Congres FNV KIEM 19 juni 2014 Contouren van een nieuw FNV KIEM Congresnota ter voorbereiding Inhoudsopgave Voorwoord Inleiding ........................................................................................... pagina 5 Hoofdstuk 1 ..................................................................................... pagina 7 FNV KIEM, leden en mogelijke leden creatieve industrie Hoofdstuk 2 .................................................................................... pagina 9 De contouren van een nieuw FNV KIEM Hoofdstuk 3 .................................................................................... pagina 15 FNV In Beweging Hoofdstuk 4 .................................................................................... pagina 19 De voor- en nadelen van een fusie Hoofdstuk 5 .................................................................................... pagina 23 Concrete congresvoorstellen Bijlagen: 1. Verenigingsplan 2014-2017 (laatste concept volgt vóór 1 april 2014) 2. Advies Klankbordgroep ten behoeve van Bondsraad+ 20 maart 2014 3. Concept sectorplan FNV Creatieve Industrie 4. Voordrachten voorzitter en penningmeester 5. Notitie Financiële Commissie met haar advies ‘Bovenvermogen FNV KIEM’ 6. Organogram sectoren FNV Ongedeeld (uit Bedrijfsplan FNV in beweging) 7. Organogram werkorganisatie FNV Ongedeeld (uit Bedrijfsplan FNV in beweging). Colofon April 2014 Geert van der Tang Ingrid Rep Congresnota | Contouren / 3 Voorwoord 4 4 / Congresnota | Contouren Voorwoord Een half jaar voor mijn aantreden als voorzitter van FNV KIEM heeft de vereniging de moedige beslissing genomen om serieus partner te zijn in het fusieproces van FNV Ongedeeld. Snel werd mij duidelijk dat er bij aanvang geen grote meerderheid bestond voor dit besluit, maar dat er wel veel loyaliteit was ten aanzien van de congresuitspraak van 23 maart 2013. FNV KIEM is een kleine maar uitermate betrokken vereniging, waarbinnen veel mensen actief zijn die hun bond al tientallen jaren trouw zijn. Door het vermogen is de vereniging ook financieel gezond te noemen en de keus voor de groeikansen in de creatieve industrie is een hoopvolle. Zoals dat gaat, is de kracht soms ook de zwakte. FNV KIEM heeft in de afgelopen jaren veel leden verloren en weinig jongere vrijwilligers aan zich kunnen binden. Door de vermogenspositie overheerst het gevoel dat er niet echt noodzaak is tot ingrijpen in alles wat ons zo vertrouwd is. In de afgelopen tijd ben ik namens het bondsbestuur en samen met een breed samengestelde klankbordgroep aan de slag gegaan om deze bijzondere vereniging en haar mogelijkheden te analyseren. Niet om het zoveelste onderzoek voor op de plank te genereren, maar om de vereniging te helpen bij het maken van de beste keuzes ten behoeve van haar achterban en de toekomst. Terwijl ik enerzijds, samen met mijn collega’s van het dagelijks bestuur, deelnam aan het overleg met de beoogde fusiepartners, heb ik ook feiten en meningen verzameld die mijns inziens nodig zijn om een gedragen besluit te nemen. Ik heb dankbaar gebruik gemaakt van de kennis en rapporten die in de afgelopen jaren al werden gegenereerd, maar ik heb ook actuele verkenningen gedaan. Ik ben daar zeer bij geholpen door onze eigen hoogleraar Arjan van den Born en zijn team. Waar mogelijk hebben we de vereniging tussentijds geïnformeerd en ontstond de overtuiging bij het bondsbestuur dat de planning van het fusieproces in toenemende mate op gespannen voet kwam te staan met ons eigen FNV KIEM proces. Met oktober 2014 op ons netvlies zaten wij op schema, maar daar waar andere bonden hun besluitvoornemen tot fusie vóór 1 juni al wilden bekrachtigingen, schatte ons bondsbestuur terecht in dat onze vereniging nog niet zo ver was. Meer dan in maart 2013 wilde ons congres immers feiten, visie, consequenties en groeikansen mee kunnen wegen in een definitief standpunt. Geen onderbuikgevoelens en niet nogmaals een fifty-fifty uitslag, maar een goed onderbouwde keuze, gedragen door een overgrote meerderheid. Omdat het goed is om deze zwaarwegende afwegingen in het hoogste orgaan van de vereniging met elkaar te maken en vervolgafspraken te maken over de komende periode, heeft het bondsbestuur haar verantwoordelijkheid genomen en besloten op 19 juni 2014 een bijzonder congres uit te roepen. In deze congresnota vindt u alle informatie en adviezen waar u in de komende tijd de achterban van uw sector, vakgroep of afdeling over raadpleegt. Aan de hand van de amendementen zal het bondsbestuur de definitieve beschrijvingsbrief opstellen voor de congresafgevaardigden. Vanzelfsprekend zijn wij graag bereid u bij te staan bij de ledenraadplegingen. Ik wens u namens het bondsbestuur veel wijsheid en creativiteit toe bij de voorbereiding van het congres! Geert van der Tang Voorzitter FNV KIEM Congresnota | Contouren / 5 Inleiding 6 / Congresnota | Contouren Inleiding De noodzaak om de grootste vakbond in Nederland te vernieuwen werd een wens om te fuseren tot één ongedeelde FNV. Alhoewel de vernieuwing unaniem gedeeld werd en vrijwel alle bonden ook de merknaam FNV krachtig wilden blijven ondersteunen, werd bij aanvang al duidelijk dat niet alle bij de FNV aangesloten bonden dé oplossing in een fusie zagen. Nadat de intentie tot fuseren in eerste instantie een aangelegenheid leek voor de grote bonden en de vakcentrale, koos het congres van FNV KIEM ook voor een actieve deelname aan dit proces. De verenigingsdemocratie deed zijn werk maar achteraf kun je je afvragen of één doorslaggevende stem voldoende fundament vormde voor een ingrijpend proces als een fusie. De vereniging en de werkorganisatie hebben er in de afgelopen maanden alles aan gedaan om het bouwwerk van de gefuseerde organisatie per 1 januari 2015 mee te tekenen, inbreng te hebben op het bedrijfsplan en het verenigingsplan en het zoeken naar (meer) draagvlak voor dit toekomstplaatje. We kunnen gerust stellen dat FNV KIEM reden heeft om kritisch na te denken over de vernieuwing en de toekomst. We hebben een uitermate goede dienstverlening op weten te zetten aan onze traditionele sectoren en we zijn financieel niet 1-2-3 noodlijdend. We hebben echter wel keihard te maken met een structureel ledenverlies en een niet sluitende exploitatie; we geven dus jaarlijks meer uit dan we aan vaste inkomsten binnen krijgen. Deze constatering heeft in het recente verleden al tot reorganisaties enerzijds en overwogen investeringen anderzijds geleid, maar desondanks zijn we nog steeds niet in staat geweest om de ledenontwikkeling om te buigen. Of een fusie de beste weg is, valt te bezien, maar dat er iets fundamenteels moet gebeuren om bestaansrecht te houden, is een ding dat zeker is. In hoofdstuk 1 vindt u een beknopt overzicht van FNV KIEM anno 2014. Onze hoogleraar Arjan van den Born heeft onderzoek gedaan naar de kansen en mogelijkheden voor FNV KIEM als de vakbond voor de creatieve industrie. Bij de keuzes die we moeten maken, zullen we deze bevindingen goed in ons achterhoofd houden. Let op: het gaat niet om de mening van het bondsbestuur, maar om de resultaten uit het representatieve onderzoek. In hoofdstuk 2 vindt u een visie op FNV KIEM met overlevingskansen in een zelfstandige vorm en in hoofdstuk 4 geven we een overzicht van de voor- en nadelen van een eventuele fusie voor zover het bondsbestuur dat op dit moment overziet. In hoofdstuk 3 leest u een verantwoording over het proces FNV in Beweging, zodat u een beeld kunt krijgen van de situatie en mogelijkheden die ontstaan, wanneer FNV KIEM opgaat in FNV Ongedeeld, oftewel fuseert met andere bonden en de FNV. Om het overzichtelijk te houden, zijn in hoofdstuk 5 de voorstellen aan het congres verzameld en kort toegelicht. Uit de eerste 2 hoofdstukken en de bijlagen waar we naar verwijzen kunt u veel achtergrondinformatie halen die u kan helpen bij het maken van uw afwegingen, samen met uw achterban. Congresnota | Contouren / 7 Hoofdstuk 1 FNV KIEM, leden en mogelijke leden creatieve industrie 8 / Congresnota | Contouren Hoofdstuk 1 FNV KIEM, leden en mogelijke leden creatieve industrie Project FNV KIEM in Beweging FNV KIEM moet in 2014 onomkeerbaar besluiten hoe ze zichzelf gaat verhouden tot de vakbeweging. Voor een verstandig besluit over de toekomstige structuur van de bond is het cruciaal dat er een gedragen visie is op de toekomst van de bond en op een optimale ondersteuning van de leden en potentiële leden van de bond. Daarom is in het najaar van 2013 het project ‘FNV KIEM in Beweging’ van start gegaan. Concretisering van de visie Middels het project ‘FNV KIEM in Beweging’ proberen we gezamenlijk een consistent beeld te vormen van de vakbond van de toekomst. Dit doen we aan de hand van enkele kenmerken zoals: • Wie zijn de leden van de toekomst en welke behoeften hebben zij? • Hoe ziet de relatie eruit tussen de leden en de vakbond? • Over welke competenties moet de vakbond dan beschikken? • Hoe voegt de vakbond dan waarde toe aan de leden? • Hoe verdient de vakbond dan zijn/haar geld in de toekomst? Plan van aanpak Het plan van aanpak voor dit traject bestaat uit drie fasen: Fase 1: Informatie verzamelen: In deze fase worden bestaande onderzoeken en rapporten van FNV KIEM doorgenomen. Voor het onderzoek is het namelijk van cruciaal belang dat bestaande inzichten worden meegenomen. Fase 2: Opstellen van de Visie: Deze fase bestaat uit 3 stappen: 1) Het schetsen en concretiseren van de visie op de vakbond van de toekomst; 2) Het toetsen en aanscherpen van deze visie o.b.v. input van leden en niet-leden; 3) Het definitief vaststellen van de visie. Fase 3: Opstellen van structuur en besturing: De activiteiten van deze fase zijn erg afhankelijk van de uitkomsten van fase 2 (visievorming). De detailplanning van deze fase zal eind maart plaats vinden. Figuur 1: Plan van Aanpak in drie fases en zes stappen Congresnota | Contouren / 9 Team & besturing Het project wordt geleid door een stuurgroep. Deze stuurgroep bestaat uit een vertegenwoordiging van medewerkers, die experts zijn op de verschillende gebieden. Deze stuurgroep valt uiteen in drie informatieteams: Grafische sector, Creatieve industrie en UGO. In de informatieteams nemen ook leden zitting. Daarnaast is er een klankbordgroep, die de expliciete opdracht heeft om het project uit te dagen en te adviseren. Geert van der Tang is als opdrachtgever nauw betrokken bij het project. Het project wordt ondersteund door de expertise van Marijne Vos en Prof. Dr. Arjan van den Born. Afronding fase 1 en terugkoppeling van fase 2 op Bondsraad-Plus Op de nieuwjaarsbijeenkomst van 18 januari zijn de onderzoeksresultaten van fase 1 teruggekoppeld. De inzichten voor deze tussenresultaten zijn deels gebaseerd op de FNV KIEM rapporten. Daarnaast zijn in december 2013 voor elk van de drie onderscheiden sectoren twee visiebijeenkomsten gehouden met kaderleden en medewerkers. Deze teambijeenkomsten dienden twee doelen. Het eerste doel was informatie te verzamelen over de verschillende doelgroepen UGO, Grafisch en Creatief en een eerste ruwe visie daarop te ontwikkelen. Het tweede doel was om een aantal dilemma’s en open vragen te formuleren, die in fase 2, de onderzoeksfase, verder zijn getoetst en onderzocht. Arjan van den Born heeft op de Bondsraad-Plus van 20 maart de onderzoeksresultaten van fase 2 gepresenteerd. De volledige rapportage komt voorafgaand aan het congres (digitaal) beschikbaar, maar onderstaand hebben we de belangrijkste conclusies op een rij gezet. Conclusies onderzoeksresultaten fase 2 In onderzoeksfase 2 stonden de behoeften van leden en potentiële leden centraal en werden de bestaande visies van de drie bestaande teams; grafische sector, de creatieve industrie en UGO (uitkeringsgerechtigden en gepensioneerden) verder aangescherpt. Het onderzoek is gebaseerd op enquêtes naar de behoeften van leden (1598 respondenten) en potentiële leden (329 respondenten). Daarnaast zijn er voor de noodzakelijke verdieping verschillende droomledenpanels geweest en zijn diverse experts en potentiële leden geïnterviewd. Het onderzoek was vooral gericht op het verder in kaart brengen van de doelgroepen en de behoeften. Verder is er naar de contouren van de ideale vakbond van de toekomst gekeken, vanuit de ogen van leden en potentiële leden. Belangrijkste conclusies enquête onder leden In toenemende mate zijn leden zzp’ers die niet uit de grafische sector komen FNV KIEM wordt gekenmerkt door een sterk vergrijzende populatie (60% is ouder dan 56 jaar) en gedomineerd door mannen (75%) uit de grafische sector met een vaste baan of een pensioen. Leden buiten de grafische sector zijn in meerderheid zzp’er (40%), maar het vaste dienstverband (30%) blijft belangrijk, met name in de media & entertainment. Veel zzp’ers zijn zogenaamde hybride ondernemers; 40% heeft ook een andere inkomensbron met daarnaast een vast dienstverband. Zzp’ers hebben fors lagere inkomsten dan leden met een vast dienstverband, maar ook dan leden met een pensioen of een uitkering. Nieuwe leden (0 -2 jaar lid) zijn jonger en komen uit de sectoren kunst & cultuur, media & entertainment en creatieve zakelijke dienstverlening. Veel nieuwe leden zijn vrouw (43%). Leden zijn over het algemeen redelijk positief over FNV KIEM al vinden ze de contributie hoog en de zichtbaarheid laag Leden, vooral die uit de grafische sector, zijn trouwe leden. Ze dichten KIEM veel positieve kenmerken toe: betrokken, betrouwbaar en sociaal, al wordt KIEM door leden ook geassocieerd met de termen onzichtbaar, oubollig, traag en ouderwets. Werknemers zijn lid vanwege de dienst collectieve onderhandelingen, zzp’ers daarentegen voor de individuele diensten en de politiek lobby. Leden vinden de naam FNV KIEM neutraal en hebben waardering voor de bereikbaarheid, de communicatie en de kwaliteit van de individuele dienstverlening. Ze zijn niet tevreden over de zichtbaarheid en politieke lobby. Leden vinden de huidige contributie aan de hoge kant; ze zijn bereid om tussen de 7,50 en 12,50 euro per maand te betalen voor de geboden diensten. Leden zijn zeer bereid om, tegen de juiste voorwaarden, een actieve rol te gaan spelen in de vakbond Op dit moment spelen vooral mannelijke 55+-ers uit de grafische sector een actieve rol in de vakbond. 10 / Congresnota | Contouren Maar vooral vrouwelijke leden en leden in de Media & Entertainment (45%) en de Creatieve Diensten (39%) willen zich actief inzetten. Deze groepen worden echter zeer beperkt aangesproken. Deze groepen verwachten wel een pakket aan maatregelen, zoals een platform, een financiële vergoeding en opleidingen. Vooral nieuwe leden (d.w.z. 0-2 jaar lid) zijn bereid om zich actief in te zetten voor de bond (38% van de nieuwe leden). Leden vinden dat ideale vakbond van de toekomst bestaande waarden als betrouwbaar en sociaal verbindt met waarden als modern, machtig, midden in de samenleving en inspirerend Leden vinden dat de vakbond van de toekomst vasthoud aan bestaande kenmerken als betrouwbaar & sociaal, maar deze kenmerken versterkt met waarden als modern, machtig, midden in de samenleving en inspirerend. Deze ideale vakbond kent voor de verschillende doelgroepen een iets andere invulling. De grafische sector verwacht krachtige cao-onderhandelingen en goede individuele diensten (o.a. arbeidsrecht). De creatieve industrie verwacht een krachtige politieke lobby en goede individuele diensten (o.a. contractenservice). De gepensioneerden willen lobbyactiviteiten voor waardevol pensioen en een loket waar je al je vragen kwijt kunt over pensioen. De uitkeringsgerechtigden willen ook één loket waar je al je vragen kwijt kunt over ‘de uitkering. Geen scherpe scheidslijnen tussen de FNV KIEM leden Er zijn grote verschillen in motivaties en behoeften tussen de traditionele grafische medewerkers en de traditionele kunstenaar. Zo is de traditionele grafische medewerker in loondienst en de kunstenaar zzp’er met allebei andere diensten. Maar er zijn steeds meer beroepen die zowel in loondienst als ook zelfstandig worden uitgevoerd; de scherpe scheidslijn tussen zzp’er en werknemer verdwijnt; er zijn steeds meer hybride medewerkers onder leden (40% van de zzp’ers). Ook is het onderscheid tussen creatieve industrie en grafische sector lastig te maken. Vaste medewerkers zijn er in beide sectoren en grafisch ontwerpers, het groeiende beroep in de grafische sector, voelen zich zowel verwant met de grafische sector als met de creatieve. Verschillen in leden gaan verder dan alleen verschillen tussen sector (creatieve industrie vs. grafische sector) en dienstverband (zzp’ers vs. werknemers). Persoonlijke idealen en houding ten opzichte van een vakbond bepalen ook voor een belangrijk deel de behoeften en de verwachtingen ten aanzien van de vakbond. Overige opvallende resultaten van de enquête Een beperkte groep neemt wel alle diensten af en trekt daarmee een relatief grote wissel op de vakbond. Jongere leden maken veel minder gebruik van de diensten, vooral van de trainingen en de helpdesk. Veel oudere leden geven zelf aan: mijn tijd is geweest, laat de vakbond zich nu inzetten voor jonge leden en laat die ook beslissen en meepraten. Conclusies enquête potentiele leden De bekendheid van FNV KIEM is beperkt (41% van de respondenten kent KIEM niet, 41% alleen van naam) en de naam FNV KIEM is niet aansprekend. Potentiële leden vinden FNV KIEM ouderwets, bureaucratisch & intern gericht. Al worden ook positieve associaties als betrouwbaar en sociaal genoemd. Maar liefst 86% van de potentiele leden is nog niet verenigd, terwijl ruim meer dan de helft van de potentiele leden in beginsel bereid is om lid te worden. Bijna 2 op de 3 leden is bereid een actieve rol te spelen in de vakbond, mits daar een aantrekkelijk pakket aan maatregelen tegenover staat. Potentiële leden vinden individuele diensten, politieke lobby en collectieve onderhandeling belangrijk. De ideale vakbond van de toekomst is: De positie van Kunst en Cultuur in Nederland en de positie van zelfstandigen zijn de twee belangrijkste lobbythema’s. De vakbond van de toekomst, draagt de naam Creatieve Industrie/ Creatieven in zich en is behalve sociaal en betrouwbaar ook modern, krachtig, dynamisch, inspirerend en zichtbaar. Congresnota | Contouren / 11 En de ideale vakbond voldoet volgens leden en potentiele leden aan de volgende voorwaarden: 1: Blijf een vakbond voor zowel werknemers als zzp’er o Sommige creatieve beroepen worden alleen uitgevoerd door zzp-ers. o Aantal zzp’ers in de creatieve sector is de afgelopen 15 jaar met ongeveer 75.000 zzp’ers toegenomen en zal de komende jaren blijven stijgen (ook in de grafische sector). o Mensen wisselen steeds meer van dienstverband van zzp’er naar vaste dienst naar zzp’er en zijn dit steeds vaker gelijktijdig. o 30% van de leden en potentiele leden hebben hybride dienstverband (zijn zowel zelfstandig ondernemer als in vast dienstverband) 2: Waarborg de diensten die belangrijk zijn voor de huidige leden; wees sociaal en betrouwbaar o Sterke collectieve onderhandelingen voor werknemers. o Grote bereikbaarheid (een loket) voor pensioenvragen, pensioenlobby en gerichte communicatie voor gepensioneerden. o Grote bereikbaarheid (een loket) voor uitkeringsvragen voor uitkeringsgerechtigden. 3: Investeer in verbeterde diensten voor jonge creatieven; wordt modern, inspirerend en dynamisch o Meer inzet op politieke lobby – vergroot ook de zichtbaarheid en herkenbaarheid van FNV KIEM. Het is gratis reclame. o Blijf individuele dienstverlening (zoals juridische dienstverlening en contractservice) aanbieden – deze dienstverlening moet wel meer worden afgestemd op de verschillende specifieke groeisectoren. o Zorg voor binding met vakspecifieke informatie, kennis en expertise van de trends (nationaal/ internationaal). o Meer inzetten op lobbyactiviteiten met de focus op zelfstandigheid. Maakt de resultaten zichtbaar, vertaal deze naar de verschillende doelgroepen en neemt leden stap voor stap mee. 4: Bouw een netwerk van actieve, productieve leden; sta midden in de samenleving o Actief netwerk op te zetten van vrijwilligers – 60% van de potentiele (jonge) leden wil zich actief inzetten onder de juiste voorwaarden. o Ontwikkel een aantrekkelijk voorwaardenpakket van actieve leden. o Geef actieve leden veel verantwoordelijkheden en laat het onderscheid tussen werkorganisatie en actieve leden vervagen. o Zet het carrièrepad van actieve leden op zoals communities dit ook hebben voor vrijwilligers. o Maak actief gebruik van specifieke zzp-ers om (betaald) activiteiten uit te voeren binnen de groeisectoren en nieuwe producten en diensten ontwikkelen. o Besef dat je actieve leden niet over een kam kunt scheren; ze hebben diverse competenties te bieden en kunnen niet altijd inzetten; soms hebben zzp’ers betaalde opdrachten. 5: Lever zo veel mogelijk diensten digitaal; lever veel (ook voor de kleine beurs) o Niet alleen communicatie vindt veel meer digitaal plaats, maar ook de helpdesk is veel digitaler en wordt er veel mobiel (via apps) gecommuniceerd met leden. o De vakbond levert veel digitale tools aan om te ondersteunen met vragen over arbeidsvoorwaarden, contracten, et cetera. o De vakbond doet dit niet zelf maar laat dit uitvoeren door haar actieve leden. o Door de digitale propositie kunnen de kosten fors naar beneden, wordt de bekendheid sterk vergroot en wordt de dienstverlening enorm verbeterd. o Uitzondering wordt alleen gemaakt voor complexe belangrijke vragen en wellicht voor groepen ouderen. 6: Zorg voor specifieke kleuring in je communicatie naar verschillende doelgroepen door inzet actieve leden; wees relevant o Communicatie vindt veel meer digitaal plaats. o Blijf de brede groep creatieven aanspreken, maar zorg voor kleuring in je individuele dienstverlening en communicatie om aansprekend te zijn voor de verschillende groepen. 12 / Congresnota | Contouren o Communiceer vanuit een vindbare digitale plek –de boodschap wordt echter op verschillende bestaande websites (zoals instagram, tumbler etc.) verspreid onder de juiste doelgroep. o Dit doet FNV KIEM niet zelf, maar wordt gedaan door actieve leden die de doelgroep kennen en de juiste kleuring weten te geven aan de communicatie. Feedback Bondsraad-Plus op onderzoek FNV KIEM in Beweging Op de Bondsraad-Plus in maart zijn diverse positieve reacties op het onderzoek gegeven. Tijdens deze vergadering zijn relevante onderwerpen, zoals meer aandacht voor solidariteit, senioren, uitzendkrachten, buitenlandse werknemers en het formuleren van een visie bij lobbythema’s zoals auteursrecht en zelfstandigen als extra aandachtspunt genoemd. Deze punten zullen in fase 3 van het onderzoek van Arjan van den Born betrokken worden. Vervolgstappen In de afgelopen fase lag de nadruk op het onderzoeken van de verschillende doelgroepen, de behoeften van de doelgroep en de karakteristieken van de propositie. In de volgende fase (onderzoeksfase 3) gaan we deze buitenkant vertalen naar de organisatie; welke eisen stelt de doelgroep aan het functioneren van de vakbond; hoe ziet de organisatie van de winnende vakbond eruit? Bij deze vertaling naar de organisatie zullen we ingaan op activiteiten die nodig zijn om de ideale vakbond te zijn en welke mensen en middelen daarvoor nodig zijn. We zullen bijvoorbeeld kijken hoe de relatie moet zijn tussen leden, actieve leden en de werkorganisatie. Ook kijken we naar de mogelijkheid van samenwerking met andere partijen; wanneer is dit een aantrekkelijke optie is voor FNV KIEM? Daarnaast zullen we een transitieplan opleveren en een business case; hoeveel kost het neerzetten van de ideale vakbond en wat levert het op? De antwoorden op de vragen zullen we vinden door op bezoek te gaan bij voorbeeldorganisaties (o.a. Amnesty International, Wakker Dier, AOB) en door diverse experts te interviewen. Congresnota | Contouren / 13 Hoofdstuk 2 De contouren van een nieuw FNV KIEM 14 14 / Congresnota | Contouren Hoofdstuk 2 De contouren van een nieuw FNV KIEM Inleiding Uit fase 2 -het onderzoek van professor Arjan van den Born- komt duidelijk naar voren dat een nieuw KIEM zich zal moeten richten op Politieke Lobby, Collectieve Onderhandeling en Individuele Dienstverlening. Tegelijk komt uit het onderzoek naar voren dat dat op een andere manier moet gaan gebeuren dan lang het geval is geweest. Immers, de ontwikkelingen van de laatste jaren geven een heel ander beeld van de creatieve industrie en laten feitelijk zien dat FNV KIEM daar niet of onvoldoende op is ingespeeld. De centrale vraag die daaronder ligt is: stel dat FNV KIEM zich gaat richten op de nieuwe doelgroepen van leden en potentiele leden, is dan de huidige inrichting van zowel de verenigingsstructuur als de werkorganisatie voldoende in staat om zich aan te passen of is daar meer voor nodig? Het antwoord is nu op voorhand nog niet eenduidig te geven. Immers: de belangrijkst fase – fase 3 van het onderzoek van Arjan van den Born is de uitwerking daarvan in een verdienmodel voor KIEM. Fase 3 is conform de planning rond de zomervakantie klaar en zover zijn we dus nu nog niet. Maar de contouren van die aanstaande verandering dienen zich inmiddels wel degelijk aan! De contouren op basis van het onderzoek Onderstaand figuur uit het onderzoek illustreert een toekomstig KIEM dat zich ook meer richt op nieuwe markten van potentiele leden in de creatieve industrie. Figuur 1: De contouren van de creatieve vakbond van de toekomst Dit figuur laat direct zien waar we bij de organisatie en inrichting van het nieuwe FNV KIEM mee te maken krijgen: losse onderdelen en groepen van een dynamisch sector die zich continue vernieuwt en Congresnota | Contouren / 15 niet klassiek is georganiseerd, zoals FNV KIEM dat in hoge mate wel is in afdelingen, sectorraden en vakgroepen. Van FNV KIEM wordt veel creativiteit verwacht in het bedenken van een aantrekkelijk aanbod voor nieuwe en bestaande leden die niet klassiek in te delen zijn in een groep werkend of zelfstandig, maar die steeds vaker een hybride arbeidsrelatie hebben. Maar dit figuur laat indirect ook de noodzakelijkheid van een KIEM zien dat bereid is tot samenwerking met deze groepen en bereid is tot het sluiten van coalities met hen. Soms permanent en veelal tijdelijk. De vormgeving van die samenwerking zal niet zwaar zijn, zoals gezegd tijdelijk van aard en vaak ook met een tijdelijk doel. Denk aan lobby’s, gezamenlijke campagnes, etc. De contouren van een nieuwe werkorganisatie Het figuur illustreert ook dat een toekomstig FNV KIEM met veel verschillende belangen van heel veel verschillende ledengroepen te maken kan krijgen. Dat impliceert dat ook de werkorganisatie een slag in die richting zal moeten maken. En dan dient het beeld zich aan van een vrij plat georganiseerd FNV KIEM dat zich vooral zal gaan richten op het leggen van die verbindingen in de (nieuwe) creatieve sector. Met een helder aanbod van diensten zal de interesse worden opgewekt voor de hoofdproducten van FNV KIEM: lobby, belangenbehartiging en dienstverlening. Dat vergt een organisatie die resultaatgericht kan en moet werken. Kijkend naar de huidige werkorganisatie, dan voldoet FNV KIEM daar (nog) niet aan. Feitelijk is de werkorganisatie een afspiegeling van het ledenbestand en is de indeling in UGO, Grafisch en Creatief (te) ver doorgevoerd. Hierdoor worden er weinig synergievoordelen behaald en is er nauwelijks een aantoonbare bijdrage aan de algemene doelstelling van de vereniging van ledenwerving en ledenbehoud in het takenpakket van de meeste medewerkers terug te vinden. Het resultaat is dat FNV KIEM al jaren fors terugloopt in ledental en dat tot op zekere hoogte ook laat gebeuren. Het ligt vanuit die constatering en vanuit de behoefte van de vereniging voor de hand om de werkorganisatie -veel meer dan nu het geval is- in te richten op basis van producten voor de leden en dienstverlening aan de leden. De contouren van een nieuwe verenigingsstructuur De wijze waarop de vereniging is georganiseerd, kan in dit verband natuurlijk niet onbesproken blijven. Wederom pakken we bovenstaand figuur uit het onderzoek van Arjan van den Born erbij. De consequentie van dit model van het nieuwe FNV KIEM is, dat KIEM zich verbindt aan die nieuwe groepen potentiele leden in de creatieve industrie met als ultieme doel een lidmaatschap voor die leden. Uit de “cellen” die Arjan van den Born laat zien, is het meteen duidelijk dat deze potentiele leden specifieke wensen zullen hebben op het gebied van lobby en dienstverlening. Zij zullen gehoord willen worden en dat is terecht als zij zich als lid aansluiten bij KIEM. Het huidige verenigingsorganogram van FNV KIEM laat dat nog niet zien, de individuele leden van KIEM zijn immers op dit moment indirect vertegenwoordigd. De afdelingen, sectoren en vakgroepen zijn bovendien niet helemaal representatief meer voor het werkende deel van de leden in de creatieve industrie. Met als gevolg dat binnen KIEM een bestuurlijke groep ‘insiders’ lang bepalend geweest zijn voor de koers en het beleid van de vereniging, waardoor vernieuwing steeds moeizamer verloopt of zelfs uitblijft. FNV KIEM moet daarom terug naar de leden en daar hoort een structuur bij die zoveel mogelijk invloed geeft aan de leden. Op die manier verhogen we de aantrekkelijkheid van FNV KIEM als vereniging en sluiten we aan bij een nieuwe tijd. De nieuwe FNV heeft dit opgelost met de instelling van een ledenparlement. En los van de kinderziektes is dit wel een principieel juiste weg die men is ingeslagen. De spelregels van verandering Een veranderingsproces is altijd tijdrovend, over het algemeen duur en mislukt vaak. Voordat een vereniging als FNV KIEM überhaupt aan de slag gaat met de uitkomsten van het onderzoek van Arjan van den Born, zal er binnen de vereniging consensus moeten zijn over wat de spelregels zullen zijn van het veranderingsproces: tijd, ruimte en geld. 16 / Congresnota | Contouren Tijd is de afspraak die de vereniging maakt over de periode van verandering en het moment dat de verandering concreet resultaat oplevert. In het geval van FNV KIEM zal een succesvolle transitie een periode van 3-5 jaar beslaan, voordat het omslagpunt in de ledenontwikkeling is bereikt. In die tijd worden de spelregels, noch de doelstellingen aangepast of veranderd. Wel wordt vanzelfsprekend de voortgang gevolgd en beoordeeld. Ruimte is dat een veranderingsproces niet “gestuurd” mag worden vanuit belangen anders dan die van de vereniging zelf. In deze periode is sprake van good governance en zijn taken en verantwoordelijkheden strikt gescheiden. Er zijn geen dubbele petten en allerlei directe of indirecte achterbanbelangen; FNV KIEM krijgt en neemt ruimte om dit proces goed te doorlopen. Geld is het hefboommiddel voor werkelijke verandering. De huidige FNV KIEM organisatie is niet ingespeeld op de wensen en eisen die leden en niet-leden aan de organisatie stellen. De competenties van het huidige FNV KIEM moeten getoetst worden aan die nieuwe werkelijkheid zoals die in de onderzoeken naar voren komt. Uitgangspunt is en blijft een gezonde exploitatie maar in het veranderingstraject zal geïnvesteerd moeten worden in versterking van competenties van het huidige personeelsbestand en in competenties die nodig zijn en niet aanwezig binnen FNV KIEM (zie hieronder). Transitieperiode en transitiemanagement Met alleen spelregels voor een veranderingsproces is FNV KIEM nog niet klaar. De doelstelling om KIEM terug te geven aan de leden betekent ook dat de leden en potentiele leden betrokken worden bij die veranderingen, want zij gaan immers het nieuwe FNV KIEM vormen. Dat zal in de transitieperiode naar een nieuw KIEM goed belegd moeten worden. Het risico is immers levensgroot dat wij teveel gaan denken voor die nieuwe groepen leden en niet mét hen invulling gaan geven aan die nieuwe structuur. Om van A naar B te komen is daarom een transitieplan nodig dat vanuit de staande organisatie en verengingsstructuur de overgang regelt naar de gewenste nieuwe structuur. Een inschatting is nu nog niet helemaal te maken maar de ervaring leert dat het in ruim een jaar mogelijk is om een nieuwe vereniging en organisatie neer te zetten, inclusief de voorbereiding voor de wijzing van de statuten. Afhankelijk van de snelheid van besluitvorming is invoering dan snel mogelijk. De totale doorlooptijd van een dergelijk grootschalig veranderingstraject is overigens wel een aantal jaren. In die transitieperiode zal binnen FNV KIEM een transitieteam worden geformeerd waaraan naast het dan zittende DB tijdelijk expertise wordt toegevoegd. Er gaat naar alle waarschijnlijkheid een totaal nieuwe werkwijze ontstaan en die moet worden ingeregeld in de werkprocessen en in de overleg- en verantwoordingsstructuur. Bij een nieuwe vorm van werken horen nieuwe functies en functieverantwoordelijkheden dan wel aanpassing en/of uitbouw van de bestaande. Tegelijk is en blijft het sociaal plan van kracht zoals dat voor de medewerkers is opgesteld. Houdbaarheid Het voordeel van een veranderingsproces is dat de gewenste veranderingen enerzijds langs de fusiemodellen van de nieuwe FNV gelegd kunnen worden en anderzijds ook gebruikt kunnen worden om FNV KIEM verder te helpen indien zij kiest voor zelfstandigheid. In beide gevallen kan het zijn waarde bewijzen. Congresnota | Contouren / 17 Hoofdstuk 3 FNV in Beweging 18 / Congresnota | Contouren Hoofdstuk 3 FNV in Beweging Inleiding Tijdens het FNV congres op zaterdag 23 juni 2012 is door 16 bonden, waaronder FNV KIEM, de ‘Overeenkomst nieuwe vakbeweging’ ondertekend. Daar hebben we met z’n allen gekozen voor vernieuwing en zijn we direct voortvarend van start gegaan. De voorzitters van onze bonden, verenigd in de Federatieraad, hebben in oktober 2012 hun akkoord gegeven op de voorgestelde structuur van de nieuwe vakbeweging. Ook het stappenplan naar de oprichting van de nieuwe vakbeweging is toen geaccordeerd. We kwamen van ver. Alle aangesloten bonden hebben er hard voor moeten werken. Vanaf 2015 moet de organisatie volledig ingericht zijn en draaien. De organisatie is dan opgebouwd uit sectoren die herkenbaar zijn voor de leden. Deels worden ze gevormd uit specifieke bonden die hun zelfstandigheid bewaren. Deels ontstaan ze doordat een aantal bonden zich omvormen naar herkenbare sectoren. In de koepelorganisatie worden alle bovensectorale zaken geregeld op lokaal, nationaal, Europees en internationaal niveau. De FNV In Beweging koos dus voor vernieuwing. Alle 18 aangesloten bonden stemden in met de voorgestelde statutenwijzigingen. De FNV werd omgevormd van een federatie tot een vereniging met herkenbare sectoren en zelfstandige, specifieke bonden. Voor werkenden, niet-werkenden en zelfstandigen. Deze wijzigingen waren nodig om in mei 2013 tijdens een tweedaags FNV congres direct van start te kunnen gaan met vernieuwende werkwijzen. Zo kwam er een besluitvormend ledenparlement en mochten de 1,2 miljoen leden hun eigen voorzitter kiezen. Ton Heerts, voorzitter van de FNV In Beweging begin 2013: “Het is zover. De vernieuwing is een feit. Ik ben enorm trots dat de voorzitters van alle bonden hun achterbannen hebben kunnen meenemen in deze sprong naar een vernieuwde toekomst van de FNV. Dichter bij én samen met de leden kunnen we nu aan de slag met de groei van mens, economie en ledenaantal.” Ook FNV KIEM koos er op het congres van 23 maart 2013 voor om mee te werken aan een ongedeeld FNV. Ton Heerts: “ In de nieuwe organisatie kunnen leden direct lid worden van herkenbare sectoren in het zogeheten ‘ongedeelde deel’. Hierin gaan sectoren van FNV Bondgenoten, AbvaKabo FNV, FNV Bouw, FNV Kiem en FNV Sport direct samenwerken. Daarnaast blijven specifieke bonden als onderwijsbond AOb, FNV Veiligheid, FNV Horecabond, Nautilus, NL Sporter, FNV Vrouwenbond, FNV Mooi, FNV Jong, FNV Zelfstandigen, VVCS en de NVJ als zelfstandige organisatie lid van de nieuwe vereniging. Op lokaal niveau gaat de organisatie krachtig verder en zullen de FNV-organisaties nog verder versterkt worden door de komst van 35 vakbondshuizen, waarin de leden van diverse afdelingen nauwer samen gaan werken. Ook tussen de verschillende werkorganisaties zal de samenwerking de komende tijd krachtiger worden.” Twee jaar later Inmiddels heeft FNV KIEM samen met de andere bonden die zich in principe uitspraken voor een ongedeeld FNV hard gewerkt aan de uitwerking van de fusie organisatie. Je kunt je voorstellen dat er ontzettend veel bij komt kijken om een vereniging te fuseren met 900.000 leden en een werkorganisatie van 2.000 medewerkers. Het heeft gekraakt en gepiept bij onze relatief kleine bond maar we hebben waar we konden meegedacht en meegesproken. Ook onze afvaardiging in het Ledenparlement verdient een compliment omdat zij in dit hoogste orgaan van de nieuwe vakbeweging de belangen van FNV KIEM goed hebben behartigd. Gaandeweg het proces werd duidelijk dat onze vereniging verdeeld bleef zoals op het congres van 23 maart 2013 en dat we meer tijd nodig hadden om een goede onderbouwing te vinden voor de mogelijk historische besluitvorming waar we voor staan. Ook werd duidelijk dat de congressen van de deelnemende bonden FNV Ongedeeld niet echt in oktober 2014 een besluit zouden nemen maar dat de aanmelding van de fusie in juni 2014 eigenlijk een meer zwaarwichtig moment zou worden. Congresnota | Contouren / 19 Het blijft voor FNV KIEM nog even spannend wat onze vereniging gaat besluiten. In hoofdstuk 3 van deze congresnota kun je lezen dat FNV KIEM ook in een zelfstandig voortbestaan drastisch zal moeten veranderen. In dit hoofdstuk leggen we uit, hoe het er ongeveer uit zou zien als de vereniging met tweederde meerderheid voor een fusie kiest. De fusiedocumenten Bij een fusieproces horen ook heel veel officiële documenten zoals Algemene Voorwaarden, een Huishoudelijk Regelement, een contributieregeling enzovoort. Ook is er voor de werkorganisatie een bedrijfsplan geschreven waarin alle afdelingen en de structuur worden opgesomd. Al deze documenten kunt u vinden op de website van FNV KIEM onder het kopje ‘Over FNV KIEM’. In deze congresnota beperken we ons tot de echte verenigingsdocumenten: het verenigingsplan van de nieuwe vakbeweging (zie bijlage 1) en het sectorplan van ‘onze’ sector FNV Creatieve Industrie (zie bijlage 3). FNV KIEM is misschien relatief klein in vergelijking met sectoren als Metaal en Bouw, maar we vinden wel dat we in een FNV Ongedeeld voorlopig een eigen sector voor onze vakgebieden moeten houden. Het verenigingsplan Inmiddels ligt het concept verenigingsplan klaar. Het concept is besproken in het ledenparlement en de bondsraden van de betrokken bonden. De inhoud van het verenigingsplan is gebaseerd op de lijn die in het congres van mei 2013 voor de hele FNV is uitgezet. Dit plan is een belangrijke inhoudelijke bouwsteen voor het fusiebesluit voor de democratische organen, zoals de bondsraden en de congressen van de verenigingen die gaan fuseren. De betreffende bonden hebben hun input gegeven op het plan en het besturenoverleg gaat deze verder verwerken. Medio april wordt het plan opnieuw besproken door het ledenparlement en de bondsraden of -besturen van de verschillende bonden, waarna er een definitieve versie kan worden opgemaakt. Het verenigingsplan vormt de basis voor de inrichting van de werkorganisatie. Een samenvatting van het concept verenigingsplan 2014-2017 “De koers van de FNV 2020 – krachtig sociaal solidair“ Ontwikkelingen: Het realiseren van de doelen die de FNV nastreeft staan onder druk. Dit heeft met verschillende ontwikkelingen te maken. 1. De betrokkenheid van aandeelhouders is doorgaans laag. Er wordt weinig waarde gehecht aan de belangen van het personeel. Het beperken van de kosten is centraal komen te staan. 2. Van evenwichtige verhoudingen tussen Arbeid en Kapitaal is in het bedrijfsleven steeds minder sprake. De inkomens van de veelverdieners stijgen harder dan die van de gewone werkenden. 3. Werknemers worden als een kostenpost gezien. Door akkoord te gaan met korte en flexibele contracten dragen de werknemers de bedrijfsrisico’s zonder daarvoor beloond te worden. 4. Kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt (zoals migranten) worden onderbetaald en zijn lastig bereikbaar voor de vakbeweging. 5.Bezuinigingen op de arbeidsvoorwaarden leiden tot hoge werkdruk en vermindering van de kwaliteit van het werk. Het antwoord van FNV: • De FNV moet weer krachtiger worden en een centrale positie innemen. Het is nodig om naar de werkvloer en werkplek te gaan. • De vakbeweging moet een tegenmacht vormen. • De FNV moet samen met mensen de strijd aan gaan. • We werken campagnematig en bereiden permanent campagnes voor. Actieve leden maken FNV. • Wij streven naar goede afspraken met werkgevers over rechten van kaderleden. Als werkgevers actieve leden onheus bejegenen zullen we onze leden oproepen om hiertegen in verweer te komen. En natuurlijk staan onze juristen klaar om waar nodig hulp te bieden. 20 / Congresnota | Contouren Een krachtige vakbeweging: • We hebben meer en vooral meer actieve leden nodig. FNV behaalt alleen successen als mensen zelf in beweging komen. Activerend vakbondswerk is nodig. • We hebben één visie nodig. • Internationaal werken we samen in de ITUC8 en in de internationale sectorbonden met bonden uit de hele wereld. Op Europees niveau investeren we in samenwerking in de Europese sectorbonden en de ETUC. • Ook dichtbij huis zijn we steeds meer aanwezig: in ongeveer 35 vakbondshuizen, op de werkvloer en werkplek, in de scholen en op lokaal niveau. Drie beleidsterreinen 1. Werk en inkomen De cao verschaft ons een unieke positie: alleen de vakbond kan die afsluiten. Dit beleidsterrein is onze kernactiviteit. 2. Werknemersverzekeringen We willen een grotere rol in de werknemersverzekeringen. Dit moeten verzekeringen blijven, ze moeten niet omgevormd worden tot een voorzieningenstelsel. 3. Sociale domein De overheid blijft een zwaarwegende rol spelen, “van de wieg tot het graf. Wat willen we bereiken? We willen naar een fatsoenlijke verhouding tussen werkgever/werkende. Ook willen we meer zeggenschap van werkenden over hun werk en hun arbeidstijden. We zullen zichtbaarder zijn door onze visie actief uit te dragen in de media, dichtbij leden te staan en leden en kaderleden aan het woord te laten. De kritische kanttekeningen van FNV KIEM Er staan veel goede aanknopingspunten in het verenigingsplan, zo merkten we tijdens de ledenraadplegingen en hoorden we vanuit verschillende verenigingsorganen. Ook op de eerste 1 zware tussenevaluatie van de “Bondsraad Plus” op 20 maart 2014 werden kritische punten aangegeven. We hebben ze in deze congresnota gebundeld tot een aantal hoofdpunten (zaken die overal terugkwamen): Een betere aansluiting op de arbeidsmarkt FNV KIEM mist dwars door het verenigingsplan heen de aansluiting op de oorspronkelijke behoefte een vernieuwende vakbeweging te ontwerpen. Voor ons betekent dat vooral: betere aansluiting op de arbeidsmarkt (de groeiende groep zelfstandigen, jongeren die andere eisen aan een vakbond stellen, aansluiting met branche- en beroepsverenigingen die (ook) heel goed in het vak zijn, erkenning voor de cross-sectorale loopbanen van mensen en erkenning voor de diversiteit in beroepsgroepen en methoden om hen te activeren). Ons advies: Spreek je in de algemene visie duidelijker uit voor de nieuwe groepen die een eigen wijze hebben van omgaan met werk en inkomen; erken en respecteer hun specifieke wensen en laat in je verenigingsplan merken dat je wilt investeren in een goede aansluiting met die groepen waar we nu het contact niet mee hebben of behoorlijk zijn verloren. Cross sectorale analyse Binnen de sectoren van de nieuwe vakbeweging is sprake van groei en krimp. In een verenigingsplan hoort volgens ons een beeld van de sterkte- en zwakte van onze sectoren en een objectief beeld van de prognoses in de komende jaren. Niet alleen kwantitatief maar ook als het gaat om de speerpunten en het draagvlak onder onze leden en in de maatschappij. Ons advies: Noem het een marketingplan/SWOT analyse of: ook de vereniging is zich bewust van de ontwikkelingen op de markt. 1 In bijlage 2 leest u het advies van de breed uit de vereniging samengestelde Klankbordgroep ten behoeve van de tussenevaluatie op 20 maart. Congresnota | Contouren / 21 Kader en Verenigingsorganen “Welke eisen stellen wij aan de democratie in de sector en de hele vereniging? Hoe willen we deze organiseren en echte invloed laten hebben? Hoe hard zijn bijvoorbeeld besluiten van een sectorraad of een vakgroep en hoe wordt de facilitering dan geregeld?” zijn enkele van de vele vragen en opmerkingen die uit onze vereniging zijn gekomen. KIEM is nu binnen de vereniging bezig met de inrichting van de sector FNV Creatieve Industrie en het inhoudelijk sectorplan maar voelt zich door het voorliggende verenigingsplan nog niet heel erg gerust op de vrijheid en regelruimte ten aanzien van de invulling en perspectieven, in vergelijking met de situatie zoals die in de zelfstandige vorm bestaat. Ook is op voorhand nog veel te onzeker welke groeimogelijkheden er zijn binnen en buiten FNV Ongedeeld. Ons advies: Duidelijker, en algemener aangeven hoe we verantwoordelijkheden zo laag mogelijk in de vereniging willen laten. De oude vakbeweging is top-down en legt dwingende kaders op. De nieuwe vakbeweging omarmt diversiteit, eigen initiatief en vergaande regelruimte binnen de (sub-) sectoren. Dit is ook vertaald in budgetten en andere faciliteiten. Leg nog een keer goed uit welke vernieuwende gedachte ten grondslag ligt aan het Ledenparlement. Geef aan dat dit een orgaan is waarin mensen zitten die luisteren naar een brede achterban. Financiële verantwoording Wij missen de begroting die bij dit verenigingsplan hoort en de normen die gehanteerd gaan worden bij het toewijzen van budgetten aan de sectoren. Vakbondshuizen Vaak gebracht als vernieuwend element van onze vakbeweging maar wij missen de centrale doelstellingen. Welk antwoord op welk probleem geven deze vakbondshuizen? In de geschiedenis is de vakbeweging gecentraliseerd omdat al die aparte gebouwen niet uit konden en omdat ze te vaak leeg stonden. Nu zetten ze weer in maar behalve enkele pennenstreken is het ons niet helder welke concrete resultaten hier nu meer beoogd worden en wanneer een plan voor een vakbondshuis wordt beoordeeld als rendabel. Ook de aansluiting met bestaande, veelal vergrijsde, afdelingen is ons niet helder. Ons advies: Suggestie om de ontwikkeling van vakbondshuizen te borgen in een project waar zowel zakelijk als inhoudelijk gekeken wordt naar de haalbaarheid en het programma van eisen. Communicatie Jammer dat hier een redelijk droge opsomming wordt gegeven van de communicatie vanuit en met de vereniging. Met zoveel communicatiemedewerkers in het bedrijf moet er toch een aansprekender en vernieuwender verhaal gepresenteerd kunnen worden. Nieuwe media is voor veel generaties al doodnormaal geworden. Laat zien dat je dichtbij leden wilt staan omdat je ze opzoekt in bedrijven en op festivals. Omdat je naast de persoonlijke contacten en bijeenkomsten ook erkent dat veel mensen vanuit hun eigen huiskamer digitaal contact zoeken met de belangenorganisatie waar zij lid van zijn. Laat zien dat je op de hoogte bent van de laatste trends binnen verenigingsland en zelf ook creatieve suggesties hebt voor een goede communicatie met leden en potentiële leden. Een eigen sectorplan voor FNV Creatieve Industrie en lokaal beleid2 Naast acht andere sectoren en een krachtig FNV Senioren heeft FNV Ongedeeld er ook voor gekozen een negende sector voor te stellen: FNV Creatieve Industrie (zie bijlage 6). In deze sector komen onze vakgebieden als Grafimedia, Uitgeverijen, Kunsten en Audiovisueel bij elkaar maar natuurlijk is er ook plaats voor de zelfstandigen die in deze sectoren werkzaam zijn. In bijlage 3 vindt u het voorstel van de twee gekozen sectorvoorzitters die ten behoeve van de eerste zware evaluatie van 20 maart hebben aangegeven hoe zij de inrichting van een sector FNV Creatieve Industrie zien. Natuurlijk volgt hierop nog een inhoudelijk sectorplan zodat FNV KIEM bij de besluitvorming een goed beeld heeft van de mogelijkheden en onmogelijkheden in een gefuseerde situatie. Ook zal het bondsbestuur samen met de vereniging een eigen visie op lokaal beleid verwoorden waarin zij de eisen verwerkt ten aanzien van de ontwikkeling van vakbondshuizen en de aansluiting met onze afdelingen in het land. 2 Het bedrijfsplan van FNV in Beweging bevat veel informatie over de structuur van de werkorganisatie nadat partijen zijn gefuseerd. U kunt dit plan integraal lezen op www.fnv-kiem.nl/denkmee. In de bijlagen 6 en 7 vindt u de meest belangrijke schema’s. 22 / Congresnota | Contouren Congresnota | Contouren / 23 Hoofdstuk 4 De voor- en nadelen van een fusie Een eerste inventarisatie 24 / Congresnota | Samen Werken Hoofdstuk 4 De voor- en nadelen van een fusie Een eerste inventarisatie Inleiding Toen het congres van FNV KIEM op 23 maart 2014 met een nipte meerderheid besloot om deel te nemen aan het verkennend fusieproces, gaven veel mensen aan dat er te weinig informatie beschikbaar was over de consequenties van deze keuze. In de afgelopen periode hebben geprobeerd daar verandering in aan te brengen en vooral na te denken over de zaken die voor onze leden beter uit zullen pakken. Dat is nog niet helemaal compleet als we de eerste zware evaluatie met elkaar houden, op 20 maart. De resultaten van ledenraadplegingen en besprekingen in de verenigingsorganen worden nog volop verzameld. Om toch alvast een eerste indruk te geven, hebben we alvast een aantal voor- en nadelen van een fusie verzameld. Nogmaals; het is geen complete lijst en kan zeker nog aangevuld worden. Uitgangspunten Dalfsen De nieuwe vakbeweging is vitaal, toekomstgericht en wordt geformeerd van onderop en zal zich dicht op leden organiseren en daar waar de belangen van de leden in het geding zijn. Dit akkoord tussen alle FNV-bonden kwam tot stand in een tijd dat er veel ruzie en ophef was in de geledingen van de vakbeweging , maar er waren meer en meer fundamentele problemen: • Inefficiënte en dure werkorganisaties van de bonden • Weinig synergie tussen de bonden • Sterk dalend ledental • Vergrijsd kader (representativiteit) • Positie in centrum van de macht aangetast Uitgangspunten bondsbestuur FNV KIEM FNV KIEM ziet een inhoudelijke meerwaarde binnen de vakbeweging van de toekomst als wordt voldaan aan de volgende criteria: Betrokkenheid leden. Welke richting FNV KIEM ook in slaat, het kan alleen maar in een richting zijn die vanuit de vereniging zelf komt. In het proces zal de inspraak van de leden, de sectoren en de afdelingen goed gefaciliteerd moeten zijn, zodat optimaal recht kan worden gedaan aan de inbreng en de mening van de leden. Omgevingsanalyse. Er moet een heldere omgevingsanalyse worden gemaakt. FNV KIEM staat immers niet alleen in de wereld en er zijn tal van processen gaande die niet alleen te maken hebben met veranderingen in sociaal beleid en arbeidsverhoudingen, maar ook met ontwikkelingen in sectoren, die hun oude paden verlaten en aansluitingen zoeken bij nieuwe sectoren en economische kansen. De dynamiek die in de creatieve industrie is ontstaan en de kansen die dat voor onze eigen KIEM-sectoren biedt zijn voorbeelden van onderdelen die in de omgevingsanalyse terug moeten komen. Financiële haalbaarheid. Alle plannen en scenario’s vallen of staan met de vraag of ze financieel haalbaar zijn. Het is daarom belangrijk om een weloverwogen afweging van de financiële consequenties te maken. Blijft FNV KIEM zelfstandig, dan dringt de vraag zich op hoe de organisatie er dan, gelet op de negatieve ledenprognoses, uit gaat ziet. Maar omgekeerd geldt ook: als FNV KIEM opgaat in het ongedeelde FNV wat gebeurt er dan met bovenvermogen van FNV KIEM en welke (financiële) zekerheden zijn er als het gaat om het bedienen van onze sectoren? Ledenbehoud. Of de voorgestelde scenario’s en modellen de ledenneergang zullen stoppen en wat daar concreet voor nodig is, is een cruciale vraag voor het Bondsbestuur. Opgaan in het ongedeelde FNV is op voorhand geen garantie voor ledenwinst, net zomin als zelfstandig doorgaan dat is. Daar is meer voor nodig. Het Bondsbestuur ziet het als haar verantwoordelijkheid om daar richting aan te gaan geven. Congresnota | Samen Werken / 25 De positie van FNV KIEM De beslissing van FNV KIEM om mee te doen aan de nieuwe FNV met een stem meerderheid geeft ook aan dat er binnen FNV KIEM grote zorg bestaat over de toekomstige positie van KIEM: • FNV KIEM verkeert al jaren in zwaar weer; met teruglopende ledentallen en forse exploitatietekorten; • De FNV KIEM–sectoren grafisch en creatief hebben de slag met de markt gemist met alle gevolgen van dien; • De werkorganisatie is allerminst stabiel; • Er is te veel bestuurlijk gerommel geweest, waardoor zowel het Bondsbestuur als het DB te weinig gezag en krediet hebben opgebouwd, hetgeen de instabiliteit alleen maar heeft vergroot; • Er is een chronisch tekort geweest aan bestuurlijke consensus in de vereniging waardoor essentiële besluitvorming over de toekomst van FNV KIEM te lang is uitgesteld. Hieruit volgt de constatering dat hoewel KIEM vaak verdeeld is geweest en dat nog vaak is, er wel overeenstemming over de noodzaak voor FNV KIEM om te veranderen, binnen of buiten de ongedeelde FNV. Deze opvatting wordt ook gedeeld binnen de organisatie; iedereen beseft dat de huidige wijze van opereren zal leiden tot verder groot ledenverlies en dus naar de vraag van de bestaansreden van KIEM op termijn. Het vervolg Naast elkaar worden nu twee lijnen gevolgd die meer duidelijkheid moeten bieden over de toekomst van KIEM, te weten: het onderzoeken en meewerken aan de ongedeelde FNV en het onderzoek dat FNV KIEM uitvoert in samenwerking met hoogleraar Arjan van den Born over de toekomstkansen van en in de creatieve industrie. Deze twee lijnen zullen elkaar volgens planning kruisen voor de zomer. Dan ligt namelijk de vraag voor of we de laatste stap in het fusietraject willen zetten of niet en op basis waarvan. In het beantwoorden van die vragen zal het onderzoek van Arjan van den Born belangrijke input leveren. Voor- en nadelen fuseren in de ongedeelde FNV Met de kennis van nu zijn de volgende pro’s en contra’s te noemen die samenhangen met de fusie in het ongedeelde FNV. We merken daarbij op dat we zoveel mogelijk heb vermeden dat te doen op basis van waarnemingen en indrukken en dat we zoveel mogelijk heb gekeken naar “opbrengsten en resultaten”. We hebben in dit overzicht ook de opmerkingen meegenomen vanuit de vereniging, de ledenvergaderingen en de evaluatie op 20 maart 2014 (Bondsraad+). De argumenten Voor: • Einde aan de versnippering van belangen en middelen binnen de FNV • Leden voelen zich primair FNV-lid (en dus niet lid van FNV KIEM) • Eigen cluster creatieve industrie met eventueel mogelijkheid tot overname nieuwe subsectoren zoals musea. Schouwburgen, bibliotheken, ict • Betere aansturing van sectoren en meer resultaten • Meer continuïteit in dienstverlening (IBB) • Zekerstelling aanwending bovenvermogen FNV KIEM tot 2021 • Toevoegen competenties aan werkorganisatie • Gebrek aan zelfvertrouwen en weinig geloof in eigen kunnen dwingt tot dit scenario • Betere regionale en lokale zichtbaarheid en samenwerking • Indrukwekkende back-office zoals beleidsmedewerkers, kaderopbouw, communicatie etc. • Veranderingscapaciteit van FNV KIEM is niet heel groot; een fusie betekent in elk geval dat de boel eens flink opgeschud en opgeschoond wordt • Als we het niet redden, hebben we tenminste de rugdekking van een grote organisatie en kunnen subsectoren, hoe klein dan ook, toch relatief makkelijk ondergebracht worden bij andere sectoren 26 / Congresnota | Contouren De argumenten Tegen: • Identiteitsverlies • Kleine sectoren in het geheel met weinig invloed • Sectoren worden mogelijk nog herverdeeld zodat we een sector als ‘Verpakkingen’ verliezen • Weinig flexibiliteit in beleid en uitvoering van beleid • Zeggenschap EV of Bovenvermogen deels uit handen • Weinig vernieuwing in beleid en uitvoering van beleid • Niet ingespeeld op de veranderende arbeidsmarkt • Positie zzp’ers onvoldoende erkend en geborgd • Te veel gericht op organizing als doel op zich • Geen zicht op ledenwinst • Aantrekkelijkheid voor samenwerkingsverbanden buiten de FNV gaat verloren • Voordat de fusie rendement oplevert, gaan er nog jaren ontwikkeling en transitie in zitten; die energie en dat geld kunnen we beter rechtstreeks voor onze sectoren gebruiken • Fusie is uit de tijd. Een fusie kost heel veel geld en struikelt vaak over de onderlinge cultuurverschillen, dat hebben we in eigen huis immers al gezien. Samenwerken en netwerken kan beter en goedkoper zonder een fusie. Congresnota | Contouren / 27 Hoofdstuk 5 Concrete congresvoorstellen 28 / Congresnota | Contouren Hoofdstuk 5 Concrete congresvoorstellen Voorstel 1: Benoem de tussentijds gekozen leden van het onbezoldigd bondsbestuur. Preadvies bondsbestuur: In november 2013 heeft de bondsraad van FNV KIEM na verkiezing een bindende voordracht gedaan voor de volgende personen op de 3 vacante, vrije zetels binnen het bondsbestuur: Carla Lensen, Harrie Sangers, Irene van Baaren en Henk Sterkman. Het congres wordt verzocht deze voordracht over te nemen en genoemde kandidaten te verkiezen tot het einde van de huidige zittingsperiode (tot 1 juli 2015). Voorstel 2: Voordracht voorzitter en penningmeester FNV KIEM. Inleiding Tijdens het congres van juni 2013 heeft de vereniging FNV KIEM, in navolging van het congres van 23 maart 2013 mandaat verstrekt aan het bondsbestuur ten behoeve van de werving en selectie van een bezoldigd voorzitter en –penningmeester, onder voorwaarde dat een breed uit de sectoren samengestelde (sollicitatie-)commissie betrokken zou worden. In verband met de mogelijke fusie per/in 2015 is gekozen voor een tijdelijke aanstelling tot 0101-2015 en een verkiezing tijdens het eerstvolgende congres. Congres 19 juni 2014 Nu het bondsbestuur er voor kiest om op 19 juni 2014 een congres te organiseren, ligt het ook voor de hand om de statutaire verkiezing van de voorgedragen kandidaten te agenderen. Dit heeft als bijkomend voordeel dat de statutaire bevoegdheden vanaf de verkiezingsdatum zorgvuldiger zijn geborgd. Tussentijdse verkiezing heeft een looptijd tot het einde van de beleidsperiode, te weten 1 juli 2015. Preadvies bondsbestuur Het bondsbestuur draagt (met uitgebreide toelichting in bijlage 4) op het congres van 19 juni 2014 Geert van der Tang voor als voorzitter van FNV KIEM en Wim van den Burg als penningmeester van FNV KIEM. Voorstel 3: Houd de beroepssectoren van FNV KIEM bij elkaar als ‘FNV Creatieve Industrie’. Inleiding bondsbestuur Tijdens het congres van 23 maart 2013 heeft de vereniging gekozen voor een opsplitsing in twee sectoren: FNV Grafimedia en FNV Creatieve sectoren. Er is sindsdien onduidelijkheid is over de positie van onze sector UGO en de positionering van de sector Uitgeverijen. Houd de beroepssectoren van het huidige FNV KIEM bij elkaar onder de titel: FNV creatieve industrie: • Om de meerwaarde uit de markt van de creatieve industrie optimaal te benutten en naamsbekendheid te genereren als dé vakbond voor de creatieve industrie; • Om de natuurlijke verbinding tussen onze sectoren verder te onderzoeken en een eventuele andere sectorindeling vanuit het belang van onze leden en in overleg met onze leden via de geleidelijke weg verder in te vullen. Congresnota | Contouren / 29 Preadvies bondsbestuur Het voegt op dit moment niks toe als we onze sectoren kunstmatig uit elkaar gaan halen. We vinden dat we dan juist minder herkenbaar worden en dat was niet de bedoeling. Wij vinden dat ieder ‘vak’ met een zekere organisatiegraad en actieve vrijwilligers binnen onze sector een plaats moet houden of in de toekomst kan krijgen. Ongeacht de beslissing over de fusie stelt het bondsbestuur dus voor om onze huidige sectoren (Grafimedia, Uitgeverijen, Kunsten, Audiovisueel en UGO) te behouden. Voorstel 4: Geef voortzetting aan het verzamelen van relevante gegevens die definitieve besluitvorming van FNV KIEM over een fusie óf een zelfstandig, maar sterk veranderd FNV KIEM dienen. Preadvies bondsbestuur: Omdat er nog steeds voldoende aanknopingspunten zijn om te veronderstellen dat een fusie de belangenbehartiging van onze leden en ons bestaansrecht in de toekomst tegemoet komt, willen we van uitstel geen afstel maken. Er zijn ook aanknopingspunten die veronderstellen dat FNV KIEM zelfstandig kan blijven mits er een stevig transitietraject mogelijk wordt gemaakt (zie ook hoofdstuk 2 van deze congresnota). Het bondsbestuur stelt dus ook voor om met dezelfde intensiteit door te gaan met het verzamelen van feiten, meningen en verkenningen die het bondsbestuur in staat stellen om bij het eerstvolgende, besluitvormende congres met een doortimmerde visie en bijbehorende consequenties te komen op basis waarvan het congres een inhoudelijk debat kan voeren en de juiste afwegingen kan maken. Voorstel 5: Ondersteun de vooronderstelling dat FNV KIEM bij een zelfstandig voortbestaan een ingrijpende transitie zal moeten aangaan om bestaansrecht op de lange termijn te behouden. Preadvies bondsbestuur: Uit hoofdstuk 2 van deze congresnota kunt u opmaken dat er bij een eventueel voortbestaan van FNV KIEM als zelfstandige organisatie, een en ander gewijzigd zal moeten worden teneinde de slagkracht en resultaten van onze vereniging te verbeteren. Tijdens het congres zal hier dieper op ingegaan worden maar voorafgaand daaraan kan bij het dalende ledental en de exploitatietekorten al gesteld worden dat FNV KIEM niet op dezelfde voet verder kan en dat het bestuur een zware verantwoordelijkheid dient te krijgen in het ‘weer gezond maken’ van onze bond. Voorstel 6: Gaat het congres akkoord met het vasthouden van de planning ten aanzien van het besluitvormingsproces en accepteert zij de consequentie hiervan (uitstel van mogelijke fusie fot een later tijdstip in 2015). Preadvies bondsbestuur: In navolging van het advies van de hiertoe ingestelde klankbordgroep is het bondsbestuur van mening dat we de vereniging op dit moment nog geen heldere inzage kunnen geven in alle afwegingen en consequenties die nodig is om met een overtuigende meerderheid voor de voortzetting van het fusieproces te kiezen. Het bondsbestuur begrijpt dat onze collega FNV organisaties en mogelijke fusiepartners een te groot risico moeten nemen wanneer FNV KIEM in oktober onverhoopt de noodzakelijke meerderheid niet haalt. Het bondsbestuur adviseert het congres dus om niet vóór 1 juli 2014 de fusiedocumenten te ondertekenen maar dit in overweging te nemen op het geplande congres in oktober. 30 / Congresnota | Contouren Onderstaande voorstellen worden door het bondsbestuur voorgelegd en hebben betrekking op de nadere invulling van FNV Ongedeeld, maar worden nadrukkelijk onder voorbehoud van de definitieve besluitvorming in oktober 2014 voorgelegd. Deze voorstellen vervallen in geval FNV KIEM zelfstandig blijft voortbestaan. Voorstel 7: Spreek je uit over de voorliggende fusiedocumenten zoals het verenigingsplan. Preadvies bondsbestuur: Zelfs als voorstel 6 is aangenomen, is het goed om actief te blijven deelnemen aan het inhoudelijke fusieproces. Indien het congres van FNV KIEM immers in oktober tot een fusie zou besluiten, is het goed dat er aangehaakt kan worden op zoveel mogelijk voorbereidend werk vanuit de afgelopen twee jaar. Het bondsbestuur gaat er vanuit dat het congres op 19 juni weliswaar niet tekent maar wel positief kan besluiten over het verenigingsplan en de fusiedocumenten onder voorwaarde dat het bondsbestuur van FNV KIEM alle opvolgende wijzigingen bijhoudt en deze wijzigingen nogmaals voorlegt aan het besluitvormend congres in oktober 2014. Voorstel 8: Ondersteun de 10 adviezen uit het voorliggende sectorplan FNV Creatieve Industrie per advies. Preadvies bondsbestuur: De sectorvoorzitters Grafimedia en Creatieve Sectoren hebben hun visie op een eventuele sector in FNV Ongedeeld geschetst (zie bijlage 3). Het bondsbestuur heeft hun adviezen overgenomen en legt deze ter besluitvorming voor aan het congres van 19 juni onder voorbehoud van de definitieve besluitvorming over de fusie medio oktober 2014. Voorstel 9: Bovenvermogen FNV KIEM. Het bondsbestuur, kennis nemende van de notitie betreffende het Bovenvermogen van FNV KIEM en het advies van de Financiele Commissie terzake, stelt het Congres het hierna volgende voor: 1. Het advies van de Financiele Commissie ten aanzien van de positionering en de aanwending van het Bovenvermogen over te nemen (zie bijlage 5). 2. De Financiele Commissie te verzoeken nader advies uit te laten brengen ten aanzien van de zeggenschap hiervan. Congresnota | Contouren / 31
© Copyright 2024 ExpyDoc
