programmaboekje

Studiedag
Nederlandse Vereniging
voor Muziektherapie
Stenden Hogeschool Leeuwarden
Vrijdag 12 april 2014
Programma
09.15 -10.00
Inschrijving, ontvangst met
koffie/thee +oranjekoek in de
centrale hal
10.00- 10.10
Welkom door dagvoorzitter Albert
Berman
en Head of School SW&AT Alie
Schokker
in het auditorium
10.10 - 10.20
Muzikale opening door studenten van
de opleiding muziektherapie op
Stenden
10.20 - 11.20
Lezing door Douwe Draaisma,
psycholoog
11.20- 11.30
Opening MARKT standhouders
11.30- 11.45
Koffie en thee wordt geserveerd in de
workshoplokalen.
11.45- 13.00
Workshopronde 1
13.00- 13.55
Lunch en MARKT met standhouders
2
14.00- 15.15
Workshopronde 2
15.15- 15.30
Koffie thee in de centrale hal met
MARKT standhouders
15.30- 16.30
Plenair in het auditorium:
Papageno samenwerking met
Stenden en Stichting Jeugdzorg.
4x elevator pitch over
praktijkonderzoeken
bachelor/master.
panel van praktijkonderzoekers
beantwoorden vragen Plenaire
afronding door dagvoorzitter.
16.30- 17.15
Borrel + hapjes in centrale hal
Vanaf 17.15
Is er gelegenheid voor eenvoudige
maaltijd in de aangrenzende Canteen
3
Met de titel “Muziek, dat ben ik - over muziek en identiteit
binnen muziektherapie” organiseert de NVvMT in
samenwerking met Stenden Hogeschool in Leeuwarden een
landelijke studiedag voor muziektherapeuten, professionals
in de gezondheidszorg, muziektherapiestudenten en
iedereen die belangstelling heeft voor muziektherapie.
Centraal thema van deze studiedag is het verband tussen
identiteit en muziek, waarbij tijdens twee workshoprondes
een grote diversiteit aan doelgroepen aan bod komt.
Nieuw dit jaar is de toevoeging van een aantal onderzoekspresentaties in de vorm van een korte elevator pitch vanuit
de verschillende muziektherapieopleidingen in Nederland.
Gastspreker tijdens de studiedag is Douwe Draaisma,
hoogleraar op de Heymans-leerstoel voor geschiedenis van
de psychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen. In zijn
lezing “Mijn tijd was de beste” zal hij met een demonstratieexperiment laten zien welke verhouding er is tussen
geheugen en onder meer muzieksmaak bij ouderen.
In pauzemomenten bestaat er ook voldoende gelegenheid
om de markt met standhouders te bezoeken.
We wensen je een inspirerende dag toe!
Het bestuur van de NVvMT en de werkgroep studiedag
4
Gastspreker Douwe Draaisma
Douwe Draaisma (1953) studeerde psychologie en filosofie aan de
Universiteit van Groningen. Na zijn studie vertrok hij naar de
Universiteit van Utrecht, waar hij in 1993 promoveerde bij Piet
Vroon op een proefschrift over de metaforische aard van de taal
waarin we over het geheugen denken en spreken (handelseditie:
De Metaforenmachine. Een geschiedenis van het geheugen).
In 1993 keerde hij terug naar de Universiteit van Groningen als
docent theorie en geschiedenis van de psychologie. Draaisma
publiceerde onder meer over de geschiedenis van het begrip
precisie in de vroege experimentele psychologie (The Age of
Precision: F.C. Donders and the Measurement of), het werk van
de psycholoog-filosoof Gerard Heymans (1857-1930), William
James en de geschiedenis van neurologie en psychiatrie
(Ontregelde
geesten.
Ziektegeschiedenissen).
Over
het
autobiografische geheugen verscheen een drietal boeken:
‘Waarom het leven sneller gaat als je ouder wordt’, ‘De
heimweefabriek’ en ‘Vergeetboek’. Het boek ‘Waarom het leven
sneller gaat als je ouder wordt’ is bekroond met verschillende
wetenschappelijke en literaire prijzen.
In 2003 werd Draaisma benoemd tot bijzonder hoogleraar
geschiedenis van de psychologie, op een leerstoel van het Archiefen Documentatiecentrum Nederlandse Gedragswetenschappen.
In 2010 volgde zijn benoeming tot hoogleraar op de Heymansleerstoel van de Faculteit der Gedrags- en Maatschappijwetenschappen van de Rijksuniversiteit Groningen.
Zijn lezing ‘Mijn tijd was de beste’ gaat over de verhouding die
bestaat tussen geheugen en ondermeer de muzieksmaak bij
ouderen:
“Uit geheugenexperimenten blijkt dat mensen tegen hun zestigste
naar verhouding het vaakst terugdenken aan de tijd tussen
grofweg hun 15e
en 25e levensjaar. In een demonstratieexperiment zal ik laten zien dat dit ‘reminiscentie-effect’ ook
invloed heeft muzikale smaak.”
5
Workshop overzicht
Workshop 1A + B
Workshop 2A + B
Workshop 3A + B
Workshop 4A + B
Workshop 5A + B
Workshop 6A + B
Workshop 7A + B
Workshop 8A + B
‘In vervoering door nostalgie’
door Remi Adriaansz
‘van I-dentity naar WE-dentity’
door Carel van Leeuwen
‘Ben ik dat?’
door Wico Jansma en Henk Postma
‘Hoe bent U vandaag gestemd?’
door Jantje van der Wurff
‘Dit lied, dat ben ik’
door Marlies Brandt
‘Ken je mij? Wie ben ik dan?’
door Piet Koek
‘Muziek als Krachtpatser’
door Martina de Witte
‘Let the Children play’
door Ad de Laat
Workshop 9A + B
‘Muziek, dat zijn wij… op zoek naar ons
betere ik’ door Cinta Belderbos
Workshop 10A + B ‘Uit je veilige modus’
door Patric Driessen
Workshop 11A + B ‘Het ritme, dat ben ik. De harmonie, dat zijn
wij samen’ door Jaap Orth
6
Workshop 1
“In vervoering door nostalgie” door Remi Adriaansz
Remi Adriaansz is muziektherapeut (opleiding Creatief therapeut
muziek SPH Middeloo 1978.) met een brede ervaringspraktijk. Hij
heeft gewerkt met verstandelijk beperkten (15 jaar), in de
psychogeriatrie en geronto-psychiatrie (15 jaar), met Korsakovpatiënten (5 jaar) en zijn huidige werkveld is geriatrische
revalidatie: CVA, Parkinson, Huntington, NAH enz. (sinds 2006).
Remi is docent en coördinator van de Leergang Ortho-agogische
Muziekbegeleiding te Alkmaar en medegrondlegger en gastdocent
methodiek van de opleiding Verkorte Route Muziektherapie aan de
Stenden Hogeschool te Leeuwarden.
Beschrijving workshop
Is het de muziek zèlf of is het de daaraan gekoppelde herinnering
die je in vervoering kan brengen? Vaak is dit niet helemaal
duidelijk, omdat we niet altijd bewust zijn van de emotionele
reacties op muziek. Ongeacht waar we ons bevinden, muziek is
bijna altijd aanwezig. Het ligt dan ook voor de hand dat we
bepaalde muziekstukken met specifieke episodes uit ons leven
verbinden. Gezien de verwevenheid van muziek met persoonlijke
herinneringen is het aannemelijk dat muziek nostalgische
gevoelens stimuleert.
Is nostalgie te benutten als therapeutisch middel? Vanuit de
ervaring met mensen wier leven door bv een hersenbloeding
(CVA) onomkeerbaar is veranderd wordt in deze workshop de
positieve werking van deze vorm van muziektherapie uiteengezet
en doen deelnemers zelf ervaring op met dit fenomeen.
Maximaal aantal deelnemers: 15
7
Workshop 2
“Van ‘I’-dentity naar ‘We’-dentity” door Carel van Leeuwen
Carel van Leeuwen werkt als muziektherapeut bij de GGZ-Friesland.
Sinds anderhalf jaar voor het FACT, ambulante hulpverlening in het
kader van psychosebehandeling.
Daarvoor was hij verbonden aan het Centrum Specialistische
Behandeling, met de focus op trauma- en persoonlijkheid
gerelateerde problematiek.
Carel is mediumdocent aan de muziektherapieopleiding van Stenden
Hogeschool. Daarnaast treedt hij op als ‘wereldmuzikant’ in Souldada
en RemoliNo.
Als opleiding combineerde hij het conservatorium met de studie
medicijnen.
Beschrijving workshop
In de ‘Richtlijnen Schizofrenie’ van het Trimbos Instituut is
muziektherapie opgenomen ter bestrijding van negatieve symptomen.
Er is in Friesland nu ruim een jaar ervaring met deze keuzemodule.
Het doel van de workshop is de deelnemers te laten meemaken wat
deze doelgroep ervaart tijdens de muziektherapie. Dit gebeurt aan de
hand van het toelichten van een praktijkvoorbeeld en een muzikale
werkvorm. Afsluitend wordt er gezamenlijk ingegaan op de vraag
waardoor muziektherapie werkt in deze setting. Wat zijn de
‘werkzame elementen’ en hoe kunnen die misschien meer nadruk
krijgen?
De sterke relatie tussen muziek en identiteit bij deze cliëntengroep is
zeker één van de werkzame elementen. Naast de muziek blijkt de
bejegening ook essentieel te zijn.
Maximaal aantal deelnemers: 20
8
Workshop 3
“Ben ìk dat?” door Wico Jansma en Henk Postma
Wico Jansma is gedurende 24 jaar als groepsbegeleider actief
geweest in de zorg voor mensen met een verstandelijke
beperking. Hij werkt sinds 2004 als muziektherapeut voor NOVO
en daarnaast sinds 2009 als muziekagoog voor Promens-Care.
Evenals als Henk heeft hij de verkorte route opleiding Creatieve
Therapie Muziek aan Stenden Hogeschool in 2012 afgerond.
Henk Postma heeft meer dan 30 jaar ervaring in de zorg voor
mensen met een verstandelijke beperking; als groepsleider en als
bewegingsagoog. Na het afronden van de opleiding Creatieve
Therapie Muziek aan Stenden Hogeschool te Leeuwarden is hij
sinds 2013 ten bate van genoemde doelgroep ook actief als
muziektherapeut.
Beschrijving workshop
Een cliënt met een verstandelijke beperking is doorgaans
afhankelijk van veel hulpverleners. Met het oog op een eenduidige
benadering van de cliënt is daarom intersubjectiviteit belangrijk.
Muziektherapie kan daaraan bijdragen.
In de workshop gebruiken wij videomateriaal uit een
muziektherapeutische
sessie
met
een
cliënt
met
een
verstandelijke beperking. Wij analyseren de wisselwerking tussen
cliënt, muziektherapeut, medium en omgeving. Daarbij worden
waarnemingen en interpretaties onderscheiden. Door deze uit te
wisselen, worden verschillen hierin bespreekbaar en kunnen we
inzichten met elkaar delen. Zo kan uiteindelijk een meer
intersubjectief beeld betreffende de cliënt en de omgang met de
cliënt ontstaan.
Maximaal aantal deelnemers: 20
9
Workshop 4
“Hoe bent u gestemd?” door Jantje van der Wurff
Jantje van der Wurff werkt als muziektherapeut voor Stichting
Papageno, in ‘Praktijk Maatsoort’, in Muziekprojecten op school
met cultuureducatie, heeft een specialisatie met ASS-problematiek
opgebouwd en werkt ook als uitvoerend muzikant en componist
van theatermuziek.
Beschrijving workshop
Muziek is vluchtig, maar wat zou er gebeuren als je jouw tonen
eindeloos mag spelen. De partituur niet dwingend, maar vloeibaar
is geworden? Welke toon past bij jou? Welk akkoord? Waarom?
Een queeste naar jouw muzikale (be)ziel(ing).
Maximaal aantal deelnemers: 16
10
Workshop 5
“Dit lied, dat ben ik” door Marlies Brandt
Marlies Brandt is muziektherapeut. Zij zit dit jaar 25 jaar in het
vak en heeft in verschillende werkvelden gewerkt: psychiatrie,
verstandelijk beperkten zorg, ouderenzorg.
Sinds juni 1993 is Marlies werkzaam bij Atlant Zorggroep waar zij
werkt met verschillende doelgroepen: cliënten met dementie,
cliënten met Korsakov, cliënten met de ziekte van Huntington,
cliënten met zowel een somatische als een psychiatrische
aandoening.
Zij geeft zowel groeps- als individuele therapieën. Zij werkt veel
met liederen/liedteksten tijdens therapiesessies
Beschrijving workshop
In de workshop gaan de deelnemers actief aan de slag, zodat zij
de verschillende manieren, waarop je met liederen en teksten
kunt werken, kunnen ervaren. Er wordt gewerkt met bestaande,
vertaalde/geïnterpreteerde en zelfgemaakte teksten. Aan de
deelnemers wordt gevraagd om (indien gewenst) een voor hen
belangrijk lied mee te nemen. Het kan een mooie verdieping aan
de workshop geven om een dergelijk lied als uitgangspunt te
nemen om in de workshop nog meer mee te doen.
Maximaal aantal deelnemers: 16
11
Workshop 6
“Ken je mij, wie ben ik dan?” door Piet Koek
over zingeving en kwetsbaarheid in muziektherapie
Piet Koek, geboren 1973, afgestudeerd in 2003 te Amersfoort.
Daarna
als
muziektherapeut
werkzaam
in
ouderenzorg,
verpleeghuiszorg, zorg voor mensen met een verstandelijke
beperking, mensen met een visuele beperking en met name de
laatste 7 jaar in de revalidatie (Revalidatie Friesland). Piet Koek is
altijd bezig geweest met zingeving, vormen van pastorale
begeleiding en liturgie, zowel binnen als buiten kerk en
georganiseerde religie. Momenteel is hij naast zijn werk in de
revalidatie, samen met een psychologe bezig met het oprichten
van een kleinschalige praktijk voor advies, begeleiding en
ondersteuning bij zingevingvragen en levensloopkwesties.
Beschrijving workshop
We verkennen hoe zingeving en muziektherapie elkaar raken aan
de hand van muziekvoorbeelden, poëzie, praktijkverhalen en
werkvormen. Daarnaast ontdekken we hoe kwetsbaarheid een rol
mag spelen in ons vak. In mijn werk ervaar ik dat het wezenlijk is
dat patiënten zichzelf na een crisissituatie opnieuw leren kennen
en aanvaarden. Therapie is dan: mensen teruggeven aan zichzelf.
Daarbij moet je zelf echt zijn, jezelf kennen en laten kennen. Dat
noem ik therapeutische kwetsbaarheid. Wie je bent, wat je ten
diepste, - ook muzikaal - beweegt en raakt, bepaalt wie je als
therapeut durft te zijn.
Maximum aantal deelnemers: 20
12
Workshop 7
“Muziek als Krachtpatser” door Martina de Witte
Martina de Witte, MMTh en Neurologische Muziektherapeut (NMT),
is werkzaam als muziektherapeut binnen de forensische
psychiatrische afdeling (FPA) bij STEVIG (onderdeel van
Dichterbij). STEVIG biedt diagnostiek en behandeling bij mensen
met een lichte verstandelijke beperking (LVB) en psychiatrische
problematiek.
Daarnaast geeft zij les aan de Hogeschool van Arnhem en
Nijmegen (HAN) bij de Creatieve Therapie Opleiding (CTO).
Als lid van de expertgroep multidisciplinaire richtlijnontwikkeling
(MDR) van de FVB houdt ze zich bezig met de bestaande empirie
van
vaktherapieën
met
betrekking
tot
verschillende
probleemgebieden, stoornissen en/of doelgroepen beschrijven en
de vaktherapieën te positioneren in de bestaande GGZ richtlijnen
(Trimbos).
Beschrijving workshop
Hoe kan muziektherapie werken bij mensen met een lichte
verstandelijke beperking waarbij emotieregulatie problematiek
leidt tot een negatief zelfbeeld en vaak een risicofactor is voor
delinquent gedrag? Eigen identiteit, eigen ik, wordt bij hen gevoed
door sterke negatieve emoties en faalervaringen. Door hen via
muziektherapie te laten ervaren dat er gradaties zijn in emoties,
kunnen ze anders in hun eigen schoenen gaan staan.
•
Een presentatie over de samenhang tussen cognitieve
beperkingen en identiteitsontwikkeling aan de hand van de
resultaten van wetenschappelijk onderzoek. Dit onderzoek is
uitgevoerd binnen de forensische psychiatrie.
•
Zelf ervaren van werkvormen gerelateerd aan de
interventie ‘Muziek als Krachtpatser’.
•
Tips en Tricks: in gesprek over de werking van muziek bij
mensen met cognitieve beperkingen.
Maximum aantal deelnemers: 15
13
Workshop 8
“Let the Children play” door Ad de Laat
Ad de Laat is 25 jaar werkzaam in de kinder- en jeugdpsychiatrie
(KJP) Herlaarhof te Vught.
In 2009 voltooide hij de masteropleiding bij Hogeschool Zuyd.
Beschrijving workshop
Ad deelt zijn ervaringen binnen de KJP waarbij hij als
muziektherapeut werkt met kinderen, groepen en gezinnen. Hij is
gespecialiseerd in kinderen met leerstoornissen, emotionele
stoornissen en autisme. Aan de hand van casussen en
muziekfragmenten geeft hij uitleg over zijn manier van werken
waarbij de competenties van kinderen als uitgangspunt dienen.
Maximaal aantal deelnemers: 15
14
Workshop 9
“Muziek, dat zijn wij… op zoek naar ons betere ik.”
door Cinta Belderbos
Cinta Belderbos is afgestudeerd in 1985 als pianodocent aan het
Hilversums Conservatorium en sinds 1987 werkzaam als muziektherapeut bij Sherpa in een multidisciplinair behandelteam dat
ondersteuning biedt aan mensen met een (verstandelijke/
meervoudige) beperking. Onder andere op KDC De Boemerang in
Hilversum. In 2012 studeerde ze af als Master of Arts Therapy aan
de Hogeschool Zuyd met als speciaal aandachtsgebied:
muziektherapie voor mensen met een ernstige meervoudige
beperking.
Beschrijving workshop
Enkele door veel ouders benoemd toekomstperspectief voor de
kinderen waarmee ik werk is: “een prettig leven kunnen leiden in
verbinding met andere mensen”. Die verbinding met anderen is
essentieel voor ons mens-zijn maar tegelijkertijd ook een bron
van frustratie en geweld. Toch wordt de mensheid als geheel
steeds vredelievender volgens psycholoog Stephen Pinker.
In deze workshop gaan we (met behulp van bekende muzikale
werkvormen) onderzoeken hoe we onze goede en minder goede
eigenschappen inzetten om bepaalde doelen te bereiken. Op zoek
naar onze innerlijke demonen en engelen (zoals Pinker ze noemt),
om hen beter te leren kennen en gerichter in te kunnen zetten.
Maximaal aantal deelnemers: 20
15
Workshop 10
“Uit je veilige modus” door Patric Driessen
Patric Driessen is in 2002 afgestudeerd als Muziektherapeut aan
de HAN te Nijmegen. Hij heeft 10 jaar gewerkt in de algemene
psychiatrie bij Vincent van Gogh te Venray en Venlo. Adolescenten
en
volwassenen
met
angsten
stemmingsstoornissen,
persoonlijkheidsstoornissen, forensische cliënten en veteranen,
Korsakovcliënten en de neurologische afdeling behoorden tot de
doelgroepen. Patric heeft cursussen en workshops gevolgd in
cognitieve gedragstherapie en schematherapie bij het RINO.
Verder heeft hij twee workshops “schematherapie voor
vaktherapeuten” bij Joan L. Farell en Ida A. Shaw in Maastricht
gevolgd.
Bijna twee jaar werkt hij nu als leidinggevende voor de afdeling
Kreative Therapie bij de LVR kliniek in Bedburg Hau (D) waar hij
als muziektherapeut ook aan de unit Verslaving verbonden is.
Beschrijving workshop
In de vrije improvisatie wordt vrij snel duidelijk en vooral
hoorbaar wat we allemaal doen om ons op ons gemak te voelen.
In deze workshop gaan we op zoek naar de muzikale beschermers
die verwant zijn aan de modi binnen de schematherapie van J.
Young. Verder ga ik erop in hoe je dit concept in de
groepstherapie in kunt zetten.
Van identificeren en overdrijven naar uitschakelen en verschuiven.
Kom... uit je veilige modus!
Maximum aantal deelnemers: 15
16
Workshop 11
“Het Ritme, dat ben ik. De Harmonie, dat zijn we samen!”
door Jaap Orth
Jaap Orth is senior muziektherapeut, NMT in Pro Persona bij de
afdeling Multi Complexe Zorg op de locatie Wolfheze. Daarnaast is
hij docent practicum muziektherapie en supervisor op ArtEZ
Conservatorium locatie Enschede.
Beschrijving workshop
Als je muzikaal aansluit bij de actuele stemming en behoefte van
een cliënt, en daarmee een muzikale structuur kan bieden, zal hij
zich prettiger voelen en eerder geneigd zijn zich te uiten. Door
stapsgewijs samenspel op te bouwen en dit te ondersteunen door
systematische inzet van ritme en harmonie, kan een muzikale
‘holding’
ontstaan,
die
uitnodigt
tot
improviseren
en
experimenteren.
In de workshop wordt getoond hoe muzikale parameters zoals
ritme en harmonie kunnen worden ingezet om cliënten te
stimuleren ‘controle’ los te laten en zich ‘vrij’ te uiten in spraak en
zang.
Maximaal aantal deelnemers: 15-20
17
Onderzoekpresentaties: elevator pitches
HS Zuyd (Heerlen): twee alumni (Desirée Simons en Carolene
Pessies, in 2013 afgestudeerd) willen graag de posterpresentatie
doen over hun afstudeerproject in Zuid-Afrika.
HU (Utrecht): nog niet bekend.
*ArtEZ (Enschede): Theresa Ziegler (4e jaars studente) geeft een
posterpresentatie over muziektherapie bij de ziekte van Parkinson
(haar afstudeerthema).
*Stenden Hogeschool (Leeuwarden): docent/muziektherapeute
Sonja Aalbers geeft een presentatie over haar master-onderzoek.
*HAN (Nijmegen): nog niet bekend.
Standhouders tijdens de studiedag
Stiggelbout muziekhandel met wereldinstrumenten uit Groningen
Studystore met boekenstand, Stenden Hogeschool Leeuwarden
Tutti Timbri met houten muziekinstrumenten uit Rotterdam
LL Kindermuziekwinkel met muziekinstrumenten uit
Nieuwveen
18
Studiedaggegevens
Dagvoorzitter
Albert Berman
Gastspreker
Douwe Draaisma
Workshopgevers
Remi Adriaansz
Carel van Leeuwen
Wico Jansma
Henk Postma
Jantje van der Wurff
Marlies Brandt
Piet Koek
Martina de Witte
Ad de Laat
Cinta Belderbos
Patric Driessen
Jaap Orth
Studiedagafsluiting
Albert Berman
Werkgroep studiedag
Rik Bosch
Ton Turkenburg
Bert Verbeeten
Gemma Emons
Rozemarijn Tibben
Marijke van Dorp
Ontwerp logo studiedag
Andrea Liebrand
19
Praktische gegevens
Plaats: Stenden Hogeschool, Rengerslaan
Leeuwarden, tel. 058 - 244 14 41.
8,
8917
DD
Routebeschrijving: Plan je route via Google Maps. Vanaf station
Leeuwarden is de locatie te bereiken met stadsbus 12 (richting
Kenniscampus Rengerslaan), + 10 min.
Inschrijving: vanaf 9.15 uur
Het programma start om 10.00 uur en eindigt om 17.15 uur.
Kosten: € 95 leden NVvMT / € 55 studentleden NVvMT
€ 140 niet-leden / € 95 studenten
Kosten zijn inclusief koffie, thee, lunch, borrel.
Ledenprijs geldt ook voor nieuwe leden. Aanmelding via de
webshop FVB en directe betaling via iDeal. Ledenprijs geldt ook
voor nieuwe leden.
Maaltijd: Vanaf 17.15 uur gelegenheid om deel te nemen aan de
gezamenlijke warme maaltijd in de aangrenzende Canteen,
gerund door hotelschool Stenden, intekening vooraf, kosten €4.
Accreditatie: Deze studiedag is geaccrediteerd bij de SRVB.
www.registervaktherapie.nl Aantal studiepunten: 2
Organisatie: NVvMT in samenwerking met Stenden Hogeschool
Leeuwarden
Contact: Rik Bosch, studiedagen[at]nvvmt.nl
20

Download Report