handleiding handelingsgericht arrangeren met het groeidocument

Handleiding handelingsgericht arrangeren extra ondersteuning met het
groeidocument
Voorheen was het systeem gericht op het al dan niet toekennen van individuele rugzakken (LGF)
om kinderen afgestemd onderwijs te kunnen bieden op de eigen school. Nu gaan we naar een
flexibel systeem van ondersteuningsarrangementen in en rondom de school. De arrangementen
richten zich op het vergroten van de handelingsbekwaamheid en het vergroten van
handelingsmogelijkheden van de leerkracht c.q. school.
Het proces van arrangeren is handelingsgericht. Dit betekent dat arrangementen altijd
afgestemd worden op onderwijsbehoeften van een leerling(en) en of ondersteuningsbehoeften
leerkracht-school-ouders. Het proces van toewijzing van het arrangement wordt hieronder
beschreven.
Onderwijs ondersteuningsstructuur
De besturen van onze scholen hebben vanaf 1 augustus 2014 zorgplicht. Dit betekent dat wij
ervoor moeten zorgen dat iedere leerling die bij één van onze scholen zit of zich aanmeldt een
passende onderwijsplek krijgt binnen de school of binnen het samenwerkingsverband. Wij
streven er met onze ondersteuningsstructuur naar om elk kind een goede onderwijsplek te
bieden binnen de aangemelde school, een andere basisschool en als dit noodzakelijk is binnen
het speciaal (basis)onderwijs.
De ondersteuningsstructuur bestaat uit drie onderdelen:
1. De basisondersteuning: Het gaat hier over de basiskwaliteit van het onderwijs aangevuld
met preventie en lichte curatie. De school kan met de expertise de kinderen passend en
uitdagend onderwijs bieden binnen de school. De werkwijze en kwaliteit van de
basisondersteuning valt onder de verantwoordelijkheid van de school.
2. Extra ondersteuning in de basisschool: Wanneer een kind zulke specifieke
onderwijsbehoeften heeft die de basisondersteuning overstijgen wordt er een route
gestart naar een arrangement dat passend is voor een zo optimaal mogelijke
ontwikkeling van het kind. Het gaat hier om dusdanig specifieke onderwijsbehoeften
waar de leerkracht handelingsverlegen voor is. De extra ondersteuning wordt ingezet om
de handelingsverlegenheid van de leerkracht op te heffen en de vaardigheden van de
leerkracht ten aanzien van die specifieke onderwijsbehoefte te versterken. De route
toewijzing extra ondersteuning is een gezamenlijke verantwoordelijkheid. De extra
ondersteuning kan bestaan uit het gebruik maken van een arrangement van een andere
school of door het inkopen van de benodigde ondersteuning.
3. Extra ondersteuning in het SBO of SO: In een enkel geval is de extra ondersteuning op de
basisschool niet voldoende om aan de onderwijsbehoeften van het kind te kunnen
voldoen. In dit geval vindt er ondersteuningstoewijzing plaats in de vorm van een
toelaatbaarheidsverklaring voor het speciaal basisonderwijs (SBO) of speciaal onderwijs
(SO). De toewijzing naar SBO of SO is een route van het samenwerkingsverband.
1
Versie september 2014 – SWV PO 2703 CONCEPT
Extra ondersteuning en de te onderscheiden ondersteuningsniveaus
Niveaus van ondersteuning:
 Ondersteuningsniveau 0: De leerling ontwikkelt en floreert goed bij het onderwijs dat de
leerkracht - school biedt. Tijdens de groepsbespreking worden er geen zorgen in de
brede ontwikkeling en situatie rondom het kind geconstateerd. De leerkracht voelt zich
competent in het tegemoet komen van de onderwijsbehoeften van de leerling en heeft
voldoende aan de ondersteuning die geboden wordt binnen de collegiale consultatie en
groepsbespreking.
Ondersteuningsteam: kind – ouders – leerkracht
Het ondersteuningsteam voert overleg dat is gericht op overeenstemming.
 Ondersteuningsniveau 1: Er is zorg geconstateerd of door leerkracht of ouder of leerling
of intern begeleider. Zorg moet gezien worden binnen een breed perspectief; dit kan zijn
op de cognitieve ontwikkeling en of de sociaal-emotionele ontwikkeling of in relatie
leerkracht, groep, school, ouder, gezin. De leerling komt daarom in de
leerlingbespreking. Op basis van een brede analyse wordt er een plan opgesteld en
geëvalueerd. Hiervoor wordt het groeidocument gebruikt, maar alleen die onderdelen
die nodig zijn. De PDSA-cyclus1 wordt gevolgd. Dus een leerling wordt altijd een tweede
keer besproken in de leerlingbespreking. Ook als het goed gaat. Dan kan er namelijk
1
PDSA-cyclus: Plan - Do - Study - Act; Study geeft aan dat evaluatie en reflectie een voortdurend proces is.
2
Versie september 2014 – SWV PO 2703 CONCEPT
bepaald worden welke aanpak op welke wijze tot het succes heeft bijgedragen. Dit is
belangrijk voor het behoud en het vieren van een goede aanpak voor die leerling.
Wanneer blijkt op basis van de onderwijsbehoeften dat de basisondersteuning
onvoldoende is dan wordt opgeschaald naar ondersteuningsniveau 2.
Ondersteuningsteam: (kind)– ouders – leerkracht – intern begeleider
Het ondersteuningsteam voert een leerlingbespreking gericht op overeenstemming.
 Ondersteuningsniveau 2:
De extra ondersteuning, het arrangement, dat nodig is ten behoeve van de specifieke
onderwijsbehoeften kan binnen de eigen school worden verzorgd. Dit niveau valt onder
de verantwoordelijkheid van de school. De school schakelt de onderwijsexpert van het
samenwerkingsverband in en het groeidocument is leidraad voor de analyse, plan en het
overeenstemmingsgesprek. Ook voor deze fase geldt dat er altijd een nieuw overleg
gepland wordt voor evaluatie, de PDSA-cyclus wordt toegepast.
Ondersteuningsteam: (kind) – ouders – leerkracht – intern begeleider- onderwijsexperteventueel zorgexpert – eventueel leerkracht school met speciale deskundigheid
Het ondersteuningsteam kan tijdelijk aangevuld worden met die deskundigheid die
nodig is.
Het ondersteuningsteam voert overleg gericht op vereenstemming.
 Ondersteuningsniveau 3:
De extra ondersteuning, het arrangement, dat nodig is ten behoeve van de specifieke
onderwijsbehoeften kan niet door de eigen school worden verzorgd. De school moet
hierbij gebruik maken van een arrangement van een andere basisschool, arrangement
SWV of een S(B)O of extra ondersteuning inkopen. Dit kan zijn binnen de eigen school of
buiten de eigen school of op een andere school binnen het SWV. Ook bij deze fase is de
onderwijsexpert de trajectbegeleider en makelt en schakelt t.b.v. benodigde
deskundigheid. Ook hier wordt de PDSA-cyclus toegepast.
Ondersteuningsteam: (kind) – ouders – leerkracht – intern begeleider- onderwijsexperteventueel zorgexpert – externe deskundige – eventueel intern begeleider van andere
school.
De onderwijsexpert makelt en schakelt t.b.v. de benodigde deskundigen en
arrangementen.
Het ondersteuningsteam voert multidisciplinair overleg gericht op overeenstemming.
Het groeidocument wordt volledig ingevuld behalve het gedeelte TLV.
 Ondersteuningsniveau 4:
Op basis van de onderwijsbehoeften en ondersteuningsbehoeften blijkt dat het
benodigde arrangement alleen geboden kan worden door het S(B)O. Dit kan zijn voor
een korte dan wel langere periode.
Voordat toewijzing kan plaatsvinden wordt het ondersteuningsteam opgeschaald met de
mogelijk ontvangende voorziening. Zij voeren aan de hand van het groeidocument
multidisciplinair overleg. Het groeidocument wordt volledig ingevuld en wordt met
bijlagen door de onderwijsexpert ingebracht bij de toewijzingscommissie.
Ondersteuningsteam: (kind) – ouders – leerkracht – intern begeleider- onderwijsexperteventueel zorgexpert – vertegenwoordiger S(B)O
Het ondersteuningsteam voert multidisciplinair overleg gericht op overeenstemming.
3
Versie september 2014 – SWV PO 2703 CONCEPT
Het groeidocument wordt volledig ingevuld.
Groeidocument
Voor het realiseren van een passend arrangement, voor het proces van arrangeren en voor
dossiervorming is gekozen voor een groeidocument.
Met het groeidocument hanteren we het principe 1 kind 1 plan om zo het proces overzichtelijk
en werkbaar te houden.
Het groeidocument dat het SWV Noord-Kennemerland PO hanteert sluit aan bij het
handelingsgericht- en opbrengstgericht werken. In het groeidocument is het
ontwikkelingsperspectief verwerkt.
Wanneer er extra ondersteuning nodig is wordt het groeidocument ingevuld. Het is raadzaam
dat de school het groeidocument koppelt aan de bestaande systemen zoals groepsoverzicht en
groepsplan. Dus neem de belangrijkste conclusies en aanpakafspraken op in het groepsoverzicht
en groepsplan. Zo blijft overzicht, inzicht en uitzicht gehandhaafd.
Het groeidocument sluit daarom aan bij de cyclus en werkwijze van het handelingsgericht
werken zoals toegepast wordt binnen de basisondersteuning.
Het groeidocument is leidraad bij het overeenstemmingsoverleg en is leidend bij de toewijzing
door de toewijzingscommissie. Zonder een volledig ingevuld groeidocument neemt de
toewijzingscommissie de aanvraag niet in behandeling.
4
Versie september 2014 – SWV PO 2703 CONCEPT
Handelingsgericht werken
(HGW)
1) Evalueren groepsplan en
verzamelen leerlinggegevens
6) Uitvoeren
van het
groepsplan
5) Opstellen
van groepsplan
realiseren
waarnemen
plannen
begrijpen
4) Clusteren van
leerlingen op
onderwijsbehoeften
2) Signaleren van
leerlingen met
onderwijsbehoeften
3) Benoemen van
onderwijsbehoeften
van leerlingen
Overeenstemmingsoverleg ondersteuningsteam
Ouders worden vanaf ondersteuningsniveau 0 betrokken bij de zorgen over de ontwikkeling van
het kind en eventuele preventieve en licht curatieve aanpakken.
Op ondersteuningsniveau 0 ligt de verantwoordelijkheid bij de leerkracht en voert de leerkracht
de overeenstemmingsgesprekken met de ouders. De intern begeleider ondersteunt de
leerkracht bij de brede analyse en bepaling onderwijsbehoeften, leerdoelen en aanpak in de
klas.
Wanneer de leerling opgeschaald wordt naar ondersteuningsniveau 1 dan vindt er altijd
overeenstemmingsoverleg plaats met het vaste ondersteuningsteam (leerkracht, ouder, intern
begeleider).
De scholen streven naar overeenstemming met de ouders en voeren daarvoor overleg. Na
overeenstemming ondertekenen de ouders het handelingsdeel van het groeidocument.
De overleggen volgen de PDSA-cyclus van ongeveer 10 weken.
De intern begeleider plant ongeveer één keer per 10 weken een evaluatie en
afstemmingsoverleg met de ouders, leerkracht en de intern begeleider en onderwijsexpert. Ook
zorgt de intern begeleider dat de dossiervorming correct plaatsvindt.
5
Versie september 2014 – SWV PO 2703 CONCEPT
Wanneer blijkt dat ondanks alle inspanningen door alle betrokken partijen de ontwikkeling van
het kind onvoldoende vooruit gaat dan kan de ondersteuning verder opgeschaald worden.
Wanneer blijkt dat de ontwikkeling van het kind goed vooruit gaat dan blijft het arrangement
gehandhaafd zo lang als dat nodig is. Blijkt de ontwikkeling zulke sprongen gemaakt te hebben
dat het kind weer terug kan naar de basisondersteuning dan zal de extra ondersteuning in
overeenstemming met alle partijen worden beëindigd.
Onderwijsexpert
Vanaf ondersteuningsniveau 2 is er sprake van handelingsgericht arrangeren (HGA) en
handelingsgericht diagnosticeren (HGD). Het ondersteuningsteam wordt vanaf dat moment
uitgebreid met de onderwijsexpert. Het samenwerkingsverband is ingedeeld in 8 werkgebieden.
Elk werkgebied heeft een eigen onderwijsexpert. De onderwijsexperts werken nauw samen.
Onderwijsexpert is een trajectbegeleider en opereren als generalist en kennisregisseur. De
onderwijsexpert modereert en monitort het traject en makelt en schakelt de benodigde
expertise en deskundigheid in samen met de zorgexpert van jeugdzorg. Het is een objectieve
empathische generalist die competent is in het HGW, HGA en HGD. De trajectbegeleider
bewaakt de kwaliteit van het groeidocument, de samenwerking vanuit partnerschap door het
ondersteuningsteam en draagt zorg voor het realiseren van overeenstemming.
6
Versie september 2014 – SWV PO 2703 CONCEPT
Toewijzing arrangement en voorziening (S(B)O)
Bij ondersteuningsniveau 3 kan het noodzakelijke arrangement niet geboden worden door de
eigen school. Er is dan extra ondersteuning nodig van buiten de school, de leerling moet tijdelijk
dan wel blijvend geplaatst worden op de collega basisschool of er is extra ondersteuning nodig
van jeugdzorg of externe expertise. Of bij ondersteuningsniveau 4 kan het noodzakelijke
arrangement alleen geboden worden door de voorziening, S(B)O.
De onderwijsexpert zorgt er dan voor dat het ondersteuningsteam uitgebreid wordt met de
intern begeleider van de andere school c.q. voorziening dan wel met een zorgexpert van
jeugdzorg of externe expertise die wel het benodigde arrangement kan bieden.
Voor de toewijzing zijn dan twee zaken van belang:
1. Het arrangement kan alleen geboden worden wanneer er sprake is van
overeenstemming tussen de educatieve partners van het ondersteuningsteam.
2. Het groeidocument bevat een realistisch doch ambitieus leerrendement met
onderbouwing. In de onderbouwing is ook duidelijk welke bijdrage de school verwacht
van het arrangement. Hierdoor krijgen de leden van het ondersteuningsteam beter zicht
op het waarom van het arrangement. Het realistische leerrendement is onderbouwd en
opgenomen in het groeidocument.
3. Er is overeenstemming over het arrangement en ontwikkelingsperspectief met de
ouders. De ouders hebben het handelingsdeel ondertekend.
De definitieve toewijzing op ondersteuningsniveau 3 vindt plaats door de onderwijsexpert en op
ondersteuningsniveau 4 door de toewijzingscommissie.
Het samenwerkingsverband wil het proces van arrangeren zo laten verlopen dat toewijzing geen
verrassing is maar een logisch gevolg.
Route naar extra ondersteuning op ondersteuningsniveau 4
Op het moment dat duidelijk is dat aan de onderwijsbehoeften van een kind het beste
tegemoet wordt gekomen door gebruik te maken van een arrangement uit de voorziening dan
wordt de route van toewijzing gevolgd.
De route van toewijzing stapsgewijs: Het multidisciplinair overleg concludeert de noodzaak van
toewijzing.
1. Arrangeren naar ondersteuningsniveau 4
Opschalen ondersteuningsteam ten behoeve van ondersteuningsniveau 4. Het volledige
groeidocument wordt ingevuld met instemming van ouders binnen het opgeschaald
ondersteuningsteam met ten minste onderwijsexpert en de intern begeleider van de
school met het gewenste arrangement. Er wordt multidisciplinair overleg gevoerd
gericht op overeenstemming.
2. De eigen school legt het volledig ingevulde groeidocument voor aan de onderwijsexpert.
Deze beoordeelt het groeidocument op:
 De aanwezigheid van en inhoud en kwaliteit van het groeidocument.
 De ondertekening door ouders (hansdelingsdeel groeidocument)
7
Versie september 2014 – SWV PO 2703 CONCEPT



Het traject dat de school tot dusver doorlopen heeft.
(mogelijk) onderzoek dat heeft plaatsgevonden.
Een op basis van inhoudelijke argumentatie is het leerrendement vastgesteld in
een ontwikkelingsperspectief. Dit ontwikkelingsperspectief is realistisch en ook
ambitieus van aard. Alleen een theoretisch perspectief is onvoldoende.
 Inhoudelijke argumentatie van benodigde arrangement.
 onderwijsexpert beoordeelt het traject binnen één week en geeft het met haar
bevindingen en eventuele verbetersuggesties terug aan de school.
 Bij goedkeuring legt de onderwijsexpert het groeidocument voor aan het de
toewijzingscommissie.
3. De toewijzingscommissie beoordeelt en concludeert de noodzaak van toewijzing.
Waar nodig kan de toewijzingscommissie de onderwijsexpert en de school om
toelichting vragen. Deze worden genoteerd in het groeidocument. Na aanmelding door
onderwijsexpert heeft de toewijzingscommissie binnen 2 weken het groeidocument
beoordeeld ten behoeve van toewijzing.
De toewijzingscommissie bestaat uit: de algemeen directeur van het
samenwerkingsverband, coördinator extra ondersteuning van het
samenwerkingsverband, onafhankelijk orthopedagoog, 2e deskundige arts van de GGD
en waar nodig aangevuld met een deskundige van cluster 3.
4. Toelaatbaarheidsverklaring
De coördinator maakt na toestemming van de toewijzingscommissie de
toelaatbaarheidsverklaring en voegt dit toe aan het groeidocument.
De toewijzingsverklaring bevat de volgende elementen:
 Handtekening algemeen directeur van het samenwerkingsverband.
 Duur van de toelaatbaarheid
 Toelaatbaar voor SBO of type voorziening.
Dit gebeurt op dezelfde dag als het toewijzingsoverleg. De onderwijsexpert, de school en
de voorziening worden binnen 2 werkdagen geïnformeerd. Tevens ontvangen de
onderwijsexpert en de school feed forward van de commissie ten aanzien van het
proces. Hiermee wil het samenwerkingsverband een ontwikkelingsgerichte input geven
ter vergroting van de kwaliteit.
De school waar het kind op zit informeert de ouder diezelfde dag en begeleidt het kind,
ouders en leerkracht en voorziening tot dat het kind geplaatst is.
5. Bezwaar
Ouders (school) kunnen bezwaar aantekenen tegen de toewijsbaarheidsverklaring. Dit
bezwaar2 wordt behandeld conform de Algemene wet bestuursrecht (
ondersteuningsplan).
2
De wet maakt bezwaar van ouders mogelijk tegen de besluiten die het samenwerkingsverband
neemt inzake de toelaatbaarheid tot het speciaal (basis) onderwijs. Hoewel het
samenwerkingsverband geen openbare rechtspersoon is, dient de behandeling van een
dergelijk bezwaar conform de Algemene wet bestuursrecht (AWB) te verlopen19.
8
Versie september 2014 – SWV PO 2703 CONCEPT
6. Uitvoering arrangement
Beide scholen zorgen voor een naadloze overdracht. Het groeidocument is hierbij een
belangrijk hulpmiddel.
7. Informatie en evaluatie
Beide scholen binnen het opgeschaalde ondersteuningsteam dragen zorg voor evaluatie
en informatie volgens de planning opgenomen in het groeidocument.
Duur van toewijzingsprocedure:
 De tijdsspanne tussen stap 2 tot en met 4 is 3 weken.
 De start van de uitvoering begint tenminste na 3 weken na toewijzing.
Nog nader uit te werken zijn:
 Procedure bij verhuizing
 Procedure bij crisisinterventie
 Procedure bij herindicatie
Voor de procedure van PO naar VO zie notie “Aanmelding en toewijzing van
leerlingen met extra onderwijsbe-hoeften vanuit het primair onderwijs (PO)
Noord-Kennemerland naar het voortgezet onderwijs (VO) NoordKennemerland”.
Uitvoering arrangement
Bij de uitvoering van het arrangement staat kwaliteit en effectiviteit van de extra ondersteuning
voorop. Het toegekende arrangement wordt ten minste 2x per jaar op proces als product door
het ondersteuningsteam onder leiding van de onderwijsexpert. Het perspectief is een
belangrijke leidraad voor de evaluatie en analyse van de brede ontwikkeling van het kind.
Alle partners die betrokken zijn bij de uitvoering van het arrangement zijn aanwezig bij deze
evaluaties. De bevindingen worden in het groeidocument vastgelegd en waar nodig wordt
bewust en planmatig bijgestuurd. Het samenwerkingsverband vindt het belangrijk dat de extra
ondersteuning flexibel en op maat blijft. Tijdens de uitvoering van het arrangement onderhoudt
de school nauw contact met de ketenpartners die betrokken zijn bij het arrangement. Dit is
essentieel voor de kwaliteit van uitvoering. De intern begeleider van de school van het kind is
hier verantwoordelijk voor.
Het samenwerkingsverband zal hiertoe een adviescommissie bezwaarschriften inrichten, die
onder leiding staat van een onafhankelijk voorzitter, een onafhankelijk deskundige en een
secretaris. De bezwaarprocedure zal worden vastgelegd in een reglement.
Na advisering door de bezwaarschriftencommissie neemt het samenwerkingsverband een
nieuw besluit. Hiertegen is beroep mogelijk bij de bestuursrechter.
9
Versie september 2014 – SWV PO 2703 CONCEPT

Download Report