nieuwsbrief sept 2014

Marijke Werimon-Bakker
Kotakpos 125
Jayapura-Abe 99351
Papua
Indonesia.
[email protected]
R O N DZ E N D B R I E F
Jayapura, september 2014.
Lieve allemaal,
Hartelijk dank voor de reacties op de brief die ik in december schreef. Het was fijn om te lezen
dat het verhaal van de Hoop anderen ook weer geinspireerd heeft. En nu is het alweer negen
maanden later en daar is ook wel weer wat over te schrijven.
Presidentsverkiezingen
Een groot deel van de afgelopen maanden stonden landelijk in het teken van de presidentsverkiezing. Wie zou het worden Joko Widodo of Jokowi zoals hij in de volksmond genoemd
wordt, de resident van Jakarta of Prabowo Subianto een oudmilitair. In Papoea maakten ze zich
er niet zo druk om. Het was voor de bevolking hier al gauw een uitgemaakte zaak. Prabowo
heeft zich hier niet geliefd gemaakt in de tijd dat hij in het leger was. Tijdens verschillende
militaire operaties onder zijn leiding vielen heel veel slachtoffers vooral mensen uit het
bergland die zogenaamd lid van verzetsgroepen waren. Hij heeft zich hier tijdens de campagne
dan ook niet laten zien. Wel hingen er veel borden met zijn portret meer dan levensgroot boven
de wegen. Jokowi kwam wel en de synode van de Evangelische Kerk in het land van Papoea
werd met een bezoek vereerd en dat schiep veel goodwill. Het bevreemdde mij dan ook niet dat
op Papua Jokowi de meeste stemmen kreeg, 75 % en naar later bleek ook landelijk won hij het
van Prabowo welliswaar met een mindergrote meederheid. Maar daar kwam uit het kamp van
Prabobo veel kritiek op. De verkiezingen zouden op veel plaatsen niet eerlijk verlopen zijn.
Speciaal Papua kreeg er van langs, want daar wordt het systeem nokeng gebruikt om te
stemmen. Een nokeng is een traditioneel net. De berglandvrouwen kunnen niet zonder dat net.
In lagen worden ze aan het hoofd gedragen, soms wel vijf over elkaar. Hun hele bezit zit hierin,
zelfs de baby. Heerlijk schommelt deze dan aan het hoofd van de moeder en omdat het net
rekbaar is, houdt de baby zijn ronde koppie waarmee hij geboren is.
Maar wat hebben deze netten met de verkiezingen te maken? Heel veel mensen in het bergland
zijn het lezen en schrijven niet machtig. Dus kunnen ze geen stembiljet invullen. Daarom is het
nokeng-systeem uitgedacht en dit systeem is zelfs wettelijk goedgekeurd.
Dat gaat zo. Er worden netten aan palen gehangen naargelang er candidaten zijn. In dit geval dus
maar twee. Er boven komt een foto of het nummer van de candidaat. De stemgerechtigden
komen naar het stembureau, meestal een plaats onder een boom met een paar tafels en stoelen
anders alleen een stuk zeil op de grond. De mensen krijgen een kaartje en dat kaartje gaat in het
net onder de door hen te kiezen candidaat. Nadat iedereen zo gekozen heeft worden de kaartjes
door de officiële kiescommissie geteld om iedere honderd een elastiekje zo stel ik me dat voor en
dat is het dan. In Papoea won Jokowi dus met een overgrote meerderheid en dat was tegen het
zere been van de verliezer. En dat zou dan aan het nokeng systeem liggen dat was zo corrupt etc.,
etc. Ook in andere delen van Indonesië zou het niet goed gegaan zijn. Door de hoogste
rechterlijke macht is alles tot in de finesses uitgezocht en zijn alle aanklachten als onwaar
bevonden. Wel kreeg Papua het verzoek om het nokeng systeem nog wat te verbeteren en daar
kan ik me dit bijvoorstellen. Zo is het stemmen niet geheim, iedereen kan zien in wel net jij je
kaartje doet. En dat heeft al eens tot ongeregeldheden geleid .
Dus Jokowi zal de nieuwe president worden, in oktober wordt hij geinstalleerd en wij hopen er
maar het beste van voor Papua. Vorige week werd hier in Jayapura zelfs een grote dankstond in
de openlucht gehouden vanwege de overwinning van Jokowi, waarin de synode-voorzitter ds.
Albert Yoku voorging.
Bijbel als hoorspel.
In hetzelfde bergland waar ik net overschreef ligt ook de Yalimovallei. Een heel grote vallei ten
zuiden van Jayapura en ten oosten van Wamena. In dit gebied wordt de Yali-taal gesproken. Het
nieuwe testament is in deze taal vertaald door Dr. Siegfried Zöllner. En deze bijbelvertaling is
onder een groot aantal Yali’s verspreid.
Nu is er een stichting die in samenwerking met het Indonesisch Bijbelgenootschap een systeem
uitgedacht heeft om de bijbel als hoorspel op te nemen. En zo staat dit nieuwe testament als
hoorspel op een audio-recorder. Een apparaatje nog kleiner dan een tablet. Natan Pahabol heeft
mij daar uitgebreid over geinformeerd. Een echtpaar van de stichting, FCBH – Faith comes by
Hearing – was hier twee maanden. Natan heeft misschien wel 100 mensen, meest studenten bij
elkaar gezocht, die een leestest moesten doen, waarvan er 25 in staat waren de teksten goed te
lezen in de Yaliu-taal. Vier vrouwen vertolken hierin de stemmen van Maria, Elisabeth, Safira en
Herodia. Een jongetje is uitgezocht voor de stem van Jezus als twaalfjarige in de tempel. Om
iemand te vinden die de duivel kon vertolken was moeilijk, tot een jongen zei:” Ik speel in de
kampong ook altijd de duivel dus neem mij maar.” En echt de stem gaat door merg en been.
Natan heeft alles op zijn mobiele telefoon staan, want de officiële apparaatjes worden in oktober
overhandigd aan het synodebestuur. Op de foto zit Marsina te luisteren en je kunt zien dat ze dat
met veel interesse en plezier doet. Heel bijzonder en omdat de tekst ook geschreven staat kan er
meegelezen worden en dat zal de leeskunst voor velen weer ten goede komen. Een prachtig
project en als daar omgevraagd wordt zullen er meer bijbelvertalingen in Papua als hoorspel
opgenomen worden.
Zonne-energie
Dit neemt niet weg dat er nog steeds lees- en schrijflessen gegeven worden door de
evangelisten. Vooral veel vrouwen melden zich aan en zij zijn dan ook degenen die de
bijbelteksten lezen tijdens de kerkdienst. De mannen kijken lichtelijk afgunstig toe als zij hun
vrouwen daar zien staan. “Dit moesten zij toch eigenlijk doen, hoor je ze denken”. Maar als je
kamponghoofd bent, kun je toch niet laten merken dat je het lezen en schrijven niet machtig
bent? Je kunt daarom toch niet samen met je vrouw de openbare lessen volgen.? Wat een zegen
is het dan dat er nu solar-cel lampen zijn, lampen die op zonne-ernergie branden. In bijna iedere
woon-hut in Angguruk en omgeving staat tegenwoordig zo’n lamp. Overdag zie je de kleine
paneeltjes in de zon staan om opgeladen te worden. En als je dan ’s avonds om de hoek kon
kijken, zou je de vrouw naast haar man kunnen zien zitten met het leesboekje Nare, waaruit zij
haar man leert lezen. En niemand die dat verder hoeft te weten. Natan vertelt het smakelijk.
Ja gelukkig worden steeds meer van deze solar-cel lampen verkocht ook hier in de stad waar wel
elektrisch licht is. Dit zal op den duur goedkoper zijn en zeker fijn als je ze hebt bij stroomuitval
wat nogal eens gebeurd. Hier op onze gebouwen staan nu ook drie paneeltjes, elk goed voor drie
lampen en thuis heb ik een bureaulampje en een waka-waka als zaklantaarn.
Het centrum in Wamena heeft veel grotere panelen waar zelfs de koelkast op kan lopen en daar
komt nu ook heerlijk warm water uit de douche. Zij zijn ook wel aangesloten op het
electriciteitsnet maar daar wordt alleen gebruik van gemaakt als er te weinig zon is geweest en
dat gebeurt toch nog wel.
In het centrum in Polimo gebruiken ze al jaren zonne-energie. Eerst alleen voor het licht maar
nu ook voor de computer. Wat een uitkomst, want hoeveel drummen met diesel-olie zijn er in
de loop van de tijd niet opgevoerd per vliegtuig voor de agregaat?
Van Sago-vezels tot briketjes om op te koken
Meer wordt er gedaan om schone energie te bevorderen. Een docent van de universiteit John
Numberi is bezig met een promotie-inderzoek om de sagovezels te gebruiken als energiebron
om op te koken.
Voor zijn onderzoek moesten er sago-palmen gekapt en bewerkt worden. Nu had ik in de tuin
drie sagopalmen die rijp waren om geklopt te worden. In de stam zit namelijk het sagomeel
tussen de vezels. De ene zaterdag werden er twee bomen gekapt en de zaterdag daarna nog één.
Van te voren was de staf van de P3W met de bewoonsters en studenten die een studiebeurs
ontvangen, uitgebreid voorbereid over het te volgen proces.. Er kwamen vier groepen die elk het
hele proces moesten uitvoeren. De jongens moesten de bomen omhakken en de stammen in
stukken hakken om ze daarna met een speciale molen te vermalen. Daarom is eigenlijk het
woord sagokloppen hier niet van toepassing. Traditioneel wordt de sago door de mannen met
een speciaal hakje losgeklopt uit de stam. Maar dit duurde voor ons te lang dus daarom werd een
speciale molen gebruikt. Terwijl de stukken werden vermalen, zetten de vrouwen de stellages
op voor het wassen. Hiervoor worden grote sterke nerfen van de sagopalm gebruikt die een
lengte hebben van ongeveer 2 m. Aan het brede begin van deze nerf wordt een dunne stof
bevestigd en eronder komt een opvangbak. Traditioneel ook van bladeren maar nu werd een
groot stukken plastic gebruikt die over vier stokjes gehangen werd. Veel water is er voor nodig
en dat hebben we gelukkig hier, komt uit onze eigen bron. De vezels worden in de nerf gegooid
hierover gaat een emmertje water en dan begint het wassen. Het sagomeel gaat mee met het
water dat door de zeef in de opvangbak komt. Na zo een paar keer goed wassen worden de
vezels weggegooid en komt er een nieuwe partij. De sago zakt in het water van de opvangbak en
dit wordt later afgegoten en dan hebben we het sagomeel, het volksvoedsel van de
Kustpapoea’s. John meette alles op, hoeveel sago er van elk deel van de stam kwam en hoeveel
vezels. Na twee dagen hard werken stonden er 15 zakken sago, en nog veel meer zakken met
vezels. Deze vezels werden in de daarop volgende week gedroogd.
Van deze gedroogde sagvezels werden in speciale vormen kleine briketten geperst. In
eenvoudige kooktoestellen kunnen deze gestookt worden. Wij op de P3W waren er gauw
doorheen dus je moet wel een groot aantal vezels hebben om er constant op te kunnen koken.
Maar John doet ook onderzoek naar gas, biotoenol, dat uit de sagovezel gehaald kan worden, dat
biedt meer perspectief. John doet zijn promotie onderzoek aan de UNI, de Universiteit van
Indonesie in Jakarta en via de P3W ontvangt hij hiervoor een financiële van de St, Akar uit
Nederland.
Allerlei
Op het centrum zijn weer vier vrouwen van Papua New Guinea. Begin juli stonden ze plotseling
voor onze neus. Er was wel een afspraak gemaakt maar omdat ze maar niet kwamen hadden we
er min of meer vanaf gezien. En toen opeens kwamen ze binnen terwijl er een naaicursus voor
vrouwen uit de omliggende gemeenten aan de gang was. Zij konden toen meteen mee doen. En
na een week beviel het hen zo goed bij ons dat ze vroegen om drie maanden te mogen blijven in
plaats van de aangevraagde drie weken. Gelukkig kon ons programma zo aangepast worden dat
het mogelijk was dat ze bleven. Ik nam de voedingsvoorlichting voor mijn rekening en het
maken van jam van Terong Belanda (hollandse aubergine), of zoals deze vrucht in het engels
heet Tree Tomato, een rood-oranje vrucht in de vorm van een groot ei (zie foto). Ze groeien hier
alleen in het koele bergland en ik krijg ze daarom altijd van de P3W in Polimo toegestuurd.
Heerlijke jam kun je ervan maken. Thuis in hun tuin hebben ze ook de bomen waaraan deze
vruchten groeien, maar omdat ze erg zuur zijn worden ze weinig of niet gegeten. Om te zien dat
je er jam en vruchensap van kan maken vonden ze een openbaring. Ook allerlei groenten leren
ze koken, zoals de bladeren van de papaya en de zoete aardappelen. Het zijn alle vier echt
gemotiveerde dames die in hun gemeente ook een taak hebben in het vrouwenwerk. Op een
zondag kwamen ze ook hier, zongen in onze kerk en aten heerlijk van de macaronieschotel. Toen
ibu Yakam mijn tuin zag werd ze helemaal lyrisch en zo werd voor het volgende weekend
afgesproken dat ze hier zou komen met Yaeng. De anderen twee wilden wel komen maar zeiden
eerlijk dat ze geen zin hadden om in de tuin te werken.
Zij
gingen daarom met een andere collega mee. Nu ze
hebben hard gewerkt, verschillende bedden hebben ze
aangelegd en daarin uitjes, knoflook, tomaten, spaanse
peper en een bladgroente gezaaid of geplant.
Met de famile gaat het goed. In december hopen we
weer op uitbreiding. Mutiara en Arnold verwachten hun tweede kindje. Samen met hen zijn we
heel blij. Serui is een vrolijk ventje. met aandacht staat hij te kijken naar dans en muziek tijdens
een bijeenkomst in Eefde waar veel Papua´s waren.
Nel en Dirk met hun ouders maken het ook goed. We zien hen regelmatiger, maar omdat ze toch
een uur vliegen weg wonen te weinig. Rumboi en Febby wonen heel dichtbij en wij hebben veel
gezelligheid aan elkaar.
En als besluit wil ik jullie dit onder de aandacht brengen:
1- In mei is de Nederlandse vertaling van het boek van Dr. Siegfried Zöllner uitgekomen:
“De Vergeten Wereld” De vertaling is van Wim en Enny Vriend. Een prachtig boek
over de geschiedenis van de Yalimo-vallei, bijna 60 jaar geleden . Te bestellen bij Kerk
in Aktie.
2- De foto van de terong belanda werd gemaakt door Frans Hertogs uit Nieuw Zeeland.
Iedere week schrijft hij een TAALsTAAL over allerhande onderwerpen. Interessant en
vaak amusant om te lezen. Wie ook deze stukjes wil ontvangen kan hem schrijven. Ik zal
er als bijlage één meesturen. [email protected] Alweer even geleden waren we
samen betrokken bij Wereldnet .
Voor jullie de hartelijke groeten vanuit Papua, weest allen Gode bevolen,
Marijke

Download Report