artikel - Brandweer

thema IT & innovatie
Brandweer Amsterdam-Amstelland innoveert op baanbrekende wijze
De kracht van
informatie
Het beleid van de nationale brandweer is er sinds 2011 op gericht om meer nadruk te leggen op het
voorkómen van branden. Het korps Amsterdam-Amstelland gaf die uitdaging gestalte door de slimme
inzet van business intelligence en analytics op nog nooit eerder bij elkaar gebrachte dataverzamelingen. Het korps voert sindsdien actieve preventiecampagnes in buurten met een hoog brandrisico. En
dat is pas het begin, vertellen initiatiefnemers Guido Legemaate en Barry van ’t Padje.
G
uido Legemaate, adviseur
informatiemanagement en
onderzoeker bij de Brandweer
Amsterdam-Amstelland, werkte tot
2011 aan het herschrijven van korpsspecifieke les- en leerboeken. Op zijn
zoektocht naar informatie kwam hij al
snel tot de conclusie dat de benodigde
informatie er wel was, maar verborgen
zat in zo’n 25 verschillende systemen.
“Die systemen bevonden zich allemaal
op eigen ‘eilandjes’ in de organisatie,
ze communiceerden dus niet met
elkaar en een totaaloverzicht ontbrak.
Feitelijk een heel klassieke situatie”,
blikt Legemaate terug. “Ik legde mijn
toenmalige leidinggevende, ooit
werkzaam als business-intelligenceconsultant, mijn constateringen voor.
Hij introduceerde mij in de wereld van
de BI.” Van het eigen afdelingsbudget
kocht hij een computer, regelde een
10
t i j d s c h r i f t
i t
internet- en netwerkaansluiting bij de
afdeling Informatisering & Automatisering, zette daar Ubuntu Linux op
als OS, en ging zelf aan de slag naast
zijn normale dagelijkse werk.
Klassieke problemen
Tijdens het voor de organisatie nieuwe
proces liep Legemaate aan tegen alle
klassieke BI-problemen, zoals het
lokaliseren en toegang krijgen tot data
in diverse bronnen, en het eigendom
van verschillende afdelingen en personen. “Een heel belangrijke databron is
het registratiesysteem van de meldkamer”, vertelt hij. “Het beheer daarvan
is echter in handen van de politie. Het
kostte zeker een jaar praten eer ik daar
toegang toe kreeg.”
In deze tijden van bezuinigingen moest
de oplossing goed en niet duur zijn.
Legemaate bouwde met Pentaho, een
m a n a g e m e n t
open source BI-platform, een datawarehouse en een halfjaar later kwamen
daar de eerste resultaten uit: 24-uurs
rapportages voor de kazernemanagers,
maar ook live overzichten van actuele
incidenten in de veiligheidsregio.
Steeds meer afdelingen zagen de
potentie van Legemaates project en
vroegen bij hem om nieuwe rapportages, zoals een specificatie van de
laatste diensten per kazerne, per meldingsclassificatie. Er zouden nog vele
andere rapportages volgen, wat hem
de gelegenheid gaf de BI-omgeving te
tweeken en te tunen. Met het digitaal beschikbaar stellen van gegevens door de
landelijke en lokale overheden zijn nog
meer mogelijkheden ontstaan. Open
data zoals de Basisregistratie Adressen
en Gebouwen (BAG) en pandenspecificaties zijn door de brandweer dankbaar
toegevoegd als databronnen.
➼
van onze redactie | Foto’s: Roelof Pot
Het korps Amsterdam-Amstelland gaat de uitdaging aan branden te voorkomen in plaats van alleen
te bestrijden. V.l.n.r. Barry van ’t Padje, Ricardo
Weewer, Guido Legemaate.
a p r i l
2 0 1 4
11
thema IT & innovatie
Legemaate constateert dat het bij dit
soort nieuwe projecten onmisbaar is
om de steun te krijgen van mensen
hoger in de organisatie. Plaatsvervangend commandant Ricardo Weewer
(zie kader) is ook verantwoordelijk
voor strategie en innovatie. Hij
risicoprofielen. Met behulp van risicomodellen verantwoordt de brandweer
zich richting zijn opdrachtgevers en
probeert zij in de toekomst te kijken
en te bedenken hoe zij haar resultaten
kan verbeteren. “De meeste risicoprofielen in Nederland – ook bij minis-
‘Informatie is een
erkende productiefactor geworden’
begreep dat Legemaates initiatief weleens kon uitgroeien tot iets bijzonder
moois en nuttigs, dat bovendien perfect aansluit bij de innovatiestrategie
van de brandweer.
teries – komen tot stand op basis van
expert judgement, de kennis en ervaring
van een groep deskundigen. Er werd
eigenlijk nog geen gebruikgemaakt van
data over de kans en de effecten van
bepaalde scenario’s. Terwijl datagedreven risicoprofielen grote voordelen
hebben ten opzichte van risicoprofielen op basis van expert judgment. Ze
zijn nauwkeuriger en bieden nieuwe
mogelijkheden om de activiteiten van
de brandweer te sturen.”
Het datawarehouse van collega Legemaate stelde hem in staat om als eerste
brandweerkorps risicoprofielen helemaal op feiten te baseren. Een mijlpaal, die zelfs de internationale pers
haalde. De aanpak zal volgens Van ’t
Padje de nieuwe standaard worden op
het gebied van risicoprofielen.
Datagedreven risicoprofielen
Brandweer Intelligence
Guido Legemaate, adviseur informatiemanagement en onderzoeker.
“Weewer werkte in 2010 aan de positionering van de brandweeractiviteiten.
Uiteindelijk werd de doelstelling om
aan de voorkant van die keten te komen door meer aan preventie te gaan
doen. Dat werd neergelegd in een paper en verheven tot officiële strategie”,
voegt Barry van ’t Padje, projectmanager Brandweer Intelligence, daaraan
toe. Hij was destijds projectleider
‘zelfredzaam rampenmanagement’,
heeft een achtergrond in de bedrijfskunde en de filosofie, en noemt zich
organisatiefilosoof. Of zoals hij het
zelf zegt: “Ik maak modellen van de
werkelijkheid.”
Een van de belangrijkste stuurinstrumenten van de brandweer zijn
12 t i j d s c h r i f t
i t
Hebben de activiteiten van Legemaate
en Van ’t Padje niet geleid tot fricties
met de afdeling Informatisering &
Automatisering? “Dat valt erg mee”,
aldus Legemaate. “I&A is vooral bezig
met hardware en onderhoud van
systemen. Er is simpelweg geen tijd
voor projecten zoals het onze. Maar
we hebben hun hulp op het gebied
van infrastructuur natuurlijk wel
nodig en moeten toegang hebben tot
hun databases. Door samen te werken
hebben we tools kunnen creëren die
grote toegevoegde waarde hebben
voor de gehele organisatie.” Binnen de
brandweer werken nu mensen uit vele
verschillende afdelingen met elkaar
samen aan en met de BI-omgeving.
m a n a g e m e n t
Het project Brandweer Intelligence
heeft zijn uitwerking op de organisatie
niet gemist. “Het datagedreven risicoprofiel speelt op allerlei manieren een
rol. Het is gebruikt om verantwoording af te leggen aan het management
en daarna aan de politiek. Nee, niet
met doorwrochte presentaties en
technische verhalen, maar aan de
hand van heel overzichtelijke kaartjes
van het verzorgingsgebied van de
brandweer: die begrijpt iedereen en ze
spreken direct erg aan.”
Barry van ’t Padje, projectmanager Brandweer Intelligence.
Maar het is ook verwerkt in het programma Brandveilig Leven. De brandweer probeert brand te voorkomen
door mensen bewust te maken van de
oorzaken en effecten van brand. Hiertoe voert de brandweer campagnes en
wordt er advies bij mensen thuis gegeven. De buurten waarin campagne
wordt gevoerd en advies wordt gegeven, worden gekozen op basis van het
risicoprofiel. “Een manager selecteert
de woningen met een hoog risicoprofiel en stuurt de huisadressen naar
een app”, vertelt Van ’t Padje. “Die
wordt gebruikt door de brandweerploegen die langs de woningen gaan.
En er is een monitor-dashboard voor
het management, waarop de effecten
van de huisbezoeken kunnen worden
De brandweer overmorgen
In 2010 presenteerde de Brandweer Nederland een nieuwe
landelijke visie met als titel ‘De brandweer overmorgen’. Daarin
zijn twee belangrijke bewegingen zichtbaar: meer doen aan échte
preventie door het geven van doelgerichte voorlichting aan risicogroepen én het innoveren van de manier waarop branden worden
bestreden – er zijn immers veel nieuwe materialen in woonhuizen
aanwezig die andere brandeigenschappen hebben. “De leiding
van de brandweer heeft de koers naar de toekomst toe goed aangegeven”, zegt Ricardo Weewer, plaatsvervangend commandant
van de Brandweer Amsterdam-Amstelland met in zijn portefeuille strategie en innovatie. “Op de werkvloer hebben een paar
enthousiaste mensen daar spontaan de conclusie uit getrokken
dat er meer en andere informatie nodig is om de gestelde doelen
te kunnen halen. Ze zijn die data gaan verzamelen en hebben een
BI-omgeving opgezet, waar ons management hun de ruimte voor
heeft gegeven en het initiatief heeft gestimuleerd. Het is nooit een
groot projectprogramma geweest; het is begonnen met enkele
gelijkgestemde mensen die elkaar gevonden hebben. Een groepje
dat steeds verder uitgroeide met mensen van verschillende afdelingen, die allemaal hebben bijgedragen. De hele BI-omgeving
heeft uiteindelijk de Dutch BI Award 2013 gewonnen en daar zijn
we allemaal bijzonder trots op.”
Inmiddels heeft de informatie-innovatie de grenzen van Amsterdam-Amstelland overschreden: er is binnen de brandweer een
landelijke BI-community ontstaan die wordt ondersteund en
gestimuleerd door de landelijke raad van commandanten.
gevolgd: leiden onze activiteiten tot
meer besef en tot minder branden? We
hebben echt grote stappen gezet in de
keten. Onze afdeling communicatie
kan op basis van data, die onder meer
is verzameld door ons Team Brandonderzoek, campagne voeren met een
boodschap die echt is afgestemd op
de doelgroep. Zij weten wie het vaakst
besef van de kracht van informatie.
Informatie is een erkende productiefactor geworden. Ten tweede is er een
bijzonder positieve attitude ten opzichte van het programma Brandweer
Intelligence. Men beseft dat we als
organisatie de strategische reis alleen
kunnen volbrengen als we de kracht
van informatie gebruiken.”
Strategische reis
‘Datagedreven risicoprofielen hebben grote
voordelen ten opzichte
van expert judgment’
met brand te maken heeft en wat de belangrijkste oorzaken van brand zijn. Wij
verwachten dat daardoor de effectiviteit
van onze activiteiten groter wordt.”
Van ’t Padje vindt niet dat het effect
van het project op de brandweer als
organisatie moet worden overdreven. “Het belangrijkste vind ik: er is
Legemaate en Van ’t Padje zitten nog
boordevol plannen; ze werken op dit
moment aan een nieuwe tool die de
brandweer in staat moet stellen te adviseren op het gebied van ruimtelijke
ordening, bestemmingsplannen en
structuurvisies. “We willen alle aspecten van de veiligheidsketen met elkaar
integreren. Hoe een buurt is ingericht
is mede bepalend voor de veiligheid.
Zijn er voldoende ontsluitingswegen?
Hoe zit het met de watervoorziening?
En: zijn gevaarlijke activiteiten wel
goed gescheiden van de kwetsbare?
We hebben nu de data om op dit
soort vragen antwoord te geven. We
bedenken nu hoe we al bij het ontwikkelen of herontwikkelen van gebieden
actief aan fysieke veiligheid kunnen
werken. Dat is de strategische reis van
de brandweer in optima forma.”
Er borrelen nog veel meer ideeën op:
“We gaan experimenteren met Google
Glass als nieuwe interface voor onze
mensen op straat. Er komen steeds
meer sensoren beschikbaar die tijdens
het werk op straat data genereren en
nieuwe mogelijkheden bieden om het
werk bij te sturen en ervan te leren. Er
zitten bijvoorbeeld sinds kort flow meters op de waterpompen... Het klinkt
voor de hand liggend, maar we wisten
tot nu toe niet goed met hoeveel water
we een brand blussen.”
Het is geen wonder dat de Brandweer
Amsterdam-Amstelland de Dutch
BI Award 2013 heeft gewonnen en
tevens de publieksprijs in ontvangst
mocht nemen. Het predicaat ‘slimste
organisatie van Nederland’ dragen ze
terecht, én met verve.
a p r i l
❉
2 0 1 4
13

Download Report