Pagina vergroten - Venster op de Wereld

24 ZEELAND
ZEELAND 25
DONDERDAG 24 APRIL 2014
DE WERELD IN EEN VIERKANTE KILOMETER
Dreischor raakt
wetenschappers
Het project Venster op de Wereld, waarin wetenschappers een vierkante kilometer bij Dreischor van alle kanten belichten, is inmiddels een
eind op streek. De initiatiefnemers zijn diepgeraakt door wat het project teweeg heeft gebracht, bij anderen én bij henzelf.
De PZC volgt het project Venster op
de Wereld de komende maanden
met een reeks van dertien afleveringen, elke twee weken in zaterdagbijlage Spectrum. Komende zaterdag
verschijnt de eerste aflevering.
De serie komt tot stand in samenwerking met onderzoeksinstituut
Alterra en tekent eigen verhalen op
in en rond de vierkante kilometer.
Daarnaast wordt in elke aflevering
een van de twaalf ‘ankerpunten’ belicht, de thema’s die de initiatiefnemers van Venster op de Wereld in
het gebied hebben benoemd.
Medewerkers van het project houden voor de PZC een weblog bij
van ‘the making of’. Het webadres
van het blog is www.pzc.nl/dreischor.
Meer informatie over het project
zelf is terug te vinden op de website www.vensteropdreischor.nl.
䡵 Anton Stortelder (links) en Joop Schaminée - initiatiefnemers van Venster op de Wereld - in buurtschap Beldert, aan de rand van ‘hun’ vierkante kilometer bij Dreischor. ,,Het zijn de mensen
die
betekenis geven aan het land, niet de zeldzame planten die er misschien groeien.” foto Dirk-Jan Gjeltema
liteits- en waardekaarten gemaakt.
Dat leeft totaal niet bij mensen. Bij
hen spelen heel andere betekenissen
een rol. Die zitten vooral in de historie verankerd. Dat wil niet zeggen dat
ons specialisme onbelangrijk is, maar
het is maar één facet.”
,,Vaak wordt op een kaart eerst een
lijn getrokken en pas helemaal op het
eind van het proces komen de mensen die het betreft aan bod. Die krijgen met veel pijn en moeite een inspraakavond”, aldus Schaminée. ,,Dat
is echt de verkeerde insteek. Je moet
veel meer vanuit de betrokkenheid
van de lokale mensen het land proberen in te richten. De les dat je altijd
voorzichtig en met respect met de
omgeving om moet gaan, is me hier
heel duidelijk geworden.”
Nu het Dreischor-project zo breed is
omarmd, komen er waarschijnlijk
meer Vensters op de Wereld. ,,We
willen dit project ook op andere plekken in Nederland doen. We kunnen
daar nog niet veel over zeggen, maar
het gaat wel gebeuren. Als er tenminste budget is, want we gaan niet
meer beginnen zonder geld.”
Project leidt tot boek,
documentaire en kunst
VENSTER OP DE WERELD
DREISCHOR
D
R
Jurgens’ Solo DR
at
Margarine
tra
se s
D. Ock er
Vlas
Museum
Hoge Hoeve
Beeldje
Blin
dew
eg
Molen
Begraafplaats
Kreek
Zu
idd
ijk
H
ertw
eg
PZC wijdt serie en weblog aan
vierkante kilometer Dreischor
doen. Daardoor werd het project ineens veel groter.”
Hydrologen, landbouweconomen, ornithologen, meteorologen, bramendeskundigen, historici, archeologen,
cultureel antropologen en andere deskundigen buigen zich over de vierkante kilometer, maar daarnaast worden de verhalen opgetekend van mensen die in het gebied wonen of werken, zoals de spruitentelers Gilles
Klompe en Frans van der Linde, molenaar Bart van der Spek, René Perkins van de houtzagerij, Ria Geluk
van museum Goemanszorg, vlaskenner Rinus Quist en Johan van de Velde van de wijnhoeve.
,,Het is een gouden greep geweest
om de verhalen van wetenschappers
te verbinden met lokale verhalen”,
zeggen Schaminée en Stortelder. ,,Ze
zijn allemaal waarachtig en betrokken. De meerwaarde van het project
zit in het zoeken naar het grote geheel, het samenbrengen van al die
verhalen. Het geheel is echt meer dan
de som der delen.”
Beide onderzoekers voeren Venster
op de Wereld uit naast hun dagelijkse werkzaamheden. Ze zijn telkens
twee - en Stortelder zelfs drie - uur
onderweg om in Dreischor te komen.
Dat hebben ze er graag voor over.
,,Dat komt door het enthousiasme
van de mensen. We gaan altijd met
plezier naar Zeeland.”
Ze kijken inmiddels met andere ogen
naar het gebied. ,,Toen ik hier voor
het eerst was, dacht ik: wat een kaal,
leeg landschap met weinig differentiatie”, bekent Stortelder. ,,Maar naarmate ik hier vaker kwam en met de
boeren over het land liep, ben ik het
steeds meer gaan waarderen. Er zit
veel meer in dan je vanaf de autoweg
ziet.”
,,Wat ik de afgelopen tijd heel bewust ben gaan beleven is dat de plek
er zo enorm toe doet”, vult Schaminée aan. ,,Het zijn de mensen die
uiteindelijk betekenis geven aan het
land, niet de zeldzame planten die er
misschien groeien.”
Ze horen veel persoonlijke, niet zelden aangrijpende verhalen. ,,Mensen
vertellen in een uur tijd hun hele leven. Ik heb hier al heel emotionele
dingen meegemaakt. Vaak heeft dat
ook te maken met de Watersnoodramp. Ik heb me eigenlijk nooit goed
gerealiseerd dat die zó indrukwekkend is geweest. In alles wat we doen
klinkt de Ramp door. Dat is echt een
ijkpunt.”
Het project in Dreischor doet beide
wetenschappers beseffen dat de
mens altijd centraal moet staan bij
projecten die zijn omgeving raken.
Stortelder: ,,Normaliter gaan bureaus
het landschap bekijken en inventariseren. Op basis daarvan worden kwa-
Wijnhoeve
Bella
Z
e zijn natuurwetenschappers, autoriteiten op hun terrein die
gewend zijn vanuit
hun specialisme naar
het landschap te kijken. Maar hoe mooi
de omgeving ook is, toch zijn ze tijdens hun talloze bezoeken aan
Dreischor vooral onder de indruk geraakt van de bewoners. ,,Je komt zó
dicht bij de mensen en wat hen écht
raakt”, zegt Joop Schaminée. ,,Ze willen hun verhalen met je delen. Dat is
heel indringend. Het heeft me opnieuw bewust gemaakt van waar het
in het leven om draait. En dat is niet
het werken aan wetenschappelijke
publicatie zoveel.”
Het is een speldenknop op de wereldkaart, een postzegel in het landschap,
van enige afstand bekeken: één vierkante kilometer ten zuidoosten van
Dreischor. Het is echter ook een vrijwel onuitputtelijke bron voor onderzoek en verhalen, zo leert het project
Venster op de Wereld. Al een jaar
lang bezoeken wetenschappers en andere betrokkenen regelmatig het gebied om alles te inventariseren en
vast te leggen, wat onder meer moet
leiden tot een boek.
Het plan om een vierkante kilometer
natuur en landschap gedetailleerd in
kaart te brengen is al van enkele jaren geleden, vertellen de initiatiefnemers Joop Schaminée en Anton Stortelder, beiden verbonden aan onderzoeksinstituut Alterra in Wagenin-
gen. ,,Het moest niet om bijzondere
natuur gaan, maar om platteland, de
plek waar mensen werken en wonen.
Daar wilden we de verhalen van vertellen en dan kijken hoe die vierkante kilometer samenhangt met de buitenwereld en de buitenwereld met de
vierkante kilometer. Vandaar ook de
naam Venster op de Wereld: je kijkt
door een venster naar die plek, maar
ook vanaf die plek naar de rest van de
wereld.”
Alterra trok geld uit voor het project
en als locatie werd een vierkante kilometer in de Achterhoek gekozen.
Maar toen de crisis toesloeg en Alterra fors moest bezuinigen, werd het
project teruggetrokken.
Toch verdween het niet uit hun gedachten. Schaminée bracht het regelmatig ter sprake bij lezingen in het
land. Dat leidde tot enthousiasme in
Zeeland, bij burgemeester Gerard Rabelink van Schouwen-Duiveland en
eind 2012 vooral ook bij Stichting
Landschapsbeheer Zeeland. Dreischor werd een geschikte locatie bevonden en binnen korte tijd was de
zaak beklonken. ,,We hadden alles,
behalve geld. We zijn gewoon begonnen.” De financiering bleek ook naderhand lastig te zijn, al hebben Alterra en Schouwen-Duiveland inmiddels beide 15.000 euro bijgedragen.
,,En we hebben nog wat ijzers in het
vuur bij fondsen.”
Toch bleek het ontbreken van geld allerminst een struikelblok. Zeker na
een artikel in Trouw werd hulp van
alle kanten aangereikt. ,,We kregen
heel veel aanbiedingen om mee te
Bogerd
weg
door Rolf Bosboom
Akkers
Pakhuis
ld
Be
ert
Houtzagerij
Zu
idd
ijkw
eg
et project Venster op de Wereld wordt op
diverse manieren vastgelegd. De bevindingen van de wetenschappers en de verhalen van de mensen die wonen en werken in de vierkante kilometer bij Dreischor worden
gebundeld in een boek. Dat zal verschijnen bij Fontaine Uitgevers. Streefdatum is november van dit
jaar. Jeannette Parramore maakt een reeks radioportretten van de geïnterviewden. Deze zullen te beluisteren zijn via QR-codes in het boek.
Leidraad in het project en in het boek zijn de twaalf
‘ankerpunten’. Dat zijn onderwerpen of thema’s die
in het gebied een belangrijke rol spelen. Dat zijn: akkers, het beeldje van Antje de Waaij-Blom, de begraafplaats, de muurreclame van Jurgens’ Solo Margarine, de houtzagerij, molen Aeolus, streek- en
landbouwmuseum Goemanszorg, boerderij de Hoge
Hoeve, vlas, de kreek, het pakhuis in buurtschap Bel-
dert en wijnhoeve De Kleine Schorre. Aan elk ankerpunt zijn wetenschappers en mensen uit de omgeving gekoppeld.
Filmmaker, schrijver en componist Stijn van der
Loo werkt aan een documentaire over het project,
waarin enkele betrokkenen gedurende langere tijd
worden gevolgd. De première is mogelijk in september tijdens Film by the Sea.
Diverse kunstenaars haken in op de activiteiten
rond Dreischor. Dat gebeurt onder meer in het kader van het meerjarige project ‘Balanceren tussen
zoet en zout’ van De Bewaerschole.
Zaterdag 10 mei wordt in Goemanszorg een expositie geopend rond Venster op de Wereld, met onder
meer foto’s van Wim van der Ende. Ook is werk te
zien van een van de kunstenaars: Marjolijn Boterenbrood. Zij legt alle verbindingen tussen Dreischor
en de rest van de wereld vast op een kaart.

Download Report