download publicatie

Agrimondiaal
Samen agrarisch ondernemen
november 2014
Kijkje in Nederlandse
veiling-keuken
“Coöperatieve relaties zijn
voor alle boeren belangrijk”
Ben van het Erve overtuigd van het belang van
coöperaties in opkomende economieën.
Lees verder op blz.
11
Biologische groenteteelt
in Nepal
Lees verder op blz.
Droomstage op West-Java
Het afstemmen van de teelten op de regionale
afzetmarkt is een belangrijk aandachtspunt voor
Nepalese boerinnen.
Lees verder op blz.
Een delegatie van West-Afrikaanse telersverenigingen nam onder meer een kijkje
in de keuken bij de coöperatieve Veiling Zaltbommel. Het bezoek maakte deel uit
van een 1-weekse studietour langs Nederlandse coöperaties. “Met name het feit
dat coöperaties zowel het commerciële belang als het ledenbelang waarborgen,
biedt deze telersverenigingen nieuwe perspectieven.’’
7
HAS-student Hein de Kort ging bij een coöperatie
van melkveehouders aan de slag met vruchtbaarheidsproblemen en administratiesystemen.
Lees verder op blz.
9
3
2
Agrimondiaal zaterdag 29 november 2014
Colofon
Voorwoord
Het gezinsbedrijf als
wereldwijde basis
Boeren zijn de stuwende kracht achter elke economie. De échte agrarisch ondernemers onderscheiden zich in afzet, opbrengst en arbeid. Dankzij
deze ondernemers heeft onze Nederlandse landen tuinbouw zich op weten te werken tot één van
de meest innovatieve en vooruitstrevende sectoren. Maar laten we niet vergeten dat het gezin
in veel gevallen aan de basis staat. De Verenigde
Naties heeft het jaar 2014 uitgeroepen tot Internationaal Jaar van het Gezinsbedrijf. Maar waar ligt
nu precies de sleutel voor een succesvol agrarisch
ondernemerschap? Is een stabiel gezinsbedrijf
het vliegwiel of zijn dat andere factoren?
Ik ben van mening dat het gezinsbedrijf een
onmiskenbare rol speelt bij het succes van ondernemerschap. Werken familieleden mee in het
bedrijf bijvoorbeeld en zijn er kinderen die willen opvolgen? Dit bepaalt voor een groot deel de
koers die een boer vaart. Maar alles bepalend is
het gezinsbedrijf ook niet. Samenwerken en een
goed ondernemersklimaat zijn in mijn ogen doorslaggevend voor de kansen en mogelijkheden die
Agrimondiaal, samen agrarisch
ondernemen, is een uitgave van
Agriterra en verschijnt als bijlage
in de landelijke uitgave van Nieuwe Oogst.
Internet: www.agriterra.org
E-mail: [email protected]
Concept:Agriterra
Realisatie:Opraappers
Communicatie b.v.
Fotografie:Agriterra
Eindredactie:Agriterra
Vormgeving:Nieuwe Oogst
(LTO Noord)
Druk:Wegener
Apeldoorn
je als boer krijgt. Samen sta je als boeren sterker
en kun je ook meer bereiken.
Dat is ook waarom Agriterra zich zo sterk maakt
voor het succesvol maken van coöperaties in
opkomende economieën. Belangenbehartiging
en invloed op de afzetmarkt uitoefenen kan
alleen door samen een vuist te maken. In deze
Agrimondiaal blikken we terug op hetgeen we in
2013 bereikt hebben en leest u onder andere het
verhaal van Ben van het Erve over het verleden
van coöperatief-boeren in Nederland en welke rol
hij voor coöperaties wereldwijd ziet. Omdat veel
boeren, ook in opkomende economieën, vanuit
een gezinsbedrijf werken, zijn coöperaties van
groot belang voor de directe toekomst. Hun kinderen zijn immers de boeren van morgen. Daarmee speelt Agriterra een vooraanstaande rol in de
versterking van de keten wereldwijd, waarbij het
gezinsbedrijf te allen tijde aan de basis staat.
De columns zijn geschreven
op persoonlijke titel en vertegenwoordigen daarmee niet de
mening van Agriterra.
Overname is toegestaan na toestemming van Agriterra en onder
vermelding van de bron.
© Agriterra
Arnhem, november 2014
Albert Jan Maat
Voorzitter Agriterra en LTO Nederland
Meteen ervaringen delen
Herman Mertens

Bertken de Leede
Volgen
@HermanMertens

Karin van der Toorn
Volgen
@bertkenL
Twintig boerenvoormannen uit Afrika, Azië en
Latijns Amerika op bezoek in Nederland op
uitnodiging van @Agriterra bit.ly/1uGTBYg
 Beantwoorden  Retweeten  Favoriet  Meer
Heleen Hennink @vrouwenvannu op pad voor
@agriterra en geeft productie en
marketingadvies aan groentetelers in Nepal
pic.twitter.com/OXxdRpXYlW
RETWEETS
 Beantwoorden  Retweeten  Favoriet  Meer
11

Volgen
@KarinvdToorn
Farmer2farmer programma Thailand
@FrieslndCampina @Agriterra wordt ook na
onze missie voortgezet, al ruim 2000 Thaise
boeren bereikt! #blij
 Beantwoorden  Retweeten  Favoriet  Meer
RETWEETS
5
01:43 - 9 sep. 2014
09:46 - 14 nov. 2013
BLGG AgroXpertus

Volgen
@BLGGAgroXpertus
Productmanager Arjan Reijneveld in
Cambodja voor het project Climate adaptive
approach for food security @Agriterra.
pic.twitter.com/mwEIR7Lpst
 Beantwoorden  Retweeten  Favoriet  Meer
Gerard Gosselink

Mis geen enkele update van Herman Mertens
Volgen
@GerardBieten
Volledige naam
Geweldige ervaring vandaag @Agriterra #peru
#Alpacas op 5000 meter in de bergen
#omniettevergeten pic.twitter.com/jrbc2QTpLx
E-mailadres
Mis geen enkele update van Karin van der Toorn
Wachtwoord
Volledige naam
Registreren op Twitter
E-mailadres
Wachtwoord
Registreren op Twitter
© 2014 Twitter
Over Help
Advertentie-informatie
 Beantwoorden  Retweeten  Favoriet  Meer
© 2014 Twitter
Over Help
Advertentie-informatie
RETWEETS
4
23:01 - 21 aug. 2014
Media rapporteren
Vrouwen van Nu @vrouwenvannu · 22 aug.
Heleen Hennink @vrouwenvannu op pad voor @agriterra. Productie
marketingadvies aan groentetelers Nepal pic.twitter.com/6ghQrXNWuP via
@bertkenL
RETWEETS
2
RETWEETS
4
14:17 - 5 sep. 2013
Media rapporteren
Ingrid Koedijk @calimero1969 · 5 sep. 2013
@GerardBieten @Agriterra Op 5000 m komt zo'n dikke vacht goed van pas.
#Alpacas in #Peru
 Beantwoorden  Retweeten  Favoriet  Meer
EL SALVADOR
Marly

Volgen
@MarlyBoon
Groepen #Kidgum District Farmers Ass
#Agripool @IlseVerhoijsen over varkensbedrijf
aan varkenshoudsters @Agriterra
pic.twitter.com/Zuee4HdZuP
 Beantwoorden  Retweeten  Favoriet  Meer
Hein de Kort

Volgen
@HGdeKort
Mirjam Smits

Christian Gouët
Volgen

Volgen
@ChGouet
@MirjamSmits
#FACT workshop in Vietnam started with
good energy. Pax from Vietnam, Cambodia &
Laos @Agriterra @NellievdPasch
pic.twitter.com/w0NL8JpZrX
Discussion procedures and actionpoints at
Rucodia #Tanzania @Agriterra @Flynthtweets
pic.twitter.com/gMuATIEHWW
 Beantwoorden  Retweeten  Favoriet  Meer
Richard v/d Maden @rvdmaden · 3 nov. 2012
Missie in Kenia met @evdmaden voor #Agriterra zit er weer op en is prima
verlopen. Mede dankzij @RienGeuze en @CeesvanRij! #Mosoriot
Cees Oomen verbetert voerrantsoen dairy
coöp KUD Bayongbong #indonesie Morgen
eindpresentatie! @Agriﬁrm @Agriterra
pic.twitter.com/OmoY5H5cm1
 Beantwoorden  Retweeten  Favoriet  Meer
 Beantwoorden  Retweeten  Favoriet  Meer
 Beantwoorden  Retweeten  Favoriet  Meer
rien geuze

Volgen
@RienGeuze
@rvdmaden @evdmaden: teamwork #Agripool
advisory helps prices for #passion fruit return
to market value @Mosoriot. #Agribusiness
@Agriterra
RETWEETS
4
05:23 - 26 jun. 2014
Media rapporteren
 Beantwoorden  Retweeten  Favoriet  Meer
RETWEET
03:32 - 13 nov. 2013
1
Media rapporteren
RETWEETS
3
Mis geen enkele update van Hein de Kort
Agripoolers en andere deskundigen reizen de hele wereld over om kennis uit te wisselen met boerenorganisaties en -coöperaties. Volg de actualiteiten in het veld op twitter via @Agriterra.
RETWEETS
02:39 - 29 aug. 2014
14:39 - 3 nov. 2012
Marly @MarlyBoon · 13 nov.
@ChGouet Exito. Estoy en
Managua en un taller con Luz Adilia Z. con @cioecb @anpeperu AOPEB AVA
Confras y UNAG promoviendo emprendimiento
Media rapporteren
5
Mis geen enkele update van rien geuze
Mis geen enkele update van Mirjam Smits
Volledige naam
E-mailadres
Volledige naam
E-mailadres
Wachtwoord
Registreren op Twitter
 Beantwoorden  Retweeten  Favoriet  Meer
Wachtwoord
© 2014 Twitter
Over Help
Advertentie-informatie
3
Agrimondiaal zaterdag 29 november 2014
Orde op zaken bij zonnebloemtelers
tie heel onoverzichtelijk’’, vertelt
Smits. De cijfers die de coöperatie
op papier had staan, bleken lastig
te interpreteren. ‘‘De genoteerde
opbrengsten per hectare leken in geen
verhouding te staan met de totale
opbrengsten. Op papier zouden de
opbrengsten bijna onmogelijk, zo
hoog zijn.’’
duidelijk, maar hoe deze te bereiken
nog niet. ‘‘Wat willen de leden en
bestuurders van de coöperatie, hoe
zien zij de komende jaren? Dat is
wat we helder wilden krijgen’’, stelt
Smits. Het uitbreiden van de verwerkingscapaciteit kwam direct naar
voren. Het bestuur dacht na over de
aanschaf van een extra oliepers om
meer zaden te kunnen verwerken en
daarmee dus ook de winst te vergroten. ‘‘Investeren bleek nog helemaal
niet nodig voor extra capaciteit’’,
stelt Smits. ‘‘Een groot deel van de
dag staat de huidige pers stil. Door
bijvoorbeeld in shifts te gaan werken,
kan de verwerking zeker nog verdubbeld worden.’’
Cash gaat voor coöperatief
boeren
Een zonnige toekomst
tegemoet
De Tanzaniaanse zonnebloemtelers
beseffen nog niet altijd wat het coöperatief boeren voor hen kan betekenen. ‘‘Het coöperatieve-gevoel is er
nog niet helemaal. Ze laten cash geld
van een lokale opkoper toch vaak
voorgaan op levering aan de coöperatie. Hierin moet echt nog een omslag
in denken komen, ze zijn tenslotte
ook zelf eigenaar van de coöperatie’’,
vertelt Smits na de gevoerde gesprekken met de telers en bestuurders.
‘‘Uiteindelijk hebben wij de verwachte resultaten berekend bij het
werken in één, twee of drie shifts. De
rentabiliteit van de coöperatie kan
zeker toenemen.’’ Inmiddels is er
een manager aangesteld die de gang
van zaken binnen de coöperatie gaat
regelen. ‘‘Nu moeten ze met nieuwe
kennis en inzichten zelf gaan ondernemen. Terug naar de basis met een
goed voorraadbeheer en een centrale
aansturing. Bij de jongere generatie
zie je dat ze gelijk super enthousiast
zijn. Zij zien de langetermijn-ontwikkeling van de coöperatie nu een stuk
zonniger in.’’
Mirjam Smits, klantadviseur bij Flynth, bezocht het afgelopen jaar Rucodia Company, een
coöperatie van zonnebloemtelers in Tanzania. Dat het oorspronkelijke doel van een bezoek niet
altijd haalbaar is, bleek al snel. „We zouden een business- en investeringsplan opstellen, maar
dat was duidelijk nog een stap te ver. Eerst moesten de coöperatie en haar leden zelf overzicht
krijgen over zaken als de voorraad, pas daarna kun je ambities in kaart brengen’’, vertelt Smits.
Flynth is een van de Nederlandse
partners van Agriterra die ondernemingen begeleidt op het gebied van
financiën en organisatie. Nadat een
collega van Smits enthousiast terugkwam van een adviesreis voor Agriterra, besloot ze zelf te solliciteren.
‘‘Affiniteit met de sector heb ik altijd
al gehad, de samenwerking met boeren vind ik vooral erg leuk. Van beleid
naar een praktische invulling, dat is
voor mij de uitdaging.’’ Smits bezocht
samen met een oliezaaddeskundige
de zonnebloemtelerscoöperatie om
op zowel bestuursniveau als productieniveau te kunnen adviseren.
Onmogelijke opbrengsten
Mirjam Smits ging namens Flynth aan de slag met het voorraadbeheer en de
aansturing van een zonnebloemtelerscoöperatie in Tanzania.
Het grootste struikelblok bleek het
gebrek aan overzicht te zijn. ‘‘In
de praktijk blijken de hoeveelheid
land en de opbrengst lastig in te
schatten. De telers leveren de zonnebloemzaden in zakken en soms
zelfs per emmer zonder dat de coöperatie deze weegt. Dat maakt de
voorraad ingekochte zaden en daarmee de planning van de produc-
Uitbreiden zonder te
investeren
Dat de coöperatie ambities had, was
Leren van Nederlandse coöperaties
Een kijkje in de keuken van
ervaringsdeskundigen werkt vaak
verhelderend. Zo ook voor een
delegatie van de telersverenigingen-koepel Wouol uit Burkina
Fasso, West-Afrika. Op uitnodiging van Agriterra bezochten zij
afgelopen september verschillende Nederlandse coöperaties
om te ervaren wat coöperatief
ondernemerschap voor hen kan
betekenen. Ze gingen langs de
Verenigde Achterhoekse Wijnbouwers, VNK Herbs, Coöperatie
Nautilus, Nedato, Prominent,
Topigs, ForFarmers en de Veiling
Zaltbommel. Ook spraken zij
met Jos Bijman over coöperatief
ondernemerschap in agri-foodketens. Een studietour die veel
nieuwe inzichten bracht.
Een delegatie van telers uit Burkina
Faso bezocht tijdens een studietour
onder andere de tuinbouwveiling in
Zaltbommel om de voordelen van coöperatieve bedrijfsvormen met eigen
ogen te zien.
Het organiseren van uitwisselingen en studiereizen is een belangrijke pijler van de Agriterra-aanpak.
‘‘Onze ervaring is dat het met eigen
ogen zien van de mogelijkheden
vaak het meeste inzicht geeft”, stelt
Petra Zwart, relatiebeheerder bij
Agriterra en organisator van de studietour afgelopen september. ‘‘Met
name het feit dat coöperaties zowel
het commerciële belang als het
ledenbelang waarborgen, opende
veel nieuwe wegen voor deze telersverenigingen.”
die vooral cashewnoten en mango’s
telen. ‘‘Als vereniging blijkt het lastig
voor ze om de steeds groter groeiende
stroom van goederen en geld goed in
te richten. Maar ook voor het belang
van de leden is weinig geregeld”, vertelt Zwart. Dé reden om te laten zien
wat een coöperatief bedrijfsmodel
voor Wouol kan betekenen. Na een
week van bedrijfsbezoeken, eindigde
de studietour bij de veiling in Zaltbommel. Een coöperatieve tuinbouwveiling waar het rendement van de
telers centraal staat.
Onvoldoende groeimogelijkheden
Pijlers vanuit ledenbelang
De West-Afrikaanse koepel van
telersverenigingen is een omvangrijke organisatie met een jaaromzet
van 1.600.000 Euro en 2.500 leden,
Na een rondleiding over het complex
van de veiling, gaf directeur Peter van
Osch een presentatie over het functioneren van de coöperatieve tuinbouwveiling. Ledenbelang en conti-
nuïteit staan daarbij centraal. „Onze
coöperatie is in 1917 opgericht vanuit
de armoede van de telers. We zijn
een heel platte organisatie met korte
lijnen. Door de producten zelf te
veilen, halen we voor onze leden een
optimale prijs uit de markt”, licht
Van Osch toe. ‘‘Toegevoegde waarde
bieden we onder andere door onze
merkenstrategie, met bijvoorbeeld
Junami en Rubens appelen en Suprimo voor het topsegment aardbeien.”
Met het oog op de continuïteit en
groei van de coöperatie is financiële gezondheid van levensbelang.
Van Osch is daar heel duidelijk over:
‘‘De middelen om te groeien moeten
in de eerste plaats uit het resultaat
komen. Daarnaast heeft de coöperatie ledenkapitaal nodig om geld
te kunnen lenen voor investeringen.
Zonder zekerheid en inspanning van
de leden geen financiering.”
Unaniem coöperatief
De Burkinabés presenteerden tijdens
een slotbijeenkomst op het kantoor
van Agriterra hun eigen conclusies
van de studietour. Focussen op de
huidige productie en deze binnen
twee jaar minimaal verdubbelen,
wordt het nieuwe streven. Daarnaast
zijn ze het er unaniem over eens dat
ze als vereniging over willen naar
een coöperatieve bedrijfsvorm. ‘‘Dat
was ook precies de rode draad van
de afgelopen week. De leden, managers en bestuurders hebben nu meer
inzicht in de mogelijkheden van een
coöperatie, dat biedt nieuwe perspectieven voor de toekomst” aldus
Zwart.
4
Agrimondiaal zaterdag 29 november 2014
Agriterra in 2013
‘Acces-to-Seeds’-initiatief:
Boeren praten mee!
Meer vrijheid voor
pyrethrum-boeren
15 jaar Agriterra
Het afgelopen jaar vierde Agriterra haar 15-jarig
bestaan. De uitgangspunten van Kees Blokland,
directeur van Agriterra, zijn 15 jaar later nog steeds
van kracht; het stimuleren van ondernemerschap,
de samenwerking met coöperatieve Nederlandse
land- en tuinbouworganisaties en kennisoverdracht
op gelijkwaardig niveau. De afgelopen jaren zijn
veel omgevingsfactoren veranderd, maar het
uiteindelijke doel van Agriterra is nog altijd hetzelfde;
boeren en tuinders coöperatief versterken. Ook de
komende jaren werkt Agriterra vol vertrouwen aan
landbouwontwikkeling in opkomende economieën,
om zo armoede en honger bij de kern aan te pakken.
Kenia is een van ‘s werelds grootste producenten van
pyrethrum, een belangrijke grondstof voor biologische
insecticiden. Tot voor kort had de Pyrethrum Board of
Kenya (PKB) een monopoliepositie in de verwerking en
afzet van pyrethrum. Jarenlang maakte de Keniaanse
telersvereniging Pyrethrum Growers Association
(PGA), met technische en financiële ondersteuning van
Agriterra, zich hard voor meer vrijheid voor boeren.
Nu is het eindelijk zover; het parlement van Kenia nam
het afgelopen jaar een wetsvoorstel aan, waarmee
de sector volledig is geliberaliseerd. Voor boeren een
grote stap voorwaarts. Nu profiteren de 6.000 leden
van PGA van een gunstig economisch klimaat voor een
gewas met goede afzetmogelijkheden en een positief
toekomstperspectief.
Toegang tot zaden is een cruciaal onderdeel voor
de teelt, maar veel boerenorganisaties hebben hier
nauwelijks iets over te zeggen. Het ‘Acces-to-Seeds’initiatief benaderde Agriterra vanwege haar wereldwijde
netwerk van boerenorganisaties. In september 2013
organiseerde Agriterra in dit kader een ‘Ronde Tafel’conferentie in Addis Abeba, Ethiopië. Na gesprekken
en diepte-interviews met een tiental agrarische
organisaties van over de hele wereld werd duidelijk wat
de boeren belangrijk vinden. Om de toegankelijkheid
van kwalitatief goed zaad te verbeteren, vinden zij
dat het kwekersrecht, toegang tot genetisch materiaal
en het behoud van lokale variëteiten officieel erkend
moeten worden. De uitkomsten van het Access-toSeeds-initiatief geven de regeringen inzicht in de
mogelijkheden van deze zaad-systemen.
Telen op contractbasis
Jaar van het eigen
vermogen
Groei van het eigen vermogen geeft
financiële slagkracht om vooruit te
komen. Onmisbaar dus voor ambitieuze
boeren en hun coöperaties. Daarom
riep Agriterra 2013 uit tot ‘het jaar van
het eigen vermogen’. De Peruviaanse
koffiecoöperatie Sol & Café is een goed
voorbeeld van de positieve impact van
meer eigen vermogen. Zij wisten hun eigen vermogen te
verdubbelen en kochten daarmee grond voor de bouw
van een nieuw magazijn en kantoor. Ook de graancoöperatie Raya Wakena in Ethiopië zag de positieve
impact van meer eigen vermogen. De coöperatie gaf
interne aandelen uit aan haar leden en kon daarmee
uiteindelijk een nieuwe meelfabriek financieren. Hiermee
creëerden zij nieuwe kansen op de moeilijke Ethiopische
graanmarkt.
Vorig jaar introduceerde de Indonesische boerenorganisatie SPPQT (Serikat Paguyuban Petani Quaryah Thayyibah) een nieuwe sperziebonenvariëteit bij
haar leden. Deelnemende boeren ontvangen zaden
en een opleiding in de biologische rijstteelt en sperziebonenproductie op basis van het Organic Guarantee
System. Continue activiteiten rond de sperziebonen
zorgen voor geïnteresseerde boeren vanwege zekere
afzet onder contract bij een exportbedrijf. De contracten met de afnemers van deze Franse boon voor
export en een goede productieplanning, hebben geleid
tot een stabiel inkomen op lokaal niveau. De boeren
produceren meer, doen aan collectieve verkopen en
hebben contracten met betere condities en voorwaarden. Agriterra ondersteunt SPPQT in
haar promotie van het ondernemerschap op groepsniveau en
stimuleert groepen om lokale
coöperaties te vormen om zo
legitimiteit en eigendom van
de coöperatie te verzekeren.
5
Agrimondiaal zaterdag 29 november 2014
Melkveehouders
FrieslandCampina goed
voorbereid naar Azië
Melkveehouder Wim van Ittersum laat tijdens een werkbezoek van het Farmer2Farmer-programma de noodzaak van het klauwbekappen zien aan Vietnamese boeren.
‘‘Goed voorbereiden, hard werken en leren van je fouten is volgens mij het geheim van succes’’, stelt Wim van Ittersum, melkveehouder en districtsraadvoorzitter bij FrieslandCampina.
Tijdens de training voor nieuwe Farmer2Farmer-deelnemers in Wapse (Drenthe) ondervroegen
melkveehouders die aan dit uitwisselingsprogramma willen deelnemen hem. Nieuwsgierig naar
hoe het er ‘daar’ precies aan toegaat en wat ze kunnen verwachten, worden de melkveehouders
voorbereid op een werkbezoek aan hun Aziatische collega’s. Van Ittersum ging het afgelopen
jaar met het Farmer2Farmer-programma naar Vietnam en deelde zijn ervaringen tijdens een van
de trainingsdagen.
lokale Aziatische voormannen vertellen meestal
niet vanuit zichzelf wat ze belangrijk vinden.
Dat is een stukje bescheidenheid in de cultuur.
Om een goed beeld van de gang van zaken te
krijgen is het daarom belangrijk gerichte en
open vragen te stellen.’’ Als oefencasus stellen
de melkveehouders vragen aan Van Ittersum,
variërend van vragen over de voorbereiding tot
de dagindeling en praktische werkzaamheden.
Dit zorgt bij de melkveehouders voor een beter
beeld van een werkbezoek.
Weten wat een koe vreet
Het Farmer2Farmer-programma is gericht
op kennisuitwisseling tussen Nederlandse
melkveehouders van FrieslandCampina en
hun collega’s in Azië en Afrika. Agriterra is
partner in het selecteren en voorbereiden
van de Nederlandse melkveehouders en het
organiseren van deze kennisuitwisseling. Een
beter bestaansrecht voor de boeren in Azië
en Afrika is een belangrijk speerpunt, stelt
Richard van der Maden, relatiebeheerder van
Agriterra. ‘‘De vraag naar zuivel in Azië neemt
toe. Om aan die vraag te voldoen moet je aan
de basis beginnen, bij de melkveehouders.
Natuurlijk zit daar ook altijd een stukje bedrijfsontwikkeling in. Een constante stroom van
kwalitatief goede melk is ook voor de lokale
fabrieken van belang. Kennisuitwisseling met
de lokale boeren is daarvoor de basis’’, vertelt
Van der Maden.
Gericht vragenvuur
Tijdens de trainingsdag in Wapse worden de
melkveehouders heel praktisch voorbereid op
een werkbezoek. Rinze Fokkema, trainer van
het Farmer2Farmer-dagprogramma vertelt dat
goede vragen stellen heel belangrijk is. ‘‘De
De Nederlandse melkveehouders gaan in Azië
aan de slag met het ‘Farm Compass’. Hiermee beoordelen zij zeven bedrijfsonderdelen
om aan de hand daarvan te bepalen waar de
verbeterpunten liggen. ‘‘Belangrijk is dat de
opgestelde doelen meetbaar zijn en op de korte
termijn resultaat opleveren. Weten wat een koe
vreet is een goed voorbeeld, iedere veehouder
heeft daar een beeld bij en kan dat meten’’,
stelt trainer Fokkema.
Geen snoepreisje
‘‘Een werkbezoek is geen snoepreisje’’, benadrukt Van Ittersum. ‘‘Het is hard werken en
je maakt lange dagen. Ik vond het zeker een
geweldige ervaring, maar realiseer je wel dat je
een druk schema hebt, veel reist en ‘s avonds
de trainingen van de volgende dag moet voorbereiden.’’ De Overijsselse melkveehouder is
overtuigd dat het Farmer2Farmer-programma
bijdraagt aan het verbeteren van de melkveehouderijketen in Azië. ‘‘Zij kunnen veel sneller
stappen voorwaarts maken dan dat wij hier 50
jaar geleden deden. Door de adviezen die wij
geven kan de melkproductie de volgende dag
al verbeteren. Ik ben ervan overtuigd dat dit er
op de lange termijn voor zorgt dat de hele keten
naar een hoger plan wordt getild.’’
Tijdens de trainingsdag in Wapse kregen de geselecteerde melkveehouders praktische handvaten ter voorbereiding van hun werkbezoek.
column
Nederland Wereldkampioen
Internationaal leiderschap is een van
de strategische peilers van de topsector
Agri&Food. Nederland bezet namelijk een
mooie tweede plaats op de wereldexportmarkt voor agri- en food producten. Die
export levert een belangrijke bijdrage aan
onze economie.
Maar die positie is kwetsbaar, want het
grootste deel van die export wordt gerealiseerd in de ons omringende landen,
die nauwelijks meer groeien. De groei van
de wereldbevolking en dus de vraag naar
voedsel in de komende decennia ligt in
Afrika, Azië en Zuid-Amerika. Daar moeten
wij dus heen, om onze wereldmarktpositie te
behouden.
Daar groeien de economieën en neemt de
welvaart toe. Er ontstaat een middenklasse
die beter gevoed wil worden en dus geïnteresseerd zal zijn in onze producten.
Er is berekend dat de vraag naar hoogwaardige eiwitten de komende decennia zal verdubbelen, maar niet alleen door een groeiende middenklasse. De grootste groei van
de wereldbevolking zal zijn aan de basis van
de inkomenspiramide, dat zijn arme mensen. Die kunnen geen dure importproducten
betalen. Om die mensen voedselzekerheid te
bieden is ook goedkoop, voornamelijk lokaal
geproduceerd, voedsel nodig.
En daar liggen grote kansen voor de Nederlandse agro- en food bedrijven. Wij zijn
namelijk niet alleen goed in het produceren
van goede producten tegen lage kosten,
wij zijn wereldkampioen productiviteit! Of
je het nu hebt over productie van gewassen of eiwitten, de kostprijzen liggen in
Nederland op het laagste niveau van de
wereld. De hoogste opbrengst per hectare,
het meest efficiënte gebruik van grondstoffen en uitgangsmaterialen, verwaarden van
reststromen. Alles voor een goed product
en een lage kostprijs. Hoge productiviteit
gaat meestal gepaard met een hoge mate
van duurzaamheid. En duurzame productie
is een voorwaarde om te groeien zonder het
milieu extra te belasten.
Er zal, naast de exportmarkt voor producten,
een exportmarkt voor kennis en technologie
ontstaan. Dat vereist een nieuw verdienmodel, want uurtje-factuurtje werkt natuurlijk
niet op de lange termijn. Door middel van
partnerships en joint ventures met lokale
bedrijven zullen voedselketens moeten
worden opgezet, zodat de toepassing van
de Nederlandse kennis ook economisch
duurzaam blijkt.
Het is duidelijk dat iedere voedselketen
begint bij de primaire productie, bij de boer.
Door onze kennis over te brengen aan lokale
boeren kunnen we ze helpen hun productiviteit te verhogen. Wij kunnen ze leren door
ons ontwikkelde technologie toe te passen
en erbij blijven om daar het hoogste rendement uit te halen.
Een hele opgave, maar met enorme verdienkansen voor Nederlandse bedrijven in onze
sector.
Bob Steetskamp
Topsector Agri&Food
Ter vergelijking:
Nederland
Populatie: 16,8 miljoen
Levensverwachting: 80,8
HDI: 4
HDI = De index van de
menselijke ontwikkeling
(ontwikkelingsindex) of Human
Development Index (HDI) van
de Verenigde Naties meet de
gemiddelde levensverwachting
bij de geboorte, analfabetisme,
educatie en levensstandaard
in een bepaald land of gebied.
Dit getal bepaalt de positie op
de wereldranglijst.
Populatie: 10,4 miljoen
Levensverwachting: 66,9
HDI: 108
Resultaat:
• Door lobby van CIOEC,
de nationale koepel
van coöperatieve
boerenorganisaties,
zijn boerenorganisaties
nu wettelijk erkend en
hebben ze recht op
fondsen van het natio
naal budget.
Bolivia
EL SALVADOR
Populatie: 14,5 miljoen
Levensverwachting: 51,9
HDI: 182
Resultaat:
• Betere samenwerking
en planning door leden
van AOPP, de nationale
koepel van boeren
organisaties, resulteert
in het gebruik van meer
zaadproducenten en
een verbetering van
kwaliteit en kwantiteit
van het verbeterde
zaaizaad. Het gebruik
van deze zaden zorgt
voor de AOPPleden,
zaaizaadcoöperaties,
voor een verhoging van
de oogstopbrengsten.
Mali
resultaten is uitgelicht.
in oranje de landen waarvan een aantal
geel in welke landen Agriterra actief is en
ontwikkeling. Op deze kaart ziet u in
boerenorganisaties bij in hun economische
Populatie: 15,7 miljoen
Levensverwachting: 55,9
HDI: 183
Resultaat:
• Journalisten vormen
een gilde, Burkina
be Association of
Agricultural Journalist
en Communicators
(ABJCA), om zo de
landbouw weer ‘hip’
te maken en daarmee
ontwikkelingen in gang
te zetten.
Burkina Faso
Agriterra
wereldwijd
Wereldwijd staat Agriterra boeren en
Populatie: 91,2 miljoen
Levensverwachting: 59,3
HDI: 173
Resultaat:
• De Federal Cooperative
Agency van Ethiopië
en Agriterra bezegelen
hun samenwerking
met het tekenen van
het Memorandum of
Understanding om
gezamenlijk coöperaties
te ondersteunen in hun
ontwikkeling.
Ethiopië
Populatie: 6,5 miljoen
Levensverwachting: 73,5
HDI: 100
Resultaat:
• Door bewustwordings
campagnes streeft
Specific Union for
Farmer Women naar
gelijke rechten voor
mannen en vrouwen.
Hierdoor is er meer
aandacht voor gelijke
lonen en landvererving
door vrouwen.
Populatie: 3,6 miljoen
Levensverwachting: 69,6
HDI: 113
Resultaat:
• Gezamenlijke lobby
leidt tot verhoging van
de landbouwsubsidies
met een extra 67
miljoen MDL (€ 3,5
miljoen) en verlaging
van de BTW voor
landbouwproducten
van 20% naar 8%.
Bij NFFM (National
Farmers Federation
Moldova) alleen
al profiteert 50%
van de leden (ca.
2250 ondernemers/
kleine commerciële
boeren) van deze
belastingverlaging.
Populatie: 14,2 miljoen
Levensverwachting: 49,4
HDI: 163
Resultaat:
• ISOKA District Rice
Association (IDRA)
organiseert 20 praktijk
trainingen met
43 groepen rijstboeren.
De verschillende trainin
gen dragen bij aan de
productieverhoging van
rijst, een verbeterde
levensstandaard van
boeren en scholing van
de kinderen. Er zijn
tevens 20 controle
comités gevormd om
data te verzamelen.
Zambia
Jordanië
Moldavië
Populatie: 44,1 miljoen
Levensverwachting: 57,7
HDI: 145
Resultaat:
• Zuivelcoöperatie
Mukurweini krijgt een
lening van € 750.000
voor het bouwen van
een zuivelfabriek met
een capaciteit van
100.000 liter per dag.
Om te zorgen voor een
continue aanvoer van
kwaliteitsmelk is ook de
landbouwvoorlichtings
dienst versterkt.
Kenia
Populatie: 98,7 miljoen
Levensverwachting: 69
HDI: 114
Resultaat:
• Overdracht van een
kredietfonds aan FSSI,
een investeringsfaciliteit
voor boerenorgani
saties, is succesvol afge
rond. Agriterraklanten
krijgen voorkeur bij
uitgifte van leningen.
Filipijnen
Populatie: 28,2 miljoen
Levensverwachting: 69,1
HDI: 157
Resultaat:
• Central Tea Cooperative
Federation (CTCF)
richt acht mini thee
verwerkingsfaciliteiten
op. De eerste 10.000 kg
is inmiddels op traditi
onele wijze geprodu
ceerd. Dankzij de
gezamenlijke verkoop
door 37 coöperatieve
leden van CTCF ont
vangen de boeren een
betere prijs voor hun
groene theebladeren.
Nepal
Populatie: >1,35 miljard
Levensverwachting: 73,7
HDI: 101
Resultaat:
• Door het houden van
kippen hebben de
theeboeren, leden van
de Shuihe Cooperative,
een stabieler inkomen.
Bijkomend voordeel
is dat de kippenmest
voorziet in een bemes
tingsbehoefte, waarmee
ze de theeplanten
gezonder houden.
China
6
Agrimondiaal zaterdag 29 november 2014
7
Agrimondiaal zaterdag 29 november 2014
Biologische groenteteelt heeft de
toekomst in Nepal
Heleen Hennink, lid van Vrouwen
van Nu, heeft zich twaalf jaar
in diverse landen lokaal hard
gemaakt voor ontwikkeling. In
1998 vestigt ze zich definitief
weer in Nederland op tuinderij Haverkamp in de buurt van
Deventer. Bij Agriterra komen
in de functie van agripooler het
verleden en het heden voor haar
samen. Afgelopen augustus ging
ze naar Nepal om advies te geven
op het gebied van tuinbouw en
groenteteelt.
Hennink bezocht twee districtsfederaties van agrarische coöperaties
(SFACFL). Agriterra ondersteunt
deze in het verbeteren van lokaal
ondernemerschap onder de leden,
veelal boerinnen. Eén van de problemen waar ze tegenaanlopen is
het vermarkten van de groenten.
‘‘Het is belangrijk de groenteteelt
af te stemmen op de teeltsituatie en
de afzetmarkt”, legt Hennink uit.
‘‘Zo ligt Dhading ver weg van de
markt en daarom is het belangrijk
om groenten te verbouwen die goed
bewaard, dan wel verwerkt kunnen
worden. Tomaten zijn bijvoorbeeld
geen optie.”
Telen in de praktijk
Hennink bezocht een proefveld van
een van de leden. Op het veld telen
ze bittere komkommers en fleskomkommers op zowel biologische als
reguliere wijze. Door, los van theoretische trainingen, ook in de praktijk
te zien wat er gebeurt, leren de boerinnen de groenten op een productieve manier te telen.
‘‘De groenteteelt is kleinschalig in
Nepal. Toch hebben ze een aantal
dingen goed voor elkaar”, stelt Hennink. De bodemstructuur is over het
algemeen goed door het toevoegen
van organische bemesting en het
minimale gebruik van kunstmest.
‘‘Ze maken van bamboe en doeken
tunnels over de groenten. Op deze
manier beschermen ze gewassen
tegen regen en kou. Om vraat van
insecten tegen te gaan, hangen ze
flessen op met water en plantenextract.’’ Dit blijkt een effectief middel,
waar ook Hennink enthousiast over
is. ‘‘Eens kijken of iets dergelijks ook
in te zetten is op mijn eigen bedrijf.”
Certificeren: regionaal
beginnen
Hennink teelt biologisch vanuit
de overtuiging dat dit beter is voor
mens en natuur. Tot haar verrassing
telen veel boerinnen in Nepal ook
biologisch. ‘‘Ze weten niet altijd precies om te gaan met gewasbeschermingsmiddelen. Hierdoor krijgen
de boerinnen een boete op de markt
vanwege aanwezige pesticiden. Door
biologisch te telen bestaat dit pro-
bleem niet.’’ Ook de lagere productiekosten spelen een rol bij de keuze
voor de biologische teelt. Daarnaast
is er in de steden een groeiende middenklasse die wat meer te besteden
heeft. Zij vinden het geen probleem
iets meer te betalen voor ‘gezondere
groenten’. Op dit moment is echter
totaal niet duidelijk welke groenten
biologisch geteeld zijn. Daarom is de
invoering van een certificeringssys-
teem belangrijk. Hennink heeft hierover gesproken met de betrokken
organisaties. ‘‘Zeker voor de boerinnen dicht bij de hoofdstad Kathmandu is dit interessant. Een idee is om
regionaal te beginnen met het certificeren, zodat dit later landelijk uitgerold kan worden. De biologische
groenteteelt heeft zeker toekomst in
Nepal, aldus Hennink.’’
‘‘Hulp en handel: de nieuwe agenda”
Aaltje de Roos, senior beleidsmedewerker bij het ministerie van Buitenlandse Zaken, is nauw betrokken bij het werk van Agriterra. Tijdens de
Agriterra-relatiedag op 3 oktober jl. gaf ze haar visie op ontwikkelingssamenwerking en de rol van het agrarisch bedrijfsleven daarin. “Een spanning tussen de bedrijfsdoelstellingen en armoedebestrijdingsdoelen zal
altijd bestaan”, stelt De Roos.
Aaltje de Roos heeft als boerendochter veel affiniteit met het werken
met boerenorganisaties en -coöperaties. Na haar studie niet-westerse
sociologie ging ze aan de slag bij de
Verenigde Naties. Nu coördineert ze
op het ministerie lopende programma’s, initieert nieuwe programma’s
en bouwt netwerken binnen en buiten het ministerie op. “Het is belangrijk om organisaties en programma’s
met elkaar in contact te brengen, om
zo meer effectiviteit te behalen. Dat
is extra belangrijk in deze tijd van
lagere budgetten.”
Ondernemerschap
ontwikkelen
Voedselzekerheid en financiële sectorontwikkeling, waaronder verzekeringen, zijn de belangrijkste aandachtsvelden van De Roos binnen
de agenda ‘Hulp en Handel’ van
minister Ploumen. “Boeren en boerinnen zijn de eerste schakel in de
agrarische waardeketen. Het ondersteunen van boerencoöperaties en
-organisaties in ontwikkelingslanden is een efficiënte manier om de
positie van boeren en boerinnen
én hun onderhandelingspositie te
verbeteren. Daarbij is het essentieel
om aan het ontwikkelen van ondernemerschap te werken. Als het de
boeren goed gaat, ontstaat er economische dynamiek in de rurale gebieden en alternatieve werkgelegenheid. Dat is belangrijk omdat er lang
niet in iedere boer een ondernemer
schuilt, en dat is essentieel voor een
vitale landbouwsector.”
Nederlandse agribusiness
heeft rol te spelen
Een van de uitdagingen van haar
werk zit voor De Roos in de bijdrage
die Nederland kan leveren aan ontwikkelingssamenwerking. ‘‘Overal
ter wereld kent men ons, van Wageningen Universiteit tot het Neder-
landse pootgoed. Nederlandse boeren van verschillende bedrijven en
organisaties, waaronder LTO, kunnen veel kennis en innovatie overdragen. Ons ministerie ondersteunt
Agriterra financieel. Agriterra en
bedrijven zelf leveren hun bijdrage
in natura via trainingen en kennisoverdracht. We geloven in de aanpak waarbij praktijkmensen die écht
weten waar het om gaat collega’s in
ontwikkelingslanden adviseren en
trainen, en dat heeft ons bij Agriterra gebracht”, licht De Roos toe.
“We hebben hier in Nederland heel
wat te bieden, we hebben altijd vooraan gelopen wat betreft onderzoek,
innovatie en efficiënt boeren. Om
voedsel voor steeds meer mensen
te verbouwen, is ook in opkomende economieën een efficiëntieslag
noodzakelijk. De Nederlandse agribusiness kan daarbij zeker een rol
spelen.”
kansen. Maar je zult altijd te maken
hebben met een zekere spanning tussen armoedebestrijding en ondernemingsdoelstellingen. Er is natuurlijk
de kans dat de coöperaties in opkomende economieën zich ontwikkelen tot concurrenten. Laten we niet
vergeten dat we een eeuw geleden
hier zelf ook begonnen zijn met kleine coöperaties, waarvan enkele zijn
uitgegroeid tot succesvolle spelers
op de wereldmarkt. Mocht een boerencoöperatie uit een opkomende
economie zich uiteindelijk opwerken tot een concurrent, dan heb je
het in mijn ogen goed gedaan.”
Serieuze concurrentie
Gelijkwaardigheid en een win-winsituatie zijn voor Aaltje de Roos de
basis voor ontwikkelingssamenwerking. “Je moet mensen aanspreken
op hun eigen kracht, dan worden
ze zelfredzaam”, betoogt ze. ‘‘De
samenwerking van Agriterra met
bedrijven als Flynth en FrieslandCampina en vele anderen biedt het
Nederlandse bedrijfsleven ook veel
De Nederlandse agribusiness kan volgens Aaltje de Roos een belangrijke
bijdrage leveren aan wereldwijde ontwikkeling.
8
Agrimondiaal zaterdag 29 november 2014
Wist u dat…
Chinees varkensvlees met ananas
…een ananas ontstaat uit kleine
besjes?
koper en zink. Een erg lekker recept met deze
tropische vrucht in combinatie met Chinees
varkensvlees:
De ananas ontstaat uit vele kleine besjes die
samengroeien tot een grote samengestelde
vrucht. Deze kan wel 30 cm lang worden en
meer dan 4 kg wegen. De ananasplant is
de enige eetbare Bromeliasoort. Zuidoost
Aziatische landen als Thailand, Filipijnen en
China zijn momenteel de grootste ananasproducenten. Ananas betekent: uitmuntende vrucht.
Ingrediënten
½ ananas (geschild)
2 groene paprika’s (in parten)
4 eetlepels bloem
2 theelepels gemalen kaneel
500 gram varkenshaas (in dunne plakken)
4 eetlepels zonnebloemolie
1 zakje bosui (3 stuks, in schuine stukken)
…een cashewnoot helemaal geen
noot is?
De cashewnoot is een zaad die zo’n vijf tot
tien centimeter lang is en veel vitamine C
bevat. Een cashewstruik kan wel vijftien
meter hoog worden. Het zaad wordt na
het plukken gedroogd en tot twee keer toe
verhit, omdat de cashewnoot in rauwe vorm
giftig is. Nadat de schil is gekraakt, moet
alleen het vliesje nog handmatig worden
verwijderd.
Bereidingswijze
…een giraffe net zoveel nekwervels
heeft als een mens?
Giraffen leven in Afrika op open steppegebieden in kleine groepen of kuddes van
meer dan vijftig dieren. De kophoogte varieert van 4,5 tot 5,80 meter en een volwassen
netgiraffe weegt zo’n 500 tot 700 kilo. De
draagtijd duurt 14 tot ruim 15 maanden. Er
zijn acht verschillende giraffesoorten, waarvan de netgiraffe het meest verspreid is. De
giraffe heeft, ondanks de lange nek, net als
de mens zeven nekwervels.
…cassave na aardappelen wereldwijd het meest gegeten wordt van
alle knolgewassen?
De ananas is een tropische vrucht en afkomstig
uit Brazilië, Paraguay en Bolivia. Deze zoetzure
vrucht is met vele smaken te combineren. De
goudgele ananas is niet alleen rauw erg lekker, maar ook gebakken in combinatie met bij-
Koop uw boek
via YouBeDo.com
en steun Agriterra
Koopt u uw boeken weleens via internet?
Bestel uw boeken tegen dezelfde prijs bij
YouBeDo.com en steun Agriterra met
10% van de verkoopprijs. Voor meer
informatie ga naar www.YouBeDo.com.
Serveertip:
Dit recept is lekker met witte rijst en een komkommersalade met taugé.
Doe mee en win
De woorden uit de woordenlijst moeten een plekje krijgen
in het woordenveld. Vind de
juiste woorden door ze op
elkaar aan te laten sluiten. Het
eerste woord is al gegeven.
Succes!
Cassave komt oorspronkelijk uit Brazilië
en is de eetbare wortel van een heester die
vooral op de savanne groeit. Het is het op
twee na meest verbouwde gewas in de tropen, na rubber en rijst. Vanwege het giftige
blauwzuur kan cassave niet rauw worden
gegeten. In de meeste landen kookt men
daarom de cassave, net als aardappelen, of
men maakt cassavepap. Er zijn veel Afrikaanse landen met een nationaal gerecht
met cassave als ingrediënt. 500 tot 800
miljoen mensen eten dagelijks cassave.
voorbeeld varkensvlees komt de smaak van de
vrucht goed tot zijn recht. Wat u misschien nog
niet wist, is dat de ananas vol zit met vitaminen en mineralen. Zo bevat de ananas onder
andere vitamine C, magnesium, fosfor, ijzer,
1. S
nijd de halve ananas in de lengte door.
Verwijder de harde kern en snijd het vruchtvlees in dunne plakken. Snijd de paprikaparten in schuine, ruitvormige stukjes.
2. Meng de bloem en de kaneel in een ruime
kom en voeg peper en zout naar smaak toe.
Voeg de varkenshaas toe en bedek deze aan
alle kanten met bloem. Schud overtollige
bloem af.
3. V
erhit 2 eetlepels olie in een wok en roerbak
de varkenshaas 3 min. op hoog vuur. Neem
uit de wok. Maak de wok schoon, verhit er
de rest van de olie in en roerbak de paprika 2
min. Voeg de ananas toe en bak 1 min. mee.
Voeg de bosui en de varkenshaas toe en
roerbak nog 1 min.
1
2
3
4
Uiteindelijk vormen de letters
in de genummerde vakjes 1
t/m 11 een woord. Stuur dit
woord o.v.v. naam, adres en
leeftijd voor 15 december 2014
naar: Agriterra, Postbus 158,
6800 AD ARNHEM. Of mail het
woord naar communicatie@
agriterra.org.
V
L
A
S
5
6
7
Vanaf 22 december is de
uitslag te vinden op
www.agriterra.org.
De winnaar ontvangt een
leuke prijs.
8
9
10
11
3 letterwoorden
Eco
Sla
Bos
Kip
Aap
Koe
Net
Sap
Rek
Arm
Vis
4 letterwoorden
Agri
Bulk
Voer
Peru
Daad
Melk
Boer
Boom
Biet
Kost
Vlas
Mest
Gift
Baal
Baar
Stal
Doen
Teff
5 letterwoorden
Congo
Teams
China
Akker
Klant
Delen
Samen
6 letterwoorden
Biokip
Banaan
Afrika
Import
Belang
Succes
Export
Rubber
Kennis
Landbouw
Mondiaal
Boerderij
7 letterwoorden
Armoede
Bolivia
Groeien
Oeganda
9 letterwoorden
Agriterra
Duurzamer
8 letterwoorden
Economie
11 letterwoorden
Ondernemend
9
Agrimondiaal zaterdag 29 november 2014
De coöperatiekas op orde brengen
Boeren en bestuurders bewust
maken van het belang van financiële protocollen, dat is waar Jos
Thijssen zich het afgelopen jaar
voor heeft ingezet. Als lid van
ZLTO ging hij voor Agriterra op
werkbezoek naar Nepal. ‘‘Met een
‘financial-health-check’ hebben
we in kaart gebracht waar de
coöperaties op financieel gebied
staan. Bewustwording bij de
lokale boeren en bestuurders op
gang brengen zorgt uiteindelijk
voor een zelfstandige sector.’’
Jos Thijssen kwam met Agriterra
in contact via een collega bij ZLTO,
waar Thijssen destijds een financiële adviesfunctie vervulde. Voor een
adviesreis naar Vietnam was Agriterra nog op zoek naar een agripooler
met financiële achtergrond.
Jos Thijssen greep deze kans met
beide handen aan en ging zes weken
later voor het eerst op werkbezoek.
Hij ging het afgelopen jaar voor Agriterra naar Nepal om bij vier verschillende Nepalese districtsfederaties
een ‘financial-health-check’ uit te
voeren.
Het beheren van geldstromen en de
controle hiervan bleken de belang-
Het financiële management van een viertal Nepalese coöperaties verbeteren was het doel van het laatste werkbezoek van Jos Thijssen.
rijkste punten om het financiële
management te verbeteren.
Eigen portemonnee als kas
De districtsfederaties overkoepelen allerlei primaire coöperaties,
van kredietverstrekkers aan kleine
bedrijfjes tot coöperaties die thee
verbouwen. Wat Thijssen opviel was
de gestructureerde opbouw van de
districtskoepels en het coöperatieve
denken van de Nepalezen.
‘‘Je hoeft de bestuurders niet te overtuigen van het nut van samenwerken. De structuur binnen de coöperaties bleek alleen minder strak te
zijn. We hebben pittige discussies
gevoerd met besturen. Doordat het
vaak maar kleine coöperaties zijn,
hebben leden meerdere functies,
waardoor er weinig controle is. Zo
werd de kas van een van de coöperaties beheerd in de privéportemonnee
van een bestuurder. Dan zijn geldstromen natuurlijk moeilijk te controleren’’, stelt Thijssen.
Continuïteit verbeteren
Het is in Nepal gebruikelijk dat het
bestuur van een coöperatie voor een
aantal jaren benoemd wordt en het
gehele bestuur na die termijn in één
keer aftreed. ‘‘Er zit geen continuïteit in het bestuur en dus ook geen
vooruitgang. Nieuwe bestuurders
moeten iedere keer weer opnieuw
beginnen en hebben dus ook geen
overzicht over de financiën’’, vertelt
Thijssen. Omdat het wettelijk niet is
toegestaan om als bestuurslid tussentijds af te treden, was het op dat
moment niet mogelijk om de statuten van de coöperatie aan te passen.
‘‘Inmiddels zijn de bestuurders in
gesprek met het Nepalese ministerie
over een wetswijziging om zelf het
bestuurssysteem te mogen bepalen.
Dat is een mooi begin.’’
Verantwoordelijkheid nemen
Thijssen ziet de toekomst voor de
boeren en hun coöperaties in Nepal
positief in. ‘‘Het gevoel voor tradities is er heel sterk, maar toch staan
de coöperaties absoluut open voor
verandering. Wel ben ik bang dat de
vooruitgang verzandt als Agriterra
geen vinger aan de pols blijft houden. Uiteindelijk moeten de bestuurders zelf de verantwoordelijkheid
gaan nemen.
Als Agriterra overbodig is, dan is ons
doel pas écht gehaald. Het uitvoeren
van een financial-health-check heeft
in ieder geval gezorgd voor bewustwording bij de lokale boeren en
bestuurders. Dit was zeker een grote
stap in de goede richting.’’
Droomstage bij melkveehouderscoöperatie op West-Java
Hein de Kort (23) zocht voor zijn opleiding aan de HAS Den Bosch een uitdagende buitenlandstage en kwam in contact met Agriterra. Hein ging naar
de andere kant van de wereld om een coöperatie van melkveehouders te
ondersteunen. Vijftien weken stage op West-Java, Indonesië, vlogen voorbij
voor de zoon van een melkveehouder.
Na zijn eerdere praktijkervaringen
bij kleinschalige boeren in Afrika
wilde hij graag meer van de wereld
zien. ‘‘Medestudenten vertrokken
naar Canada en Australië om de
grote bedrijven te zien, maar ik wilde
juist graag naar kleinschalige boerenbedrijven in Azië”, aldus Hein.
Vruchtbaarheidsproblemen en het
administratieve systeem verbeteren
werden het hoofddoel van zijn stage.
De coöperatie die hij voor zijn stage
bezocht bestaat uit ongeveer 1.500
kleinschalige melkveehouders. De
melkafvoer, de veearts, het krachtvoer en de financiële middelen staan
onder verantwoordelijkheid van de
coöperatie.
Kansen
Gedurende zijn stage zag Hein direct
allerlei kansen voor de boeren.
Vruchtbaarheid bleek het grootste
probleem te zijn. ‘‘Vaak waren er wel
vier tot zeven inseminaties per koe
nodig.” Op advies van Hein gingen
de boeren na zijn eerste stagemaand
al over op krachtvoer met toevoe-
Uw kennis delen
als agripooler
Agriterra zoekt op diverse terreinen specialisten die hun kennis willen
delen met lokale ondernemers in ontwikkelingslanden. Dit gebeurt veelal
ter plekke tijdens werkbezoeken. Zo’n werkbezoek duurt gemiddeld
10 tot 14 dagen. Agriterra zorgt voor alle praktische zaken, zodat u zich
op uw taak als agripooler kunt richten. U helpt mensen verder en krijgt er
een schat aan ervaringen voor terug. Meld u aan via www.agripool.org
of telefoon (026) 4455445.
ging van mineralen en vitaminen.
Dit zorgde onder andere voor verbetering van de vruchtbaarheid. Voor
het andere doel van zijn stage, het
administratiesysteem
verbeteren,
adviseerde hij een digitaal administratie systeem. Zo hoeven de boeren
de administratie niet meer met de
hand bij te houden.
In de praktijk
Hein maakte niet alleen een ontwerp
voor een digitaal administratiesysteem, maar stak ook de handen uit
de mouwen en ging in de praktijk
aan de slag. ‘‘Ik ben niet iemand
die de hele dag op kantoor stil kan
zitten.” De klauwen van de koeien
bleken erg slecht, waarvoor hij
een klauwbekapbox introduceerde.
‘‘Deze beviel zo goed dat de coöperatie er direct enthousiast mee aan
de slag is gegaan.” De coöperatie
trainde enkele boeren op het gebruik
van een klauwbekapbox. Momenteel
worden alle koeien van de 1.500 boeren bekapt.
Gastvrijheid
Een van de dingen die Hein het
meest is bijgebleven is de gastvrijheid. ‘‘De cultuur was zo gastvrij
en open dat ik echt op handen werd
gedragen. Ze lieten me zelfs geen
zak zaagsel dragen.” Dat het altijd
belangrijk is om goed te communiceren is iets wat Hein geleerd heeft.
‘‘Je moest soms echt op een simpele
en humoristische manier dingen
duidelijk maken. Zo vroeg ik ze of
ze hun eigen servies schoonmaakten. Ondanks dat ze hier om moes-
Hein de Kort steekt zijn handen uit de mouwen in West-Java.
ten lachen, beseften ze wel dat het
belangrijk is om de stal schoon en
droog te houden.”
Ambitie
Door zijn input hoopt Hein de
Javaanse boeren het belang van
innovatie mee te hebben gegeven.
‘‘Ik ben van mening dat de boeren
snel moeten innoveren om met de
tijd mee te gaan. Alleen zo kunnen
ze overleven.” Na zijn studie wil De
Kort eerst nog meer van de wereld
zien en ervaringen op doen in de
praktijk. Of hij nog eens op adviesreis wil gaan? ‘’Zeker! Ik wil me in de
toekomst vaker gaan inzetten voor
Agriterra, maar om agripooler te
worden moet ik eerst mijn stageverslag inleveren!”
10
Agrimondiaal zaterdag 29 november 2014
Veranderende markt vraagt focus van boeren
Afrika het nieuwe Azië
Tijdens zijn academische stage aan de Universiteit van Wageningen onderzocht Willem Paulus,
inmiddels relatiebeheerder bij Agriterra, het niveau van ledenbetrokkenheid bij een Oegandese
coöperatie. ‘‘Het grootste struikelblok bleek het tekort aan werkkapitaal. Boeren willen cash
uitbetaald worden zodra ze hun product afleveren bij de coöperatie’’, stelt Paulus. Na zijn stage
ging hij een half jaar voor Agriterra aan de slag als consultant in Oeganda om bij koffiecoöperaties te kijken naar de mogelijkheden voor cash-uitbetaling bij levering.
Inmiddels is Paulus binnen Agriterra doorgegroeid tot relatiebeheerder, met als klantportfolio Ethiopië en een aantal koffieklanten
in Oeganda. Zijn gedrevenheid om boerencoöperaties te ondersteunen bij het realiseren van hun bedrijfsambities heeft geleid tot
noemenswaardige resultaten. ‘‘De Oegandese
koffiecoöperatie BKCU bijvoorbeeld. Zij hebben
zich in twee jaar tijd vanaf de grond weten op
te werken tot een serieuze speler met toegang
tot werkkapitaal, export en een klantvraag die
ze nauwelijks aankunnen. Heel gaaf om daar
samen met een team van gepassioneerde collega’s en agripoolers een bijdrage aan te mogen
leveren’’, vertelt Paulus.
“Vanuit het westerse bedrijfsleven ontstaat er
steeds meer interesse voor agrarische producten uit Afrika. Boerencoöperaties zijn hierbij
onmisbaar”, stelt relatiebeheerder Willem
Paulus.
Exporteren naar Nederland
BKCU was lange tijd een succesvolle coöperatie,
maar is mede door de introductie van de vrijemarkteconomie volledig ingestort. Paulus voerde hier samen met een voormalig ABN AMRObestuurder de eerste beoordeling en een koffieexporteur uit Tanzania van de coöperatie uit
en zag grote kansen om de koffiecoöperatie
nieuw leven in te blazen. Het gebrek aan werkkapitaal bleek ook hier de grootste uitdaging.
‘‘We hebben gewerkt aan onder andere de businessplanning, het bestuur en het financieel
management. De coöperatie is hierdoor in korte
tijd een stuk professioneler geworden. Dat wekt
interesse vanuit banken en handelshuizen. Een
werkkapitaal van in totaal 550.000 euro en dit
jaar al een export van 18 containers koffie naar
klanten in Nederland en België, maakt dat het
resultaat van ons werk wel heel dichtbij komt
nu. Ik denk dat dit is hoe ontwikkelingswerk
zou moeten zijn. Economische activiteiten in
de hele keten op gang brengen, van Oegandese
koffieboer tot Nederlandse winkelketen.’’
Vanuit het westerse bedrijfsleven ontstaat er
steeds meer interesse voor agrarische producten uit Afrika. Niet alleen voor de koffie,
zo blijkt. ‘‘In Ethiopië zitten we bijvoorbeeld
plots met biergiganten als Heineken en Bavaria
om de tafel’’, vertelt de relatiebeheerder. Multinationals als deze spelen in op de explosief
stijgende bierconsumptie door de groeiende
middenklasse. Lokaal worden er nieuwe brouwerijen gebouwd en daarvoor is men op zoek
naar kwalitatief goede moutgerst. ‘‘Structuren
van bestaande coöperaties en unies bieden
hierbij uitkomst. Georganiseerd zijn de boeren
beter in staat om de kwaliteit en stabiele aanvoer van moutgerst te waarborgen. Als ik kijk
naar de huidige economische ontwikkelingen
en stijgende interesse in het continent, denk
ik dat Afrika het nieuwe Azië gaat worden en
daarin zijn de boerencoöperaties onmisbaar’’,
aldus Paulus.
Waardige zakenpartner
Dat de lokale boeren ook optimaal kunnen
profiteren van de marktveranderingen, vindt
Paulus belangrijk. ‘‘Mijn streven is om met
mijn collega’s de dienstverlening van Agriterra
steeds verder te professionaliseren. Aan multinationals die zich vestigen in een opkomende
economie als Ethiopië laten zien dat georganiseerde kleinschalige boeren een waardige
zakenpartner en toeleverancier kunnen zijn.
Dat vraagt focus van de boeren, maar op die
manier kunnen zij ook een graantje meepikken
van de veranderende markt.’’
“Samenwerking geeft veel positieve energie”
Mariëlle Schreurs zet zich met trots in voor de belangen van boeren in opkomende economieën.
Dit doet zij namens en in samenwerking met de Nederlandse land- en tuinbouworganisaties. Als
relatiebeheerder bij Agriterra staat ze midden in het speelveld van kennisuitwisseling tussen
boerenorganisaties, projectbegeleiding en organisatieversterking. Ze ondersteunt boerenorganisaties om goed onderbouwde lobbyvoorstellen te formuleren en geaccepteerd te krijgen door
overheden op verschillende niveaus.
Een geslaagde lobby begint met sterke, door
leden gedragen organisaties. Goed onderbouwde
voorstellen beschrijven niet alleen duidelijk
de probleemstelling, maar ook een oplossing.
Het sluiten van allianties en duidelijkheid over
de betrokken stakeholders in het belangenbehartigingsproces volgen hierna. Schreurs is
enthousiast over het feit dat al deze ingrediënten samen komen in de Farmers’ Advocacy
Consultation Tool, kortweg de FACT-methode.
“Effectieve en efficiënte belangenbehartiging
is essentieel om te zorgen voor een gunstig
Uw gift maakt
het verschil
Als u uw collega’s in ontwikkelingslanden
ook wilt steunen, kunt u een gift overmaken
naar rekeningnummer
IBAN NL91RABO0155297163
t.n.v. Agriterra - Arnhem, o.v.v. “gift”.
Dat kan eenmalig of periodiek. Agriterra is
erkend als ANBI (algemeen nut beogende
instelling) waardoor u uw gift als aftrekpost
bij de belasting kunt opvoeren.
ondernemersklimaat voor leden van boerenorganisaties. Agriterra’s FACT-methode bewijst
zich daarbij als waardevol instrument.”
Geslaagde lobby in Peru
Schreurs bezoekt vijf tot zes keer per jaar haar
klanten in diverse landen. Om ze te trainen
in FACT. Om te zien hoe de organisaties met
de verschillende deelaspecten van het belangenbehartigingsproces omgaan. Tegen welke
problemen ze aanlopen en om advies te geven
in het lobbytraject. Deze samenwerking geeft
haar energie. Net als het zien dat de FACTmethode werkt. Dat bewijst het succes van
haar klant JNC, een vereniging van ruim 50
koffiecoöperaties in Peru. In 2012 introduceerde Agriterra FACT bij JNC en datzelfde jaar nog
kregen ze een aanpassing van de belastingwet
voor elkaar. In plaats van twee keer belasting
betalen door zowel de boer als de coöperatie,
gaan ze één keer belasting betalen over de
geleverde en verwerkte koffie. Een goede stakeholderanalyse en het aangaan van allianties,
voor een zo groot mogelijk draagvlak, zijn in
deze omslag essentieel geweest.
Succes voor West-Afrikaanse
veehouders
De organisaties waar Schreurs mee samenwerkt, behartigen boerenbelangen op verschillende niveaus. Zo zet Réseau Billital Maroobé
(RBM) zich in voor de meer dan 400.000 rondtrekkende veehouders, de pastoralisten, in
Relatiebeheerder Mariëlle Schreurs (rechts) kijkt samen met het NAJK naar het versterken van de
positie van jongeren binnen de overkoepelende koffievereniging JNC in Peru.
zeven Sahel-landen. RBM ondersteunt haar
leden uit de verschillende landen ook op regionaal niveau bij de Economische Gemeenschap van West-Afrikaanse Staten (ECOWAS).
Het meerjarig landbouwbeleid van ECOWAS
voorziet in een reserveopbouw van voedsel om
voedselcrisissen op te vangen, maar betrok de
veeteeltsector hier niet bij. RBM is met FACT
en Schreurs aan de slag gegaan. Door met een
goed onderbouwd voorstel in gesprek te gaan
met ECOWAS, heeft ECOWAS een akkoord
voor samenwerking met RBM ondertekend
ten gunste van veehouders in West-Afrika. Er
is een toezegging gedaan om een veevoederreserve op te bouwen. Momenteel werkt RBM
een model uit over hoe zo’n reserve concreet
vorm te geven. Het doel is dat ECOWAS vervolgens fondsen voor de uitvoering ervan zal
vrijgeven. Door deze geslaagde lobby hebben
de pastoralisten ook in de toekomst zekerheid
van voedselvoorziening voor hun vee. En is in
de vraag naar vlees van de groeiende middenklasse voorzien.
“Het is mooi om te zien wat we met Agriterra
en al onze Nederlandse ervaringsdeskundigen voor de boerenorganisaties daar kunnen
betekenen. Die samenwerking en de boer-totboer kennisuitwisseling geven mijn klanten
en mezelf heel veel positieve energie. Je hebt
resultaat van je werk. En er komen op vraag
van de klanten nieuwe mogelijkheden voor
adviestrajecten rondom belangenbehartiging
naar boven. Met de FACT-methode en advies
zorgen we ervoor dat boerenorganisaties in de
toekomst nog veel meer voor hun leden kunnen betekenen.”
11
Agrimondiaal zaterdag 29 november 2014
Nieuwe/versterkte
groepen
7584
+27% t.o.v. 2012
153 lopende projecten
14
Bankabele
businessplannen
+40% t.o.v. 2012
Aangetrokken leningen
€ 7,2 miljoen
+300% t.o.v. 2012
AZIË 32
AFRIKA 79
LATIJNS-AMERIKA 33
+380% t.o.v. 2012
‘Made in Holland’
29 KLANTEN
2013
Lobbytrajecten
24
6
15
Beleidsvoorstellen
-50% t.o.v. 2012
FACT-trajecten
+67% t.o.v. 2012
OOST-EUROPA 9
272.000 PRODUCENTEN
369.000 PRODUCENTEN
2012
42 KLANTEN
2013
56 KLANTEN
2012
139.000 PRODUCENTEN
104.000 PRODUCENTEN
182.000 PRODUCENTEN
2013
46 KLANTEN
2012
COLUMN...
Beter belangen
behartigen
Ondernemende
coöperaties
succesvol maken
44 KLANTEN
45 Agriterra-medewerkers
121 organisaties
43 landen
399 deskundigen op adviesreis
43 KLANTEN
Van de 26,5 miljoen voor
projecten is 10 miljoen door
organisaties zelf bijgedragen
174.000 PRODUCENTEN
2013
cijfers
& feiten
Lokaal
ondernemerschap
stimuleren
Gemobiliseerde
fondsen voor
landbouwontwikkeling
€ 36 miljoen
‘Coöperatieve relaties zijn voor
alle boeren belangrijk’
Belangenbehartiging en het coöperatief-boeren heeft hier in Nederland al een lange geschiedenis. Ben van het Erve, voorzitter van de katholieke boeren- en tuindersbond ABTB en gepensioneerd melkveehouder heeft de rol van coöperaties zien groeien. Een ontwikkeling die inmiddels
ook steeds meer vorm krijgt in andere delen van de wereld. ‘‘Een eeuw geleden startten wij
hier met het ‘samen-boeren’. Dat Agriterra met die ervaring boerencoöperaties in opkomende
economieën versterkt, vind ik een goede zaak.’’
Gedurende zijn loopbaan is Van het Erve
bestuurlijk actief geweest in verschillende
functies. Onder andere binnen de provinciale
politiek, het agrarisch onderwijs en als voorzitter bij de ABTB heeft hij zijn diensten bewezen. Coöperatieve relaties hebben voor Van het
Erve altijd een belangrijke rol gespeeld; als
melkveehouder, maar ook als bestuurder. ‘‘De
belangenbehartiging naar overheden toe is
nog steeds van groot belang. Samen sta je toch
sterker’’, aldus Van het Erve.
Zichzelf organiseren
In 1917 is de boeren- en tuinders bond ABTB
opgericht. Toen de verzuiling in Nederland
op gang kwam wilden de katholieken zichzelf
organiseren, van waaruit de ABTB is ontstaan.
Een gezamenlijke verzekering en aankoop en
afzet van vee, vlees en eieren in eigen kring
waren het resultaat. ‘‘Eigenlijk staan de boeren
in opkomende economieën nu aan het begin
van eenzelfde bedrijfsontwikkeling. Als men
bijvoorbeeld de afzet structureel wil verbete-
ren, kan dat nooit alleen. Een sterke coöperatieve relatie is onmisbaar.’’
Onderwijs voor initiatief
Onderwijs is voor Van het Erve altijd een
belangrijk speerpunt geweest. ‘‘Bij de ABTB
liep onderwijs destijds parallel aan de
belangenbehartiging. Agrarisch onderwijs werd
vanuit de landbouw georganiseerd, gedicteerd
en gefinancierd. Het gaat vooral om het bijbrengen van vaardigheden om initiatief te nemen.
Informatie kun je tegenwoordig, zeker hier
in Nederland, wel krijgen via internet of
andere kanalen. Maar het in contact komen
met elkaar, samen iets kunnen betekenen, is
denk ik veel belangrijker.’’
Toon is gezet
Anno 2014 spelen coöperaties in de Nederlandse agrarische sector nog altijd een belangrijke rol. ‘‘Ik ben van zeker tien coöperaties
lid of bestuurslid geweest. Je ziet dat veel
coöperaties hier steeds groter zijn geworden,
maar de belangenbehartiging zoals die toen
was bestaat nog steeds. Tegenwoordig hebben
we het toch over een andere type agrarische
bedrijven. Veel bedrijven worden grootschaliger en de boeren worden meer ondernemers.
Er is misschien daardoor wel minder ledenbetrokkenheid, maar het coöperatieve aspect
werkt nog steeds. Dit soort coöperaties heeft
de toon gezet voor de internationale ontwikkeling.’’
Wereldwijd toepassen
‘’Boeren in opkomende economieën staan nu op het punt waar wij een eeuw geleden stonden wat
betreft coöperaties. Samen kunnen boeren veel meer bereiken’’, stelt Ben van het Erve.
‘‘Ik denk dat het coöperatieve principe in vrijwel ieder land van toepassing kan zijn’’, stelt
de gepensioneerde melkveehouder. Hij ziet
voor Agriterra hierin een belangrijke rol. ‘‘Het
bundelen van de krachten van boeren is de
eerste stap. Ik denk dat de toekomst van de
boeren in opkomende economieën er nog helemaal niet zo slecht uitziet. Er is nog een weg
te gaan, maar ik heb er wel vertrouwen in.
Het coöperatief boeren is eigenlijk overal ter
wereld de basis.’’
Op 16 oktober was het voor de 33e keer
wereldvoedseldag. Een dag waarop voedsel centraal staat en er wereldwijd wordt
nagedacht hoe we honger de wereld uit
kunnen helpen en de groeiende wereldbevolking duurzaam kunnen voeden. Dit jaar
stond wereldvoedseldag in het teken van
de belangrijke rol die kleine boerenbedrijven spelen bij het bevorderen van voedselzekerheid, duurzame ontwikkeling van
landbouwgebieden en de vermindering van
armoede.
De wereldbevolking zal, volgens de berekeningen van de Verenigde Naties, groeien
van 7 miljard naar 9 miljard mensen. Deze
groei zal vooral in Azië en Afrika plaatsvinden. Tegelijkertijd vindt op deze continenten een toename van welvaart en verstedelijking plaats. Dit heeft tot gevolg dat ruimte
beperkter wordt en grondstoffen schaarser
worden. Om 9 miljard mensen te kunnen
voeden zal de huidige wereldproductie van
voedsel ten minste verdubbeld moeten worden.
Uit meerdere studies blijkt dat de gemiddelde graanopbrengst van de wereld kan
worden verhoogd door modernisering van de
productie en verbetering van de productieomstandigheden. Daar hoeven we niet heel
ver voor van huis. De FAO heeft bijvoorbeeld
berekend dat voor de opbrengst van 1 hectare tarwe in West-Europa 3 hectare tarwe
nodig is in Oost-Europa, voor precies dezelfde
opbrengst. In Nederland is de gemiddelde
graanopbrengst ruim 8 ton per hectare, tegen
2,9 ton per hectare in ontwikkelingslanden.
Gezien het feit dat 75% van de armsten ter
wereld op het platteland leven en afhankelijk zijn van landbouw om te voorzien in hun
levensonderhoud, kan modernisering hier
voor enorme winst zorgen.
We moeten zuinig omgaan met de schaarse
ruimte die er is. Het is gek dat hier in Nederland steeds weer discussie oplaait over biologische productie, dat veel land vraagt,
of het ‘sterrenvlees’ wat minder efficiënt
is en een hogere CO2 footprint heeft terwijl
wereldwijd de vraag naar voedsel stijgt. Willen wij de wereld ook in 2050 kunnen voeden
dan zal de landbouw in Nederland en elders
in de wereld -ook de kleine boerenbedrijvenintensiever en efficiënter moeten gaan produceren. Intensief en efficiënt staan ook nog
eens synoniem voor duurzaamheid.
Nederland kan met haar efficiënte, hoogproductieve en innovatieve landbouw een toonaangevende rol spelen in de wereldwijde
vraag naar voedsel. Als tweede voedselexporteur van de wereld met een export van bijna 80 miljard euro is Nederland een belangrijke speler. Ook op het gebied van kennis
en innovatie loopt Nederland voorop in de
wereld. Deze kennis en de Nederlandse innovatiedrang zijn een belangrijk exportproduct. Want om 9 miljard mensen te kunnen
voeden zal wereldwijd een intensiverings- en
efficiencyslag gemaakt moeten worden. Wat
mij betreft met het etiket ‘Made in Holland’.
Helma Lodders
VVD Tweede Kamerlid
Portefeuille: Landbouw en Pensioen
Tijdens de Agriterra-relatiedag
op 3 oktober jl. vroeg onze
verslaggever agripoolers en
betrokkenen uit het agribedrijfsleven naar hun visie.
Hoe zien zij Agriterra en wat is
voor hen de meerwaarde van een
samenwerking? Een greep uit de
resultaten.
Agriterra door
de ogen van
de achterban
‘‘Samenwerken is de sleutel. Betrokkenheid
creëren binnen de verschillende sectoren is voor
boeren wereldwijd van belang. Daar zetten wij
ons dan ook graag, samen met Agriterra, voor in.’’
‘‘Wij ondersteunen vrouwen om voorop te komen.
Samen met Agriterra werken wij aan economische
zelfstandigheid van vrouwen wereldwijd.’’
John Hilhorst
NAJK
Gijsje van der Veer
Passage, christelijk-maatschappelijke
vrouwenvereniging
‘‘Met name het delen van kennis
met boeren in ontwikkelingslanden
voegt in onze ogen iets toe.
We leren van elkaar. Agriterra
spreekt onze taal, wij begrijpen
elkaar.’’
‘‘Met gezond boerenverstand
het verschil kunnen maken en
echt iets bijdragen aan lokale
veehouders en coöperaties; dat
is waar je het voor doet!”
Hans van Leeuwen
De Groot & Slot
Henri Bisschop
FrieslandCampina
‘‘Agriterra is voor ons een
manier om richting te geven
aan coöperatief samenwerken.
Het is heel waardevol om van
elkaar te leren.’’
‘‘Flynth en Agriterra zien elkaar
als kennispartners. We hebben
dezelfde agrarische wortels, dat
zorgt voor betrokkenheid.’’
Jan Veltmans
LLTB
Bertine Schieven
Flynth adviseurs en accountants
‘‘Agriterra maakt kennisuitwisseling mogelijk tussen
het agrarische bedrijfsleven hier en daar. Ze biedt ons
daarmee de kans verder te kijken dan vandaag en morgen
en zo ook invulling te geven aan ons MVO beleid.’’
Harm Folkers
ABN AMRO
‘‘Ik ben als agripooler naar Indonesië geweest.
De meerwaarde hiervan zit voor mij in de uitwisseling
met andere culturen. Het is goed om af en toe uit je
eigen vakgebied te stappen.’’
Robert van Melle
Cosun
De lat gaat omhoog
Kees Blokland, directeur van Agriterra, gaf zijn visie op de toekomst van Agriterra en het
belang van de achterban. ‘‘Wij gaan de lat nog hoger leggen, ook voor onze achterban.
Wij gaan intensiever samenwerken met ketens en willen de beste boeren en bestuurders
met elkaar verbinden. Onze achterban is hierbij onmisbaar, zij zijn immers degenen die
hun kennis overdragen aan collega’s aan de andere kant van de wereld. Wij vragen vooral
ondernemerschap en eigen initiatief, zowel van onze achterban hier als van de boeren en
bestuurders dáár. Alleen dan kan de hele keten verder vooruit.’’
Kees Blokland - directeur Agriterra
@Agriterra
Agriterra
www.agriterra.org
66032_.INDD 12
25-11-2014 16:53:34

Download Report