Sneldiagnostiek bij kanker

Pepijn Brocken, longarts,
HAGAziekenhuis, Den Haag
oncologiedagen 2014

De zorg is veranderd
 Patient ‘centraal’
 Kwaliteit van zorg
 Normen en criteria
 Registratie en transparantie
 Concurrentie in de zorg
 Ook voor oncologische zorg











lab
CT
Longfunctie
Bronchoscopie
Transthoracale
punctie
Mediastinoscopie
PET/CT
EBUS
EUS
MRI
Mutatie-analyse



Systematische combinatie van onderzoeken
Binnen korte tijd (dagen)
Start met PET/CT


Verwijzing longarts: 80% binnen 5 werkdagen
Diagnostiek: 80% binnen 3 weken
 5 weken indien een mediastinoscopie dient te
geschieden

Curatieve therapie: 80% binnen 2 weken
 na afsluiting diagnostiek

Palliatieve therapie: 80% binnen 1 week.
Olsson et al 2009
Olsson et al 2009
Olsson et al 2009
45 -> 89 mm in 54 dagen
O’Rourke N et al. 2000
Symptoom tot behandeling
Mediaan 4.6 mnd
Eerste bezoek tot
behandeling
Mediaan 1.6 mnd
Myrdal G et al. Thorax 2004
Salomaa ER et al. Chest 2005

Tegenstrijdig
 Minder klachten:
▪ Vaak lager stadium
 Meer klachten:
▪ Vaak hoger stadium
▪ Snellere analyse
▪ Kortere overleving

Gevolg van retrospectieve opzet

Verschillen waarschijnlijk alleen meetbaar bij
erg lange wachttijden

Meerwaarde ivm:
 Meer patiënten
 Meer diagnostiek
▪ Scherpere stadiering
▪ Meer behandelmogelijkheden
 Doorlooptijd in richtlijnen
 Kortere onzekerheid voor patiënt
 Stimuleert multidisciplinaire benadering





1999 introductie PET/CT
Gekoppeld aan sneldiagnostiekprogramma
Verdachte X-thorax of CT
Eerste- en tweedelijnspatiënten
Vast programma op woensdag en donderdag
Cito; nuchter, nierfunctie, glucose, vaste poli-verpleegkundige
Longarts(en), radioloog, nucleair geneeskundige, verpleegkundige
Interval minstens 4 uur
Day 1 (Wednesday)
Lab, ECG
FDG injection
PET/CT AND CONTRAST ENHANCED Chest CT
Multidisciplinary evaluation of PET/CT
Pulmonary function testing
Physician visit, physical examination, discussion of PET/CT
Day 2 (Thursday)
Bronchoscopy
Discussion of cytology results
Nuchter, evt sedatie (uitslaapmogelijkeid)
Cito-capaciteit, alleen cytologie, brush/spoeling of TBNA
Zo nodig EBUS/EUS op vrijdag
Betrokken afdelingen / specialisten
• Radiologie
• Nucleaire Geneeskunde
• Klinische Pathologie
• Longziekten
–
–
–
–
Polikliniek
Verpleegkundige polikliniek
Longfunctie
Endoscopie Centrum
• Klinisch Laboratorium
secretariaat
longziekten
planning
oncologieverpleegkundige
begeleidt patiënt
beide dagen
Brocken et al. Lung Cancer 2012
Brocken et al. Lung Cancer 2012
Brocken et al. Lung Cancer 2012
Mediane doorlooptijden:
- eerste lijn: 54 dagen
- verwijzing: 7 dagen
- tijd tot diagnose: 2 dagen
- tijd tot behandeling: 25 dagen
Brocken et al. Lung Cancer 2012




Eerste-Lijns Delay veruit het langst
Verwijsdelay te lang (woe/do)
50% diagnose longkanker 2 dagen
80% diagnose longkanker 20 dagen (richtlijn 21)
 met mediast 29 dagen (richtlijn 35)
 Verband met diagnostische thoracotomie
 Gerekend naar diagnose, niet naar MDO

80% start behandeling binnen 39 dagen
Brocken et al. Lung Cancer 2012
N= 4496, Zabora Psychooncology 2001
Na benigne diagnose: - reductie distress scores
- sterkere reductie bij sneldiagnostiek
Na maligne diagnose: - distress gelijk of hoger
- sneldiagnostiek niet hoger dan regulier
- verschillen verdwijnen na 3 weken
Pulmonary
Evaluation of
NEoplastic
Lesions in
Outpatients and
Psychological
Effects
Sneldiagnostiek
Stapsgewijze
diagnostiek
• RadboudUMC
• Atrium MC Heerlen
• UMC Groningen
• Gelderse Vallei Ede
Dag 1
Dag 31
Dag 3
Dag 24
Dag 10
Dag 17
Dag 38
Maand 3

Hospital Anxiety and Depression Scale
 Screenings-instrument, geen diagnosticum
 14 vragen, steeds 4 mogelijke antwoorden
▪ 7 mbt angst
▪ 7 mbt depressie
 Score 0-3
 Maximale score per schaal = 7x3 = 21
 HADS-A, HADS-D, HADS-totaal


Hogere score -> meer klachten:
Per schaal (angst of depressie)
 0-7: geen depressie/angststoornis
 8-10: mogelijke depressie/angststoornis
 11-21: vermoedelijke depressie/angststoornis

HADS-totaal
 Score > 10 screent best psychische stoornis#
#Vodermaier,
Supportive Care in Cancer 2012

EORTC QLQ-C30
 30 vragen mbt kwaliteit van leven
▪ Symptomen van ziekte en behandeling
▪ Functioneren (emotioneel, sociaal etc)
▪ Algemene staat van gezondheid
▪ Per onderdeel scores getransformeerd naar 0-100
 1 vraag over algemene staat van gezondheid
 1 vraag over algehele kwaliteit van leven
▪ 0-7 punten


Additionele vragenlijst specifiek voor
longkankerpatienten
13 vragen met specifiek longkankergerelateerde klachten



407 patiënten gevraagd
205 geweigerd
Uitval door
 klinische analyse (3)
 kapotte PET-scan (2)
 overlijden (1), etc

Uiteindelijk 193 patiënten geanalyseerd
 Sneldiagnostiek 121
 Stapsgewijs 72

HADS-T gemiddeld 13,5
 HADS-T > 10:
63,4%
 HADS-A > 7:
 HADS-A > 10:





51,8%
19,8%
HADS-T (diagnose kanker): 14,7
HADS-T (diagnose benigne): 11,8
HADS-T (man)
13,0
HADS-T (vrouw) 14,5
QoL gemiddeld:
61,6
sneldiagnostiek
regulier
Tot diagnose: 7 dagen korter
Tot behandelplan: 11 dagen korter
sneldiagnostiek
regulier
ca 60% is ouder dan 65 jaar
ca 45% is ouder dan 70 jaar
ca 25% is ouder dan 75 jaar
ca 14% is ouder dan 80 jaar

De verdachte longkankerpatiënt
is (veel) angstiger dan u denkt

Kortere duur en/of geprogrammeerde aanpak
hebben gunstig effect op psychisch welbevinden

Realiseren van snellere diagnostiek is haalbaar
maar vereist multidisciplinaire afspraken




Een (klein) deel van de patiënten zal de
normen blijven overschrijden
Verbeteringen: PET, bronchoscopie,
verpleegkundige
Speciale aandacht voor de oudere patiënt
Wees u bewust van het psychisch effect van
wachttijden
www.cijfersoverkanker.nl
NVALT richtlijn diagnostiek en behandeling van het nietkleincellig longcarcinoom 2011
 Ollson JK et al. Thorax 2009;64:749-75
 O’Rourke N et al. Clinical Oncology 2000;12:141-4
 Myrdal G et al. Thorax 2004;59:45-9
 Salomaa ER et al. Chest 2005;128:2282-8
 Brocken P et al. Lung Cancer 2012;75:336-41
 Zabora J et al. Psychooncology 2001; 10:19-28
 Brocken P et al. Psychooncology 2012;21:1-10
 Vodermaier A. Supportive Care in Cancer 2011;19:1899-1908
 Brocken P et al. Psychooncology 2014, in press

