1 20 juli 2014 Onno Albada Het thema is De rijke

20 juli 2014
Onno Albada
Het thema is De rijke jongeling
Inleiding op de dienst
De vraag: “Wat moet ik doen om het eeuwige leven te beërven is altijd opgevat als
een vraag naar het hiernamaals. Vanuit die theologie is altijd de Bijbel gelezen. Nou
troost u zich, daarin hebben alle kerkverlaters gelijk. Die vraag wordt nooit
beantwoord, want niet gesteld. Er komen andere vragen voor in de plaats: “Hoe word
ik gelukkig?” en “Waar word ik ongelukkig van?”
En het voor de hand liggende antwoord op de tweede vraag is- zeker gezien de
context: “Van veel geld, van rijkdom word je ongelukkig.” Want het is volgens de
discipelen gemakkelijker dat een kameel door het oog van de naald gaat, dan dat
een rijke het koninkrijk van God binnengaat. Wie zal dan behouden worden?
Is dat allemaal zo of mogen we een extra zakcentje hebben om op vakantie te gaan?
We gaan het zien.
Meditatie
Bij de lezing uit het Oude Testament, moet je niet vergeten dat er een joodse
achtergrond aan ten grondslag ligt. Dat joods in dit geval ook betekent: AssyrischKoerdisch, Syrisch, Babylonisch en Egyptisch laat ik gemakshalve maar even
achterwege, daarmee kunnen wel 10 meditaties en 20 cursussen van vorming en
toerusting mee gevuld worden.
Er was sprake van sabbats- en jubeljaar in Leviticus 25.
Twee dingen vooraf:
- we lezen nooit uit dit Bijbelboek, maar wat mij aangaat ten onrechte. Als we
ons zouden verdiepen in de gebruiken en voorschriften van de Jood, zouden
we ook zijn achtergrond beter begrijpen en wat meer is begrijpen dat die 613
Joodse wetten en wetjes en voorschriften niet zomaar wat fundamentalistische
voorschriften zijn. Dit is sociale wetgeving, waar de WMO in Nederland nog
een puntje aan kan zuigen. Er is hier sprake van het terugdraaien van sociaal
onrecht. Ieder heeft recht op rust: het sabbatsjaar ( ons gebruik om land braak
te laten liggen is daar nog een voorbeeld van en dat gebruik was bedoeld om
uitputting te voorkomen) en ieder heeft recht op teruggave van wat door
omstandigheden ooit aan anderen gegeven of verkocht werd: het jubeljaar. En
waarom, nou omdat alles wat er is geen eigendom is maar van God in
bruikleen. Dat geldt en gold in het hele Midden-Oosten( Verkoop van land mag
terugkoop niet uitsluiten, want het land behoort aan Mij; u bent er vreemdeling
en gasten; wij zijn gasten op deze wereld en aan het eind heeft niemand
zakken in zijn doodshemd om de eigendomspapieren mee het graf in te
nemen)
- We lazen maar een heel klein gedeelte: maar net genoeg om te weten dat
sommigen succesvol zijn in hun leven en anderen niet en er is hier dus oog
voor de maatschappelijke werkelijkheid van elke dag: eigenlijk is dit een
1
landhervormingsprogramma. Moet je in de dagelijkse praktijk bijvoorbeeld in
Nederland kijken; het grootgrondbezit neemt nog steeds toe, het aantal
eigenaren van panden in de binnenstad van Gorinchem neemt af, de
binnenstad komt in handen van de enkeling. En dan hebben we het sociaal
gezien in Nederland nog niet eens zo slecht.
Wat staat er nu precies in ons tekstgedeelte? Dat we allen vreemdelingen zijn in het
land waar we wonen, dat we met z’n allen te gast zijn. Dat we daar mogen wonen,
leven en werken en van de gaven mogen genieten. Dat is iets anders dan
beheersen, dat is iets anders dan bezitten, dat is iets anders dan uitbuiten. Wat is het
dan wel?
Jezus volgen: hem volgen die met tollenaars omging, hem volgen die aanlag aan
welgevulde tafels, hem volgen die ook de consequenties van zijn visie op de
maatschappelijke werkelijkheid accepteerde door risico’s te nemen. Die inging tegen
de bestaande machtsstructuren die mensen in hun greep hielden, knevelden,
kleineerden, kapot maakten. Hij riep: red mensen die geen verweer hebben. Soms is
dat helaas tegen dovemans oren gezegd.
Welke rijke jongeling kunnen we worden? Wetgeving is geen kwestie van dit mag
niet en dat mag niet, wetgeving is een kwestie van inrichten van een maatschappij
waarin we de naaste kunnen liefhebben als onszelf.
De rijke jongeling. Altijd onderwerp bij preken over de eeuwigheid, maar wat mij
aangaat ten onrechte. We kunnen veel manieren bedenken om dit verhaal te
interpreteren, maar liever niet in het licht van de eeuwigheid of het hiernamaals.
Waarom niet? Omdat het onjuist is voorbij te gaan aan dit leven, voorbij te gaan aan
het aardse tranendal, voorbij te gaan aan de opdracht in en aan ons leven. Het gaat
over hier en nu. Het gaat ook over een ramp als die met de Boeing 777 MH 0017 van
Malaysian Airways.
Dit kan niet anders meer sinds de Theologie van de hoop van Jurgen Moltmann
verscheen. Uit die stroming ontstonden bewegingen als de feministische theologie,
de bevrijdingstheologieën van Zuid-Amerika, de nieuwe theologieën van OostEuropa en Azië.
De vraag aan Jezus erg precies geformuleerd: Hoe kan ik me onsterfelijk maken, het
eeuwige( eeuwige is afgeleid van gedurende een eeuw en dat is de maximale
leeftijd waarop leven nog leven heet) leven beërven, hoe kan ik u volgen?
De vraag herformuleren houdt ook meteen in wie hem stelt. Deze jongeling is er
vroeg bij. Stellen uw kinderen u deze vraag?
Je bent jong en je wilt wat en hoe doe je dat? Nou daar heb je een heel leven voor
nodig: je speelt aanvankelijk ontdekkend in een wereld die nog van alles kan blijken
te zijn. Ofwel je bent een jongeling met rijke beloften. Je kunt je idealen nastreven,
gaandeweg het leven ontdek je dat dat het niet is. Die jongeling komt dus niet uit
rijkdom bij Jezus, maar uit armoede. Alles wat de wet, de Thora hem voorschrijft,
doet hij al en het geeft geen bevrediging, het lijkt vrouwtje Piggelmee wel in haar
Keulse pot.
Zó nu wist dat dwergenpaartje
Zich te schikken in zijn lot
En zij leefden vele jaren
In hun omgekeerde pot.
2
Toen, wie had dat kunnen denken?
-'t Onverwachte komt altijd_
Door een onverwachte tijding
Werd hun hart door hoop verblijd.
Op een mooie zomermorgen
Lazen z' in de ‘Dwergenkrant’
Dat er was..... een ‘tovervisje’
Komen zwemmen naar het strand.
Is het uw wens om de staatsloterij of de postcodeloterij te winnen en maakt dat
gelukkig, word je dan een rijke jongeling? We weten intussen hoe het met het
echtpaar Piggelmee afloopt:
Onderweg dacht hij nog telkens
Aan zijn stulpje van weleer
En... dat hij het nu zo goed had,
Maar.... hij floot geen liedje meer.
En nog veel later:
Maar helaas, wat is op aarde
Blijvend, ook tevredenheid
Wijkt zo vaak voor nieuwe wensen
Wordt verdrongen door de tijd.
Tenslotte eindigend bij een heerlijk kopje Van Nelle’s koffie en tevreden met hun lot
te mogen wonen in de Keulse pot.
Weet u wat het met dat koninkrijk van God is? Rijk ben je pas als je beseft dat deze
wereld een wereld van genoeg is. Zo nu heeft u een heerlijk moralistisch praatje als
meditatie gehad. Het moralistische praatje kwam uit de sprookjes van Jacob en
Wilhelm Grimm.
Goh, daar hadden we heel die Bijbel niet voor nodig, tenzij er meer is. En lieve
mensen van het Open Pastoraat: er is meer. Want het vreselijke lot, ja zelfs het
vreselijkste lot blijft ons niet bespaard. Wat kunnen mensen met een verloren partner,
een verloren kind met dit verhaal? Wat kunnen mensen die dagelijks of wekelijks
naar de voedselbank moeten met dit verhaal? Wat voor moed en troost put je uit dit
verhaal als je getroffen bent door een levensbedreigende ziekte: kanker, ALS, MS,
taaie-slijm-ziekte, wat als jij persoonlijk betrokken bent bij de vliegramp van vlucht
MH 0017?
Geen moed, geen troost, geen opbeurende woorden, geen blik op je verleden, geen
zicht op een toekomst. Er moet dus iets anders in dit verhaal zitten. En aan het begin
hebben we de kans op een beter leven in het hiernamaals al afgesloten, want het
ging om het leven hier.
Wel een paar zaken werden duidelijk:
- Het gaat om het leven hier en nu. Zelfs voor de slachtoffers van de vliegramp
die hopelijk vanuit dat geluk reisden naar vakantieoord, familie, werk.
3
-
Je mag, moet de hoop op een beter verleden opgeven, leven is niet anders
geweest dan het geweest is en dat was goed in al zijn moeilijkheden en
pijnlijkheden.
Je geluk zit ook niet in meer en beter.
Je geluk zit ook niet in gehechtheid aan mooie, rijke, gezonde dingen.
Bij mensen gaat het in de eerste plaats om loszingen van de gehechtheid aan
gezond, sterk, rijk, welvarend, intelligent.
Intelligent. Heeft u de prachtige foto’s op het stadhuisplein van kinderen met Down
gezien? Heeft u goed in de ogen van die foto’s gekeken? Die kinderen leven in het
nu, die kinderen kunnen van jouw aanwezigheid, van jouw belangstelling, van jouw
blijdschap om een echte, ongeremde, spontane eerlijke ontmoeting met de ander
genieten, waardoor hun leven glans krijgt/ heeft. Hoge zielen van een heel andere
intelligentie.
Welvarend ben je op het moment dat je ervaart dat het je goed gaat. Niet meer kijken
of je kansen hebt gemist of geen kansen hebt gekregen, maar kijken of je de
geboden kansen met beide handen aanpakt. Moet je eens kijken naar mensen die
voordat ze sterven nog een laatste wens in vervulling zien gaan, om bijvoorbeeld de
zon in de zee te zien zakken, omdat ze er met de wens-ambulance naar toe zijn
gebracht. Dat is welvaart.
Rijk. Rijke jongeling ben je als je een ideaal vervult en dat is iets anders dan een
wensideaal in vervulling ziet gaan. Hoeveel levens van kinderen plotseling
afgebroken zijn ondanks alles niet prachtig geweest? Hoeveel partners van door
ongelukken omgekomen levensgenoten kijken niet – ondanks alle verdriet, dat nooit
meer overgaat- met veel voldoening terug op hun samen leven. Echt verdriet is
verdriet om dat wat goed was en niet meer is. Als het niet goed was/is geweest wordt
het ook nooit meer iets.
Sterk ben je pas als je leven kunt verduren, kunt doorstaan en dat is meestal slechts
met zachte krachten te doorstaan. Sterk is dus niet krachtpatser zijn in de trant van
de sterkste man van Nederland, sterk zijn is een paddenstoel die door het asfalt
heen groeit. Sterk zijn is dag en nacht de kracht kunnen opbrengen om voor je zieke
partner, voor je zieke moeder te zorgen én tegelijkertijd blij in het leven te staan.
Gezond ben je niet als je niet ziek bent, niet als je nooit lichamelijke tekenen van
verval en zwakte vertoont. Gezond ben je als je met jouw lichamelijke beperkingen
alles kunt doen wat je nodig hebt om gelukkig te zijn. Voorbeeld: iemand die moet
vragen om geduwd te worden in zijn rolstoel en daarbij toch gelijkwaardig te zijn is
gezond. Gezond zijn is mensen omhelzen, want een hand geven met reumahandjes
doet zeer.
Rijk zijn tenslotte is onthechting, je kunt leven in weelde, je kunt over en te veel
hebben, je kunt je gelukkig prijzen met goederen, bezit, aanzien, status, welvarende
familie, goede betrekkingen; maar als dat je lust en je leven is en er is niet meer dan
dat, zul je het in dit leven niet redden. Dan moet al dat bezit, al die weelde, al die
aandacht jouw innerlijke leegte vullen, dan zul je altijd gaan shoppen om anders, om
iets nieuws, om een nieuw doel en ideaal in je leven. Vind de rust en de vervulling in
4
de eenvoud. De schat is de blijdschap om die mooie zonsondergang, in de vreugde
die blijde en tevreden mensen jou bezorgen, in de vrede die je bereikt in jouw lot,
zonder dat er sprake is van berusting. Bezit is niet alleen het einde van het genot,
maar veel erger het begin van alle ontevredenheid. Bezit heeft iets hijgerigs, iets
onvervulbaars. Volgen van innerlijke rust en vrede zingt je los van bezit, van
gezondheid van kracht en macht, van intelligentie, het volgen van innerlijke rust en
vrede geeft je ook de mogelijkheid verlies, verdriet dat nooit overgaat te dragen in de
blijdschap over een mooi verleden, dwars door alle tranen heen.
Moge het zo zijn.
Zegenbede naar de woorden van Franciscus
Moge God je zegenen met ongemak bij gemakkelijke antwoorden, halve waarheden,
en oppervlakkige verhoudingen zodat je diep vanuit je hart mag leven.
Moge God je zegenen met woede bij onrechtvaardigheid, onderdrukking, en
uitbuiting van Gods schepselen zodat je mag werken aan rechtvaardigheid, vrijheid,
en vrede.
Moge God je zegenen met tranen om te vergieten voor hen die lijden aan pijn,
verwerping, honger, en oorlog, zodat je je handen kan uitstrekken om hen te troosten
en om hun pijn in vreugde te veranderen.
En moge God je zegenen met genoeg dwaasheid om te geloven dat je een verschil
kan maken in de wereld, zodat je kan doen waarvan anderen zeggen dat het niet
gedaan kan worden.
5

Download Report