D E doofpot

© Copyright 2013 Dagblad De Limburger / Limburgs Dagblad.
Het auteursrecht, ook ten aanzien van artikel 15 AW, wordt
uitdrukkelijk voorbehouden. Zaterdag, 14 juni 2014
Het is 5 oktober 2013 als deze krant bericht over de uitbuiting van Portugezen bij de aanleg van
de A2-tunnel in Maastricht. We zijn nu ruim een half jaar verder. Er is weinig veranderd in Limburgs
grootste bouwput.
doofpot
DE
VAN DE A2-TUNNEL
door Rob Cox
E
foto Hollandse Hoogte
rgens in Portugal zit Sanha Inussa. Sanha was een van de klokkenluiders die aan de buitenwereld
durfde te vertellen dat de werkers
in de A2-tunnel de helft van hun
basissalaris moesten afstaan aan hun baas:
968 euro netto per maand. In ruil daarvoor
mochten de vijftig Portugese werkers wonen in huizen die bedoeld zijn voor de
sloop. Vier man per woning, gas en water
inclusief, volledig ingericht met meubels uit
de kringloopwinkel. De inrichting boeit de
mannen niet, het gaat om de inhouding, ze
voelen zich bestolen.
Inussa is nu zijn werk kwijt. Hoewel
hij prima werk leverde, hoefde hij niet
meer terug te komen. Werkgever Atlanco
Rimec zet troublemakers en vakbondsleden
op een zwarte lijst, zoals later blijkt uit een
Deense tv-documentaire Østarbejdernes
bagmænd. Atlanco heeft wel dertig nieuwe
Portugezen aangenomen voor het werk in
Maastricht. Beloften dat de klokkenluiders
weer aan de slag zouden kunnen, worden
niet waargemaakt.
Hoe heeft dit kunnen gebeuren? Iedereen voelde in oktober 2013 al aan dat Sanha
en zijn collega’s terecht protesteerden. Uiteindelijk zijn de onschuldigen gestraft en
de schuldigen gaan gewoon door. Het hele
dossier A2-tunnel wordt gekenmerkt door
juridische haarkloverij, intimidatie, politieke onwil en het recht van de sterkste. Uiteindelijk is de tunnel-affaire de grootste
doofpot van Maastricht geworden.
In eerste instantie ging de politiek na de
onthullingen in deze krant goed van start
door een onafhankelijke enquêtecommissie
in te schakelen. Die commissie moest de
misstanden onderzoeken. Toen de commissie haar conclusie klaar had, mochten de politici en de betrokken bedrijven het rapport
vooraf lezen. Vanaf dat moment werd de
commissie bestookt door advocaten van alle partijen, zo blijkt uit interne bronnen. De
juridische haarkloverij was begonnen.
Uitbuiting was een gevoelige term. Die
moest weg. En ook de vraag welke cao toegepast had moeten worden, mocht de onafhankelijke commissie niet beantwoorden.
Dat zou te veel juridische gevolgen kunnen
hebben.
Na een week van aanpassen wordt een
rapport gepresenteerd waar alle scherpe
kantjes afgevijld waren. Van een onafhankelijk rapport is eigenlijk geen sprake meer.
Voorzitter Paul Smeets heeft als tegenprestatie nog wel kunnen bedingen dat de
Portugezen het ingehouden geld terugkrijgen.
De werkgever van de Portugezen en veroorzaker van alle tumult, Atlanco Rimec,
legt het rapport uit als een overwinning. En
weigert tot op de dag van vandaag een cent
terug te betalen aan de werklui. Later legt
cao-politie TBB beslag op de rekeningen
van Rimec. Als de rechter dat beslag opheft
omdat hij niet kan zeggen welke cao van
toepassing is, jubelt Atlanco dat het dus
niks fout heeft gedaan.
Uiteindelijk besluit Avenue2 alleen de
huisvestingskosten terug te betalen. Per
saldo krijgen de mannen 14,30 euro per dag
terug. Met terugwerkende kracht. Dat is
nog niet de helft van wat ingehouden is. In
eerste instantie krijgen alleen de mannen
die niet geprotesteerd hebben hun geld
terug. De klokkenluiders krijgen niks. Pas
na publicaties in deze krant krijgen ook de
klokkenluiders hun huisvestingskosten terug, maanden later. Maar verder zijn ze niet
meer welkom.
Deze intimidatie-tactiek werkt. De huidige werknemers zijn als de dood om met de
pers te praten.
Al bij de eerste berichten in oktober 2013
blijkt dat Atlanco Rimec in half Europa in
opspraak is. Op 12 mei wordt door de Deense publieke omroep de documentaire
Østarbejdernes bagmænd (Mannen achter de
Oostarbeiders) uitgezonden. Uit de documentaire blijkt dat Atlanco Rimec in heel
Europa zwarte lijsten bijhoudt van werklui.
Wie klaagt of lid wordt van de vakbond,
wordt niet meer ingehuurd.
De Deense televisiemakers filmen de
illustere baas van Atlanco, Michael O’Shea
bij een rechtszaal. Geïrriteerd weigert
O’Shea alle commentaar. Wel kondigt
Atlanco later aan de documentairemakers
voor de rechter te slepen wegens smaad.
Ook de Zweedse publieke zender SVT
komt op 5 juni met een documentaire over
uitbuiting, zwarte lijsten en ontduiking van
regels in de bouw. De focus ligt op Atlanco
Rimec. Titel van de documentaire is Den
osvenska modellen (Het on-Zweedse model). Atlanco is in mei in Zweden veroordeeld voor ontduiking van afdracht van
sociale lasten. Boete 12 miljoen kronen. De
uitspraak zal waarschijnlijk leiden tot nog
meer miljoenenclaims.
Ook in Ierland ligt Atlanco onder het vergrootglas van de pers. In Noorwegen is de
werkmaatschappij van Atlanco failliet verklaard. Door negatieve publiciteit over de
handelwijze van Atlanco kreeg het bedrijf
niet meer genoeg orders, zegt de financiële
baas van Atlanco, Catherine Foy. Misschien
is het bovenstaande wel de reden dat Atlanco holdings in maart zijn naam veranderde
in Ovarb. Een ander bedrijf, Atlanco Rimec,
heeft zijn naam veranderd in Smares. In de
praktijk werkt het Ierse bedrijf nog steeds
onder de noemer Atlanco of Rimec.
In Nederland zijn de diverse methoden
al bekend die bedrijven als Atlanco gebruiken om goedkopere werkkrachten te leve-
Sanha Inussa en Victor Flor toen ze dachten dat het goed zou komen.
foto Loraine Bodewes
ren. Minister Lodewijk Asscher heeft extra
inspecteurs ingezet en maatregelen genomen. De extra inspecteurs werken vooral in
stilte achter de schermen.
Bij de aanpassingen aan de snelweg A4
bij Delft blijkt dat de Duitse onderaannemer Rugovac Portugese medewerkers onder het minimumloon betaalt. Het bouwconsortium, onder wie Boskalis, verbreekt
de banden met Rugovac en neemt de dezelfde werknemers via een ander bedrijf in
dienst.
Zo niet in Maastricht. Atlanco Rimec
mag gewoon blijven van Avenue2 (Strukton en Ballast Nedam). Intussen gaat Atlanco door met inhoudingen op het salaris van
de werknemers via tussenpersoon Atop.
Maandelijks leveren de mannen 525 euro
van hun nettosalaris in. Huisvesting wordt
voortaan betaald door Avenue2, dus daar is
de inhouding niet voor. De vliegreis aan begin en eind van het arbeidscontract is geschrapt. Busreizen zijn goedkoper. De door
Atlanco/ATOP geleverde diensten rechtvaardigen op geen enkele manier de inhouding van 525 euro per werknemer per
maand. Maar iedereen, politiek en aannemers, kijkt de andere kant op.
Het is vooral vakbond FNV Bouw die
zich actief in dit dossier heeft gemengd.
Maar de bond is al maanden opvallend stil.
Dat heeft er alles mee te maken dat Atlanco, zoals in veel andere landen, de duurste
juristen inzet tegen iedereen die kritiek
heeft op het bedrijf. Atlanco heeft advocaten opdracht gegeven te onderzoeken of
twee vakbondsbestuurders persoonlijk wegens smaad en laster voor de rechter gesleept kunnen worden. Ook bij vakbondsbestuurders komt zo’n persoonlijke aanval
hard aan. Deze maand valt de beslissing of
er zo’n rechtszaak komt. Tot die tijd is de
vakbond voorzichtig met reageren.
De Portugezen in Maastricht zijn niet
tevreden. Natuurlijk zijn ze blij dat ze een
deel van het ingehouden geld terug hebben
gekregen. Ook is huisvesting nu gratis.
Maar per saldo krijgen ze minder salaris
dan voorheen, omdat ze niet meer onbeperkt overuren mogen maken. Natuurlijk
waren die structurele overuren in strijd met
de bouw-cao, maar ze leverden wel extra
geld op. Ook krijgen ze tegenwoordig loon
conform de cao: 13,12 euro per uur. Daar
staat tegenover dat Atlanco een aantal toeslagen heeft afgeschaft, waardoor ze er niets
mee opschieten. En over die inhouding van
525 euro netto per maand spreken de Portugezen ook liever niet meer. Bang om hun
baan te verliezen.
De locale politiek... zwijgt. In alle talen.

Download Report