen interesseert me niet meer… Pagina 2 Datum eerste Paasdag 2014? Weet niet 25 maart …. (geen reactie) Pagina 3 Depressie of … Rouw (apathisch) Delier Mindere dag Dementie Levensfase Bipolaire stoornis Pagina 4 Angst Depressie Er is sprake van een depressie als iemand gedurende zeker 2 weken aaneengesloten, iedere dag, het grootste deel van de dag last heeft van een depressieve stemming en/of een duidelijke vermindering van interesse of plezier. De somberheid is anders dan het verdriet of de somberheid die iedereen wel eens voelt. De sombere stemming is niet of nauwelijks te beïnvloeden. Ook als iets goed gaat, verbetert de stemming niet of nauwelijks. Pagina 5 Depressie, DSM IV Somberheid EN/OF Anhedonie (interesseverlies) Ten minste gedurende 2 weken Ten minste 4 van volgende symptomen • Moeheid • Concentratieproblemen • Besluiteloosheid • Gewichtsverandering • Verandering slaappatroon • Dagschommeling • Schuldgevoel • Agitatie • Remming • Suïcidaliteit Signalen depressie • Sombere uitdrukking, veel zuchten, gebogen houding, … • Negatieve uitspraken • Verlies aan interesse • Niet uit bed kunnen komen • Antidepressiva in medicatielijst • Apathie • Gewichtsverlies • Geheugenklachten • Concentratieproblemen • Slaapproblemen • Traagheid in denken en doen • Relatieproblemen • Koelkast • ………………… Pagina 7 Diagnostische vragen depressie • Voelt u zich somber, depressief, down? • Waar kijkt u naar uit? • Hoe lang bestaan de klachten/aanleiding? • Wat vinden anderen van uw stemming? • Voelt u zich waardeloos/schuldig? • Denkt u wel eens ik maak er een eind aan? • Hoe is het met uw geheugen? • Wat is voor u het gevolg van de klachten? • Effect op naasten? Pagina 8 Geriatric Depression Scale (GDS) • 15 ja/nee vragen (ook andere versies) • Zelf afnemen of oudere laten invullen • Let op: soms is ‘ja’ een positieve score, bij andere vragen is dit ‘nee’ • Bij score van 6 of meer mogelijke depressie • GDS werkt niet bij (gevorderde) dementie (mmse ≥ 15) • Ook andere schalen als MADRS, Cornell Pagina 9 Vragen uit GDS Bent u innerlijke tevreden met uw leven? Hebt u het gevoel dat uw leven leeg is? Verveelt u zich vaak? Hebt u meestal een goed humeur? Voelt u zich meestal wel gelukkig? Voelt u zich vaak hopeloos? Vindt u het fijn om te leven Zie bijv meetinstrumentenzorg.nl of ouderenpsychiatrie.nl Pagina 10 JA JA JA JA JA JA JA NEE NEE NEE NEE NEE NEE NEE Dementie Dementie is een hersenaandoening die iemand langzaam maar zeker volledig afhankelijk maakt van de zorg van anderen. Maar liefst 1 op de 5 mensen krijgt een vorm van dementie, waarvan de ziekte van Alzheimer de meest voorkomende is. www.alzheimer-nederland.nl Pagina 11 DSM-IV-criteria voor dementie 1. 2. 3. 4. Klachten van het geheugen Stoornis in minstens één van onderstaande cognitieve domeinen • Taal (afasie) • Handelen (apraxie) • Visuele herkenning (agnosie) • Uitvoerende functies (planmatig denken, organiseren, abstract denken) Stoornissen veroorzaken beperkingen in het dagelijks functioneren Geen delier Zie o.a. NHG-Standaard Dementie (derde herziening). Pagina 12 Signalen dementie • Geheugenklachten • Taalproblemen • Moeite met complexe handelingen • Verminderd ziekte-inzicht • Head turning • Apathie • Gewichtsverlies • Geheugenklachten • Concentratieproblemen • Slaapproblemen • Traagheid in denken en doen • Relatieproblemen • Koelkast • ………………… Pagina 13 Diagnostische vragen dementie • Heeft u last van vergeetachtigheid? • Laat uw geheugen u wel eens in de steek? • Voorbeelden van uw geheugenproblemen? • Invloed op dagelijks functioneren? • Sinds wanneer bestaan de klachten? • Stabiel of progressie? • Wat vinden anderen van uw geheugen? • (Ongemerkte) testvragen? • • • (weet recente sportuitslagen en nieuwsfeiten) Observeer taal, praxis Heef u angst voor dementie? Groot belang: heteroanamnese Pagina 14 Instrumenten • • • Observatielijst voor vroege symptomen van dementie: OLD Mini Mental State Examination: MMSE Kloktekentest Pagina 15 Delier: de weg kwijt Een delier is een tijdelijke, psychische stoornis die wordt veroorzaakt door één of meer somatische verstoringen of het gebruik dan wel de onttrekking van (genees)middelen. Kwetsbare ouderen, VMS veiligheidsprogramma, 2009 Pagina 16 Delier, definitie DSM IV TR (2000) • • • • Bewustzijnsstoornis Verandering in cognitieve functie of waarnemingsstoornis Stoornis ontwikkelt zich in korte tijd, neigt te fluctueren Veroorzaakt door algemeen medische aandoening, waaronder ook medicatie effecten Screeningsinstrument: Delier Observatie Schaal; DOS Pagina 17 Depressie en/of (hypoactief) delier Overlappende symptomen zoals langzaam spreken, apathie, moeheid. • • Delier ontstaat acuut en heeft somatische oorzaak Bij depressie doorgaans geen bewustzijns- en waarnemingsstoornissen Delier vraagt om acuut handelen! Pagina 18 Depressie of Rouw Als rouw niet goed verloopt kan depressie ontstaan Mogelijk depressie tgv rouw indien: • Rouw duurt langer dan verwacht • Klachten worden niet minder • Iemand die niet te troosten is • Voorspelbare emoties (bij rouw vaak wisselende emoties) • Situatie wordt als uitzichtloos ervaren Pagina 19 Depressie • • • • • & Bewust van klachten Client klaagt Geen interesse in zelfzorg ‘Weet niet’ bij testvraag Cognitieve stoornissen beperkt • Geen apraxie/agnosie/afasie • Genezing mogelijk Dementie • • • • • Beperkt inzicht Omgeving klaagt Fouten in zelfzorg Fout antwoord Cognitieve stoornissen van invloed op dgls leven • Wel apraxie/agnosie/afasie • Progressief Dementie Depressie Delier Aanvang Sluipend Geleidelijk Life-event Acuut Beloop Langzaam progressief DagFluctuatie per schommelingen etmaal Bewustzijn en aandacht Helder (in begin) Helder Wisselend Oriëntatie Gestoord Meestal Ongestoord Gestoord Geheugen Gestoord Licht gestoord KTG gestoord Hallucinaties en wanen Afwezig (in begin) Zelden Vaak aanwezig (vluchtig) Spraak Woordvind problemen Monotoon Onsamenhangend Belangrijk om te weten Komt relatief vaak voor dat depressie ontstaat bij dementie! Dementie risicofactor voor delier! 3D’s tegelijk ook mogelijk: eerst delier behandelen! Mogelijkheden bij onduidelijkheid diagnose: • Doorverwijzen • Neuro psychologisch onderzoek • Proefdosering antidepressiva • Afwachten maar wel … volgende dia Pagina 22 Doen bij Depressie & Dementie Pagina 23 GERIATRIE Radboudumc Marcel Olde Rikkert, hoogleraar geriatrie Christa Hummelen – van Vessem, hoofdverpleegkundige Jan Oudenes, verpleegkundig consulent geriatrie Reinier Postlaan 4, 6525 GC Nijmegen Postbus 9101, huispost 928 024-3668282 [email protected] Websites: www.umcn.nl/zorg/afdelingen/geriatrie www.netwerk100.nl Pagina 24
© Copyright 2024 ExpyDoc
