Spelen met woorden Groep 3-4-5 Lesbrief in het kader van de Kinderboekenweek 2014 “Feest”. Centraal gestelde boeken: Vos & Haas, een echt zwijn is stoer - Sylvia Vanden Heede met tekeningen van Thé Tjong Khing (Lannoo, 2011) Vos & Haas en het feest van Uil - Sylvia Vanden Heede met tekeningen van Thé Tjong Khing (Lannoo, 2008) Een jaar lang feest met Haas - Annemarie Bon 1 met tekeningen van Gertie Jaquet (The House of Books, 2013) Pagina Introductie van de boeken in de klas Introduceer elk boek in de klas. Laat de leerlingen raden waarover het boek zal gaan. Wat hoort er bij jarig zijn? Laat de leerlingen vertellen wat jarig zijn voor hen betekent. Hoe vieren zij hun verjaardag? Met feest en taart? Met cadeautjes en slingers? Met een feestkroon en troon? Met ballonnen en feesthoedjes, met kaarsen en wensen? Welke feesten zijn er allemaal in een jaar, noem er eens een paar? Wat is favoriete feest? Welk feest vind je niet zo leuk? Gebruik eventueel de attributen die horen bij een feest bij de introductie, versier een tafeltje feestelijk in de klas. Met daarbij slingers en ballonnen. Maak een feestelijke boekentafel met boeken, slingers en ballonnen, gebruik de thema titellijst van de Kinderboekenweek te vinden te vinden via www.cpnb.nl/onderwijs Tip: Lees het boek voor en besteed veel aandacht aan de tekeningen. Praat daarna met de leerlingen na over het verhaal. Wat vonden ze van het verhaal? Wie is er jarig? Hoe vieren ze de verjaardag? Welke dieren zijn er allemaal uitgenodigd. Deze vragen passen bij beide boeken van Vos & Haas. Pagina 2 Tip: Bij ‘Een jaar lang feest met Haas’ vertel je elke keer een verhaal dat hoort bij een feest. Praat met de kinderen na over hoe ze dit feest zelf thuis vieren. Je kunt dit boek het hele jaar door gebruiken. Lessuggesties Intro van het boek: Vos en Haas, een echt zwijn is stoer ‘Ever heeft een strak pakje aan. Wat ziet hij er stoer uit! Hij rent en springt Hij puft en hijgt Wat doe je toch, Ever? Vraagt Vos Ik trein, zegt Ever Maar dat vindt Vos onzin Want er is geen station in het bos’ Dit is het zevende deel van de Vos en Haas serie hierin zien we Vos, Haas en Uil weer terug. In dit boek speelt Ever een belangrijke rol en Rob en Meermin, van het eiland waar Vos en Haas in het derde boek op vakantie gingen, komen op bezoek in het bos. Om de verhalen te begrijpen is het overigens niet nodig de voorafgaande delen te lezen. Pagina De verhalen hebben een rijke inhoud, in de verhoudingen tussen de dieren wordt veel niet uitgesproken en is het aan de lezer om de nuances op te pikken of niet. Bijvoorbeeld dat Ever en Haas elkaar duidelijk aardig vinden en Vos dit niet leuk vindt. Maar verliefd zijn ze niet, Haas laat dit duidelijk merken en Ever heeft zijn hart verloren aan een onbekende roze schoonheid uit een tijdschrift. Niet alleen de onderlinge verhoudingen tussen de hoofdpersonen hebben allerlei aspecten, ook op taalniveau is er sprake van gelaagdheid. Er zijn bijvoorbeeld woordspelingen: als Ever zich sportief aan het opwarmen is vindt Vos dit maar raar ´Eten warm je op. Maar jezelf toch niet!´ En waarom zou Ever ´treinen´, er is niet eens een station in het bos. Ever moet het uitleggen: hij is niet aan het treinen maar trainen ´dat klinkt bijna hetzelfde. Toch is het iets heel anders.´ 3 In het eerste gedeelte van het boek draait het verhaal om de verjaardag van Haas. Vos bereidt een verrassingsontbijt voor maar Ever dreigt zijn plannen te verstoren. Om verjaardagstaart te krijgen moeten Uil en Ever met een cadeau op de proppen komen en dat valt niet mee. Per flessenpost wordt het bezoek aangekondigd van Rob en Meermin. Ze verstoren de dagelijkse gang van zaken want het zakeninstinct van Rob sluit niet helemaal aan bij de andere bewoners in het bos. In het boek komen ook moeilijke woorden aan de orde, zoals ´vrek´, ´een dozijn´, ´verwelken´, ´kombuis´ en de kwalificatie ´een nuf met poen´. Het boek staat vol met prachtige illustraties van Thé Tjong-Khing. Vooral Ever is kostelijk in al zijn stoere poses in zijn leren kleding. Een grappige vondst is de wijze van vervoer van Meermin, ze komt in een bad op wieltjes. De illustraties helpen om de tekst te begrijpen. Ze laten zien wat er gebeurt en ook gedachten worden verbeeld door middel van gedachtewolkjes. Leuk zijn de briefjes die Haas als verjaardag post ontvangt van de dieren die in eerdere verhalen een rol speelden, ieder briefje heeft een ander handschrift, passend bij de afzender. Woordenconfetti Uit het boek zijn een aantal woorden gehaald die met feest te maken hebben (zie bijlage 1). Deze woorden spelen een belangrijke rol in het boek ‘Een echt zwijn is stoer’. Laat deze woorden aan de leerlingen zien op het digibord. Voor groep 5 zijn er een paar moeilijke woorden bij zoals ‘windroos’, ‘kompas’ en ‘blozen’, bespreek met de leerlingen wat deze woorden betekenen. Dan worden alle woorden in een aantal bakjes gedaan (net zoveel bakjes met woorden als er groepjes zijn). De leerlingen worden in kleine groepjes verdeeld van ongeveer 3 á 4 leerlingen, elk groepje krijgt een bakje met alle woordjes. Elke leerling haalt 1 woord uit de bak/kist, het groepje heeft dan 3 tot 4 woordjes tot zijn beschikking. Laat de leerlingen met deze woorden een zin maken en opschrijven. Zo kunnen ze een aantal zinnen maken die een verhaaltje vormen. De verhaaltjes kunnen na afloop aan elkaar voorgelezen worden in de klas. Laat de leerlingen er ook een tekening bij maken. Bijlage 1 Woorden voor groep 3-4: pak, vos, haas, ever, kaart, kado, roos, vaas, kook, taart, wens, feest, ei, hap, vies, zeep, brief, jarig, vaas, post, hip hop, koel, heet en stuk. Pagina 4 Bijlage 2 Woorden voor groep 5: jarig, verrassing, cadeautje, pakje, rode roos, rozen, omelet, hap, lekker, windroos, kompas, vaas, taart, kaartjes, kaarsjes, blazen, wens, feest, ontbijt, papier, vos, haas, ever, bos rozen, cadeau, witte roos, post, brief in een fles, borden, blozen, zeep en doorns. Story Cubes Laat de leerlingen met de verhaaldobbelstenen (story cubes) werken. Wat zijn Story Cubes en hoe werk je met ze? Gooi de 9 dobbelstenen via de applicatie (voor Apple en Android) of gewoon in het echt (met de echte story cubes). Begin met te zeggen “Er was eens….” en pak de eerste steen waar je oog op valt. Het doel is om de 9 stenen met elkaar te verbinden via een verhaal. Zie voor een impressie dit Story Cubes filmpje op YouTube. Werken met story cubes heeft een positieve invloed op: fantasie, verbeeldingskracht, logisch denken, creatief denken, spelplezier, elkaar helpen, communiceren, flexibel denken/van standpunt kunnen veranderen, jezelf en elkaar beter leren kennen, combineren, luisteren, taalontwikkeling, expressie, verbeelding. Wat betekenen de symbolen op de dobbelstenen? Dat mag iedereen zelf weten. Voor de een is het kasteel gewoon een kasteel, de ander gebruikt het als een referentie naar een prinses of naar iemand die zich gevangen voelt. Begin je verhaal met `Er was eens ....` en maak een heel eigen verhaal van de afbeeldingen met acties / onderwerpen / afbeeldingen die op de dobbelstenen staan! Pagina In de klas zijn er veel werkvormen te bedenken met de verhaaldobbelstenen. Denk aan zelf zinnen maken, verleden tijd of tegenwoordige tijd oefenen, grammatica, verhaaltjes maken met begin en eind, woordenschat uitbreiden, taalstimulering bij problemen bij performale/verbale ontwikkeling. Stimuleert praten, taalontwikkeling, verbeelding, fantasie. Een uitkomst bij taalzwakke kinderen, maar ook bij hoogbegaafde kinderen om bijvoorbeeld het creatief denken en spreken voor groepen te stimuleren. De afbeeldingen op de dobbelstenen zijn fantasievol, divers en heel duidelijk. Er zijn ook Story Cubes large: hetzelfde idee, alleen een flinke slag groter om mee in de klas te werken. 5 Alleen of met een groepje? De dobbelstenen zijn uitstekend te gebruiken om in gesprek te gaan met een leerling, om extra te oefenen om te praten of een bepaalde klank(en) uit te spreken. Maar daarnaast zijn ze zeer goed te gebruiken in kleine groepjes leerlingen waarbij iedereen afwisselend een verhaal vertelt naar aanleiding van de plaatjes op alle 9 dobbelstenen. Een paar voorbeelden van de afbeeldingen op de dobbelstenen zijn: oog, bloem, fontein, boom, vliegtuig, sleutel, klok, spreekballon, tent, spook, dobbelsteen, emotie-huilen, schildpad, masker, vis, voetstap, emotie-blij etc. Werkvormen Geef elk groepje een setje story cubes (verhaal dobbelstenen. Je kunt ook de app downloaden en dan via het digibord aan de kinderen laten zien welke dobbelstenen gegooid zijn. De leerlingen kunnen in groepjes een verhaal maken van de ‘centraal’ gegooide dobbelstenen. Zie hieronder de diverse spelvarianten die er zijn. Andere spelvarianten 1 De eerste speler gooit de 9 stenen, begint met “er was eens….”, en vertelt via alle stenen een verhaal. Dan is de volgende speler aan de beurt om te gooien. 2 De eerste speler gooit alle stenen, begint met “er was eens” en vertelt iets over de eerste steen, de volgende speler vertelt aan de hand van de tweede speler het verhaal verder, dan eventueel een derde speler, of de eerste speler is weer aan de beurt. 3 SUPERHELDEN variant: de stenen worden gegooid en de eerste speler kiest een symbool en legt uit welke “geheime kracht” daar achter zit. Bijvoorbeeld: de kever staat voor een de kracht om in een dier te veranderen. Die steen wordt apart gelegd. Dan gooit speler 1 4 stenen en speler 2 de andere 4 stenen. Elke speler verteld nu met deze 4 stenen een superhelden verhaal. Of om beurten met 1 steen een deel van het superhelden verhaal. 4 Spelen met 2 of 3 setjes tegelijk Pagina Spelen met 3 setjes Geschikt voor 1 tot 3 spelers. Kies eventueel een thema waar je het over wilt hebben. (bijvoorbeeld spannend verhaal, of superheld verhaal) Gooi de 27 dobbelstenen (3 setjes). Iedere speler kiest 9 dobbelstenen uit om het verhaal over te vertellen. Een leerling mag het verhaal beginnen en legt zijn/haar dobbelstenen uit en zo volgen de andere leerlingen. De laatste leerling moet het verhaal zo goed mogelijk afsluiten! 6 Spelen met 2 setjes Geschikt voor 1 tot 3 spelers. Kies een thema waar je het over wilt hebben. Gooi de 18 dobbelstenen (2 setjes). Iedere speler kiest 6 dobbelstenen uit om een verhaal over te vertellen. Een leerling mag het verhaal beginnen en legt zijn/haar dobbelstenen uit en zo volgen de andere leerlingen. De laatste leerling moet het verhaal zo goed mogelijk afsluiten! Uitbreidingssets Om nog meer te kunnen variëren en nog leukere verhalen te maken zijn er nu nog drie uitbreidingssetjes van drie dobbelstenen verschenen! Deze kunnen samen met de reguliere dobbelstenen gebruikt worden. Prehistorie: Werp de 3 dobbelstenen en maak verhalen over oeroude roofdieren! In deze set komen prehistorische voorwerpen, activiteiten, dieren en emoties aan bod. Betoverend: Tover je eigen fantasierijke sprookjes met deze uitbreidingsset. Vele typische voorwerpen, locaties en personen uit sprookjesverhalen vind je terug op deze dobbelstenen. Aanwijzingen: Dobbelsetje voor echte inspecteurs! Werp de dobbelstenen en raak geïnspireerd om het verhaal van de misdaad op te lossen. Op de dobbelstenen vind je voorwerpen en symbolen die je met het oplossen kunnen helpen! Download de app voor iPhone, iPad in iTunes voor € 1,79 of voor Android in Google Play voor €1,79 Story cubes max (grote dobbelstenen) € 19,95 (bol.com) Story cubes original € 10,99 (bol.com) Story cubes voyages € 10,99 (bol.com) Story cubes actions € 10,99 (bol.com) Pagina 7 Uitbreidingssets: Betoverd, Aanwijzingen, Prehistorie € 6,99 (bol.com) Intro van het boek: Vos en Haas en het feest voor Uil Uil is jarig. Hij heeft een kroon op zijn kop. Er is koek en taart met kaarsen. ‘Blaas, Uil! Toe, blaas!’ zeurt Vos. ‘Dan mag je een wens doen.’ Uil heeft wel een wens. Maar Vos ook! Uil is jarig. Hij heeft een kroon op zijn kop, en er is koek en een taart met kaarsjes. Als Uil de kaarsjes uitblaast, mag hij een wens doen. En Uil heeft een wens, maar hij wil ook dat de kaarsjes branden. Dat is niet echt naar de zin van Vos, want die wil taart. Gelukkig weet Haas voor alles een oplossing. Net zoals in de andere Vos-en-Haasboeken, zijn tekst en illustraties evenwaardig en houden ze elkaar in evenwicht. De illustraties van Thé Tjong-Khing zijn een lust voor het oog. Ze lijken erg eenvoudig, maar als je beter kijkt blijken ze erg geraffineerd en vol details. Ze zijn komisch, aandoenlijk en enigszins gek. Het boek is als E-book te downloaden in de iTunes store (€ 3,99). Zo kan je het boek zelf voorlezen of laten voorlezen. Het boek heeft ook een speciale ‘meeleesfunctie’, de zinnetjes die voorgelezen worden lichten op zodat beginnende lezers mee kunnen lezen in het boek. Nieuw land met nieuwe feesten ‘Stel je voor je woont in een nieuw land en in dat land kent men nog helemaal geen feesten!’ Bedenk met de leerlingen nieuwe feesten voor dit land! Diverse lesvakken zijn hier aan te koppelen. Denk aan o.a. aardrijkskunde (topografie) of geschiedenis. Welk feest zou je willen vieren wat er nog niet is? Wat eten we tijdens zo’n feest? Pagina Welke versieringen gebruiken we? 8 Hoe zou dat feest eruit komen te zien en wat vieren we dan? Maken we muziek bij dit feest? Maak een vlag voor dit nieuwe land en hoe ziet het land eruit? Maak met de leerlingen een promotiefilmpje van dit nieuwe land Verdeel de klas in groepjes en geef elk groepje een onderdeel om over na te denken en de verwerking te maken. Dit kan zijn in de vorm van een tekening, filmpje, muziek, vlag, recepten, ideeën voor feesten etc. Verwerk de ontdekkingen over het nieuwe land in een Glogster. Dit is een online programma waarmee interactieve posters oftewel glogs gemaakt kunnen worden. Op eenvoudige wijze kunnen achtergronden, teksten, illustraties, geluiden en zelfs video’s op de poster worden geplaatst en kan de poster naar eigen smaak worden vormgegeven. Nadat de Glogster is gemaakt kan deze online worden opgeslagen voor privé- of openbaar gebruik. Na het opslaan krijgt de maker van de Glogster een internetadres toegestuurd waarop hij de poster kan bekijken en eventueel kan sturen naar anderen. De vormgeving van Glogster is sterk gericht op leerlingen. Om van Glogster gebruik te maken moet eerst een account worden aangemaakt. Voor het onderwijs is het mogelijk om in een keer te registreren voor maximaal 200 leerlingen. Klik op het Glogster logo voor de handleiding van het maken van een Glogster. Het zelf maken van een Glogster is voor leerlingen van groep 3-4-5 nog vrij ingewikkeld, leerlingen van groep 7-8 kunnen hier wel onder begeleiding mee werken. Tip: maak zelf de Glogster en presenteer deze op het digibord. Daarbij kun je al de verwerkingen van de leerlingen gebruiken en online zetten. Gebruik de tekeningen, de vlag, het lied, het filmpje, foto’s enz. Presenteer dit tijdens een informatie avond voor de ouders, tijdens de weeksluiting of afsluiting van de Kinderboekenweek. Pagina 9 Ga naar de website van Vos en Haas Intro van het boek: Een jaar lang feest met Haas De titel spreekt eigenlijk al voor zich. Een jaar lang kan dit boek je plezier geven met zijn verhaaltjes, spelletjes, ideetjes om alleen of samen te doen. Het boek start met de kalender van een heel jaar. Op bepaalde dagen in elke maand kan je een spelletje of verhaal terugvinden dat aansluit op een gebeurtenis van die maand. Zoals eieren zoeken en knutselen rond Pasen en kerstversiering maken rond Kerstmis. De activiteiten zijn afwisselend. Zo krijg je fop eten en fopraadsels op 1 april. De kleurrijke dieren Vos, Haas, Uil, Das en hun vrienden zijn op dat moment ook je vrienden. Een jaar lang feest… elk feest een eigen verhaal Dit boek is leuk om tijdens de Kinderboekenweek te gebruiken maar zeker ook nog het hele jaar door. Naast leuke verhalen over Haas en zijn vrienden vind je ook leuke spelsuggesties in het boek. Deze spelideeën variëren van knutselopdrachten, zoekplaten, suggesties voor feestjes en een speurtocht, recepten om te koken en nog veel meer. Elke maand heeft zijn eigen verhaal en wordt gevolgd door een spelsuggestie. Annemarie Bon heeft ongeveer 15 boeken gemaakt over Haas. Ze heeft een ontzettend leuke website die je kunt gebruiken bij de boeken van Haas. Er zijn veel kopieerbladen te vinden en liedjes en filmpjes, klik daarvoor op het kopje ‘school’. www.hierishaas.nl bekijk ook Annemarie’s eigen website http://www.annemariebon.nl/ Oefen met de kinderen Het lied van Haas. Klik op de link. De tekst van het lied vind je hier: http://www.hierishaas.nl/haas/ Download de app ‘Haas’. (Alleen voor de iPad gratis te downloaden in de iTunes store). Het grote boek van Haas Een jaar lang feest met Haas En de groeten van Haas Haas gaat op reis Haas geeft niet op Haas wil worteltjestaart Haas wint een beer Worteltjestaart Pagina 10 Enkele boeken van Haas: Bijlage 1: Woordenconfetti groep 3 - 4 vaas wens ever haas kado kook roos taart feest ei vies zeep jarig vaas heet koel post ik hap brief hip hop stuk 11 kaart vos Pagina pak Bijlage 2: Woordenconfetti groep 5 omelet vos cadeau rozen borden lekker kaarsjes verrassing feest witte roos ontbijt hap cadeautje rode roos zeep doorns een fles blazen jarig post vaas blozen wens papier windroos taart brief haas ever 12 kaartjes bos rozen Pagina pakje kompas Pagina 13 Bijlage 3: Lessuggesties KBW kerntitels van het CPNB Pagina 14
© Copyright 2025 ExpyDoc
