Veiligheidsaspecten
Philips Achieva MRI
1.5 Tesla
M.M.C. Keizer
Welke veiligheidsaspecten dienen in acht genomen te
worden in het werken met een Philips Achieva 1.5
Tesla MRI, met betrekking tot de technische aspecten,
infectieziekten, MRI contrast, contrastreacties en de
wijze waarop patiënten in Oeganda moeten worden
voorgelicht?
In opdracht van:
Meduprof-S
dhr. W. van Prooijen
20-6-2014
1
Afstudeerproject HBO-MBRT voltijd
Veiligheidsaspecten Philips Achieva
1.5 Tesla
Welke veiligheidsaspecten dienen er in acht genomen te worden in het
werken met een Philips Achieva 1.5 Tesla MRI, met betrekking tot de
technische aspecten, infectieziekten, MRI contrast, contrastreacties en de
wijze waarop patiënten in Oeganda moeten worden voorgelicht?
Onderzoek in het kader van de afstudeeropdracht van de opleiding Medische Beeldvorming en
Radiotherapeutische Technieken. Hogeschool Inholland, Haarlem.
Afstudeerplaats:
MeduProf-S, Eindhoven
Opdrachtgever:
Dhr. W. van Prooijen (directeur MeduProf-S)
MeduProf-S, Eindhoven
Afstudeerdocent:
Mevr. N. Zwanenburg (teamleider opleiding MBRT)
Hogeschool Inholland, Haarlem
Auteur:
M.M.C Keizer (474226)
Eemnes, juni 2014
2
3
Voorwoord
Met trots presenteer ik u mijn onderzoek, die ik in het kader van mijn afstudeerproject voor de
opleiding Medische Beeldvorming en Radiotherapeutische Technieken (HBO-MBRT) heb
gerealiseerd. Dit project is uitgevoerd in opdracht van dhr. van Prooijen, directeur van
MeduProf-S, locatie Eindhoven.
De opdracht luidde: Het schrijven van een set protocollen waarmee MRI laboranten en
radiologen in Oeganda op een veilige manier magnetische resonantie kunnen toepassen met een
optimale diagnostische waarde. Dit onderwerp is de basis geworden voor dit afstudeerproject.
Tijdens dit afstudeerproject ben ik door verschillende mensen begeleid. In het bijzonder wil ik
graag bedanken voor hun hulp en inzet:
-Mevr. N. Zwanenburg (teamleider opleiding MBRT en afstudeerbegeleider)
-Dhr. W. van Prooijen (directeur MeduProf-S)
Daarnaast wil ik mijn ouders bedanken die altijd voor mij klaarstaan, achter mij staan en mij in
mijn opleiding begeleid hebben.
Ook wil ik mijn medestudent, mw. L. Vlietstra bedanken voor de prettige samenwerking tijdens
dit project.
A special thanks goes out to Mr. J. Huhtanen, Mrs. T. Nordgren (international coordinator of
Turku University of Applied Sciences) and Mr. G. Plug (international coordinator of Inholland
University of Applied Sciences), who gave me an insight in the professional practise in Finland,
experience a different culture and gave me the opportunity to this unique experience.
Of course I also want to thank my Retrodorm family, with whom I spent 3 months in Finland
during my Erasmus period in this graduation year of my education Medical Imaging and
Radiation Therapy (MIRT). Thank you C. Kurdi, D. Ballis, G. Pesavento, A. Tibbaut, S. Donsouzi
and N. Kim for this amazing period and for enriching my perspective on different cultures.
Tot slot wil ik de volgende ziekenhuizen bedanken voor de verstrekte informatie, met
betrekking tot de MRI veiligheidsprotocollen:
-Medisch Centrum Alkmaar, mevr. M. Dekker, Praktijkcoördinator Radiologie.
-Universitair Medisch Centrum Utrecht, dhr. K. Loerts, Unithoofd MRI en administratie.
-TYKS Surgical hospital, mrs. J. Leskinen, Radiographer, Turku, Finland.
-Tergooi ziekenhuis, mevr. E. Spit Praktijkbegeleider Radiologie, Blaricum/Hilversum.
-Meander Medisch Centrum, dhr. C. Buitenhuis, Radiodiagnostisch laborant, Amersfoort.
De geschreven veiligheidsprotocollen zijn bedoeld om de Oegandese laboranten op een veilige
en verantwoorde manier met de nieuwe MRI te kunnen laten werken.
Eemnes, juli 2014
M.M.C. Keizer
4
5
Summary
Preface
Reason:
In February 2014, a new MRI Center is being opened in Kampala, Uganda. This is a joint project
from MeduProf-S, Ecurei and Kampala Imaging Center. This new MRI Center is called: KAMRIC
MRI Center. In this MRI Center, a Philips Achieva 1.5 Tesla is being installed. At this moment the
staff of the two current clinics in Uganda, doesn’t have the ability to ‘read’ the images. This new
MRI scanner is more powerful and more important and KAMRIC MRI Center is a part of a clinic
which also offers radiology education, in which Ugandese students learn to read and perform
MRI scans.
Context:
The current education for Ugandese MRI students, exists of a theoretical part, practise, writing of
protocols and a clinical placement in Nairobi. In this education of 12 months, the students learn
to control, maintain and repair the MRI scanner.
Problem:
In other projects from MeduProf-S regarding an MRI, it seemed that the MRI images were
rejected by the Dutch radiologists, which put up diagnosis, because of the image quality. Besides
this, the 3 weeks of writing protocols in the Ugandese MRI education is too short to write
protocols about improving image quality and safety.
This is why MeduProf-S, asked to conquer these problems, by writing a set of protocols. With
this protocols the MRI radiographers and radiologists can work safely with magnetic resonance
with optimal diagnostical value.
The aim of this project are the safety aspects. With these safety aspects and protocols, the
radiographers and radiologists, can work safe and responsible with the MRI. Because of time
issues, the focus has been put on the following points:
- technical aspects
- infectious diseases
- contrast media
- contrast reactions
- informing Ugandese patients
This assignment lead to the following main question:
Which safety aspects have to be followed, to work with a Philips Achieva 1.5 Tesla MRI,
regarding to the technical aspects, infectious diseases, MRI contrast, contrast reactions and the
way Uganda’s people have to be informed?
Significance:
By doing this research and writing the safety protocols, this project contributed to the
optimization of the working environment regarding safety aspects in the KAMRIC MRI Center
Kampala, Uganda. With these protocols, the MRI Centre can work in a safe and responsible way
with magnetic resonance.
6
Method
Type of study:
The decision has been made, to perform a qualitative study, because the question why is
important and not the amount of information. With this information the choice of aspects in the
protocols can be clarified.
The gained protocols in this study, will be objectively compared and a new ´standard´ protocol
will be created. The choice to use a literature study, has been made, because every choice and
decision can be substantiated.
The information from the interview with Ms. L. Vlietstra, about the field study in KAMRIC MRI
Center Kampala, Uganda, will be compared with the literature, - and document study to adjust
the standard protocols to the Ugandese situation. Also by using this information, the reliability of
this study has increased.
Research methods:
In this study the following research methods have been used:
- literature study
- document study
- gaining and comparing protocols regarding the MRI safety aspects
- interview with Ms. L. Vlietstra regarding her field study in Kampala, Uganda
- gaining patiënt information materials
Order:
The first literature study and document study are to get a clear orientation on the sub questions.
The protocols have been compared, and additional scientific articles have been searched to
clarify the chosen choices within the protocols.
Literature study:
The next criteria with using scientific articles have been used:
-recently publication of the article
-relevance to this study
-reliability of the source
Validity and reliability:
By using 16 scientific articles, 51 documents, 6 patient information brochures, 4 patient
screening forms, the interview about the field study and 4 hospital safety protocols, a clear
visual has been set in this study.
With this amount of relevant information and documents, at this moment, the reliability
regarding to the literature study is high. But because of the big dependence of the hospital
protocols, and the fact that each hospital has their own working methods, the chance exists
when this study is being repeated, with other hospitals, the results can be different.
Besides the document, - and literature study and the comparison of protocols, the interview was
essential to perform this study. Because of this, more insight has been gained about the current
situation and working methods in KAMRIC MRI Center in Kampala, Uganda. The reliability and
validity could have been increased by interviewing of a local doctor or professor from this MRI
Center, or by multiple people performing the field study.
7
Results/Conclusion
Main question
Which safety aspects have to be followed, to work with a Philips Achieva 1.5 Tesla MRI,
regarding to the technical aspects, infectious diseases, MRI contrast, contrast reactions and the
way Uganda’s people have to be informed?
Below, the safety aspects are written down, which have to be followed to work with a Philips
Achieva 1.5 Tesla MRI.
Ferromagnetic material:
With increasing distance of the MRI, the magnetic field strength decreases disproportionately.
Because of this, there can’t be a distance specification, considering ferromagnetic material and
the field strength of the MRI. With doubling of the amount of Tesla, the magnetic field strength is
also doubled. The danger of ferromagnetic material, is that small object scan be accelerated to 60
km/h.
SAR:
Even with high magnetic fields, the average temperature doesn’t rise more than 1 degree
Centigrade. Implant scan be heated strongly. Fever patients also need special care, because the
patiënt can’t deport the warmth of the fever and the warmth caused by the MRI. This patiënt
group is in high risk for heat stroke. To keep the SAR level as low as possible, a lower flip-angle
or longer repetition time can be used.
Static magnetic field:
The acute effects are: nauseous and dizziness. This is also a safety risk for physicians which
perform operations within the MRI unit. Long term effects of the static magnetic field are still
unknown.
Gradient magnetic field:
This field can cause, with the most sensitive patients, unwillingly muscle spasms.
Radio frequent magnetic field:
This field is responsible for the SAR value.
Pregnancy and MRI:
There are laws and rules for working with the MRI during pregnancy, but there are no specific
measurements. At this moment, there are no negative consequences known, when the pregnant
radiographer keeps working in the static magnetic field.
Patiënt screening:
The subjects, written in the screening form, besides ferromagnetic materials, are weight,
pregnancy, date of birth, and signature.
- weight: has an influence on the GFR value, amount of contrast media and SAR value
- pregnancy: little is known about the dangers of MRI and pregnancy, this is why no unnecessary
risks are taken if the examination can be postponed.
- date of birth: method to check if the right patiënt is being treated.
- signature: with incidents, the signature is proof the patiënt was aware about the risks and filled
in the patiënt form correctly.
8
Infectious diseases:
Contamination:
- aerogene
- skin contact
- blood contact
Current situation in Uganda:
- no protocols considering infectious diseases
- use of gloves only with visible signs of diseases
- opened flask of disinfectant
- no tourniquet
- each radiographer has his/her own cleaning methods for cleaning the MRI area
Adjustments protocol aerogene contamination of infectious diseases:
No patiënt planning, no nosemouthmasks, and no protocol regarding cleaning the examination
room.
Adjustments protocol skin contamination of infectious diseases:
No warning sign and no throw-away gowns.
Adjustments protocol blood contamination of infectious diseases:
No adjustments necessary.
Protocol regarding disinfection of the examination room:
With a universal working method, the quality regarding to hygiene is secured. The used
protocol, doesn’t have to be adjusted for the Ugandese working situation. The advice is to change
regularly disinfection to every day disinfection, because the difference in time perspective
between our cultures. Also the processing time of the disinfectant has to be considered. That’s
why the preference is given to work with an appointment system.
Hand hygiene:
- before touching the patient
- before starting a procedure
- after a procedure or exposure to body fluids
- after touching the patient
- after touching the patients surroundings
From hygienic view and infection prevention, the advice is being given to, besides the wedding
ring, not allow any accessories in the working environment. Image 5. shows the correct method
for hand disinfection with soap and/or alcohol. This way, all places bacteria can gather are being
cleansed. Research shows the current open flask of disinfection, isn’t sufficient regarding the
safety standard. The flask isn’t ceiled, which causes the active ingredient to vaporise.
Patient screening is important, to recognise risks of infectious diseases which aren’t visible. A
possibility to do this, is during the appointment call and ask questions about the patients overall
health. Also a way to decrease risks of transfer of infectious diseases through blood contact, is to
import a course, which the radiographer has to finish, before he/she can place an I.V.
Administration of Gadolineum:
Intravenous, whereby changes in the Ugandese work environment are: buying a tourniquet.
9
GFR value:
Two out of four hospitals, measure the GFR value in prior of the MRI examination. This is also
the current method in the MRI Centre in Uganda. Research shows, patients with a GFR <30 have
a high risk to get nefrogenic cystic fibrosis. This is why in this report the decision has been made
to advice the current working method.
Side effects of Gadolineum:
Clemastine can be used with the mild side effects of Gadolineum and Dexamethasone can be
used with the severe side effects.
These medicines aren’t available yet in the KAMRIC MRI Centre in Kampala, Uganda, but the
purchase is strongly recommended.
Culture differences which influence patient information material and adjustments:
- analphabetism: research has shown the utilisation of images in patient briefing is effective.
- time perspective: it’s very important to accent the importance of working on appointment.
- patient contact: always ask the patient if he/she understood the information and if he/she can
explain the procedure.
An addition of patient communication, would be an information video.
Result
These safety aspects have been examined and written down in this study. With this information
the KAMRIC MRI Centre in Kampala, Uganda, can work safe and responsible with magnetic
resonance. The protocols, written in this study, create uniformity within the departure, in which
the ‘new’ quality standard concerning safety can be secured.
Following items have been written in this study:
- patient screening form
- protocol regarding aerogene contamination of infectious diseases
- protocol regarding skin contamination of infectious diseases
- protocol regarding blood contact contamination of infectious diseases
- protocol regarding disinfection of the examination room
- protocol regarding a proper hand hygiene
- protocol regarding placing an I.V.
- protocol regarding the GFR test
- protocol regarding handling contrast reactions
- patient information brochure
10
Recommendations:
In this study the following recommendations have been published:
Recommendations for MeduProf-S
- all ferromagnetic materials, not allowed in the MRI examination room, have been written down
in the patient information brochure.
- the SAR level, has to be as low as possible. By adjusting the flip-angle and repetition time, the
SAR level can be lowered.
- patients with fever have to be monitored very carefully, because of the risk of a heat stroke.
- there is not enough scientific research available about the dangers of the MRI to the unborn
child. This is why the recommendation is to stay out of the examination room during the scan.
- a good patient screening regarding ferromagnetic materials is important to the safety of the
patient. A good way to do this, is going through the patient screening form together with the
patient.
- a good hand hygiene is necessary at the following moments:
- before touching the patient
- before starting a procedure
- after a procedure or after exposure of body fluids
- after touching the patient
- after touching the patient environment
- accessories, besides a wedding ring, shouldn’t be allowed in the working area.
- at least one, or more dispenser(s) have to be bought to do proper hand disinfection.
- buying nosemouthmasks, throwaway gowns and a tourniquet.
- wear new gloves with every patient, to decrease spreading of infectious diseases.
-a good patient screening regarding infectious diseases is also very important for patient safety.
A way to do this, is by asking while making the appointment to schedule the MRI.
- decreasing the spreading of infectious diseases by blood transfer, is also possible by
introducing a course regarding correct and safely placing an I.V.
- the current protocol regarding the GFR test, performing with every patient, should be
maintained.
- always have Clemastine en Dexamethasone in stock. When a contrast reaction occurs,
immediate action is possible.
- besides the patient information brochure, it’s also a recommendation to make an information
video.
- work with an appointment system.
11
Recommendations regarding follow-up research
-Have the recommendations from this study been integrated in the KAMRIC MRI Center in
Kampala, Uganda? By performing a field study, an evaluation can be made about the integration
of these recommendations, from which the positive and negative points will show. Regarding
this evaluation, a new advice report can be made.
-Which aspects in the management of the KAMRIC MRI Center in Kampala, Uganda, have to be
adjusted, to be able to use the written safety protocols in professional practice?
12
13
Inhoudsopgave
Afstudeerproject HBO-MBRT voltijd .........................................................................................................................2
Voorwoord ............................................................................................................................................................................4
Summary................................................................................................................................................................................6
Preface ...............................................................................................................................................................................6
Method ...............................................................................................................................................................................7
Results/Conclusion ......................................................................................................................................................8
Recommendations: .................................................................................................................................................... 11
Recommendations for MeduProf-S ................................................................................................................ 11
Recommendations regarding follow-up research ................................................................................... 12
1.
2.
3.
Inleiding .................................................................................................................................................................... 18
1.1
Aanleiding ....................................................................................................................................................... 18
1.2
Context Huidige opleiding MRI studenten, Kampala, Oeganda: .............................................. 19
1.3
Probleemstelling, hoofdvraag en deelvragen................................................................................... 20
1.4
Eindproducten: ............................................................................................................................................. 21
1.5
Relevantie: ...................................................................................................................................................... 21
Methode..................................................................................................................................................................... 22
2.1
Type onderzoek:........................................................................................................................................... 22
2.2
Onderzoeksmethodieken: ........................................................................................................................ 22
2.3
Literatuuronderzoek: ................................................................................................................................. 23
2.4
Documentonderzoek: ................................................................................................................................. 24
2.5
Protocolvergelijking: .................................................................................................................................. 24
2.6
Interview betreffende veldstudie in Kampala, Oeganda ............................................................. 25
2.7
Analyse:............................................................................................................................................................ 25
2.8
Validiteit en betrouwbaarheid: .............................................................................................................. 26
Resultaten ................................................................................................................................................................. 28
3.1
Welke aspecten zijn van belang, om veilig te kunnen werken met de Philips Achieva
1.5T?................................................................................................................................................................................. 28
3.1.1
Ferromagnetisch materiaal: .......................................................................................................... 28
3.1.2
SAR: .......................................................................................................................................................... 30
3.1.3
Lichamelijke effecten veroorzaakt door het statische magnetische veld: .................. 31
3.1.4
Lichamelijke effecten veroorzaakt door het gradiënt magnetische veld:................... 32
3.1.5
Lichamelijk effecten veroorzaakt door het radiofrequente veld: .................................. 32
3.1.6
Zwangerschap en MRI:..................................................................................................................... 32
14
3.1.7
Patiënt screening: .............................................................................................................................. 34
3.2
Welke aspecten zijn van belang, om veilig te kunnen werken met patiënten met
infectieziekten? ........................................................................................................................................................... 38
3.2.1
Tuberculose .......................................................................................................................................... 38
3.2.2
Clostridium ........................................................................................................................................... 38
3.2.3
Hepatitis B en C ................................................................................................................................... 39
3.2.4
MRSA ....................................................................................................................................................... 39
3.2.5
HIV ............................................................................................................................................................ 40
3.2.6
Besmettingswijzen van bovenstaande infectieziekten: ..................................................... 40
3.2.7
Huidige situatie in Oeganda:.......................................................................................................... 40
3.2.8
Protocol met betrekking tot aerogene infectieziekten ....................................................... 41
3.2.9
Protocol met betrekking tot huid overdraagbare infectieziekten ................................. 42
3.2.10
Protocol met betrekking tot bloedcontact overdraagbare infectieziekten ................ 43
3.2.11
Protocol met betrekking tot de desinfectie van de onderzoeksruimte ....................... 44
3.2.12
Protocol met betrekking tot een goede handhygiëne ......................................................... 44
3.2.13
Aanvulling op bovengenoemde protocollen: .......................................................................... 48
3.3
Hoe kan veilig gewerkt worden met MRI contrast, en waar dient rekening mee
gehouden te worden? ............................................................................................................................................... 50
3.3.1
Bloodpool contrastmiddelen ......................................................................................................... 50
3.3.2
Hepatobiliaire contrastmiddelen ................................................................................................ 50
3.3.3
Gastro intestinale contrastmiddelen.......................................................................................... 51
3.3.4
Contrastmiddelen voor het mononucleaire phagocyten systeem ................................. 51
3.3.5
Toedieningswijzen van bovenstaande contrastmiddelen................................................. 52
3.3.6
Protocol met betrekking tot het inbrengen van een infuus.............................................. 52
3.3.7
Protocol met betrekking tot het GFR onderzoek .................................................................. 53
3.4
Welke contrast reacties zijn er, zijn veelvoorkomend, en hoe kan hiermee worden
omgegaan? .................................................................................................................................................................... 54
3.4.1
Bloodpool contrastmiddelen:........................................................................................................ 54
3.4.2
Hepato biliaire contrastmiddelen: .............................................................................................. 54
3.4.3
Gastro intestinale contrastmiddelen: ........................................................................................ 55
3.4.4
Contrastmiddelen voor het mononucleaire phagocyten systeem: ................................ 55
3.5
Waarmee dient rekening te worden gehouden bij het voorlichten van Oegandese MRI
patiënten? ...................................................................................................................................................................... 58
3.5.1
Wat staat er in een patiënten voorlichtingsfolder voor de MRI?: .................................. 59
3.5.2
Wat zijn de cultuurverschillen tussen Nederland en Oeganda met betrekking tot de
voorlichting voor een MRI onderzoek? ........................................................................................................ 59
15
3.5.3
Welke invloed hebben de cultuurverschillen op de inhoud van een patiënten
voorlichtingsfolder? ............................................................................................................................................. 60
3.5.4
Welke aanpassingen dienen er gedaan te worden om de cultuurverschillen te
overbruggen? .......................................................................................................................................................... 60
4.
Conclusie: .................................................................................................................................................................. 62
4.1
Hoofdvraag ..................................................................................................................................................... 62
4.2
Resultaat .......................................................................................................................................................... 64
4.3
Aanbevelingen............................................................................................................................................... 65
4.3.1
Aanbevelingen voor de opdrachtgever:.................................................................................... 65
4.3.2
Aanbevelingen betreffende vervolgonderzoek ..................................................................... 66
5.
Discussie.................................................................................................................................................................... 68
6.
Bronvermelding ..................................................................................................................................................... 72
6.1
7.
Bronvermelding ........................................................................................................................................... 72
Bijlagen ...................................................................................................................................................................... 80
7.1
Bijlage 1 MeduProf-S .................................................................................................................................. 80
7.2
Bijlage 2 Philips Achieva 1.5 Tesla ....................................................................................................... 82
7.3
Bijlage 3 Oeganda ........................................................................................................................................ 84
7.4
Bijlage 4 Interview betreffende veldstudie in Oeganda............................................................... 86
Bijlage 5
Patiënt screeningsformulieren
Deze bijlage is als los document toegevoegd bij deze scriptie.
Bijlage 6
Protocollen van het UMC Utrecht
Deze bijlage is als los document toegevoegd bij deze scriptie.
Bijlage 7
Protocollen van het Medisch Centrum Alkmaar
Deze bijlage is als los document toegevoegd bij deze scriptie.
Bijlage 8
Patiënten voorlichtingsbrochures
Deze bijlage is als los document toegevoegd bij deze scriptie.
Bijlage 9
Nieuwe patiënten voorlichtingsbrochure
Deze bijlage is als los document toegevoegd bij deze scriptie.
16
17
1.
Inleiding
In dit hoofdstuk zullen de volgende onderdelen worden toegelicht:
-paragraaf 1.1
De aanleiding van dit onderzoek
-paragraaf 1.2
De context van dit onderzoek
-paragraaf 1.3
De probleemstelling, hoofdvraag en deelvragen
-paragraaf 1.4
Een overzicht van de eindproducten incl. criteria
-paragraaf 1.5
De relevantie van dit onderzoek
1.1
Aanleiding
In Kampala Oeganda wordt begin 2014 een nieuw MRI centrum geopend, het nieuwste project
van MeduProf–S waarbij een 1.5 Tesla MRI zal worden geïnstalleerd. De planning is dat deze
MRI in januari 2014 klinisch in gebruik zal worden genomen. Op dit moment staan er twee
verouderde MRI scanners. Het probleem is dat de klinieken waar deze apparaten staan niet de
kennis hebben om de scans te “lezen”. Deze nieuwe MRI scanner is krachtiger en nog
belangrijker, hij zal worden ondergebracht bij een kliniek die tevens radiologie opleidingen
verzorgt, zodat de Oegandese studenten hier leren de scans te lezen en uit te voeren. 1.
Algemene informatie over MeduProf-S:
"MeduProf-S, sustainable medical education for professionals." 2.
De werkwijze van MeduProf-S is als volgt:
Eerst wordt een 'baseline survey' uitgevoerd door een team bestaande uit:
- HR/teaching experts
- kwaliteitsexperts
- klinische experts. 2.
Vanuit deze 'survey' wordt een advies uitgebracht gebaseerd op:
- observaties
- interviews
- kwaliteitsdocumenten
- functieomschrijvingen. 2.
Door deze werkwijze kan MeduProf-S een op maat gemaakt rapport en advies uitbrengen en
aanbieden. Daarnaast bestaat de mogelijkheid dat MeduProf-S eventueel ook cursussen en
programma's aan bieden om een project succesvol te maken. 2.
Een van de stellingen van MeduProf-S is dat het personeel de belangrijkste bijdrage levert aan
kwalitatief goede zorg. In de door MeduProf-S aangeboden trainingsprogramma's en cursussen
wordt de bestaande kennis geactiveerd, en nieuwe kennis toegevoegd. 2.
In dit project heeft MeduProf-S twee partners: Ecurei en Kampala Imaging Center. Deze nieuwe
BV heet KAMRIC MRI Center. 1.
Meer informatie over MeduProf-S, treft u aan in bijlage 1.
18
1.2
Context
Huidige opleiding MRI studenten, Kampala, Oeganda:
De huidige opleiding voor de Oegandese MRI studenten, bestaat uit een deel theorie, praktijk,
schrijven van protocollen en een werkstage in Nairobi. In deze opleiding van 12 maanden, leren
de studenten de MRI te bedienen, te onderhouden en te repareren. Deze opleiding is
ondergebracht in de kliniek waar tevens het KAMRIC MRI Center Kampala, Oeganda is
ondergebracht
Algemene informatie over Oeganda:
Om de protocollen aan te passen aan de Oegandese manier van werken en leven, is het van
belang om wat algemene informatie over dit land op te zoeken en te verwerken in dit onderzoek.
Er is gekozen voor de onderdelen: demografisch, religie, onderwijs en gezondheidszorg. Deze
aspecten hebben betrekking op de Oegandese bevolking, waardoor deze van belang zijn voor de
patiëntenvoorlichting. Deze informatie is relevant in dit onderzoek, voor beantwoording van de
deelvragen betreffende infectieziekten en patiëntenvoorlichting. Hieronder vind u een kleine
samenvatting:
Demografisch:
In Oeganda wonen ongeveer 36 miljoen mensen
(2014). De bevolkingsdichtheid bedraagt iets meer
als 152 inwoners per vierkante meter en de
gemiddelde leeftijdsverwachting is 54.2 jaar. Het
blijkt dat mannen gemiddeld 53.1 en vrouwen 55.9
jaar worden. (2014). 3.
In tabel 1 treft u extra informatie met betrekking
tot de demografische gegevens van Oeganda aan.
Religie:
In Oeganda is de meest voorkomende godsdienst
het christendom. (66%). De helft van deze
populatie behoort tot de Rooms-katholieke kerk en
de andere helft is protestants. 16% van de
Oegandezen is moslim en 18% heeft een inheems
geloof. 3.
Tabel 1.
World Health Statistics, Country Health System Fact Sheet, 2006)
Onderwijs:
http://kellyentoon.wordpress.com/de-organisatie-van-de-gezondheidszorg-in-uganda/
Basisonderwijs in Oeganda is gratis, maar slechts 66% van de kinderen maakt de lagere school
ook af. Hierdoor heeft 68% van de bevolking boven 12 jaar een eenvoudig leesvermogen. 4.
Gezondheidszorg:
HIV/aids en malaria zijn de grootste problemen in de Oegandese
gezondheidszorg. Dankzij de succesvolle pogingen door middel van
de ABC (onthouding, trouw en condooms) van de Oegandese
regeringen om de HIV/aids epidemie terug te dringen, heeft
Oeganda internationaal bewondering geoogst. 4.
De gezondheidsproblemen in Oeganda worden voornamelijk
veroorzaakt door het volgende:
-armoede
-slechte voeding
-beperkte kennis tussen hygiëne en ziekte 5.
Meer informatie over Oeganda, treft u aan in bijlage 3.
Afbeelding 1.
http://www.landenweb.net/uganda
19
Algemene informatie over de Philips Achieva 1.5 Tesla:
Patiënten omgeving:
De Philips Achieva 1.5 Tesla is speciaal ontwikkeld om het “patiënten comfort” te verbeteren. 6.
Waarbij met de volgende aspecten rekening is gehouden:
Voorkomen bewegingsartefacten:
- het vergrootte FOV, zorgt voor een verkortte scantijd voor de patiënt. 6.
Vermindering claustrofobische effecten:
- de grotere gantry opening zorgt voor vermindering van claustrofobische effecten.
- de lage minimale tafelsnelheid zorgt ervoor dat claustrofobische patiënten meer kunnen
wennen aan het toestel i.p.v. dat de patiënt snel het toestel in wordt geschoven. 6.
Vermindering stress bij de patiënt:
- het afneembare tafelblad zorgt ervoor dat de immobiele patiënt buiten de MRI ruimte op de
MRI tafel verplaatst kan worden, wat voor minder stress bij de patiënt zorgt.
- de kleine minimale tafelhoogte zorgt voor een gemakkelijke opstap voor patiënten die slechter
ter been zijn. 6.
1.5T magneet:
De invloed van de 1.5 Tesla magneet in de Philips Achieva, zal in het hoofdstuk Resultaten,
paragraaf 3.1, toegelicht worden.
Meer informatie over de Philips Achieva 1.5 Tesla, treft u aan in bijlage 2.
1.3
Probleemstelling, hoofdvraag en deelvragen
Probleemstelling:
In andere projecten van MeduProf-S waarbij een MRI is geplaatst en in gebruik is genomen, is
gebleken dat het MRI beeldmateriaal door de artsen in Nederland (die de opnamen beoordelen,
omdat de bewuste klinieken de kennis niet hebben om de scans te kunnen beoordelen) werd
afgekeurd vanwege de beeldkwaliteit.
Daarnaast is de opleidingstijd van drie weken voor het personeel te kort om voldoende
protocollen met betrekking tot:
- verbetering van de beeldkwaliteit
- veiligheid
te kunnen opstellen.
Om deze knelpunten te overbruggen, heeft MeduProf-S verzocht om een set protocollen,
waarmee MRI laboranten en radiologen op een veilige manier magnetische resonantie kunnen
toepassen met een optimale diagnostische waarde.
Dit onderzoek richt zich op de veiligheidsaspecten, waarbij tevens veiligheidsprotocollen
worden opgesteld voor het KAMRIC MRI Center Kampala, Oeganda, met als doel de beginnende
MRI laboranten handvatten te bieden om op een veilige en verantwoorde wijze magnetische
resonantie te kunnen toepassen. Vanwege het tijdsbestek is gekozen om binnen dit onderzoek
de focus te richten op:
- de technische aspecten
- infectieziekten
- MRI contrast
- contrastreacties
20
- de wijze waarop patiënten in Oeganda moeten worden voorgelicht.
Dit is dan ook de scope van het onderzoek.
Uit bovenstaande probleemstelling is onderstaande hoofdvraag en deelvraag ontstaan:
Hoofdvraag:
Welke veiligheidsaspecten dienen in acht genomen te worden in het werken met een
Philips Achieva 1.5 Tesla MRI, met betrekking tot de technische aspecten, infectieziekten,
MRI contrast, contrastreacties en de wijze waarop patiënten in Oeganda moeten worden
voorgelicht?
Deelvragen:
1.
Welke aspecten zijn van belang, om veilig te kunnen werken met de Philips
Achieva 1.5T?
2.
Welke aspecten zijn van belang, om veilig te kunnen werken met patiënten met
infectieziekten?
3.
Hoe kan veilig gewerkt worden met MRI contrast, en waar dient rekening mee
gehouden te worden?
4.
Welke contrastreacties zijn er, zijn veelvoorkomend, en hoe kan hiermee worden
omgegaan?
5.
Waarmee dient rekening te worden gehouden bij het voorlichten van Oegandese
MRI patiënten?
1.4
Eindproducten:
De eindproducten die naar aanleiding van dit onderzoek worden geleverd aan MeduProf-S, zijn:
-protocollenboek met betrekking tot de veiligheidsaspecten
-voorlichtingsmateriaal voor de patiënt
Criteria:
- protocollen dienen haalbaar te zijn in de Oegandese praktijksituatie.
- protocollen dienen volledig en expliciet te zijn beschreven.
- patiënten voorlichtingsmateriaal dient volledig, expliciet en voor de Oegandese patiënt
begrijpelijk te zijn.
Op welke protocollen ligt de focus binnen dit project:
- protocollen met betrekking tot het werken met de Philips Achieva 1.5 Tesla
- protocollen met betrekking tot het werken met patiënten met infectieziekten
- protocollen met betrekking tot het werken met MRI contrast
- protocollen met betrekking tot de handelingen bij contrastreacties
- protocollen met betrekking tot het voorlichten van Oegandese MRI patiënten
1.5
Relevantie:
Door het schrijven van dit onderzoek en het opstellen van veiligheidsprotocollen, is er een
bijdrage geleverd aan de optimalisering van de werkomstandigheden met betrekking tot de
veiligheidsaspecten in het KAMRIC MRI Center in Kampala, Oeganda. Door middel van dit
onderzoek en opgestelde veiligheidsprotocollen, kan er in dit MRI Center op een veilige en
verantwoorde manier magnetische resonantie toegepast worden. Ook is er door middel van het
aanreiken van handvatten, waardoor in het KAMRIC MRI Center in Kampala, Oeganda veilig
gewerkt kan worden en goede voorlichting kan worden gegeven, een bijdrage geleverd aan de
versteviging van deze beroepsgroep.
21
2.
Methode
In het hoofdstuk methode, zal worden gekeken naar:
Paragraaf 2.1:
Het type onderzoek
Paragraaf 2.2:
Onderzoeksmethodieken
Paragraaf 2.3:
Literatuuronderzoek
Paragraaf 2.4:
Documentenonderzoek
Paragraaf 2.5:
Protocolvergelijking
Paragraaf 2.6:
Interview betreffende veldstudie in Kampala, Oeganda
Paragraaf 2.7:
Analyse
Paragraaf 2.8:
Validiteit en betrouwbaarheid
2.1
Type onderzoek:
Er is gekozen voor kwalitatief onderzoek, omdat de waarom-vraag belangrijk is en niet de
hoeveelheid informatie. Bij dit onderzoek gaat het om waarom, en aan de hand hiervan wordt de
keuze van aspecten in de protocollen verklaard.
Bij inwinnen van protocollen, kunnen deze objectief worden vergeleken en kan hieruit een
'standaard' worden opgesteld. Er is specifiek gekozen om gebruik te maken voor
literatuuronderzoek, zodat alle gemaakte keuzes door middel van wetenschappelijke literatuur
onderbouwd kan worden.
Naar aanleiding van een veldstudie op locatie, waarvan een interview is gehouden, kan de
ingewonnen informatie uit document, - en literatuuronderzoek worden vergeleken, waardoor de
validiteit en betrouwbaarheid van dit onderzoek vergroot wordt. Er is specifiek gekozen om
gebruik te maken van dit interview met mw. L. Vlietstra, zodat de vergelijking tussen Oeganda
en Nederland kan worden gelegd en een helder beeld van de huidige situatie in het MRI Center
wordt gecreëerd. In de meest ideale situatie zou het veldonderzoek door meerdere mensen,
waaronder ikzelf uitgevoerd moeten worden. Dit is niet mogelijk vanwege het korte tijdsbestek
en vanuit financieel oogpunt.
2.2
Onderzoeksmethodieken:
In dit onderzoek is gebruik gemaakt van de volgende onderzoeksmethodieken:
- literatuuronderzoek
- documentonderzoek
- protocolvergelijking van veiligheidsprotocollen betreffende MRI
- interview mw. L. Vlietstra betreffende haar veldstudie
- inwinnen van patiëntenvoorlichtingsmateriaal
- inwinnen van gegevens/protocollen bij verschillende ziekenhuizen, met betrekking tot:
- werkwijze bij een patiënt met één of meerdere infectieziekten (waaronder: TBC,
Clostridium, Hepatitis B, Hepatitis C, MRSA en HIV).
- welke werkwijze wordt in het betreffende ziekenhuis gehanteerd, betreffende het GFR
onderzoek.
- welke contrastmiddelen worden in het betreffende ziekenhuis gehanteerd.
- welke werkwijze wordt gehanteerd bij het ontstaan van contrastreacties.
22
Volgorde van onderzoek:
1e literatuuronderzoek en documentonderzoek voor een nadere oriëntatie op de deelvragen. De
protocollen zijn vergeleken en aan de hand hiervan is aanvullende literatuur gezocht naar
verklaringen om de gemaakte keuzes binnen de protocollen te kunnen verantwoorden.
2.3
Literatuuronderzoek:
Er is gekozen voor literatuuronderzoek, zodat de protocollen en gemaakte keuzes in dit
onderzoek met wetenschappelijke artikelen kunnen worden verklaard, vergeleken en kunnen de
gemaakte keuzes worden onderbouwd.
Er zijn in deze studie 16 wetenschappelijke artikelen gebruikt. De zoektermen die hiervoor
gebruikt zijn:
- NTVG
‘Veligheidsaspecten’ + ‘MRI’
- CAIR
‘Gradient’ + ‘Magnetic’ + ‘Field’ + ‘MRI’
- Pubmed
'Magnetic' + 'Resonance' + 'Imaging' + 'Static' + 'Magnetic' + 'Field'
- Pubmed
'Static' + 'Magnetic'+ 'Field' + 'Risks'
- Pubmed
'Static' + 'Magnetic' + 'Field' + 'Influence' + 'In' + 'Pregnancy'
- Pubmed
'Biological' + 'Effects' + 'MRI' + 'Pregnancy'
- BMC Public Health
'Hepatitis B' + 'Prevalence' + 'Uganda'
- Infectious Diseases Institute 'Hepatitis C' + 'Prevalence' + 'Uganda'
- Pubmed
'Prevalence' + 'MRSA' + 'Kampala' + 'Uganda'
- Pubmed
‘Wedding’ + ‘Ring’ + ‘Bacteria’
- BMJ
‘hand’ + ‘hygiene’ + ‘bacteria’
- Pubmed
'Gastro' + 'Intestinal' + 'Contrast' + 'Agents'
- Google Scholar
'MRI' + 'Contrast' + 'Agent' + Gastrointestinal'
- Pubmed
‘MRI' + 'Contrast' + 'Agents'
- NTVG
'Voorlichting' + 'Analfabete' + 'Patient'
-Gezondheidsvaardigheden ‘Visuele’ + ‘Voorlichting’ + ‘Analfabete’ + ‘Patiënt’
Er is bewust voor gekozen om deze artikelen in dit onderzoek te verwerken, vanwege de
relevantie binnen dit onderzoek.
De criteria die aan deze artikelen gesteld zijn, zijn:
- recentheid van het artikel
- relevantie voor dit onderzoek
- betrouwbaarheid van de bron
Enkele bronnen zijn gedateerd, maar van sommige onderwerpen is geen recentere relevante
informatie te vinden. Ondanks bovenstaande criteria, zijn deze ´gedateerde´ artikelen toch
gebruikt. Er is gekeken naar de relevantie en toegevoegde waarde van de artikelen voor dit
onderzoek en op basis hiervan is de beslissing genomen om het artikel te verwerken. Een
voorbeeld hiervan is: bij zwangerschap en MRI is een artikel uit 1995 gevonden. Gezien het feit
dat er zo weinig recente informatie over dit onderwerp te vinden is, en de informatie uit dit
artikel een bijdrage levert, is de keuze gemaakt om dit artikel er voor de volledigheid van dit
onderwerp in laten staan.
Er zijn geen conflicterende artikelen gevonden. Zou dit wel het geval zijn, dan zou er gekeken
moeten worden naar de publicatiedatum en relevantie. Als het recentere artikel minder relevant
is voor dit onderzoek, dan wordt voor het meer 'gedateerde' artikel gekozen.
23
Voor de wetenschappelijke artikelen is in de eerste instantie gekeken in Pubmed. De
betrouwbaarheid van de artikelen op dit medium is groot. Daarnaast is gekeken naar andere
media, onder andere het NTVG (Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde), CAIR (Center for
Advanced Imaging Innovation and Research) en het Infectious Diseases Intitute. CAIR is een
research instituut, gespecialiseerd in beeldvorming en de NTVG is een vakblad. Het Infectious
Diseases institute is een overheidsorgaan. Hierdoor is de betrouwbaarheid van de gebruikte
wetenschappelijke artikelen groot.
2.4
Documentonderzoek:
Voor de paragraaf patiënten screening, worden vier patiënten screening formulieren vergeleken.
De onderdelen die minimaal drie maal voorkomen, worden in het nieuwe patiënten screening
formulier verwerkt. Om een goede vergelijking te kunnen trekken, is er gekozen voor vier
screeningsformulieren. Hiermee wordt de hoeveelheid informatie afgebakend.
Er veel documentonderzoek gedaan naar de onderwerpen infectieziekten en contrastmiddelen.
Vanuit deze data kan een brede basis gelegd worden en in combinatie met literatuuronderzoek
kunnen onderdelen van de deelvragen worden beantwoord.
Voor beantwoording van de deelvraag 5, 'patiëntenvoorlichting', is gekozen om zes patiënten
voorlichtingsbrochures in te winnen, de onderwerpen te vergelijken en die minimaal 3 maal
voorkomen, in dit onderzoek te verwerken. Aan de hand hiervan is gekeken naar het
cultuurverschil tussen Nederland en Oeganda en de invloed hierop. Er is gekozen voor zes
voorlichtingsbrochures, zodat er voldoende data aanwezig is voor vergelijking, en afbakening.
2.5
Protocolvergelijking:
Ten behoeve van de protocolvergelijking, is er gekozen om gegevens/protocollen bij
verschillende ziekenhuizen op te vragen. Dit geldt voor de deelvragen 1 tot en met 4.
Deelvraag 1: Welke aspecten zijn van belang, om veilig te kunnen werken met de Philips Achieva
1.5 Tesla?
Ter beantwoording van deze deelvraag, is de volgende vraag gesteld: wat is het huidige
protocol binnen het ziekenhuis met betrekking tot het werken met de MRI als zijnde
zwangere laborant?
Deelvraag 2: Welke aspecten zijn van belang, om veilig te kunnen werken met patiënten met
infectieziekten?
Ter beantwoording van deze deelvraag, is de volgende vraag gesteld: wat is het huidige
protocol binnen het ziekenhuis met betrekking tot het werken met patiënten met één of
meerdere van de volgende infectieziekten: Tuberculose, Clostridium, Hepatitis B en C,
MRSA en HIV?
Deelvraag 3: Hoe kan veilig gewerkt worden met MRI contrast, en waar dient rekening mee
gehouden te worden?
Ter beantwoording van deze deelvraag, is de volgende vraag gesteld: met welk
contrastmiddel wordt gewerkt en wat is het huidige protocol binnen het ziekenhuis met
betrekking tot het testen van de GFR waarde van de patiënt?
24
Deelvraag 4: Welke contrastreacties zijn er, zijn veelvoorkomend en hoe kan hiermee worden
omgegaan?
Ter beantwoording van deze deelvraag, is de volgende vraag gesteld: wat is het protocol
met betrekking tot contrastreacties binnen de MRI afdeling?
Voorwaarde voor de protocolvergelijking, is dat minimaal drie protocollen van drie
verschillende ziekenhuizen met elkaar vergeleken kunnen worden.
Deze protocollen en informatie zijn verwerkt in het hoofdstuk Resultaten.
2.6
Interview betreffende veldstudie in Kampala, Oeganda
Mw. L. Vlietstra, 4e jaar studente MBRT en collega, is voor dit MRI project drie weken (in de
periode van 20 februari tot 20 maart 2014), naar het MRI Centrum in Kampala Oeganda,
afgereisd. Door deze veldstudie heeft zij een aandeel kunnen leveren aan dit onderzoek. Zij heeft
de huidige situatie in het MRI Centrum kunnen observeren en tevens vragen kunnen stellen aan
het aanwezige personeel.
Naar aanleiding van deze veldstudie, zal na haar terugkomst een interview plaatsvinden over
haar bevindingen aldaar. Daarnaast heb ik haar bij vertrek gevraagd om specifiek op bepaalde
situaties te letten.
De resultaten uit dit interview, zullen worden vergeleken met de gevonden informatie uit
document, - en literatuuronderzoek, zodat mede door deze informatie, een antwoord op de
deelvragen kan worden geformuleerd. Het desbetreffende interview treft u in bijlage 4 aan.
2.7
Analyse:
Door middel van vergelijking van de patiënt screeningsformulieren, document, - en
literatuuronderzoek wordt een antwoord gezocht op deelvraag 1. De literatuur uit 9
documenten is vergeleken en aan de hand van 6 wetenschappelijke artikelen onderbouwd.
Door middel van documentonderzoek, het interview met mw. L. Vlietstra, literatuuronderzoek
en vergelijking van de protocollen betreffende infectieziekten, wordt een antwoord gezocht op
deelvraag 2. De literatuur uit 20 documenten is vergeleken en aan de hand van 5
wetenschappelijke artikelen onderbouwd. De informatie uit dit interview, zal worden
vergeleken met document, - en literatuuronderzoek. Hierdoor kan een goed beeld ontstaan over
de huidige situatie in het KAMRIC MRI Center in Kampala, Oeganda. Vanuit hier kunnen de
aanpassingen in de protocollen plaats vinden en adviezen worden opgesteld.
Door middel van documentonderzoek, het interview met mw. L. Vlietstra, literatuuronderzoek
en vergelijking van de protocollen betreffende contrastmiddelen en de GFR bepaling, wordt een
antwoord gezocht op deelvraag 3. De literatuur uit 7 documenten is vergeleken en aan de hand
van 2 wetenschappelijke artikelen onderbouwd. De informatie uit dit interview, zal worden
vergeleken met document, - en literatuuronderzoek. Hierdoor kan een goed beeld ontstaan over
de huidige situatie in het KAMRIC MRI Center in Kampala, Oeganda. Vanuit hier kunnen de
aanpassingen op protocollen plaats vinden en adviezen worden opgesteld.
Door middel van documentonderzoek, het interview met mw. L. Vlietstra, literatuuronderzoek
en vergelijking van de protocollen betreffende contrastreacties, wordt een antwoord gezocht op
deelvraag 4. De literatuur uit 8 documenten is vergeleken aan de hand van 1 wetenschappelijk
25
artikel onderbouwd. De informatie uit dit interview, zal worden vergeleken met document, - en
literatuuronderzoek. Hierdoor kan een goed beeld ontstaan, over de huidige situatie in het
KAMRIC MRI Center in Kampala, Oeganda. Vanuit hier kunnen de aanpassingen op de
protocollen plaats vinden en adviezen worden opgesteld.
Door middel van documentonderzoek, het interview met mw. L. Vlietstra, literatuuronderzoek
en vergelijking van 6 patiënten voorlichtingsbrochures, wordt een antwoord gezocht op
deelvraag 5. De literatuur uit 1 document is aan de hand van 2 wetenschappelijke artikelen
onderbouwd. De informatie uit dit interview, zal worden vergeleken met document, - en
literatuuronderzoek. Hierdoor kan een goed beeld ontstaan over de huidige situatie in het
KAMRIC MRI Center in Kampala, Oeganda. Vanuit hier kunnen aanpassingen op de protocollen
plaats vinden en adviezen worden opgesteld.
2.8
Validiteit en betrouwbaarheid:
Door 16 wetenschappelijke artikelen, 51 documenten, 6 patiënt voorlichtingsbrochures,
4 patiënt screeningsformulieren, 4 veiligheidsprotocollen (waarvan twee mondeling zijn
toegelicht) en het interview met mw. L. Vlietstra betreffende haar veldstudie, is er een duidelijk
beeld geschapen betreffende dit onderzoek. Door deze hoeveelheid aan relevante
informatie/documenten, is op dit moment, de betrouwbaarheid met betrekking tot de
literatuurstudie van dit onderzoek hoog. Echter, aangezien er een grote afhankelijkheid is van de
ziekenhuisprotocollen, en er in de ziekenhuizen verschillende werkwijzen gehanteerd worden,
bestaat de kans, dat indien dit onderzoek opnieuw uitgevoerd zou worden, met andere
ziekenhuizen, de uitkomsten anders zijn.
Het interview na de terugkomst van mw. L. Vlietstra uit Kampala Oeganda, is naast de
protocolvergelijking en het document, - en literatuuronderzoek, van essentieel belang voor dit
onderzoek. Er is expertise verricht op locatie en er zijn gerichte vragen gesteld aan het
personeel. Hierdoor zal meer inzicht worden verkregen, over de huidige situatie en werkwijze in
het MRI Center in Kampala, Oeganda. Door deze informatie, te vergelijken met document, - en
literatuuronderzoek, zal de betrouwbaarheid en validiteit van dit onderzoek worden vergroot.
De betrouwbaarheid had nog verder kunnen worden vergroot, wanneer ikzelf ook naar Oeganda
was afgereisd of een interview was afgenomen met een plaatselijke arts of professor binnen het
KAMRIC MRI Center in Kampala, Oeganda. Echter, dit was door het korte tijdsbestek en
financieel gezien niet mogelijk.
26
27
3.
Resultaten
In dit hoofdstuk zijn deelvraag één tot en met vijf vermeld. Waarbij het volgende is uitgewerkt:
-paragraaf 3.1 deelvraag 1: Ferromagnetisch materiaal, SAR, magnetische velden, de zwangere
laborant en patiënt screening.
-paragraaf 3.2 deelvraag 2: Infectieziekten, besmettingswijze, prevalentie, Nederlandse
protocollen en de ‘nieuwe’ Oegandese protocollen.
-paragraaf 3.3 deelvraag 3: Contrastmiddelen, toedieningswijze, beeldvorming, invloed
sequentie, Nederlands protocol betreffende inbrengen van een infuus, Nederlands protocol
betreffende het GFR onderzoek en de ‘nieuwe’ Oegandese protocollen.
-paragraaf 3.4 deelvraag 4: Bijwerkingen contrastmiddelen, Nederlands protocol,
toepasbaarheid van dit protocol in Oeganda.
-paragraaf 3.5 deelvraag 5: Vergelijking onderwerpen uit patiëntenvoorlichtingsbrochures,
cultuurverschillen tussen Nederland en Oeganda, de invloed van deze cultuurverschillen,
aanpassingen om cultuurverschillen te overbruggen.
3.1
Welke aspecten zijn van belang, om veilig te kunnen werken met de Philips
Achieva 1.5T?
Deze paragraaf heeft betrekking op deelvraag 1, waarin de volgende onderwerpen aan bod
komen:
-paragraaf 3.1.1
Ferromagnetisch materiaal
-paragraaf 3.1.2
Specific Absorbtion Rate, verder in dit rapport aangeduid als SAR
-paragraaf 3.1.3
Lichamelijke effecten veroorzaakt door het statisch magnetisch veld
-paragraaf 3.1.4
Lichamelijke effecten veroorzaakt door het gradiënt magnetisch veld
-paragraaf 3.1.5
Lichamelijke effecten van het radiofrequente veld
-paragraaf 3.1.6
Zwangerschap en MRI
-paragraaf 3.1.7
Patiënten screening
3.1.1 Ferromagnetisch materiaal:
Magnetisme:
Het aantrekken of afstoten, afhankelijk van de oriëntatie van het magnetische object, het
magnetiet in ijzer is verantwoordelijk voor het magnetisme. Naast ijzer, heeft nikkel, kobalt en
ook gadolineum magnetische eigenschappen. Ferromagnetisch materiaal is het enige materiaal
dat sterk genoeg is om door de MRI (magneet) te worden aangetrokken. 7.
Voorbeelden van ferromagnetische materialen zijn:
- sierraden
- sleutels
- optische hulpmiddelen
- zuurstoffles
- ziekenhuisbed
Hierop wordt verder ingegaan bij het onderdeel ‘patiënten screening’ verderop in dit hoofdstuk.
28
Afstandsbepaling met betrekking tot ferromagnetische materialen tot de magneet, afhankelijk van
veldsterkte:
De kracht van een 1.5 Tesla MRI is in
afbeelding 2 in de eenheid g (gravity)
weergegeven. Waarbij 1g gelijk aan het
gewicht van het voorwerp. Dit betekent dat
bijvoorbeeld een zuurstoffles van 5 kg,
binnen een straal van 0.9 tot 1.2 meter met
een kracht van 50kg wordt aangetrokken
tot de MRI. 8.
Afbeelding 2.
http://www.ntvg.nl/publicatie/veiligheidsaspecten-van-39magnetic-resonance-imaging39/pdf.
In het artikel ‘Training in MRI safety’, staat aangegeven dat 1 Tesla gelijk staat aan 10.000 Gauss.
Gauss staat voor de aantrekkingskracht van het magnetisch veld. In afbeelding 3 en in het artikel
is aangegeven dat een 1.5 Tesla MRI een Gausswaarde heeft van 15.000. 3 Tesla, staat gelijk aan
30.000 Gauss. Uit dit artikel kan worden geconcludeerd, dat de magnetische aantrekkingskracht
bij een verdubbeling van de Tesla waarde, eveneens de magnetische aantrekkingskracht
verdubbelt. Een praktijkvoorbeeld is, dat eerder genoemd voorbeeld betreffende de zuurstoffles
van 5 kg, binnen een straal van 0.9 tot 1.2 meter bij gebruik van een 3 Tesla MRI, niet met een
kracht van 50 kg, maar met een kracht van 100 kg wordt aangetrokken tot de MRI. 9.
Afbeelding 3.
http://www.weill.cornell.edu/cbic/facilities/2010-MRI-Safety-Instructions.pdf
De magnetische aantrekkingskracht van de MRI neemt onevenredig af, naarmate de afstand tot
de MRI toeneemt. Hierdoor kan er geen afstandsbepaling gedaan worden met betrekking tot
ferromagnetische materialen tot de magneet, afhankelijk van de veldsterkte. Wel kan er
geconcludeerd worden dat de magnetische veldsterkte verdubbeld, bij een verdubbeling van het
aantal Tesla. Dit kan worden doorgevoerd in afbeelding nr. 2 en geeft een indicatie van de
veldsterkte op de aangegeven afstand. 8.
29
Gevaar van ferromagnetische materialen en MRI:
Het gevaar van ferromagnetische materialen, is dat kleine objecten tot een snelheid van 60 km/h
versneld kunnen worden. Door deze hoge snelheid kunnen de objecten schade aan de patiënt of
apparatuur veroorzaken. Rolstoelen en bedden kunnen al op een afstand van 4 meter tot de MRI
worden aangetrokken. 8.
In afbeelding 4 treft u een voorbeeld aan van een ziekenhuisbed, welke binnen de straal van 4
meter tot de MRI terecht is gekomen en is hierdoor aangetrokken tot de MRI. Hierbij is zowel
schade aan de apparatuur, het bed en het belangrijkste de patiënt veroorzaakt.
Afbeelding 4.
http://doctor2008.wordpress.com/tag/mri-scanners
3.1.2 SAR:
SAR staat voor 'specific absorbtion rate'. Dit staat voor de opwarming van de patiënt door het
radiofrequente veld. De SAR wordt weergegeven als de hoeveelheid joules die wordt afgegeven
in het weefsel (per kg). 10.
SAR is afhankelijk van:
-het statisch magnetisch veld
-het aantal slices
-het aantal pulsen
-duur van de pulsen en pulslengte
-fliphoek 10.
Zelfs bij hoge magnetische velden, zal de lokale temperatuur niet meer dan gemiddeld 1 graad
Celsius verhogen. Tot nu toe is 2.1 graden Celsius de maximale gemeten verhoging van de
huidtemperatuur. Wel is het zo dat de SAR waarde implantaten sterk kan verhitten. 11.
Een verhoging van de lichaamstemperatuur:
Bij patiënten met koorts brengt deze verhoging een groot risico met zich mee. De
lichaamstemperatuur van deze patiëntengroep is al verhoogd, en patiënten met koorts kunnen
de warmte veroorzaakt door deze koorts onvoldoende afvoeren. Daarbij is energie nodig voor
het afweersysteem, om van de virusinfectie af te komen. Ook kost verhitting veroorzaakt door de
MRI extra energie, waardoor in het ernstigste geval een hitteberoerte kan optreden. 12.
30
De SAR waarde is mede afhankelijk van de kracht van het statisch magnetisch veld. De sterkte
van het statisch magnetisch veld, wordt verdubbeld en dat is de SAR waarde. Dit betekent dat als
er een 3 Tesla scanner wordt gebruikt in plaats van een 1.5 Tesla scanner, dan wordt de SAR niet
alleen verdubbeld, maar verviervoudigd. 10.
De verviervoudiging van de SAR betekent bij normaal gebruik, (waarbij volgens de normen van
de FDA en IEC bij een Whole body scan 2W/kg toegestaan is, wat gelijk staat aan 2 joule per 360
seconde / kg.) dat deze nieuwe waarde 8 joule per 360 seconde / kg bedraagt. Deze nieuwe
waarde valt buiten de normen van de FDA en IEC en om deze waarden wederom binnen de
normen van de FDA en IEC te laten vallen, dient de scantijd en scanparameters aangepast te
worden. Daarnaast is het gewicht van de patiënt ook van invloed op de SAR waarde, wat
betekent, dat bij een patiënt met een hoog gewicht, de SAR waarde extra moet worden
gemonitord. Uit bovenstaande blijkt, dat het reguleren van de SAR waarde bij een 1.5 Tesla MRI
toestel makkelijker is als bij een 3 Tesla toestel, waar eerder verhitting plaatsvind.
Richtlijnen SAR waarde:
Er zijn twee organisaties die richtlijnen hebben opgesteld voor de maximale SAR waarden, dit
zijn de FDA (US Food and Drug Administration) en het IEC (International Electrotechnical
Commision). Het IEC heeft richtlijnen voor Europese landen opgesteld. Deze richtlijnen zijn:
-Level 0 (normaal gebruik):
Whole body 2W/kg; Hoofd 3.2W/kg; Hoofd of Torso lokaal 10W/kg; Extremiteiten lokaal 20W/kg.
-Level 1 (extra controle):
Whole body 4W/kg; Hoofd 3.2W/kg; Hoofd of Torso lokaal 10W/kg; Extremiteiten lokaal 20W/kg.
-Level 2
Alle waarden hoger dan Level 1. 11.
Deze waarden zijn een gemiddelde over een scantijd van 6 minuten. 11.
Om de SAR waarde zo laag mogelijk te houden, kan het volgende gedaan worden:
-kleinere flip-hoek
-langere repetitietijd
De aanpassing van bovenstaande punten, kan invloed hebben op de beeldkwaliteit. Dit is niet
nader onderzocht in verband met de scope van het onderzoek. 11.
3.1.3 Lichamelijke effecten veroorzaakt door het statische magnetische veld:
Het statisch magnetisch veld rondom de MRI-scanner is permanent aanwezig. Het magnetisch
veld staat altijd aan, ook als er geen MRI-onderzoek wordt uitgevoerd. 13.
De frequentie van het statische magnetische veld is 0 Hertz, wat betekent dat er geen golflengte
aanwezig is. Doordat de frequentie 0 is, heeft dit veld geen invloed op het menselijk lichaam,
tenzij er beweging in het veld plaatsvindt, zoals het beweging van de patiënt of beweging van
interne organen zoals bloeddruk of hartslag. Hierdoor zullen er acute effecten ontstaan,
waaronder een gevoel van misselijkheid of draaierigheid. Dit zijn tijdelijke effecten maar het
geeft wel aan dat er een sprake is van een veiligheidsrisico voor bijvoorbeeld artsen die
operaties binnen de MRI units uitvoeren. 14.
Over de effecten op later termijn is nog niets bekend, aangezien er nog geen goed uitgevoerde
epidemiologische of lange termijn studies zijn uitgevoerd. 14.
31
3.1.4 Lichamelijke effecten veroorzaakt door het gradiënt magnetische veld:
Meerdere malen wordt het gradiënt magnetische veld aan en uit gezet tijdens het MRI
onderzoek. Dit aan en uit zetten, in combinatie met het statische magnetische veld, zorgt voor
het MRI signaal en veroorzaakt ook het kenmerkende MRI geluid.
Het gradiënt magnetische veld kan bij de meest gevoelige personen, ongeacht de magneetsterkte
van de MRI, elektrische velden binnen in het menselijk lichaam veroorzaken, waardoor zenuwen
gestimuleerd kunnen worden. Een gevolg hiervan is dat er onwillekeurige
spiersamentrekkingen plaats kunnen vinden. 15.
3.1.5 Lichamelijk effecten veroorzaakt door het radiofrequente veld:
Magin, R.L., Lee, J.K., Klintsova, A., Carnes, K.I. en Dunn, F., beschrijven in het artikel “Biological
effects of long-duration, high-field (4T) MRI on growth and development in the mouse.” Het
volgende:
"Uit een onderzoek waarin de verhitting (in het slechtste scenario) van de patiënt tijdens
een MRI onderzoek werd bepaald, is gebruik gemaakt van verdoofde ongeschoren schapen.
De schapen ondergingen MR onderzoeken waarbij een 1.5 Tesla, is gebruikt. Acht schapen
kregen "whole body" MRI´s waarbij de schapen werden blootgesteld aan het radiofrequente
veld met SAR waarden van 1.5 tot 4.0 W/kg terwijl de temperatuur in het rectum en de
huid werd gemeten. In dit experiment is de "deep body" temperatuur 2 graden verhoogd
met een gemiddelde SAR waarde van 4.0 W/kg tijdens een blootstelling van meer als 82
minuten." 16.
Uit dit onderzoek blijkt dat de SAR wordt veroorzaakt door het radiofrequente veld, waarbij de
duur van de pulsen en de pulslengte van het radiofrequente veld verantwoordelijk is voor de
SAR waarde.
3.1.6 Zwangerschap en MRI:
Wet en Regelgeving:
In de Arbowet, artikel "Using MRI safely, Practical rules for employees", is het volgende
beschreven ten aanzien van de veiligheid van de zwangere werknemer:
“ De werkgever zorgt ervoor (in samenwerking met de werknemer), dat het werk geen
negatieve effecten heeft op de gezondheid en veiligheid van de werknemer. In deze
wetgeving wordt ook specifiek gesproken over de kwetsbare groepen die extra aandacht
verdienen, zoals zwangere werknemers.
Werksituatie 2:
De situatie waarin de laborant tijdens het scannen in de MRI ruimte aanwezig is.
Werksituatie 3:
De laborant is deels of geheel in de scanner tijdens het scannen.
Overwogen kan worden om de zwangere werknemer uit werksituatie 2 en 3 te halen als
voorzorgsmaatregel." 17.
Er zijn wetten en regels voor het werken met de MRI, maar er zijn geen specifieke maatregelen
die genomen dienen te worden als de laborant zwanger is. In het artikel "Using MRI safely,
Practical rules for employees", staat wel aangegeven dat de werkgever kan overwegen om de
laborant aangepast werk te laten doen, maar de werkgever bepaalt wat er gebeurd.
32
Het magnetische veld waaraan de zwangere laborant wordt blootgesteld is het statisch
magnetisch veld, aangezien deze permanent en ook buiten de scanner aanwezig is. Het
radiofrequente veld en gradiënt magnetisch veld zijn alleen tijdens het onderzoek aanwezig en
binnen de MRI opening. De zwangere laborant is tijdens het onderzoek niet aanwezig in de MRI
ruimte.
Voorgaand onderzoek met betrekking tot de invloed van het statisch magnetisch veld in de
werkomgeving:
Uit onderzoek, uitgevoerd door Magnavita, N., Fileni, A., in het artikel "Occupational risk among
magnetic resonance workers. Analysis of the literature." is het volgende gebleken:
“dat het statisch magnetisch veld van de MRI in vitro veranderingen kan induceren in
enzymen, de oriëntatie van macromoleculen en subcellulaire componenten kan veranderen,
vervorming van ionbindingen en magnetohydrodynamische effecten kan induceren." 18.
(vertaling uit het Engels)
Uit onderzoek, uitgevoerd door Schenk, J.F., in het artikel “Safety of strong, static magnetic
fields”, is het volgende gebleken:
"Er is geen wetenschappelijk bewijs die een gevaar voor de gezondheid door het statisch
magnetisch veld aantoont. De hoge graad van patiënt veiligheid in hoge magnetische
velden, komt door de kleine magnetische gevoeligheid van menselijk weefsel en het
ontbreken van ferromagnetische componenten in dit weefsel." 19.
(vertaling uit het Engels)
Uit het onderzoek in artikel “occupational risk among magnetic resonance workers”, blijkt dat
het statisch magnetisch veld van de MRI in vitro veranderingen kan induceren in enzymen, de
oriëntatie van macromoleculen en subcellulaire componenten kan veranderen, vervorming van
ionbindingen en magnetohydrodynamische effecten kan induceren, terwijl in het artikel “safety
of strong magnetic fields”, blijkt dat er geen bewijs is voor gevaar bij blootstelling aan het
statisch magnetisch veld. Tussen deze artikelen vindt contradictie plaats, daarom is gekeken
naar de broncriteria: Beide artikelen komen van een betrouwbare bron “Journal of magnetic
resonance”. Het eerste artikel is in 1995 gepubliceerd en het tweede artikel is in 2000
gepubliceerd. Vanuit deze gegevens moet tweede recentere artikel aangehouden worden.
Echter, het eerste artikel geeft aan wat er zou kunnen gebeuren, terwijl het tweede artikel
aangeeft dat er tot op heden nog geen schadelijke effecten zijn bewezen, waarmee beide
artikelen relevant zijn in dit onderzoek.
De consequenties voor het ongeboren kind als de zwangere laborant in het statisch magnetisch
veld blijft werken:
Uit onderzoek, uitgevoerd door Zimmermann, B. en Hentschel, D., in het artikel “Effect of a static
magnetic field (3.5T) on the reproductive behavior of mice, on the embryo and fetal
development and on selected hematologic parameters”, is het volgende gebleken:
"In een experiment met muizen is gebleken dat het hoge statisch magnetisch veld het
paringsgedrag beïnvloedt, maar dat het niet van invloed is op de fysiologische parameters."
20. (vertaling uit het Engels)
Uit onderzoek, uitgevoerd door Magin, R.L., Lee, J.K., Klintsova, A., Carnes, K.I. en Dunn, F., in het
artikel “Biological effects of long-duration, high-field (4T) MRI on growth and development in
the mouse.”, is het volgende gebleken:
"In een experiment met muizen, zijn geen significante veranderingen in de foetale groei
aangetoond in de dieren die zijn blootgesteld aan het magnetisch veld." 21.
(vertaling uit het Engels)
33
De enige wetenschappelijke artikelen die gevonden zijn over de consequenties voor het
ongeboren kind, tijdens het werken van de zwangere laborant in het statisch magnetisch veld,
zijn onderzoeken met muizen. In beide artikelen is het resultaat geweest dat er geen significante
veranderingen in de fysiologische parameters en de foetale groei zijn geconstateerd. Hiermee is
aangetoond dat bij gebruik van een magneetsterkte van 3.5 en 4 Tesla er bij muizen geen
consequenties zijn voor het verblijven in het statisch magnetisch veld. Hieruit kan
geconcludeerd worden, dat bij de lichtere 1.5 Tesla MRI er eveneens geen consequenties zijn
voor het verblijven in het statisch magnetisch veld.
3.1.7 Patiënt screening:
Er zijn vier formulieren: patiënten screening naast elkaar gelegd en onderstaande punten komen
hierin overeen:
Onderdelen in patiënt screening formulier
formulier formulier formulier formulier
1
2
3
4
Pacemaker/AICE/ICD
Nervus vagus stimulator (bij epilepsie)
Neurostimulator
Cochleair implantaten
Bloedvaten clips
Hydrocephaluspomp/insulinepomp/medicijnpomp
Stemprothese
Stents
Gehoorbeentjes implantaten
Clip in maag of darmkanaal
(resten van) Granaatscherven of kogels
Metaalsplinters in het oog/ogen
Operatiemateriaal (schroeven protheses etc...)
Lensimplantaat
Overige implantaten
Claustrofobie
Gevoeligheid voor contrastmiddelen
Verminderde nierfunctie
Diabetes mellitus
Niet uitneembaar kunstgebit
Gewicht
Lengte
Zwangerschap
Naam
Plaats
Geboortedatum
Handtekening
Naam laborant
Datum ondertekening
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
De gebruikte screeningsformulieren, treft u aan in bijlage 5.
34
De onderdelen die in minimaal 3 formulieren patiënt screening voorkomen, zullen in het nieuwe
patiënt screening formulier opgenomen worden. Deze onderdelen zijn in bovenstaande tabel
dikgedrukt.
De onderdelen die minder als drie keer vermeld zijn:
-nervus vagus stimulator
-stemprothese
-clip in maag of darmkanaal
-lensimplantaat
-claustrofobie
-gevoeligheid voor contrastmiddelen
-verminderde nierfunctie
-diabetes mellitus
-kunstgebit
-lengte
-plaats ondertekening
-naam laborant
-datum ondertekening
Verklaring:
-de nervus vagus stimulator, is een techniek die gebruikt wordt bij een zeer kleine
patiëntengroep, met een bepaald type epilepsie en waarbij de nervus vagus beschadigd is. Het
vermoeden is, dat deze techniek slechts in 1 formulier is opgenomen, omdat dit een vrij nieuwe
techniek is en voor een hele kleine patiëntengroep van toepassing is. Daarnaast staat het in het
patiëntendossier aangegeven of de patiënt een nervus vagus stimulator heeft.
-de stemprothese is eveneens een vrij nieuwe techniek die bij een zeer kleine patiëntengroep
gebruikt wordt, na een strottenhoofd resectie. Dit onderdeel is eveneens slechts in één patiënten
screening formulier opgenomen. De reden hiervan zou eveneens kunnen zijn dat deze gegevens
al in het patiëntendossier aanwezig is.
-clips in het maag/darmkanaal staat twee maal aangegeven en lensimplantaat staat slechts één
maal aangegeven. Wederom staan deze gegevens in het patiëntendossier aangegeven, maar er
dient natuurlijk altijd aan de patiënt gevraagd te worden of de patiënt medische ingrepen heeft
ondergaan, en zo ja, welke.
de vragen over:
- claustrofobie
- gevoeligheid voor contrastmiddelen
- verminderde nierfunctie
zijn vermoedelijk in minder dan drie patiënten screening formulieren opgenomen, omdat dit
voor de patiënt lastig te beantwoorden kan zijn. Het kan zijn dat de patiënt zich niet bewust is
van bovenstaande onderdelen en hier geen antwoord op kan geven. Voor de verminderde
nierfunctie dient een GFR test uitgevoerd te worden, de patiënt kan zelf niet bepalen of de
nierfunctie verminderd is. En of iemand last heeft van claustrofobie wordt pas duidelijk in de
onderzoeksruimte, en zeker als de patiënt nog nooit eerder een MRI heeft ondergaan.
35
De onderdelen:
- lengte
- plaats ondertekening
- naam van de laborant en datum ondertekening
zijn eveneens in minder dan drie patiënten screening formulieren voorgekomen. De lengte is
nodig voor de bepaling van de hoeveelheid contrastmiddel, maar dit is niet bij iedere patiënt aan
de orde. Dit zou de reden kunnen zijn dat dit niet overal is opgenomen. De naam van de laborant
is privacy gevoelig en de plaats van ondertekening is altijd in het ziekenhuis en daarom minder
relevant. De datum van ondertekening staat niet overal aangegeven, maar persoonlijk vind ik dit
wel relevant, met namen om eventueel op een later moment het screening formulier terug te
zoeken/vinden in geval van calamiteiten.
Het nieuw opgestelde patiënten screening formulier voor Oeganda, hoeft niet aangepast te
worden aan de Oegandese praktijksituatie, aangezien de vermelde onderdelen in elk land gelijk
zijn.
De onderdelen die meer dan drie keer vermeld zijn:
Behalve de onderdelen die in verband met ferromagnetisch materiaal in het patiënt
screeningsformulier opgenomen zijn, zijn ook het gewicht, zwangerschap, geboortedatum en
handtekening opgenomen.
Verklaring:
Het gewicht is in het patiëntscreeningformulier opgenomen, omdat het gewicht van de patiënt
met vele punten in verband staat, het gewicht is nodig om:
-de GFR waarde te kunnen berekenen, zodat er bepaald kan worden of de GFR binnen de marge
valt.
-de hoeveelheid contrast te berekenen, welke nodig is voor bepaalde MRI onderzoeken.
-de SAR waarde te berekenen. Het gewicht van de patiënt staat in direct verband met de hoogte
van de SAR waarde.
De vraag of de patiënt zwanger is, is in het formulier opgenomen, omdat hier nog vrij weinig
over bekend is en er geen onnodige risico’s genomen worden. Bij zwangerschap wordt gekeken
of het onderzoek uitgesteld kan worden.
De geboortedatum is in het formulier opgenomen, zodat het juiste patiënt screeningsformulier
bij de juiste patiënt gehouden wordt. In het bijzonder bij patiënten met dezelfde achternaam.
De handtekening van de patiënt is opgenomen, zodat er bij incidenten kan worden aangetoond
dat de patiënt van alle aspecten op de hoogte was.
36
37
3.2 Welke aspecten zijn van belang, om veilig te kunnen werken met patiënten
met infectieziekten?
Deze paragraaf heeft betrekking op deelvraag 2, waarin de volgende onderwerpen aan bod
komen:
-paragraaf 3.2.1
Tuberculose
-paragraaf 3.2.2
Clostridium
-paragraaf 3.2.3
Hepatitis B en C
-paragraaf 3.2.4
MRSA
-paragraaf 3.2.5
HIV
-paragraaf 3.2.6
Besmettingswijzen van bovenstaande infectieziekten
-paragraaf 3.2.7
Huidige situatie in Oeganda
-paragraaf 3.2.8
Protocol met betrekking tot aerogene infectieziekten
-paragraaf 3.2.9
Protocol met betrekking tot huid overdraagbare infectieziekten
-paragraaf 3.2.10
Protocol met betrekking tot bloedcontact overdraagbare infectieziekten
-paragraaf 3.2.11
Protocol met betrekking tot de desinfectie van de onderzoeksruimte
-paragraaf 3.2.12
Protocol met betrekking tot een goede handhygiëne
-paragraaf 3.2.13
Aanvulling op bovengenoemde protocollen
Zoals tevens in de inleiding is aangegeven, is één van de oorzaken van de Oegandese
gezondheidsproblemen, het ontbreken van de kennis tussen hygiëne en ziekte. In deze paragraaf
zijn meerdere infectieziekten beschreven, waarbij wordt getracht meer inzicht te geven in de
infectieziekten, welke vorm van hygiëne er toegepast dient te worden, en welke aanpassingen er
gedaan dienen te worden om deze werkwijze in de Oegandese praktijk te laten slagen.
3.2.1 Tuberculose
Deze infectieziekte wordt veroorzaakt door bacteriën van het Mycobacterium tuberculosiscomplex. Longtuberculose is de meest voorkomende vorm, maar deze bacterie kan ernstige
infecties veroorzaken door het hele lichaam. Bij niet of niet goed behandelen kan de ziekte een
dodelijk gevolg hebben. 22.
Besmettingswijze:
Aërogeen
Prevalentie Oeganda:
Uit onderzoek, uitgevoerd door het Ministery of Health Republic of Uganda, in het artikel
“TB/Leprosy”, is het volgende gebleken:
"In Oeganda blijft tuberculose een groot gezondheidsprobleem, met een jaarlijkse
incidentie van 330 besmettingen en 136 nieuwe positieve besmettingen per 100.000
inwoners per jaar." 23.
3.2.2 Clostridium
Clostridium is diarree waarbij de darmbacterie clostridium difficile is aangetroffen in de
ontlasting. Deze bacterie bevindt zich in de darm en richt daar geen schade aan. Pas als de
drager van deze bacterie bepaalde antibiotica gebruikt, en zijn/haar weerstand ernstig
afgenomen is, kan deze bacterie gaan uitgroeien en gifstoffen produceren waar mensen ziek van
worden. De weerstand kan afnemen na een operatie of door immuun onderdrukkende
medicijnen. 24.
38
Besmettingswijze:
Direct huidcontact
Prevalentie Oeganda:
Deze gegevens zijn niet bekend. Hier is geen onderzoek naar gedaan in Oeganda.
3.2.3 Hepatitis B en C
Hepatitis B:
Deze variant van hepatitis kan in twee vormen voorkomen: als een acute infectie met milde
ziekteverschijnselen, soms zelfs zonder klachten. Deze milde vorm kan overgaan in een
chronische infectie, of als een acute infectie met een heftig ziektebeeld (moeheid, koorts,
gewrichtsklachten en geelzucht). 25.
Besmettingswijze:
Seksueel contact en bloedcontact
Prevalentie Oeganda:
Uit onderzoek, uitgevoerd door Ochola, E., Ocama, P., Orach, C.G., Nankinga, Z.K., Kalyango, J.N.,
McFarland, W. en Karamagi, C., in het artikel “High burden of hepatitis B infection in Northern
Uganda: results of a population-based survey", is het volgende gebleken:
"Uit een onderzoek waarbij 790 respondenten zijn geanalyseerd, blijkt dat 17.6% een
hepatitis B infectie heeft". 26.
Hepatitis C:
Hepatitis C is een virale leveraandoening, waarbij de overdracht van HCV (Hepatitis C Virus)
hoofdzakelijk plaatsvindt via bloed-bloed contact. 27.
Besmettingswijze:
Bloedcontact
Prevalentie Oeganda:
Uit onderzoek, uitgevoerd door Seremba, E., Ocama, P., Opio, C.K., Kagimu, M., Thomas, D.L.,
Yuan, H.J., Attar, N. en Lee, W.M., in het artikel "Poor performance of hepatitis C antibody tests in
hospital patients in Uganda.", is het volgende gebleken:
"Uit een onderzoek waarbij 380 respondenten zijn onderzocht, blijkt dat 48 (13%) van de
respondenten besmet is met Hepatitis C." 28.
3.2.4 MRSA
MRSA, is een bacterie die veel voorkomt bij gezonde mensen, zonder dat men hier last van heeft.
MRSA is ongevoelig voor behandeling met de meeste antibiotica en daarom moeilijk te
behandelen. Vooral mensen met een verminderde weerstand lopen een verhoogde kans op een
infectie door de MRSA-bacterie. De bacteriën zitten voornamelijk op de huid en in de neus van
de 'drager'. Ook kunnen deze bacteriën voorkomen in keel, darmen en urine. In zeldzame
gevallen kan er een bloedvergiftiging, botinfectie of longontsteking ontstaan. 29.
Besmettingswijze:
Direct huidcontact
39
Prevalentie Oeganda:
Uit onderzoek, uitgevoerd door Kateete D.P., Namazzi S., Okee M., Okeng A., Baluku H., Musisi
N.L., Katabazi F.A., Joloba M.L., Ssentongo R. en Najjuka F.C., in het artikel "High prevalence of
methicillin resistant Staphylococcus aureus in the surgical units of Mulago hospital in Kampala,
Uganda.", is het volgende gebleken:
"Er is een beperkte hoeveelheid aan data over MRSA in Oeganda, aangezien in meerdere
'lage inkomsten' landen, de routine voor MRSA detectie niet betaalbaar is. Uit onderzoek
tussen het verschil in werking tussen oxacillin en CHROMagar blijkt dat de MRSA
prevalentie met oxacillin 46 % is onder patiënten, medewerkers in de gezondheidszorg en
omgeving. De prevalentie met CHROMagar is 29%." 30.
In dit onderzoek wordt uitgegaan van de prevalentie onderzocht met oxacillin (46%), aangezien
dit de standaard methode is om MRSA te diagnosticeren. 31.
3.2.5 HIV
HIV is een virus dat de afweer bij mensen verzwakt en is overdraagbaar via seksueel en
bloedcontact. Dit virus kan de ziekte aids veroorzaken. Het is mogelijk dat een persoon jaren
geïnfecteerd is met het HIV virus voordat uiteindelijk de symptomen van aids zich openbaren.
Een kenmerk van aids is een opeenvolging van infecties die alleen optreden bij een verminderde
weerstand. 32.
Besmettingswijze:
Seksueel contact en bloedcontact
Prevalentie Oeganda:
Uit onderzoek, uitgevoerd door het bedrijf AVERTing, in het artikel "HIV en AIDS in Uganda", is
het volgende gebleken:
"In de statistieken uit 2012 blijkt dat 7.2 % van de Oegandese populatie besmet is met HIV.
Geschat zijn dit ongeveer 1.4 miljoen mensen, waaronder 190.000 kinderen." 33.
3.2.6 Besmettingswijzen van bovenstaande infectieziekten:
-aërogeen
-huid contact
-bloed contact
3.2.7 Huidige situatie in Oeganda:
Op dit moment zijn er geen protocollen voor de omgang met infectieziekten. Als de patiënt met
een zichtbare huidinfectie binnenkomt, worden er handschoenen aangetrokken. Bij het plaatsen
van een infuus wordt altijd met handschoenen gewerkt vanwege het risico op HIV.
Er staat een niet afgesloten grootverpakking desinfecteermiddel welke officieel bestemd is voor
eenmalig gebruik. Hiermee wordt de locatie voor het infuus gesteriliseerd. Er is geen stuwband
aanwezig, maar aan het verkrijgen hiervan wordt gewerkt. De locatie wordt met een steriele
naald aangeprikt en er wordt een infuus geplaatst. Het plaatsen van een infuus wordt altijd met
handschoenen gedaan i.v.m. de kans op HIV besmetting.
40
3.2.8 Protocol met betrekking tot aerogene infectieziekten
Nederlands protocollen met betrekking tot voorkoming besmetting van aerogene infectieziekten:
Protocol ziekenhuis 1:
-eenpersoonskamer met sluis
-het isolatiemasker wordt opgezet in de sluis
-bezoekers melden zich bij verpleegpost, hier krijgen ze instructie bij vertrek: handhygiëne
Voor het volledige protocol, zie bijlage 6.
Protocol ziekenhuis 2:
-mits mogelijk wordt de patiënt aan het einde van de dag gepland
-de patiënt krijgt een neusmondmasker
-de patiënt wordt in de onderzoeksruimte ontvangen (niet in wachtkamer)
-na patiëntencontact: handdesinfectie met alcohol
-reinig en desinfecteer al het materiaal en de omgeving, welke in contact is geweest met de
patiënt
-voer linnengoed en afval af
Voor het volledige protocol, zie bijlage 7.
Protocol Infectiepreventie van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu:
-patiënt wordt met schone kleding en schoon beddengoed vervoerd
-de patiënt krijgt een mondneusmasker voor
-na patiëntencontact: handdesinfectie met alcohol
-medisch en verpleegkundig materiaal dat in direct contact met de patiënt is geweest moet
worden gereinigd en gedesinfecteerd. 34.
Nieuw 'standaard' protocol:
- plan de patiënt als laatste patiënt van de dag
-de patiënt krijgt een neusmondmasker voor transport naar de onderzoeksruimte en tijdens het
onderzoek
-de patiënt wordt in de onderzoeksruimte ontvangen (niet in de wachtkamer)
-na patiëntencontact: handdesinfectie met alcohol
-reinig en desinfecteer het medisch en verpleegkundig materiaal en de omgeving, wat contact
met de patiënt heeft gehad
-voer het linnengoed af
Dit 'nieuwe' protocol, is een samenvoeging van protocol: twee en drie. Protocol één is vooral
gericht op het betreden van een patiëntenkamer, waarbij aerogene isolatie wordt toegepast.
Protocol twee en drie zijn in deze situatie beter geschikt voor het nieuwe 'standaard' protocol.
Aanpassing protocol voor Oeganda:
-plan de patiënt als laatste patiënt van de dag.
Op dit moment is er in het KAMRIC MRI Center in Kampala, Oeganda, geen patiënten
planning, er niet bekend hoeveel patiënten er komen en hoe laat de patiënten aanwezig
zullen zijn. Dit punt is hierom nog niet van toepassing in de Oegandese praktijksituatie.
-de patiënt krijgt een neusmondmasker voor transport naar de onderzoeksruimte en tijdens het
onderzoek.
Er zijn in het KAMRIC MRI Center in Kampala, Oeganda, nog geen neusmondmaskers
aanwezig. Deze kunnen echter al voor € 1.25 per 10 stuks worden aangeschaft. 35.
-de patiënt wordt in de onderzoeksruimte ontvangen (niet in de wachtkamer)
-na patiëntencontact: handdesinfectie met alcohol
41
-reinig en desinfecteer het medisch en verpleegkundig materiaal en de omgeving, alles wat met
de patiënt contact heeft gehad.
Voor dit punt binnen het protocol dient een extra protocol opgesteld te worden met
betrekking tot een goede reiniging van de onderzoeksruimte.
-voer het linnengoed af
3.2.9 Protocol met betrekking tot huid overdraagbare infectieziekten
Nederlands protocollen met betrekking tot voorkoming besmetting van huid overdraagbare
infectieziekten:
Protocol ziekenhuis 1:
-eenpersoonskamer zonder sluis
-draag een isolatieschort bij direct patiëntencontact
-draag handschoenen
-na patiëntencontact: handdesinfectie met alcohol
Voor het volledige protocol, zie bijlage 6.
Protocol ziekenhuis 2:
-ontvang de patiënt direct in de onderzoeksruimte
-plaats een waarschuwingsbord op de deur
-draag handschoenen
-draag een wegwerpschort bij risico contact patiëntmateriaal
-draag een isolatieschort bij intensief patiëntencontact
-draag bij opruimen de handschoenen en het wegwerpschort
-reinig en desinfecteer het materiaal en de omgeving dat in direct patiëntencontact is geweest
-na opruimen kan de waarschuwingskaart op de deur verwijderd worden
Voor het volledige protocol, zie bijlage 7.
Protocol Infectiepreventie van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu:
-draag handschoenen
-na uittrekken van de handschoenen worden de handen gereinigd met alcohol
-de patiënt wordt vervoerd met schone kleding en schoon beddengoed
-medisch en verpleegkundig materiaal dat in direct contact met de patiënt is geweest, moet
worden gereinigd en gedesinfecteerd 36.
Nieuw 'standaard' protocol:
-ontvang de patiënt direct in de onderzoeksruimte
-plaats een waarschuwingsbord op de deur
-draag handschoenen
-draag een wegwerpschort bij risico contact patiëntmateriaal
-draag bij het opruimen het wegwerpschort en handschoenen
-reinig en desinfecteer het materiaal dat in contact met de patiënt is geweest
-na uittrekken van de handschoenen worden de handen met alcohol gedesinfecteerd
-verwijder het waarschuwingsbord
Dit 'nieuwe' protocol, is een samenvoeging van protocol: twee en drie. Protocol één is vooral
gericht op het betreden van een patiëntenkamer. Protocol: twee en drie zijn in deze situatie
beter geschikt voor het nieuwe 'standaard' protocol.
42
Aanpassing protocol voor Oeganda:
-ontvang de patiënt direct in de onderzoeksruimte
-plaats een waarschuwingsbord op de deur
Dit waarschuwingsbord is nog niet aanwezig, maar zal naast de protocollen bij dit
product meegeleverd worden.
-draag handschoenen
-draag een wegwerpschort bij risico contact patiëntmateriaal
Er zijn in het KAMRIC MRI Center Kampala, Oeganda, geen wegwerpschorten aanwezig.
Deze kunnen al ingekocht worden voor €3.50 per 12 stuks. 37.
-draag bij het opruimen het wegwerpschort en handschoenen
-reinig en desinfecteer het materiaal dat in contact met de patiënt is geweest
Voor dit punt binnen het protocol dient een extra protocol opgesteld te worden met
betrekking tot een goede reiniging van de onderzoeksruimte.
-na uittrekken van de handschoenen, worden de handen met alcohol gedesinfecteerd
3.2.10 Protocol met betrekking tot bloedcontact overdraagbare infectieziekten
Nederlands protocollen met betrekking tot voorkoming besmetting van bloedcontact
overdraagbare infectieziekten:
Protocol ziekenhuis 1 en 2 ontbreekt.
Protocol Infectiepreventie van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu:
-gebruik waar van toepassing oogbescherming, mondneusmasker, handschoenen en
beschermende kleding
-steek geen gebruikte naald terug in het hoesje, maar in de naaldcontainer
-zet geen doppen terug op injectienaalden
-buig of breek naalden niet
-gebruik bij voorkeur naalden met een ingebouwd veiligheid- en beschermingsmechanisme 38.
Aangezien uit de ontvangen ziekenhuisprotocollen dit onderdeel ontbrak, is de keuze gemaakt
om het protocol van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu aan te houden voor de
'standaard'. Dit is een overheidsorgaan, en de protocollen van dit orgaan zijn een leidraad voor
de ziekenhuizen.
'Standaard' protocol:
-gebruik waar van toepassing handschoenen en beschermende kleding
-steek geen gebruikte naald terug in het hoesje, maar in de naaldcontainer
-zet geen doppen terug op injectienaalden
-buig of breek naalden niet
-gebruik bij voorkeur naalden met een ingebouwd veiligheid- en beschermingsmechanisme
Aanpassing protocol voor Oeganda:
Er dienen geen aanpassingen gedaan te worden aan het ‘Standaard’ protocol. Het ‘Standaard’
protocol kan in de Oegandese praktijksituatie in gebruik genomen worden.
43
3.2.11 Protocol met betrekking tot de desinfectie van de onderzoeksruimte
Niet alleen de persoonlijke hygiënische maatregelen zijn van belang om de kans op overdracht
van infectieziekten zo sterk mogelijk te verminderen, de reiniging/desinfectie van de
onderzoeksruimte is net zo belangrijk. Er is gebleken dat elke laborant in het KAMRIC MRI
Center Kampala, Oeganda, een eigen werkwijze/volgorde heeft met betrekking tot het reinigen
van de onderzoeksruimte. Voor kwaliteitsbeheer met betrekking tot hygiëne dient één richtlijn
opgesteld te worden. In Oeganda zijn er veel patiënten met infectieziekten die behandeld
worden en dient de hygiëne sterk in acht genomen te worden.
In het “Dossier Handhygiëne”, geschreven door Ronne, de N., is het volgende protocol met
betrekking tot omgevingsreiniging aangegeven:
-“de vloeren dienen regelmatig gereinigd te worden, met normale huishoudproducten
- bij bevuiling met bloed of lichaamsvochten:
- eerst verwijderen door middel van absorberend wegwerpmateriaal
- na reiniging desinfecteren met alcohol. (kleine oppervlakken)
- na reiniging desinfecteren met chlooroplossing. (grote oppervlakken i.v.m. brandgevaar)
- de onderzoekstafel of kussen dienen in geval van bevuiling gereinigd en ontsmet te worden
- bij aanwezigheid van bloed of lichaamsvochten moet aanvullend gedesinfecteerd worden met
alcohol
- naspoelen en afdrogen zijn hierbij belangrijk” 39.
Het protocol hoeft voor de praktijksituatie in Oeganda niet aangepast te worden. Wel wordt
aangeraden om van regelmatig, dagelijks te maken, aangezien er in de Oegandese cultuur een
ander tijdsperspectief aanwezig is.
Een extra aandachtspunt is, dat de gemiddelde inwerktijd van de desinfectiemiddelen zo’n 60
minuten bedraagt om het MRSA en Hepatitis B virus uit te schakelen. Voor de Tuberculose
bacterie is dit zelfs vier uur. Het gewenste resultaat, wordt alleen bereikt als deze inwerktijd
aangehouden wordt. 40.
Deze lange inwerktijd, betekent dat er extra rekening gehouden dient te worden bij patiënten
die mogelijk een infectieziekte bij zich dragen. Bij voorkeur worden deze patiënten aan het eind
van de dag geholpen. Aangezien er nog niet met een afsprakensysteem wordt gewerkt, is dit een
uitdaging, maar ook een extra motivatie om toch via een afsprakensysteem te werken.
3.2.12 Protocol met betrekking tot een goede handhygiëne
Hierbij wordt gekeken naar:
- persoonlijke accessoires
- reiniging met zeep
- reiniging met alcohol
Een goede handhygiëne is van uiterst belang. Zowel de veiligheid van de patiënt, als voor de
laborant, maar wat zijn nu eigenlijk de momenten dat handhygiëne noodzaak is? Er zijn vijf
momenten van belang:
- voor het aanraken van de patiënt
- voor het starten van een procedure
- na een procedure of bij blootstelling aan lichaamsvocht
- na het aanraken van de patiënt
- na het aanraken van de patiënt omgeving 41.
44
Persoonlijke accessoires:
De persoonlijke accessoires die in beschouwing genomen worden, zijn:
-trouwring
-armbanden
-kunstnagels
-nagellak
Deze accessoires vormen een haard van micro-organismen. Daarnaast bestaat ook het risico van
het schaden van de patiënt, door bijvoorbeeld een armbandje dat langs de huid of een wondje
komt.
Uit het artikel “Hospitals say long nails bacteria risk to patiënts”, geschreven door C. Clark, is het
volgende gebleken:
Uit meerdere onderzoeken, uitgevoerd door ‘Centers for Disease Control and
Prevention’, is gebleken dat lange nagels, of nepnagels en bron zijn van bacteriën en
virussen, zelfs bij goede handhygiëne. Deze bacteriën en virussen vormen in het
bijzonder een gevaar voor patiënten met een verminderd afweersysteem. Het dragen van
handschoenen, biedt gedeeltelijk bescherming, maar lange nagels kunnen het plastic
scheuren. Om de handschoenen met lange nagels aan te kunnen trekken, worden de
handschoenen aangeraakt, waarbij de bacteriën en/of virussen doorgegeven kan
worden.
(vertaald uit het Engels) 42.
Uit onderzoek, uitgevoerd door Al-Allak, A., Sarasin, S., Key, S., Morris-Stiff, G., in het artikel
“Weddingrings are not a significant source of bacterial contamination following surgical
scrubbing”, is het volgende gebleken:
“Ondanks bewijs dat het dragen van ringen de microbiële hoeveelheid verhogen, is er op
dit moment niets dat bewijst dat deze bacteriën niet te verwijderen zijn door een goede
handhygiëne. Uit deze studie is gebleken, dat de traditionele trouwring geen bron van
bacteriën is na een goede handhygiëne, en er is dan ook geen noodzaak om deze te
verwijderen”.
(vertaald uit het Engels) 43.
Uit bovenstaande artikelen blijkt dat lange nagels, nepnagels en sierraden een bron van
bacteriën zijn en gevaar vormen voor patiënten met een verminderd afweersysteem. Er is ook
aangetoond dat het dragen van een traditionele trouwring, bij goede handhygiëne geen
probleem. In dit rapport wordt aangeraden, om accessoires, uitgezonderd een trouwring, uit
hygiënisch oogpunt en infectie preventie, niet te dragen op de werkvloer.
45
Handdesinfectie met zeep:
Voor aanvang van de handdesinfectie, is het van
belang om de kraan even open te laten staan, zo
kunnen de bacteriën die in de kraan aanwezig zijn
weggespoeld worden. Daarnaast is gekozen om
afbeelding 5. aan te houden, zodat alle plaatsen waar
bacteriën zich op de handen kunnen bevinden
gereinigd worden. Bij het afspoelen van de handen is
het van belang de vingers naar beneden te houden,
zodat het water de bacteriën en zeepresten goed
wegspoelt.
In het protocol, “Ziekenhuizen, handhygiëne
medewerkers”, geschreven door Infectiepreventie,
staat het volgende aangegeven:
“Handdesinfectie heeft de voorkeur boven
handreiniging omdat het meer huidvriendelijk
is en handalcohol een grotere kiemreductie
geeft.
Desinfectie met handalcohol heeft ook als
voordelen dat het op de plek van verzorging
gebruikt kan worden en dat men onafhankelijk
is van de aanwezigheid van een wastafel. Tevens
levert het hierdoor tijdwinst op.
Afbeelding 5.
http://www.sweetlove.be/act_griep9.html
Wanneer de handen zichtbaar zijn verontreinigd of plakkerig aanvoelen, worden ze altijd
gewassen met water en zeep. Motivatie: Alcohol heeft geen reinigende werking en kan dus
ook niet voor handreiniging worden gebruikt.” 44.
Door het veelvuldig wassen van de handen met zeep, kan huidirritatie en droogheid van de huid
ontstaan, dit kan worden tegengegaan door het invetten van de huid, door middel van een vocht
inbrengende crème.
Handdesinfectie met alcohol:
Afbeelding 5. is eveneens geschikt voor handdesinfectie met handalcohol, waarbij voldoende
alcohol gebruikt moet worden, om de handen minimaal 30 seconde nat te houden. 30 seconde is
de inwerktijd van handalcohol om de bacteriën te doden en de handalcohol is opgelost. 45.
Uit onderzoek door Ronne, de N., in het artikel “Wetenschappelijk dossier handhygiëne”, blijkt
het volgende:
Handalcohol werkt antimicrobieel, door de denaturatie van eiwitten. De aanbevolen
hoeveelheid concentratie alcohol, dient zich tussen de 60% en 80% te bevinden.
Alcoholische oplossingen zijn vluchtig, daarom moet de dispenser geschikt zijn, zodat
verdamping en wijziging in de concentratie niet mogelijk is. 39.
Eerder in dit rapport is aangegeven, dat het KAMRIC MRI Center, Kampala Oeganda, met
handalcohol werkt. Het is een open flacon, waardoor het middel geschikt is voor eenmalig
gebruik. Uit bovenstaand onderzoek blijkt, dat de huidige flacon die aanwezig is, niet voldoet aan
de veiligheidsnormen. De werkzame stof in het middel, is alcohol. Door de open flacon, verdampt
de alcohol in dit middel, en wordt de werkzaamheid drastisch verminderd.
46
Het advies dat in dit rapport wordt gegeven, is dat er minimaal één, of meerdere afgesloten
dispenser(s) aangeschaft moeten worden. Op deze wijze, kan de kwaliteit van het
desinfectiemiddel worden behouden en kan het werk op een hygiënische manier worden
uitgevoerd.
Uit onderzoek, uitgevoerd door Stone, S.P., Fuller, C., Savage, J., Cookson, B., Hayward, A., Cooper,
B., Duckworth, G., Michie, S., Murray, M., Jeanes, A., Roberts, J., Teare, L. en Charlett, A., in het
artikel “Evaluation of the national cleanyourhands campaign to reduce staphylococcus aureus
bacteraemia and clostridium difficile infection in hospitals in England and Wales by improved
hand hygiene: four year, prospective, ecological, interrupted time series studie”, is het volgende
gebleken:
De werking van zowel handalcohol als handdesinfectie met zeep is effectief, maar uit
afbeelding 6. blijkt, dat de combinatie van beide nog veel effectiever is. Het gebruik van
handalcohol en handhygiëne door middel van zeep, hebben een belangrijke rol gespeeld
in het verminderen van met de gezondheidszorg gerelateerde infecties. Ook is in
afbeelding 6. te zien dat de vraag naar handalcohol en handzeep mede door campagnes,
sterk is toegenomen de afgelopen jaren. 46.
De verklaring voor het feit dat de combinatie van handalcohol met zeep effectiever is, is omdat
er met handalcohol een aantal bacteriën niet gedood kunnen worden, wat met handzeep wel het
geval is, bijvoorbeeld Clostridium Difficile.
Afbeelding 6.
http://www.bmj.com/content/344/bmj.e3005
47
3.2.13 Aanvulling op bovengenoemde protocollen:
Naast de bovenstaande protocollen is het van belang dat er een goede patiënten screening
voorafgaande het onderzoek plaatsvindt.
Op dit moment worden er alleen voorzorgsmaatregelen getroffen als er in het uiterlijk van de
patiënt iets zichtbaar is. Veel infectieziekten zijn wel aanwezig, maar niet uiterlijk zichtbaar.
Een oplossing hiervoor is: bij het maken van de afspraak voor de MRI, goed doorgevragen aan de
patiënt waar hij/zij op dit moment last van heeft. Bijvoorbeeld: heeft de patiënt last van diarree
of koorts, dan is er een risico op een infectieziekte.
De overdracht van infectieziekten door middel van huidcontact kan worden verkleind wanneer
de laborant bij iedere patiënt nieuwe handschoenen aantrekt.
Een mogelijkheid om het risico op bloedcontact te verkleinen, is het invoeren van een cursus, die
de laborant met goed gevolg dient te hebben afgerond, voor hij/zij een infuus bij de patiënt mag
aanleggen.
48
49
3.3 Hoe kan veilig gewerkt worden met MRI contrast, en waar dient rekening
mee gehouden te worden?
Deze paragraaf heeft betrekking op deelvraag 3, waarin de volgende onderwerpen aan bod
komen:
-paragraaf 3.3.1
Bloodpool contrastmiddelen
-paragraaf 3.3.2
Hepatobiliaire contrastmiddelen
-paragraaf 3.3.3
Gastro intestinale contrastmiddelen
-paragraaf 3.3.4
Contrastmiddelen voor het mononucleaire phagocyten systeem
-paragraaf 3.3.5
Toedieningswijzen van bovenstaande contrastmiddelen
-paragraaf 3.3.6
Protocol met betrekking tot het inbrengen van een infuus
-paragraaf 3.3.7
Protocol met betrekking tot het GFR onderzoek
In het nieuwe MRI centrum in Oeganda wordt op dit moment alleen gebruik gemaakt van het
contrastmiddel Gadolineum (gebruikt contrastmiddel in Oeganda, met de werkzame stof
Gadolineum, verder in dit rapport aangeduid als Gadolineum). Daarom zal dit uitgebreider
toelicht worden. De overige contrastmiddelen kunnen eventueel in de toekomst gebruikt gaan
worden. Daarom zijn deze kort beschreven.
3.3.1 Bloodpool contrastmiddelen
Gadolineum:
Gadolineum bestaat uit meerdere atomen, bij elkaar gehouden door chemische atoombindingen.
Deze chemische bindingen bestaan uit gadolineum ionen, wat het actieve deel is binnen dit
contrastmiddel. 47.
Toedieningswijze: intraveneus.
Beeldvorming:
Gadolineum verhoogt de zichtbaarheid van ontstekingen, tumoren/tumorgroei, bloedvaten,
cardiale verlittekening en brengt de bloodflow naar organen in beeld. 47.
Invloed sequentie: T1, door gebruik van Gadolineum, wordt de relaxatietijd van de weefsels
waarin het Gadolineum is opgenomen, verkort. 48.
3.3.2 Hepatobiliaire contrastmiddelen
Geritol:
Geritol versterkt de afbakening van het colon met de overige structuren. 49.
Toedieningswijze: oraal
Beeldvorming:
Doordat het colon door middel van dit contrastmiddel beter is afgebakend, zijn de organen en
weefsels in het bovenste deel van het abdomen, ofwel het hepatobiliaire systeem duidelijker te
onderscheiden. 49.
Invloed sequentie: T1 49.
50
Teslascan ® (manganese dipyridoxyl difosfaat):
De werkzame stof in Teslascan ® is Manganese, deze stof wordt daarom dan ook ingekapseld in
de vorm van vitamine B6. Dit ingekapselde Manganese wordt opgenomen door de normale
hepatocyten. 50.
Toedieningswijze: intraveneus
Beeldvorming:
Op T1 beelden is de lever helderder zichtbaar, en aangezien metastasen dit contrastmiddel niet
opnemen, is het contrastverschil tussen het leverweefsel en de metastasen vergroot. 50.
Invloed sequentie: T1, dit contrastmiddel verkort de T1 relaxatie tijd 50.
3.3.3 Gastro intestinale contrastmiddelen
Kaolin en Bentoniet:
Kaolin en Bentoniet zijn kleimineralen die als MRI contrast gebruikt worden voor het gastro
intestinale stelsel. Deze kleimineralen verminderen de signalen uit de directe omgeving. 51.
Toedieningswijze: oraal of rectaal
Beeldvorming:
Kaolin en Bentoniet nemen het vocht uit de directe omgeving op, met als gevolg dat de
darmwand duidelijker wordt weergegeven. 52.
Invloed sequentie: T2, water is in deze opname wit afgebeeld, door het klei houdende
contrastmiddel wordt het signaal van water in het colon verminderd, waardoor de colonwand
duidelijker zichtbaar is.
3.3.4 Contrastmiddelen voor het mononucleaire phagocyten systeem (immuunsysteem)
Ferum oxides:
Ferumoxides worden opgenomen door de reticuloendotheelcellen, die zich voornamelijk
bevinden in de lever, milt en beenmerg. 53.
Toedieningswijze: intraveneus
Beeldvorming:
Ferum oxides verminderen de intensiteit van het MRI signaal. Hierdoor worden bijvoorbeeld
levertumoren duidelijke zichtbaar, omdat deze geen ferum oxides opnemen en de lever doet dit
wel. 53.
Invloed sequentie: T2 53.
Uit bovengenoemde contrastmiddelen blijkt dat Gadolineum het enige bloodpool contrastmiddel
is en daardoor voor een grote diversiteit aan onderzoeken te gebruiken is. (o.a. hersenen,
bloedvaten, organen etc.) in tegenstelling tot de andere contrastmiddelen die specifiek gefocust
zijn op het gastro intestinale systeem of het hepatobilliaire systeem. Dit verklaart ook waarom in
Oeganda met Gadolineum gewerkt wordt, omdat dit contrastmiddel het breedst inzetbaar is.
51
3.3.5 Toedieningswijzen van bovenstaande contrastmiddelen
- intraveneus
- oraal
(zal niet verder worden beschreven, aangezien deze toedieningswijze op dit moment niet in
Oeganda plaatsvindt.)
- rectaal
(zal niet verder worden beschreven, aangezien deze toedieningswijze op dit moment niet in
Oeganda plaatsvindt.)
3.3.6 Protocol met betrekking tot het inbrengen van een infuus
'Standaard' protocol met betrekking tot het inbrengen van een infuus:
-hang de arm lager dan het hart, zo komt er meer veneus bloed in de onderarm.
-bevestig de stuwband, hierdoor zwellen de venen op.
-desinfecteer het aan te prikken gebied.
-vraag de patiënt de hand slap te houden, door het maken van een vuist wordt het bloed uit de
hand/pols/onderarm juist weggedrukt.
-prik onder een hoek van 30 graden.
-palpeer de vene opnieuw, deze kan verschoven zijn.
-bij palpatie van de vene, wordt de aanprikhoek verkleind naar 15 graden en wordt de vene
aangeprikt.
-bij bloed in de canule, zit de punt van de naald in de vene.
-schuif de naald nog 2 tot 5 mm verder om het infuus in te brengen. (pas op dat er niet door de
vene heen geprikt wordt).
-trek de naald 1 cm uit het infuus en schuif het hele infuus de vene in.
-verwijder de stuwband.
-plaats een vinger op het uiteinde van het infuus en verwijder de naald.
-fixeer het infuus 54.
Huidige situatie in Oeganda:
Er staat een niet afgesloten grootverpakking desinfecteermiddel, officieel bestemd voor
eenmalig gebruik. Hiermee wordt de locatie voor het infuus gesteriliseerd.
Er is geen stuwband aanwezig, maar aan het verkrijgen hiervan wordt gewerkt. De locatie wordt
met een steriele naald aangeprikt en een infuus wordt geplaatst.
Het plaatsen van een infuus wordt altijd met handschoenen gedaan i.v.m. de kans op HIV
besmetting.
Aanpassing protocol op de Oegandese praktijksituatie:
-hang de arm lager dan het hart, zo komt er meer veneus bloed in de onderarm.
-bevestig de stuwband, hierdoor zwellen de venen op.
Een stuwband is er in het KAMRIC MRI Center Kampala, Oeganda, nog niet aanwezig,
maar is besteld.
-desinfecteer het aan te prikken gebied.
-vraag de patiënt de hand slap te houden, door het maken van een vuist wordt het bloed uit de
hand/pols/onderarm juist weggedrukt.
-prik onder een hoek van 30 graden.
-palpeer de vene opnieuw, deze kan verschoven zijn.
52
-bij palpatie van de vene, wordt de aanprikhoek verkleind naar 15 graden en wordt de vene
aangeprikt.
-bij bloed in de canule, zit de punt van de naald in de vene.
-schuif de naald nog 2 tot 5 mm verder om het infuus in te brengen. (pas op dat er niet door de
vene heen geprikt wordt).
-trek de naald 1 cm uit het infuus en schuif het hele infuus de vene in.
-verwijder de stuwband.
Een stuwband is er in het KAMRIC MRI Center Kampala, Oeganda, nog niet aanwezig,
maar is besteld.
-plaats een vinger op het uiteinde van het infuus en verwijder de naald.
-fixeer het infuus 54.
3.3.7 Protocol met betrekking tot het GFR onderzoek
Ziekenhuisprotocollen met betrekking tot de GFR bij gebruik van Gadolineum:
Ziekenhuis 1:
Bij patiënten die Gadolineum krijgen toegediend voor de MRI, dient voorafgaande het onderzoek
altijd gekeken te zijn naar de GFR waarde. De GFR waarde dient bekend te zijn, waarbij deze niet
ouder mag zijn als 3 maanden. Bij deze GFR waarden wordt de volgende standaard
aangehouden:
GFR > 30 ml/min: onderzoek met Gadolineum gaat door
GFR < 30 ml/min: altijd overleg met de radioloog.
Ziekenhuis 2:
Het beleid met betrekking tot de GFR waarde voor het MRI onderzoek wordt op dit moment
opnieuw geëvalueerd.
Ziekenhuis 3:
GFR waarde dient bekend te zijn voor het onderzoek. Bij klinische patiënten wordt hier nog
strikter op gelet.
Ziekenhuis 4:
GFR waarde wordt niet bepaald, aangezien de bijwerkingen van Gadolineum nog niet eerder zijn
voorgekomen.
Twee van de vier ziekenhuizen, laten voorafgaande de MRI met contrast de GFR waarde bepalen.
In het derde ziekenhuis wordt het beleid aangepast en in het vierde ziekenhuis wordt de GFR
waarde niet bepaald.
Huidige situatie in het KAMRIC MRI Center, Kampala, Oeganda:
Er wordt bij elke patiënt voor het MRI onderzoek met Gadolineum een GFR test uitgevoerd.
Naslag wetenschappelijke literatuur:
Uit onderzoek, uitgevoerd door het UCSF department of Radiology Gadolinium Policy, in het
artikel “Guidelines on the administration of intravenous gadolinium containing contrastmedia”,
is het volgende gebleken:
Patiënten bij een GFR <30 lopen een groot risico op Nefrogenische cystische fibrose. 55.
Daarom wordt in dit onderzoek aangeraden, om wat betreft het beleid tot de GFR waarde
bepaling alvorens een MRI met Gadolineum uit te voeren, dit beleid niet aan te passen en het
huidige beleid aan te houden.
53
3.4 Welke contrast reacties zijn er, zijn veelvoorkomend, en hoe kan hiermee
worden omgegaan?
Deze paragraaf heeft betrekking op deelvraag 4, waarin de volgende onderwerpen aan bod
komen:
-paragraaf 3.4.1
Bloodpool contrastmiddelen
-paragraaf 3.4.2
Hepato biliaire contrastmiddelen
-paragraaf 3.4.3
Gastro intestinale contrastmiddelen
-paragraaf 3.4.4
Contrastmiddelen voor het mononucleaire phagocyten systeem
3.4.1 Bloodpool contrastmiddelen:
Gadolineum
Bijwerkingen:
De mogelijke bijwerkingen van Gadolineum zijn:
-hoofdpijn
-misselijkheid
-warm gevoel
-plaatselijke reactie op de plaats van injectie (bv. zwelling, pijn of ongewoon gevoel)
-allergische reactie (oedeem, astma, epileptisch beeld) 56.
Risico’s:
Gadolineum mag niet gebruikt worden bij de volgende contra-indicaties:
-allergisch voor gadobenaatdimeglumine
-kinderen jonger dan 2 jaar
-hartproblemen/hoge bloeddruk
-nierfunctiestoornis
-zwangerschap
-vrouwen die borstvoeding geven 56.
De ziekenhuizen waarmee contact is opgenomen voor dit onderzoek zijn:
-Tergooi ziekenhuis Blaricum/Hilversum
-Medisch Centrum Alkmaar
-Universitair Medisch Centrum Utrecht
-Meander Medisch Centrum Amersfoort
Deze ziekenhuizen geven aan dat er hoofdzakelijk Gadolineum wordt gebruikt. In het UMC
worden de overige contrastmiddelen zelden gebruikt. Dit in verband met de hoge kosten.
Daarnaast geven alle ziekenhuizen aan dat bij contrast reacties het interne noodnummer gebeld
wordt.
3.4.2 Hepato biliaire contrastmiddelen:
Geritol:
Bijwerkingen:
-diarree
-braken 57.
Risico's:
-patiënten bekend met of een vermoeden van een darmobstructie of darmperforatie 57.
54
Teslascan ® (manganese dipyridoxyl difosfaat):
Bijwerkingen:
Volgens 1 tot 10 op de 100 patiënten zijn de meest voorkomende bijwerkingen van dit middel:
-hoofdpijn
-misselijkheid
-opvliegers
-een warm gevoel 58.
Risico's:
Teslascan ® mag niet worden gebruikt door personen die allergisch zijn voor één of meerdere
bestandsdelen van dit product. Ook geen gebruik bij:
-zwangerschap
-vrouwen die borstvoering geven
-patiënten met een feochromocytoom
-patiënten met ernstige lever- of nierproblemen 58.
3.4.3 Gastro intestinale contrastmiddelen:
Kaolin en Bentoniet:
Bijwerkingen en risico’s:
Geen toxiciteit bekend. 59.
3.4.4 Contrastmiddelen voor het mononucleaire phagocyten systeem:
Ferum oxides
Bijwerkingen van ferum oxides zijn:
-pijn in de rug
-misselijkheid
-warm gevoel
-bloeddruk fluctuaties
-braken
-hoofdpijn
-pijn op de borst
-pijn in de onderbuik
-hypotensie
-anafylactische shock 60.
Risico's:
De contra-indicaties voor het gebruik van ferum oxides:
-gevoeligheid voor dextraan
-toediening mag niet binnen twee weken na het voorafgaand onderzoek met ferum oxides
-hemochromatose
-splenomegalie
-levercirrose 60.
55
Gadolineum
Bijwerkingen:
Lichte reacties:
-hoofdpijn
-misselijkheid
-warm gevoel
-plaatselijke reactie op de plaats van injectie (bv. zwelling, pijn of ongewoon gevoel)
Ernstige reacties:
-allergische reactie (oedeem, astma, epileptisch beeld)
Voor dit onderwerp is van de aangeschreven ziekenhuizen, slechts één protocol teruggekomen.
Hierin worden de stoffen clemastine en dexamethason vermeld.
Zie bijlage 7. voor volledig protocol
Clemastine:
Blokkeert de werking van histamine. Histamine komt vrij bij allergische reacties en is de
veroorzaker van de klachten. Clemastine wordt gebruikt bij verschillende allergievormen, zoals
na insectensteken, netelroos, jeuk, hooikoorts, ontstoken neusslijmvlies en ontstoken ogen door
allergie. 61.
Dit product kan dan ook prima gebruikt worden voor de lichte contrastreacties van Gadolineum.
Dexamethason:
Behoort tot de groep corticosteroiden. Deze corticosteroiden remmen ontstekingen en
overgevoeligheidsreacties en zijn nodig voor het vrijmaken en opslaan van energie, mineralen
en zouten. Dexamethason kan bij verschillende aandoeningen gebruikt worden, zoals astma,
COPD, reuma, MS, allergische reacties, bepaalde huidaandoeningen etc... 62.
Dit product kan dan ook prima gebruikt worden voor de ernstige contrastreacties.
Huidige situatie in Oeganda:
Op dit moment is er geen Clemastine of Dexamethason aanwezig in het KAMRIC MRI Center
Kampala, Oeganda.
Clemastine kan onder de naam Tavegyl al voor €22.10 per 20 pillen worden aangeschaft. 63.
Dexamethason kan al voor €14,50 per 20 pillen worden aangeschaft. 64.
Advies:
Het advies wat in dit rapport wordt gegeven, is om altijd Clemastine en Dexamethason op
voorraad te hebben. Zodra er een lichte contrastreactie plaatsvindt, kan de patiënt Clemastine
worden toegediend, en bij ernstige contrastreacties het middel Dexamethason.
56
57
3.5 Waarmee dient rekening te worden gehouden bij het voorlichten van
Oegandese MRI patiënten?
Deze paragraaf heeft betrekking op deelvraag 5, waarin de volgende onderwerpen aan bod
komen:
-paragraaf 3.5.1
Wat staat er in een patiënten voorlichtingsfolder voor de MRI
-paragraaf 3.5.2
Wat zijn de cultuurverschillen tussen Nederland en Oeganda met
betrekking tot de voorlichting voor een MRI onderzoek
-paragraaf 3.5.3
Welke invloed hebben de cultuurverschillen op de inhoud van een
patiënten voorlichtingsfolder
-paragraaf 3.5.4
Welke aanpassingen dienen er gedaan te worden om de
cultuurverschillen te overbruggen
Een goede patiëntenvoorlichting is één van de belangrijkste onderdelen van een MRI onderzoek.
Een goede patiëntenvoorlichting heeft namelijk invloed op de volgende aspecten:
Patiënt veiligheid:
Een goed voorgelichte patiënt weet waar hij/zij op moet letten met bijv. ferromagnetisch
materiaal. Deze voorgelichte patiënt zal hierdoor minder risico lopen dan een patiënt die
nergens van weet.
Beeldkwaliteit:
Een patiënt die weet waar hij/zij aan toe is, zal veel beter stilliggen als een patiënt die
zenuwachtig is en niet weet wat er met hem/haar gaat gebeuren, waardoor de kwaliteit van de
opname niet optimaal is i.v.m. beweging patiënt.
Doorstroming binnen de afdeling:
Onderzoeken kunnen sneller worden uitgevoerd als de patiënt stil ligt tijdens het onderzoek en
door een goede voorlichting minder vragen zal stellen.
Patiënten comfort:
De patiënt weet wat er gaat komen, kan zich hierop voorbereiden en zal met een geruster gevoel
het MRI onderzoek ondergaan.
Angstvermindering:
De patiënt weet wat er gaat komen en kan zich hier mentaal op voorbereiden.
58
3.5.1 Wat staat er in een patiënten voorlichtingsfolder voor de MRI?:
Er zijn zes verschillende patiëntenvoorlichtingsbrochures voor de MRI bestudeerd en de
volgende onderwerpen blijken overeen te komen:
Onderwerp
Aantal keer vermeld
Wat is MRI + Werking
6x
Voorbereiding
6x
Veiligheidsmaatregelen 6x
Zwangerschap
5x
Medicijnen
2x
Claustrofobie
3x
Kinderen
2x
Verloop onderzoek
4x
Tijdsduur onderzoek
4x
Na onderzoek
3x
Uitslag
4x
Contactgegevens
6x
Contrast
3x
Verhinderd
3x
Handicap
1x
Risico's
1x
Klachten
1x
Begeleiding
1x
Doel
1x
Afspraak
1x
De onderwerpen die minimaal 3 keer vermeld zijn, zullen worden opgenomen in de Oegandese
patiëntenvoorlichtingsbrochure.
De gebruikte patiënten voorlichtingsbrochures, treft u aan in bijlage 8.
3.5.2 Wat zijn de cultuurverschillen tussen Nederland en Oeganda met betrekking tot de
voorlichting voor een MRI onderzoek?
Mw. L. Vlietstra, mijn medestudente, is voor dit MRI project drie weken (in de periode van 20
februari tot 20 maart 2014) naar het MRI centrum in Kampala, Oeganda geweest. Hier heeft zij
de huidige situatie in het MRI centrum geobserveerd, tijdens deze stageperiode. Mede aan de
hand van deze observaties, zal deze deelvraag uitgewerkt worden.
Het interview betreffende de veldstudie treft u aan in bijlage 4.
Man/Vrouw:
In het MRI centrum in Kampala, Oeganda is er geen verschil tussen de behandeling van mannen
of vrouwen. Net als in Nederland kan het zijn dat er een persoonsafhankelijke voorkeur is, maar
dit is niet specifiek voor Oeganda.
59
Analfabetisme:
Volgens de laboranten, werkend in het MRI centrum in Kampala, Oeganda, is een groot gedeelte
van de patiënten analfabeet. Vanuit de laboranten is gevraagd of de patiënten
voorlichtingsbrochure zodanig aangepast kan worden, dat het ook voor analfabete patiënten
begrijpelijk is.
Kleding:
In het KAMRIC MRI centrum in Kampala, Oeganda, krijgt elke patiënt een operatieschort aan,
zodat er met zekerheid gesteld kan worden, dat er geen metalen voorwerpen in de kleding
aanwezig is.
Tijdsperspectief:
Een punt om rekening mee te houden, is het verschil in tijdsperspectief tussen de Oegandese en
Nederlandse bevolking. Over het algemeen zijn de Nederlandse patiënten meer tijdgericht en
zullen daarom vrijwel altijd op tijd zijn. De Oegandese patiënt is minder nauwkeurig wat betreft
tijdgerichtheid en er wordt in het MRI centrum niet met een agenda gewerkt. De patiënt komt
wanneer het hem/haar uitkomt. Zoals ze in Oeganda zeggen:
"Een 'mzungu' (blanke) heeft een horloge, een Oegandees heeft de tijd." 65.
Patiëntencontact:
“Nee” zeggen is onvriendelijk, beter is het dan ook om open vragen stellen. Dit is van belang bij
de patiëntenvoorlichting, om altijd in het achterhoofd te houden en extra door te vragen of de
patiënt begrijpt wat de bedoeling is.
Religie:
Religie heeft geen invloed op de behandeling van de Oegandese MRI patiënt.
3.5.3 Welke invloed hebben de cultuurverschillen op de inhoud van een patiënten
voorlichtingsfolder?
De cultuurverschillen die invloed hebben op de inhoud van een patiëntenvoorlichtingsfolder zijn:
-analfabetisme
-tijdsperspectief
-patiëntencontact
3.5.4 Welke aanpassingen dienen er gedaan te worden om de cultuurverschillen te
overbruggen?
De aanpassingen die gedaan dienen te worden om bovenstaande cultuurverschillen te
overbruggen in de patiëntenvoorlichtingsfolder zijn:
-analfabetisme:
Uit onderzoek, uitgevoerd door Houts, P.S., Bachrach, R., Witmer, J.T., Tringali, C.A., Bucher, J.A.,
en Localio, R.A., in het artikel “Using pictures to enhance recall of spoken medical instructions”,
is het volgende gebleken:
“Het effect van pictogrammen op het onthouden van medische adviezen. Van de studenten
die gesproken medische instructies kregen, zonder pictogrammen of tekst, onthield 14%
(na 8 minuten), de instructies goed. Werden de instructies gecombineerd met
pictogrammen, dan onthield maar liefst 85% de instructies goed.” 66.
(vertaling uit het Engels)
60
Uit het vervolgonderzoek, uitgevoerd door Houts, P.S., Witmer, J.T., Egeth, H.W., Loscalzo, J., en
Zabora, J.R., in het artikel “Using pictures to enhance recall of spoken medical instructions 2”, is
het volgende gebleken:
“Dit onderzoek werd herhaald bij 29 laaggeletterden. Meteen na de training, onthielden zij
de betekenis van 85% van de pictogrammen en na 4 weken nog steeds 71%. Dit betekend
dan ook dat ook laaggeletterden met behulp van pictogrammen een groot aantal medische
adviezen voor een lange tijd kunnen onthouden. 66.
In bovenstaande artikelen is de werking van het gebruik van pictogrammen bewezen bij zowel
de analfabete patiënt als de niet-analfabete patiënt. Dit is de reden dat er in de patiënten
voorlichtingsfolder, veel gebruik gemaakt wordt van pictogrammen, zodat ook zonder tekst
duidelijk is hoe het MRI onderzoek in zijn werk gaat. Voor de niet-analfabete patiëntengroep is
er naast de pictogrammen, tekst aanwezig, waarbij de combinatie van pictogrammen en tekst
ervoor zal zorgen dat ook de niet-analfabete patiëntengroep de informatie beter zal onthouden.
-tijdsperspectief:
Het tijdsperspectief tussen Nederland en Oeganda is verschillend en het is dan ook extra
belangrijk om te benadrukken dat patiënten een afspraak hebben en op tijd aanwezig zijn voor
het MRI onderzoek.
-Patiëntencontact:
In het wetenschappelijk artikel “Beperkte gezondheidsvaardigheden bij patiënten van
allochtone herkomst”, geschreven door Fransen, M.P., Harris, V.C., Essink-Bot, M., zijn meerdere
strategieën beschreven die gericht zijn op het verbeteren van de begrijpelijkheid van
gezondheidsinformatie. Een veelgenoemde strategie is controleren of de patiënt de informatie
goed heeft begrepen door hem of haar te vragen deze informatie uit te leggen. Daarnaast is ook
het gebruik van meerdere communicatievormen een bekende strategie. 67.
Naast een duidelijke patiënten voorlichtingsfolder, is het van belang om altijd aan de patiënt te
vragen of hij/zij de informatie begrepen heeft, en zoals hierboven staat aangegeven, de patiënt te
vragen om zelf uit te leggen wat er gaat gebeuren.
Een van de aanvullende communicatievormen zou een patiënten voorlichtingsvideo kunnen zijn,
waardoor de patiënt een uitgebreider beeld krijgt van hoe het onderzoek zal gaan verlopen. Het
opnemen van een patiënten voorlichtingsvideo in het KAMRIC MRI Center Kampala, Oeganda,
zou hiervoor een voorkeur hebben, aangezien dit vertrouwen wekt bij de patiënt die nog niet
weet wat hem/haar te wachten staat.
De in dit project opgestelde patiëntenvoorlichtingsfolder treft u aan als losse bijlage.
61
4.
Conclusie:
4.1
Hoofdvraag
Welke veiligheidsaspecten dienen er in acht genomen te worden in het werken met een Philips
Achieva 1.5 Tesla MRI, met betrekking tot de technische aspecten, infectieziekten, MRI contrast,
contrastreacties en de wijze waarop patiënten in Oeganda moeten worden voorgelicht?
Hieronder staan de veiligheidsaspecten beschreven, welke in acht genomen dienen te worden bij
het werken met de Philips Achieva 1.5 Tesla MRI.
Ferromagnetisch materiaal:
Naarmate de afstand tot de MRI toeneemt, neemt de magnetische aantrekkingskracht
onevenredig af. Hierdoor kan geen afstandsbepaling gedaan worden, betreffende
ferromagnetische materialen tot de magneet. Bij verdubbeling van het aantal Tesla, wordt de
magnetische veldsterkte ook verdubbeld. Het gevaar van ferromagnetische materialen, is dat
kleine objecten tot een snelheid van 60 km/h versneld kunnen worden.
SAR:
Zelfs bij hoge magnetische velden, stijgt de temperatuur niet meer dan gemiddeld 1 graad.
Implantaten kunnen sterk verhit worden. Bij koorts patiënten, moet rekening gehouden worden,
dat de warmte van de koorts en de opwarming door de MRI onvoldoende door de patiënt kan
worden afgevoerd, met het risico op een hitteberoerte. Om de SAR zo laag mogelijk te houden
kan er gebruik worden gemaakt van een kleinere flip-hoek en een langere repetitietijd.
Statisch magnetisch veld:
De acute effecten, zijn: misselijkheid en draaierigheid. Dit brengt ook een veiligheidsrisico mee
voor de artsen die binnen de MRI unit operaties uitvoeren. Over lange termijn effecten is nog
niets bekend.
Gradiënt magnetisch veld:
Dit veld kan bij de meest gevoelige personen onwillekeurige spiersamentrekkingen
veroorzaken.
Radiofrequent magnetisch veld:
De SAR wordt door dit magnetisch veld veroorzaakt.
Zwangerschap en MRI:
Er zijn wetten en regels voor het werken met de MRI tijdens zwangerschap, maar geen
specifieke maatregelen. Uit onderzoek blijkt, dat de MRI in vitro veranderingen kan induceren in
enzymen, de oriëntatie van macromoleculen en subcellulaire componenten kan veranderen,
vervorming van ionbindingen en magnetohydrodynamische effecten kan induceren, maar dit is
niet wetenschappelijk bewezen. Voor het ongeboren kind, bij het blijven werken van de moeder
in het statisch magnetisch veld, zijn op dit moment geen consequenties bekend.
Patiënt screening:
De onderdelen die in het screeningsformulier vermeld zijn, uitgezonderd ferromagnetische
materialen, zijn gewicht, zwangerschap, geboortedatum en handtekening.
-gewicht: heeft invloed op de GFR waarde, hoeveelheid toe te dienen contrast en SAR waarde.
-zwangerschap: hier is nog vrij weinig over bekend en er worden geen onnodige risico’s
genomen als het onderzoek uitgesteld kan worden.
-geboortedatum: controle of de juiste patiënt wordt behandeld.
-handtekening: bij incidenten kan aangetoond worden dat de patiënt op de hoogte was.
62
Infectieziekten:
Besmettingswijzen:
- aërogeen
- huid contact
- bloed contact
Huidige situatie in Oeganda:
- geen protocollen betreffende infectieziekten
- alleen gebruik handschoenen bij zichtbare infectieziekte
- niet afgesloten grootverpakking desinfecteermiddel
- geen stuwband aanwezig
- elke laborant heeft een eigen werkwijze met betrekking tot reiniging van de onderzoeksruimte
Aanpassing protocol aerogene besmettingswijze infectieziekten:
Geen patiënten planning, geen neusmondmaskers en geen protocol betreffende reiniging van de
onderzoeksruimte.
Aanpassing protocol huid overdraagbare besmettingswijze infectieziekten:
Geen waarschuwingsbord of wegwerpschorten aanwezig.
Aanpassing protocol bloed overdraagbare besmettingswijze infectieziekten:
Geen aanpassingen noodzakelijk.
Protocol betreffende desinfectie onderzoeksruimte:
Door een universele werkwijze, wordt de kwaliteit met betrekking tot de hygiëne gewaarborgd.
Het gevonden protocol hoeft niet te worden aangepast voor de Oegandese praktijksituatie, wel is
het advies om van regelmatig desinfecteren, dagelijks te maken, in verband met het verschil in
tijdsperspectief tussen onze culturen. Met de inwerktijd van het desinfectiemiddel dient
rekening gehouden te worden, waardoor ook de voorkeur is om volgens een afsprakensysteem
te gaan werken.
Handhygiëne:
-voor aanraken patiënt
-voor starten van procedure
-na een procedure of blootstelling aan lichaamsvocht
-na aanraken van de patiënt
-na aanraken van patiënten omgeving
Uit hygiënisch oogpunt en infectiepreventie, wordt aangeraden om buiten de trouwring geen
accessoires te dragen op de werkvloer. Afbeelding 5. wordt aangeraden aan te houden bij
reiniging met zeep en/of alcohol, zodat alle plaatsen waar bacteriën zich kunnen bevinden
gereinigd worden. Uit onderzoek blijkt, dat de huidige flacon die aanwezig is, niet voldoet aan de
veiligheidsnormen. De flacon is niet afgesloten, waardoor werkzame stof in het middel verdampt
en hierdoor de werkzaamheid drastisch verminderd.
Patiënten screening is van belang, om de niet zichtbare infectieziekten te kunnen herkennen. Dit
kan door middel van doorvragen bij het maken van de afspraak en door het invoeren van een
cursus, voor hij/zij een infuus bij de patiënt mag aanleggen, hierdoor wordt besmetting door
bloedcontact verkleind.
Toedieningswijze Gadolineum:
Intraveneus, waarbij de aanpassingen voor de Oegandese praktijksituatie is: aanschaffing van
een stuwband.
63
GFR waarde:
Twee van de vier ziekenhuizen laten de GFR waarde voorafgaand het onderzoek bepalen. Dit
wordt op dit moment ook in Oeganda gedaan. Uit onderzoek blijkt dat patiënten bij een GFR <30
risico lopen op nefrogenische cystische fibrose. Daarom wordt in dit onderzoek aangeraden, de
huidige werkwijze te handhaven.
Bijwerkingen Gadolineum:
Clemastine kan prima voor de lichte bijwerkingen van Gadolineum gebruikt worden en
Dexamethason voor de ernstige bijwerkingen van Gadolineum.
Deze middelen zijn op dit moment niet aanwezig, maar de aanschaf hiervan wordt in dit
onderzoek sterk aangeraden.
Cultuurverschillen die invloed hebben op patiënten voorlichtingsmateriaal, incl. aanpassingen:
- analfabetisme: uit onderzoek is de werking bewezen van het gebruik van pictogrammen.
- tijdsperspectief: extra belangrijk om te benadrukken dat er op afspraak gewerkt wordt.
- patiëntencontact: altijd aan de patiënt vragen of de gegeven informatie begrepen is en de
patiënt de informatie kan uitleggen.
Een aanvullende communicatiemethode zou een patiënten voorlichtingsvideo kunnen zijn.
4.2
Resultaat
Deze veiligheidsaspecten zijn onderzocht en beschreven, zodat er in het KAMRIC MRI Center in
Kampala, Oeganda, op een veilige en verantwoorde wijze magnetische resonantie toegepast kan
worden. De protocollen die in dit onderzoek zijn ontstaan, creëren uniformiteit binnen de
afdeling, waardoor de ‘nieuwe’ kwaliteitsstandaard met betrekking tot de veiligheid kan worden
gewaarborgd.
De volgende producten zijn uit dit onderzoek ontstaan:
- patiënt screeningsformulier
- protocol met betrekking tot aerogene infectieziekten
- protocol met betrekking tot huid overdraagbare infectieziekten
- protocol met betrekking tot bloedcontact overdraagbare infectieziekten
- protocol met betrekking tot desinfectie van de onderzoeksruimte
- protocol met betrekking tot een goede handhygiëne
- protocol met betrekking tot het inbrengen van een infuus
- protocol met betrekking tot het GFR onderzoek
- protocol met betrekking tot de werkwijze bij contrastreacties
- patiënten voorlichtingsbrochure
64
4.3
Aanbevelingen
Uit dit onderzoek zijn de volgende aanbevelingen naar voren gekomen en in dit
onderzoeksrapport uitgebracht:
4.3.1 Aanbevelingen voor de opdrachtgever
- alle ferromagnetische materialen die uit de MRI ruimte geweerd moeten worden, zijn
opgenomen in de patiënten voorlichtingsbrochure.
- de SAR dient zo laag mogelijk gehouden te worden, dit kan door een aanpassing van de fliphoek
en repetitietijd. Hierbij dient extra gelet te worden op de beeldkwaliteit.
- bij patiënten met koorts, dient de SAR nauwlettend in de gaten gehouden te worden, vanwege
het risico op een hitteberoerte.
- er is niet voldoende wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de gevaren van de MRI op het
ongeboren kind. Er wordt aanbevolen, om tijdens de scan niet in de scanruimte aanwezig te zijn.
- een goede patiënten screening betreffende ferromagnetische materialen is van groot belang
voor de veiligheid van de patiënt. Dit kan door middel van het samen met de patiënt doorlopen
van het ingevulde screeningsformulier.
- een goede handhygiëne dient op de volgende momenten plaats te vinden:
- voor het aanraken van de patiënt
- voor het starten van een procedure
- na een procedure of bij blootstelling aan lichaamsvocht
- na het aanraken van de patiënt
- na het aanraken van de patiënten omgeving
- accessoires, uitgezonderd een trouwring, uit hygiënisch oogpunt en infectiepreventie niet
toestaan op de werkvloer.
- er moet minimaal één of meerdere dispenser(s) voor handdesinfectie worden aangeschaft.
- aanschaffen van mondneusmaskers, wegwerpschorten en een stuwband.
- bij iedere patiënt nieuwe handschoenen te dragen, zodat de infectieoverdracht wordt verkleind
-een goede patiënten screening betreffende infectieziekten is eveneens belang voor de veiligheid
van de patiënt. Dit kan door middel van doorvragen bij het telefonisch maken van een afspraak.
- het verkleinen van infectie overdracht, door middel van bloedcontact, kan worden bereikt door
een cursus met betrekking tot het aanleggen van een infuus in te voeren.
- het huidige protocol betreffende de GFR test, bij elke patiënt deze test uitvoeren, aan te
houden.
- altijd Clemastine en Dexamethason op voorraad hebben, zodat deze direct kunnen worden
toegediend bij een contrastreactie.
- naast de patiënten voorlichtingsbrochure, ook een voorlichtingsvideo te maken.
- via een afsprakensysteem gaan werken.
65
4.3.2 Aanbevelingen betreffende vervolgonderzoek
- Zijn de aanbevelingen uit dit adviesrapport doorgevoerd in het KAMRIC MRI Center in
Kampala, Oeganda? Aan de hand van een veldstudie kan geëvalueerd worden in hoeverre dit
gelukt is. De positieve, - en verbeterpunten kunnen worden geëvalueerd en aan de hand hiervan
kan een nieuw adviesrapport opgesteld worden.
- Op welke wijze dient het beleid in het KAMRIC MRI Center in Kampala, Oeganda aangepast te
worden, zodat de in dit onderzoek opgestelde veiligheidsprotocollen ook in de praktijk
doorgevoerd kan worden?
66
67
5.
Discussie
Samenvatting, uitvoering en verwachtingen:
In dit onderzoek zijn de veiligheidsaspecten met betrekking tot het werken met de Philips
Achieva 1.5 Tesla MRI onderzocht. Dit onderzoek is gedaan aan de hand van document
onderzoek, literatuuronderzoek en het inwinnen en vergelijken van de verschillende
ziekenhuisprotocollen.
Het documentonderzoek geeft de basis over het onderwerp weer, door het combineren van
protocollen wordt een ‘nieuw’ standaard protocol gecreëerd. Het literatuuronderzoek
onderbouwd de gemaakte keuzes binnen dit nieuwe standaardprotocol. Door document- en
literatuuronderzoek is de aanpassing van het protocol naar de Oegandese praktijksituatie
onderbouwd.
De verwachting voorafgaande aan dit onderzoek was, dat er veel aan de protocollen aangepast
zou moeten worden, aangezien Oeganda een derdewereldland is met een geheel eigen cultuur en
gebruiken.
Achteraf gezien waren de ‘standaard’ protocollen al vrij universeel en zijn er een aantal
aanpassingen noodzakelijk geweest. Er zijn wel meer aanbevelingen gedaan als van te voren
verwacht, om de kwaliteit binnen het KAMRIC MRI Center in Kampala, Oeganda, met betrekking
tot de veiligheidsaspecten te verbeteren. De verklaring hiervoor is dat tijdens het onderzoek
onderwerpen zijn toegevoegd voor de volledigheid van dit rapport.
De probleemstelling:
In andere projecten van MeduProf-S waarbij een MRI is geplaatst en in gebruik is genomen,
bleek dat het MRI beeldmateriaal door de artsen in Nederland (die de opnamen beoordelen,
omdat de bewuste klinieken de kennis niet hadden om de scans te kunnen beoordelen) werd
afgekeurd vanwege de slechte beeldkwaliteit. Daarnaast is de opleidingstijd van drie weken voor
het personeel te kort om voldoende protocollen met betrekking tot verbetering van de kwaliteit
en veiligheid te kunnen opstellen. Om dit probleem op te lossen, heeft MeduProf-S verzocht om
een set protocollen, waarmee MRI laboranten en radiologen op een veilige manier magnetische
resonantie kunnen toepassen met een optimale diagnostische waarde.
De focus is gericht op de veiligheidsaspecten, waarbij veiligheidsprotocollen zijn opgesteld voor
het KAMRIC MRI Center Kampala, Oeganda, met als doel de beginnende MRI laboranten
handvatten te bieden om op een veilige en verantwoorde wijze magnetische resonantie toe te
kunnen toepassen.
In dit onderzoek zijn de volgende aspecten met betrekking tot de veiligheid uitgewerkt:
-technische aspecten
-infectieziekten
-contrastmiddelen
-contrastreacties
-patiëntenvoorlichting
Aan de hand van documentonderzoek en wetenschappelijke literatuur is onderzocht welke
onderwerpen van belang zijn, welke invloed deze onderwerpen hebben op de veiligheid. En naar
aanleiding van deze nieuwe gegevens en aanbevelingen zijn nieuwe standaard protocollen
opgesteld.
Daarnaast zijn bij verschillende ziekenhuizen vier ziekenhuis protocollen ingewonnen met
betrekking tot de veiligheidsaspecten. Deze protocollen waren de basis, van waaruit is verder
gewerkt.
68
Kanttekeningen en/of beperkingen:
Tijdsbestek van het onderzoek:
Ondanks een goede tijdsplanning en de voorafgaande geschreven proposal, was het
tijdsbestek om dit onderzoek uit te voeren aan de korte kant. Het project bleek veel
groter dan verwacht, de oorzaak hiervoor is te vinden in de proposal. Deze had concreter
geschreven moeten worden en hier had meer voorstudie aan gedaan moeten worden.
Daarbij was in de planning meegenomen, dat er tijdens de buitenlandstage in Finland,
gewoon aan dit onderzoek gewerkt zou kunnen worden. Dit was niet het geval, de dagen
in Finland waren druk gevuld met cursussen, colleges en stages, zodat dit niet ging.
De ziekenhuisprotocollen:
In de proposal staat aangegeven, dat de gegevens van minimaal drie en maximaal vijf
ziekenhuizen nodig zouden zijn om voldoende data te krijgen. Uit voorzorg zijn er tien
ziekenhuizen aangeschreven, zodat als één of meerdere ziekenhuizen niet zouden
reageren er toch voldoende data zou zijn om mee te kunnen werken. Het resultaat is
geweest dat slechts twee ziekenhuizen schriftelijk hebben gereageerd, één ziekenhuis
alleen een interview wilde geven, en een vierde ziekenhuis telefonisch een aantal
gestelde vragen heeft beantwoord. De protocollen werden vrij laat ontvangen, waardoor
een aantal paragrafen iets anders zijn opgezet.
Beschikbare informatie:
Uit de veldstudie van mw. L. Vlietstra is halverwege het onderzoek gebleken, dat er in het
KAMRIC MRI Center in Kampala, Oeganda, op dit moment alleen met Gadolineum
gewerkt wordt en het verzoek vanuit Oeganda kwam, om de in dit onderzoek opgestelde
voorlichtingsbrochure aan de analfabete patiëntengroep in Oeganda aan te passen. Deze
informatie heeft ervoor gezorgd dat er aanpassingen tijdens het onderzoek hebben
plaatsgevonden.
Interview betreffende de veldstudie:
De veldstudie in het KAMRIC MRI Center in Kampala, Oeganda, is in dit onderzoek door
één persoon uitgevoerd. Gezien de relevantie hiervan, is dit een beperking geweest voor
dit onderzoek. De betrouwbaarheid en validiteit van deze studie zou verder vergroot
zijn, wanneer er meerdere mensen, waaronder ik, deze veldstudie zou hebben gedaan.
Deze ervaringen hadden naast elkaar gelegd kunnen worden, en een objectieve uitkomst
gegeven. Nu is er gebruik gemaakt van de visie van één persoon.
Sterke kant van het onderzoek:
Doordat de basis van het onderzoek breed is opgezet, door middel van het interview en veel
document, - en literatuuronderzoek, is de betrouwbaarheid van dit onderzoek hoog.
Generaliseerbaarheid:
Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van MeduProf-S, een organisatie die gelooft in de
potentie van ontwikkelingslanden en vanuit deze visie opleidingen verzorgd, omdat dit een
voorwaarde is voor de onafhankelijkheid en economische ontwikkeling van een
ontwikkelingsland.
In dit onderzoek is de focus specifiek gericht op het gebruik van een 1.5 Tesla MRI
in Kampala Oeganda. De resultaten uit dit onderzoek kunnen door MeduProf-S in meerdere
projecten in Afrikaanse landen gebruikt worden. Er moet wel rekening gehouden worden met
het feit dat:
- Dit onderzoek gaat over een 1.5 Tesla MRI
- De 'standaard' protocollen aangepast moeten worden aan het betreffende land en instelling
waarvoor zij ook gebruikt kunnen worden.
69
Reflectie op het project:
Het schrijven van dit afstudeerproject heeft veel inzicht gegeven in het veilig werken met de MRI
en de aanpassingen, die gedaan moeten worden om deze veiligheidsprotocollen realiseerbaar te
maken voor een MRI centrum in Oeganda. Het blijft interessant om de invloeden van een andere
cultuur op de werkwijze binnen het vakgebied te zien, en tevens te bedenken welke
aanpassingen er nodig zijn op "de standaard" om de cultuurverschillen en het verschil in
beschikbaar materiaal te overbruggen. Dit heb ik in Finland mogen ervaren en nu weer met dit
afstudeerproject wat bedoeld is voor Kampala, Oeganda.
70
71
6.
Bronvermelding
6.1
Bronvermelding
1. Schenkel, M., Het Financiële dagblad, (2013), “Oeganda krijgt eerste volwaardige MRIscanner, met Nederlands tintje”
Retrieved from:
http://www.tfhc.nl/media/news/MeduProf-S%20Oeganda%20-%20FD-2013052901018024.pdf
Retrieved October 31, 2013, from web address.
2. Prooijen van, W., (2014), "MeduProf-S pitch 2013", MeduProf-S
Retrieved from:
http://prezi.com/nxanbstbxao4/meduprof-s-pitch2013/?utm_campaign=share&utm_medium=copy
Retrieved April 29, 2014, from web address
3. Verrijp, A., Willems, G., (2014), "Oeganda Geografie en Landschap", Landenweb
Retrieved from:
http://www.landenweb.net/uganda/
Retrieved April 29, 2014, from web address.
4. Child's Destiny of Hope, (n.d.), "Oeganda"
Retrieved from:
http://www.cdhope.org/wordpress/oeganda/
Retrieved April 29, 2014, from web address
5. Stichting Mukwano Oeganda, (2010), “Gezondheid algemeen”, ANBI
Retrieved from:
http://www.mukwano.nl/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog
&id=32&Itemid=64
Retrieved June 5, 2014, from web address
6. DMS Health Technologies, (n.d.), "Equipment Description Exhibit 'A' MR 145 Philips
Achieva Nova HP 1.5T MRI System", An Ottertail Company
Retrieved from:
http://www.dmshealthtechnologies.com/docs/full_descriptions/achieva_(nova_hp)_(mr
145)_full_description.pdf
Retrieved April 29, 2014, from web address
7. Goudsmit Magnetic Systems, (n.d.), "Over Magnetisme"
Retrieved from:
http://www.goudsmit-magnetics.nl/NL/Over-magnetisme
Retrieved May 18, 2014, from web address
8. Doornbos, J., NTVG, (1990), ‘Veiligheidsaspecten van ‘magnetic resonance imaging’
Retrieved from:
http://www.ntvg.nl/publicatie/veiligheidsaspecten-van-39magnetic-resonanceimaging39/pdf
Retrieved May 31, 2014, from website
72
9. DeLaPaz, R.L., Finn, C., Mennitt, K., Moohan, N.M., (2008), ‘Training in MRI safety’, New
York Presbyterian Hospital
Retrieved from:
http://www.weill.cornell.edu/cbic/facilities/2010-MRI-Safety-Instructions.pdf
Retrieved 31 May, 2014, from web address
10. Jones, J., Gaillard, F., (2014), "1.5T vs 3T", UBM Medica Network
Retrieved from:
http://radiopaedia.org/articles/15t-vs-3t
Retrieved May 18, 2014, from web address
11. Magnetic Resonance - Technology Information Portal, (n.d.), "Specific Absorption Rate"
Retrieved from:
http://www.mr-tip.com/serv1.php?type=db1&dbs=Specific+Absorption+Rate
Retrieved May 18, 2014, from web address
12. Rondje Sauna, (2006), “Sauna en Koorts”, de Veluwse bron
Retrieved from:
http://www.rondjesauna.nl/sauna/koorts
Retrieved June 4, 2014, from web address
13. Rummeny, E.J., Reimer, P., Heindel, W., (2009), "MRI imaging of the body", Thieme,
Germany
14. World Health Organization, (2006), "Electromagnetic fields and public health"
Retrieved from:
http://www.who.int/peh-emf/publications/facts/fs299/en/ Retrieved at date: 3-52014
Retrieved May 3, 2014, from web address
15. Center for Advanced Imaging Innovation and Research, (n.d.), "Numerical Simulations of
Gradient Magnetic Fields for MRI"
Retrieved from:
http://cai2r.net/research/simulation-gradient-magnetic-fields
Retrieved May 3, 2014, from web address
16. Shellock, F.G., "Magnetic Resonance Procedures: Health Effects and Safety, Special edition
17. Krestin, G.P., (2008), "Using MRI safely, Practical rules for employees", NVMBR
Retrieved from:
http://www.nvmbr.nl/Content/Files/file/74P328-%20praktijkregels%20MRI%20ENGweb %20norm.pdf
Retrieved March 29, 2014, from web address
18. Magnavita, N., Fileni, A., (1995), "Occupational risk among magnetic resonance workers.
Analysis of the literature.", Istituto di Medicina del Lavoro, Universita Cattolica del Sacro
Cuore, Roma
Retrieved from:
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7617908
Retrieved March 29, 2014, from web address
73
19. Schenk, J.F., (2000), “Safety of strong, static magnetic fields.”, General Electric Corporate
Research and Development Center, Schenectady, New York, USA
Retrieved from:
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10931560
Retrieved March 29, 2014, from web address
20. Zimmermann, B., Hentschel, D., (1987), “Effect of a static magnetic field (3.5T) on the
reproductive behavior of mice, on the embryo and fetal development and on selected
hematologic parameters”, Institut fur Anatomie, Freie Universitat Berlin
Retrieved from:
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=mri+static+magnetic+field+influence+in+
pregnancy
Retrieved March 29, 2014, from web address
21. Magin, R.L., Lee, J.K., Klintsova, A., Carnes, K.I., Dunn, F., (2000), “Biological effects of
long-duration, high-field (4T) MRI on growth and development in the mouse.”, Magnetic
Resonance Engineering Laboratory, Beckman Institute for Advanced Science and
Technology, University of Illinois, USA
Retrieved from:
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10931573
Retrieved March 29, 2014, from web address
22. Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, (n.d.), "Tuberculose"
Retrieved from:
http://www.rivm.nl/Onderwerpen/T/Tuberculose/
Retrieved April 29, 2014, from web address
23. Ministery of Health Republic of Uganda, (2014), "TB/Leprosy"
Retrieved from:
http://health.go.ug/mohweb/?page_id=155
Retrieved April 29, 2014, from web address
24. Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, (n.d.), "Clostridium Difficile"
Retrieved from:
http://www.rivm.nl/Onderwerpen/C/Clostridium/Clostridium_difficile
Retrieved April 29, 2014, from web address
25. Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, (n.d.), "Hepatitis B"
Retrieved from:
http://www.rivm.nl/Onderwerpen/H/Hepatitis_B
Retrieved April 29, 2014, from web address
26. Ochola, E., Ocama, P., Orach, C.G., Nankinga, Z.K., Kalyango, J.N., McFarland, W., Karamagi,
C., (2013), "High burden of hepatitis B infection in Northern Uganda: results of a
population-based survey", BMC Public Health
Retrieved from:
http://www.biomedcentral.com/1471-2458/13/727
Retrieved April 29, 2014, from web address
27. Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, (n.d.), "Hepatitis C"
Retrieved from:
http://www.rivm.nl/Onderwerpen/H/Hepatitis_C
Retrieved April 29, 2014, from web address
74
28. Seremba, E., Ocama, P., Opio, C.K., Kagimu, M., Thomas, D.L., Yuan, H.J., Attar, N., Lee,
W.M., (2010), "Poor performance of hepatitis C antibody tests in hospital patients in
Uganda.", Infectious Diseases Institute, College of Health Sciences, Makerere University,
Uganda
Retrieved from:
http://www.idi-makerere.com/research-articles/167/show/publication
Retrieved April 29, 2014, from web address
29. Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, (n.d.), "MRSA"
Retrieved from:
http://www.rivm.nl/Onderwerpen/M/MRSA
Retrieved April 29, 2014, from web address
30. Kateete D.P., Namazzi S., Okee M., Okeng A., Baluku H., Musisi N.L., Katabazi F.A., Joloba
M.L., Ssentongo R., Najjuka F.C., (2011), "High prevalence of methicillin resistant
Staphylococcus aureus in the surgical units of Mulago hospital in Kampala, Uganda."
Retrieved from:
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21899769
Retrieved April 29, 2014, from web address
31. Centers for Disease Control and Prevalention, (2013),"Laboratory, Testing for MRSA"
Retrieved from:
http://www.cdc.gov/MRSA/lab/index.html#a2
Retrieved April 29, 2014, from web address
32. Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, (n.d.), "HIV"
Retrieved from:
http://www.rivm.nl/Onderwerpen/H/HIV
Retrieved April 29, 2014, from web address
33. AVERTing HIV and AIDS, (2014), "HIV en AIDS in Uganda"
Retrieved from:
http://www.avert.org/hiv-aids-uganda.htm
Retrieved April 29, 2014, from web address
34. Werkgroep Infectiepreventie, (2011), "Ziekenhuizen Aerogene Isolatie", Rijksinstituut
voor Volksgezondheid en Milieu
Retrieved from:
http://www.rivm.nl/dsresource?objectid=rivmp:27272&type=org&disposition=inline&
ns_nc=1
Retrieved May 15, 2014, from web address
35. PITmedical, (n.d.), "Chirurgisch neus/mondmasker standaard"
Retrieved from:
http://www.pitmedical.com/Webwinkel-Product-5155165/Chirurgisch-neusmondmasker-standaard.html
Retrieved May 15, 2014, from web address
75
36. Werkgroep Infectiepreventie, (2011), "Ziekenhuizen Contact Isolatie", Rijksinstituut
voor Volksgezondheid en Milieu
Retrieved from:
http://www.rivm.nl/dsresource?objectid=rivmp:46420&type=org&disposition=inline&
ns_nc=1
Retrieved May 15, 2014, from web address
37. PITmedical, (n.d.), "Bezoekersjas"
Retrieved from:
http://www.pitmedical.com/Webwinkel-Product-1509682/Bezoekersjas.html
Retrieved May 15, 2014, from web address
38. Werkgroep Infectiepreventie, (2011), "Ziekenhuizen Contact Isolatie", Rijksinstituut
voor Volksgezondheid en Milieu
Retrieved from:
http://www.rivm.nl/dsresource?objectid=rivmp:46510&type=org&disposition=inline&
ns_nc=1
Retrieved May 15, 2014, from web address
39. Ronne, de N., (2009), “Wetenschappelijk dossier handhygiëne”
Retrieved from:
http://www.kindengezin.be/img/dossier-handhygiene.pdf
Retrieved June 4, 2014, from web address
40. Wal, van der G., (2007), “Neem (inwerk)tijd voor het desinfectiebeleid”, Inspectie voor
de gezondheidszorg
Retrieved from:
https://www.google.nl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&cad=rja&uact=8
&ved=0CCkQFjAA&url=http%3A%2F%2Fwww.igz.nl%2Fzoeken%2Fdownload.aspx%3
Fdownload%3DNeem_(inwerk)tijd_voor_het_desinfectiebeleid.pdf&ei=W_OQU9KCGIWx
0QWm2YDADw&usg=AFQjCNExZ0mEl_DERq43ps37kML5H5ZAkg&bvm=bv.68445247,
d.bGE
Retrieved June 4, 2014, from web address
41. Health Western Sydney Local Health District, (n.d.), “Infections and Handhygiene”, NSW
Government
Retrieved from:
http://www.wslhd.health.nsw.gov.au/Quality---Patient-Safety/CommunityUpdate/Infections-and-Hand-Hygiene
Retrieved June 4, 2014, from web address
42. Clark, C., (2004), “Hospitals say long nails bacterial risk to patients”, UT San Diego
Retrieved from:
http://www.utsandiego.com/uniontrib/20040327/news_1n27nails.html
Retrieved June 4, 2014, from web address
43. Al-Allak, A., Sarasin, S., Key, S., Morris-Stiff, G., (2008), “Wedding rings are not a
significant source of bacterial contamination following surgical scrubbing”, NCBI
Retrieved from:
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2443308/
Retrieved June 4, 2014, from web address
76
44. Werkgroep Infectiepreventie, (2007), “Ziekenhuizen, handhygiëne medewerkers”,
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu
Retrieved from:
http://mrsa-net.nl/files/nl/file-bron-ant-137-1-handenhygienewip.pdf
Retrieved June 5, 2014, from web address
45. Werkgroep infectiepreventie, (2009), “Techniek handdesinfectie met handalcohol”,
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu
Retrieved from:
http://prot.zorgzaak.nl/prot_boek/docb_sys/pdf/info/protocol/hygiene_infectieprevent
ie/techniek_handdesinfectie_met_handalcohol.pdf
Retrieved June 3, 2014, from web address
46. Stone, S.P., Fuller, C., Savage, J., Cookson, B., Hayward, A., Cooper, B., Duckworth, G.,
Michie, S., Murray, M., Jeanes, A., Roberts, J., Teare, L., Charlett, A., (2012), “Evaluation of
the national Cleanyourhands campaign to reduce Staphylococcus aureus bacteraemia
and clostridium difficile infection in hospitals in England and Wales by improved hand
hygiene: four year, prospective, ecological, interrupted time studie”, BMJ
Retrieved from:
http://www.bmj.com/content/344/bmj.e3005
Retrieved June 5, 2014, from web address
47. IR InsideRadiology, (2013), "Gadolinium Contrast Medium (MRI Contrast Agents),
RANZCR
Retrieved from:
http://www.insideradiology.com.au/pages/view.php?T_id=38#.U2CaBPl_t3o
Retrieved April 30, 2014, from web address
48. Magnetic Resonance - Technology Information Portal, (2014), "Gadolinium", SoftWays
Medical Imaging Group
Retrieved from:
http://www.mr-tip.com/serv1.php?type=db1&dbs=gadolinium
Retrieved April 30, 2014, from web address
49. Magnetic Resonance - Technology Information Portal, (2014), "Geritol", SoftWays
Medical Imaging Group
Retrieved from:
http://www.mr-tip.com/serv1.php?type=db1&dbs=geritol
Retrieved April 30, 2014, from web address
50. Magnetic Resonance - Technology Information Portal, (2014), "Teslascan", SoftWays
Medical Imaging Group
Retrieved from:
http://www.mr-tip.com/serv1.php?type=db1&dbs=Teslascan
Retrieved April 30, 2014, from web address
51. Listinsky J.J., Bryant R.G., (1988), "Gastrointestinal contrast agents: a diamagnetic
approach"
Retrieved from:
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3205157
Retrieved April 30, 2014, from web address
77
52. Bryant, R.G., Listinsky, J.J., (1990), "Clay magnetic resonance contrast agents for
gastrointestinal consumption or introduction", The University of Rochester
Retrieved from:
http://www.google.nl/patents/US4927624
Retrieved April 30, 2014, from web address
53. Magnetic Resonance - Technology Information Portal, (2014), "Ferumoxide", SoftWays
Medical Imaging Group
Retrieved from:
http://www.mr-tip.com/serv1.php?type=db1&dbs=Ferumoxide
Retrieved April 30, 2014, from web address
54. de Jong, A., (2010), "In tien stappen een moeilijk infuus aanbrengen", Nursing
Retrieved from:
http://www.nursing.nl/Verpleegkundigen/Blogs/2010/5/In-tien-stappen-een-moeilijkinfuus-inbrengen-NURS005986W/
Retrieved April 30, 2014, from web address
55. UCSF department of Radiology Gadolinium Policy, (2011), "Guidelines on the
administration of intravenous gadolinium containing contrast media", University of
California San Francisco
Retrieved from:
http://www.radiology.ucsf.edu/patient-care/patient-safety/contrast/gadolinium-policy
Retrieved May 10, 2014, from web address
56. "MultiHance PFS-Bijsluiter"
Retrieved from:
http://db.cbg-meb.nl/Bijsluiters/h35016.pdf
Retrieved May 22, 2014, from web address
57. Center for drug evaluation and research, (1997), "FerriSeltz", Department of Health and
Human services
Retrieved from:
http://db.cbg-meb.nl/Bijsluiters/h35016.pdf
Retrieved May 22, 2014, from web address
58. European Medicines Agency, (2007), "Europees openbaar beoordelingsrapport (EPAR)
Teslascan EPAR-samenvatting voor het publiek"
Retrieved from:
http://www.ema.europa.eu/docs/nl_NL/document_library/EPAR__Product_Information/human/000137/WC500036336.pdf
Retrieved May 22, 2014, from web address
59. Listinsky, J.J., Bryant, R.G., (1988), "Gastrointestinal contrast agents: a diamagnetic
approach", NCBI
Retrieved from:
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3205157
Retrieved May 22, 2014, from web address
78
60. Guerbet, (2000), "Wetenschappelijke bijsluiter Endorem ®"
Retrieved from:
http://www.guerbet.co.kr/fileadmin/user_upload/xx_home/xx_professional/xx_contras
tmedia/xx_mri/SKP_Endorem_V4_01-2000.pdf
Retrieved May 22, 2014, from web address
61. Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP, (2014), "Medicijn: Tavegyl"
Retrieved from:
http://www.apotheek.nl/Medische_informatie/Medicijnen/Producten/Tavegyl.aspx?m
d=10704&rId=1122
Retrieved May, 24, 2014, from web address
62. Geneesmiddel Informatie Centrum van de KNMP, (2014), "Medicijn: Dexamethason"
Retrieved from:
http://www.apotheek.nl/Medische_informatie/Medicijnen/Producten/Dexamethason.a
spx?mId=10704&rId=1076
Retrieved May, 24, 2014, from web address
63. Kayne, J., (2014), "Clemastine", EURODrugstore
Retrieved from:
http://www.eurodrugstore.eu/allergy__1__nl/clemastine__1156.html
Retrieved May 24, 2014, from web address
64. Kayne, J., (2014), "Dexamethasone", EURODrugstore
Retrieved from:
http://www.eurodrugstore.eu/immunosuppressants__49__nl/dexamethasone__1540.ht
ml
Retrieved May 24, 2014, from web address
65. Pilon, M., (2013), "Een top-7 van onaangename zaken in Uganda", One World
Retrieved from:
http://www.wereldwijzer.nl/showthread.php?t=145562
Retrieved May 5, 2014, from web address
66. Oosterberg, E., Bakx, J., Bommel, van H., Elbrink, S., (2012), “Visueel
voorlichtingsmateriaal voor laaggeletterden”, Tijdschrift voor praktijkondersteuning
Retrieved from:
http://www.gezondheidsvaardigheden.nl/wordpress/wpcontent/uploads/2012/12/Oosterberg-et-al_2011.pdf
Retrieved June 5, 2014, from web address
67. M.P. Fransen, V.C. Harris, M. Essink-Bot, (2013), "Beperkte gezondheidsvaardigheden bij
patiënten van allochtone herkomst", Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde
Retrieved from:
http://www.ntvg.nl/publicatie/beperkte-gezondheidsvaardigheden-bij-patienten-vanallochtone-herkomst/volledig
Retrieved May 21, 2014, from web address
79
7.
Bijlagen
7.1
Bijlage 1
MeduProf-S
"MeduProf-S, sustainable medical education for professionals." 2.
"Sinds 1996 is MeduProf-S wereldwijd actief en werkt vanuit 6 'schools':
-School of health
-School of didactic and curriculum development
-School of management
-School of quality and change
-School of engineering and IT
-School of hygiene and food safety 2.
Vanuit MeduProf-S wordt eerst een 'baseline survey' uitgevoerd, door een team bestaande uit
HR/teaching experts, kwaliteitsexperts en klinische experts. Vanuit deze 'survey' wordt een advies
gegeven gebaseerd op observaties, interviews, kwaliteitsdocumenten en functieomschrijvingen.
Door deze werkwijze kan MeduProf-S een op maat gemaakt rapport en advies aanbieden, waarbij
MeduProf-S eventueel ook cursussen en programma's aan kan bieden. 2.
Vanuit MeduProf-S wordt aangegeven, dat het personeel de belangrijkste bijdrage levert aan
kwalitatief goede zorg. In de door MeduProf-S aangeboden trainingsprogramma's en cursussen
wordt de bestaande kennis geactiveerd en nieuwe kennis toegevoegd." 2.
"Het nieuwste project van MeduProf-S is het MRI-centrum in Kampala, Oeganda. In Kampala staan
op dit moment twee verouderde MRI scanners, waarvan de klinieken de scans niet kunnen
"uitlezen". Deze nieuwe MRI wordt bij een kliniek ondergebracht die radiologie opleidingen
verzorgd, waardoor Oegandese studenten de scans leren te lezen.
In dit project heeft MeduProf-S twee partners: Ecurei (lokaal maar internationaal erkend
opleidingsinstituut) en Kampala Imaging Centre (private aanbieder van radiologische diensten).
De nieuwe bv heet Kampala MRI Centre." 1.
80
81
7.2
Bijlage 2
Philips Achieva 1.5 Tesla
"Belangrijke eigenschappen:
-Patiënten omgeving
-1.5T magneet
-Free Wave RT systeem
-MR Werkomgeving 6.
Patiënten omgeving
De Philips Achieva 1.5 Tesla is speciaal ontwikkeld om het patiënten comfort te verbeteren. Door de
grotere gantry opening worden claustrofobische effecten verminderd en de 'High SNR body coil'
creëert grotere FOV opnamen zonder extra coils, waardoor de scantijd wordt verkort.
Gantry opening:
60 cm
Max. tafelgewicht:
250 kg
Min. tafelhoogte:
52 cm
Min. tafelsnelheid:
20 mm/s
Max. tafelsnelheid:
180 mm/s
FOV:
53 cm
Afneembaar tafelblad" 6.
-De grotere gantry opening zorgt voor vermindering van claustrofobische effecten.
-Door een groot maximaal tafelgewicht is de MRI voor vrijwel alle patiënten geschikt.
-De kleine minimale tafelhoogte zorgt voor een gemakkelijke opstap voor patiënten die slechter
ter been zijn.
-De lage minimale tafelsnelheid zorgt ervoor dat claustrofobische patiënten meer kunnen
wennen aan het toestel i.p.v. dat de patiënt snel het toestel in wordt geschoven.
-Het vergrootte FOV, zorgt voor een verkortte scantijd voor de patiënt.
-Het afneembare tafelblad zorgt ervoor dat de immobiele patiënt buiten de MRI ruimte op de
MRI tafel verplaatst kan worden, wat voor minder stress bij de patiënt zorgt.
1.5T magneet
"Het Philips Achieva magneet systeem biedt een hoog intrinsieke homogeniteit. Dit zorgt voor een
goede vetsuppressie bij technieken zoals SPIR en SPAIR." Door dit systeem wordt de
opnamekwaliteit verbeterd. 6.
Freewave RF systeem
"De Philips Achieva 1.5 Tesla heeft 16 RF standaard kanalen. Per kanaal wordt een bandbreedte
van 3 MHz per kanaal gegenereerd. Deze technieken zorgen voor een hogere datasnelheid,
bandbreedte en resolutie.
Daarnaast wordt standaard gebruik gemaakt van de volgende coils:
-Quadrature Transmit/Receive Body Coil
-Quadrature Head Coil
-17 cm Circular Flex Coil
-11 cm Circular Flex Coil" 6.
De eerste coil wordt gebruikt voor lichaam scans (abdomen, LWK etc.).
De tweede coil wordt gebruikt voor hoofd scans (MR schedel/hersenen).
De derde coil wordt gebruikt voor grotere extremiteiten (knie etc.).
De vierde coil wordt gebruikt voor kleinere extremiteiten (enkel etc.). 6.
82
MR werkomgeving
Door de voorgeprogrammeerde programma's (smart exams), kunnen de gewenste opnamen
worden verkregen, wordt tijd bespaard en is elk onderzoek uniform. Dit heeft zijn voordelen en
nadelen, want elke patiënt is anders en soms dienen er andere instellingen gebruikt te worden. 6.
83
7.3
Bijlage 3
Oeganda
Demografisch:
In Oeganda wonen ongeveer 36 miljoen mensen
(2014). De bevolkingsdichtheid bedraagt iets meer
als 152 inwoners per vierkante meter en de
gemiddelde leeftijdsverwachting is 54.2 jaar. Het
blijkt dat mannen gemiddeld 53.1 en vrouwen 55.9
jaar worden. (2014). 3.
In bijgevoegde tabel treft u extra informatie met
betrekking tot de demografische gegevens van
Oeganda aan.
Taal:
De officiële taal van Oeganda is Engels. Naast
Engels, wordt Luganda, Swahili en een aantal lokale
talen gesproken. 3.
World Health Statistics, Country Health System Fact Sheet, 2006)
http://kellyentoon.wordpress.com/de-organisatie-van-de-gezondheidszorg-in-uganda/
Religie:
In Oeganda is de meest voorkomende godsdienst het christendom. (66%). De helft van deze
populatie behoort tot de Rooms-katholieke kerk en de andere helft is protestants. 16% van de
Oegandezen is moslim en 18% heeft een inheems geloof. 3.
Armoede:
Een groot deel van de Oegandese bevolking leeft nog in armoede. In de periode tussen 1992 en
2006 nam het gedeelte van de bevolking dat leeft onder de armoede grens af van 53% naar 31%,
maar door de steile bevolkingsgroei neemt de armoede op dit moment in Oeganda weer toe. 4.
Onderwijs:
Basisonderwijs in Oeganda is gratis, maar slechts 66% van de kinderen maakt de lagere school
ook af. Hierdoor heeft 68% van de bevolking boven 12 jaar een eenvoudig leesvermogen. 4.
Gezondheidszorg:
HIV/aids en malaria zijn de grootste problemen in de Oegandese
gezondheidszorg. Dankzij de succesvolle pogingen door middel
van de ABC (onthouding, trouw en condooms) van de Oegandese
regeringen om de HIV/aids epidemie terug te dringen, heeft
Oeganda internationaal bewondering geoogst. 4.
De gezondheidsproblemen in Oeganda worden voornamelijk
veroorzaakt door het volgende:
-armoede
-slechte voeding
-beperkte kennis tussen hygiëne en ziekte 5.
Oeganda
Cultuur:
htttp://www.landenweb.net/uganda
Het is absoluut 'not done', om in het openbaar met ontbloot bovenlijf te lopen, dit geld ook voor
toeristen. Zeker in de kleinere dorpen dienen schouders en knieën bedekt te zijn. 4.
84
85
7.4
Bijlage 4
Interview betreffende veldstudie in Oeganda
Aanleiding:
Dit interview, naar aanleiding van de veldstudie van mw. L. Vlietstra in het KAMRIC MRI Center
in Kampala, Oeganda.
Datum veldstudie:
De veldstudie heeft plaatsgevonden in de periode van 20 februari tot 20 maart 2014.
Datum interview:
Het interview heeft plaatsgevonden op woensdag 16 april 2014.
Geïnterviewde:
Mw. L. Vlietstra
Gestelde vragen incl. antwoord:
Wat is de huidige situatie in het KAMRIC MRI Center in Kampala, Oeganda, betreffende de
werkwijze bij patiënten met infectieziekten?
Op dit moment zijn er geen protocollen voor de omgang met infectieziekten. Als de patiënt
met een zichtbare huidinfectie binnenkomt, worden er handschoenen aangetrokken.
Wat is in het KAMRIC MRI Center in Kampala, Oeganda, het huidige protocol met betrekking tot
het hygiënisch werken, betreffende handreiniging en reiniging van de onderzoeksruimte?
Er staat een niet afgesloten grootverpakking desinfecteermiddel, welke officieel bestemd is
voor eenmalig gebruik. Hiermee wordt de locatie voor het infuus gesteriliseerd, vindt de
handreiniging en reiniging van de onderzoeksruimte plaats. Bij de reiniging van de
onderzoeksruimte, heeft iedere laborant in het MRI Center in Kampala, Oeganda een eigen
werkwijze.
Welk(e) MRI contrastmiddel(en) worden in het KAMRIC MRI Center in Kampala, Oeganda,
gebruikt?
Op dit moment wordt er alleen gebruik gemaakt van Gadolineum.
Wat is de huidige werkwijze in het KAMRIC MRI Center in Kampala, Oeganda, voor het plaatsen
van een infuus?
Bij het plaatsen van een infuus wordt altijd met handschoenen gewerkt vanwege het risico
op HIV. Er is echter nog geen stuwband aanwezig, maar aan het verkrijgen hiervan wordt
gewerkt. De locatie wordt met een steriele naald aangeprikt en het infuus wordt geplaatst.
Wat is het huidige beleid in het KAMRIC MRI Center in Kampala, Oeganda, qua toepassing van
het GFR onderzoek voorafgaand een MRI onderzoek?
Er wordt bij elke patiënt voor het MRI onderzoek met Gadolineum een GFR test uitgevoerd.
Wat is in het KAMRIC MRI Center in Kampala, Oeganda, het huidige protocol betreffende de
omgang met contrastreacties?
Op dit moment is er geen protocol met betrekking tot contrastreacties.
Wordt er in het KAMRIC MRI Center in Kampala, Oeganda, onderscheidt gemaakt in de
behandeling van mannen of vrouwen?
Net als in Nederland kan het zijn dat er een persoonsafhankelijke voorkeur is, maar dit is
niet specifiek voor Oeganda.
86
Wat zijn in het KAMRIC MRI Center in Kampala, Oeganda, de voorzorgsmaatregelen die worden
genomen om metalen voorwerpen uit de MRI ruimte te weren?
Elke patiënt krijgt een operatieschort aan, zodat er met zekerheid gesteld kan worden, dat
er geen metalen voorwerpen in de kleding aanwezig is.
Heeft in het KAMRIC MRI Center in Kampala, Oeganda, de religie een invloed op de behandeling
van de patiënt?
Voor zover ik heb kunnen inschatten, heeft de religie geen invloed op de behandeling van de
patiënt.
Is er een verschil in het patiëntencontact tussen Nederland en Oeganda?
Nee zeggen is onvriendelijk.
Zijn er nog overige culturele zaken die invloed kunnen hebben op de voorlichting van een MRI
onderzoek?
De Nederlandse patiënten zijn meer tijdgericht en zullen vrijwel altijd op tijd zijn, de
Oegandese patiënt neemt het niet zo nauw met de tijd, hierdoor wordt er in het KAMRIC
MRI Center in Kampala, Oeganda, ook niet met een patiënten planning gewerkt. Ook is
vanuit de laboranten gevraagd, of de patiënten voorlichtingsbrochure die wordt opgesteld
in dit onderzoek. aangepast kan worden aan de analfabete patiënten populatie.
87

artikel 51 sluispolder oost mrt2015 - Maassluis

AANPASSINGSVERMOGEN ASS, flyer

Join us in an open discussion about the future of MRI

Download presentatie - Publieksdag Hersentumoren

Donderd instituut Nijmegen zoekt mensen met ASS voor onderzoek

Beslisboom huisarts MRI - knie Beslisboom MRI - Meditta MC

MRI van het hart - Albert Schweitzer ziekenhuis

deze informatiefolder - Spinoza Centre for Neuroimaging

INFORMATIE OVER MRI

ZMCPZ1087 Adv Cardioloog A4 MC.indd