Lees het artikel hier - Florence Nightingale Instituut

Geschiedenis van verpleging en verzorging online
Op 12 mei 2014, de Dag van de Verpleging, ging de nieuwe website van het Florence Nightingale Instituut (FNI) online.
Het FNI, kenniscentrum voor de geschiedenis van verpleging en verzorging in Nederland, presenteert op www.fni.nl de
ontwikkeling van de zorg aan de hand van rijk geïllustreerde themadossiers. Directeur Nannie Wiegman probeert al jaren
die geschiedenis op de kaart te zetten. Maar dat valt in de praktijk nog niet mee. Gelukkig gloort er hoop.
Tekst: Nannie Wiegman, directeur Florence Nightingale Instituut (FNI)
Foto’s Collectie FNI (www.fni.nl)
‘Het is belangrijk om je eigen “roots” te
kennen. Als een beroepsgroep geen interesse heeft in haar geschiedenis, neemt
ze haar vak niet serieus. Toch is het een
gegeven dat veel verpleegkundigen en verzorgenden uit zichzelf nauwelijks interesse
tonen in de historie van hun vakgebied.
Dat is echt jammer, want je kunt juist verschrikkelijk veel leren van het verleden. En
belangrijker nog, je erdoor laten inspireren. Ook door de fouten die gemaakt zijn.’
Wiegman stond als directeur van het FNI
jaren aan het hoofd van het verpleegkundig museum dat gevestigd was in het ‘Witte
Huis’ in Zetten. Jaarlijks kwamen er zo’n
12.000 bezoekers naar het museum om zich
te laten verrassen door de exposities. ‘We
draaiden het museum met behulp van een
groep toegewijde vrijwilligers en hanteerden beperkte openingstijden. Toch rezen
de kosten van de exploitatie ondertussen de pan uit. Op iedere bezoeker legden
we geld toe. Bovendien waren we zo druk
bezig met allerlei operationele zaken dat we
aan gedegen historisch onderzoek onvoldoende toekwamen. En juist daar ligt een
belangrijke ambitie van ons.’ Wiegman
voelde daarom al in 2011 aan dat het tijd
werd voor een nieuwe koers, een koers die
ook meer aansloot bij de studenten en verpleegkundigen van nu. Ze sloot de deuren
van het museum in 2012 en opteerde voor
een online kenniscentrum. Voor een virtuele formule waarbij onderzoek, erfgoed
Op dit ogenblik staan de volgende
themadossiers online op www.fni.nl.
Tijdlijn
Verplegen in het ziekenhuis
Verplegen in de psychiatrie
Verplegen in de Z
Verplegen in de thuiszorg
Wijkverpleging
Kraam thuis
Gezinszorg
Dag van de Verpleging
Florence Nightingale
Hall of Fame (diverse rolmodellen)
Dossier Educatie
Literatuur
Verpleegkunde nr. 2
Verpleegkunde_02_2014.indd 28
en educatie op een verrassende manier bij
elkaar worden gebracht. Het resultaat? ‘Een
website vol fraai vormgegeven themadossiers, waar je als bezoeker heel eenvoudig
doorheen kunt “bladeren”. De thema’s lopen
uiteen van een algemene tijdlijn tot verplegen binnen de verschillende werkvelden en
een “Hall of Fame”. Dat laatste dossier staat
vol verpleegkundigen die van groot belang
zijn geweest voor de ontwikkeling van het
beroep.’
Ieder dossier op de website is vormgegeven als een magazine vol verhalen, feiten,
beelden, filmpjes en verpleegkundige
objecten. ‘Eigenlijk kun je zeggen dat ieder
themadossier een soort van expositie is,
maar dan online. De dossiers zijn geschreven door historici en onze collectiemedewerker heeft alle bijbehorende objecten
beschreven. Het grote voordeel is dat we
als online kenniscentrum ook heel gemakkelijk objecten van buiten onze eigen collectie kunnen opnemen, we zitten niet
langer meer met ingewikkelde bruiklenen.
Het enige wat we hoeven te doen is afspraken maken over goede bronvermelding.
Zo kunnen we straks
ook objecten uit
andere collecties en andere
landen in onze
thema’s verweven.’ De website
is primair bedoeld
voor (oud-)verpleegkundigen en
verzorgenden en studenten verpleegkunde,
maar is daarnaast ook interessant voor iedereen die meer wil
weten over de geschiedenis van de zorg in
Nederland. En hoewel het FNI zich vooral
richt op de Nederlandse geschiedenis, zijn
heel veel thema’s ook interessant en herkenbaar voor de Vlaamse verpleegkundigen.
Wiegman sluit zeker niet uit dat er straks
ook themadossiers komen met een Vlaams
accent.
Terug in het curriculum
Wil je beroepsbeoefenaren interesse bijbrengen in de ontwikkeling van de zorg,
dan moet je daar al tijdens de opleiding
mee beginnen. Daarom ijvert Wiegman
ook hard voor de terugkeer van historische reflectie in het curriculum van mboen hbo-studenten. Duidelijk is dat dit op
een moderne en eigentijdse manier moet
gebeuren. Aangezien de besprekingen voor
het nieuwe hbo-curriculum, dat in 2020
zijn beslag moet krijgen, gaande zijn, is dit
het juiste moment om deze kwestie op de
kaart te zetten. ‘We zijn in gesprek met het
Landelijk Overleg Opleidingen Verpleegkunde, het LOOV, om op z’n minst voor
elkaar te krijgen
dat docenten
weer de tijd
nemen om
aan de ontwikkeling
van het
vak verpleegkunde
aandacht te
besteden.’
Op 12 mei 2014, Dag van de Verpleging,
ging de nieuwe website van het Florence
Nightingale Instituut (FNI) online.
• juni 2014 - pagina 28
6/16/14 11:11 AM
Catharina Helena Vernède (1875-1957)
legde de basis voor het vak geschiedenis van
de verpleging in het onderwijs .
Het insigne, uitgereikt vanaf 1921, voorzien
van alle specialisaties die je als verpleegster
kon behalen.
Omdat educatie één van de speerpunten van het FNI is, maakte Wiegman vorig
jaar al een rondje langs een aantal zorgopleidingen in het land, zowel op hbo- als op
mbo-niveau. Docenten verpleegkundegaven tijdens die rondgang aan dat ze absoluut interesse hadden om aandacht aan
de geschiedenis van de zorg te besteden,
maar dat ze niet wisten waar ze de infor-
In voorbereiding zijn dossiers over:
Het uniform
Religieus verplegen
Professionalisering
Beroepsorganisaties
Witte Woede
Eerste Wereldoorlog
Het insigne
matie vandaan moesten halen.
‘Daar kunnen wij ze bij helpen.
Er komen straks educatieve
opdrachten bij de verschillende
themadossiers op de website
die docenten heel gemakkelijk
kunnen toepassen in hun lessen.
We hebben nu nog een beperkt
aantal opdrachten online gezet,
maar het is de bedoeling dat er
straks een hele set interactieve
opdrachten op mbo- en op hboniveau komt. De eerste reacties uit het veld zijn heel posiVerpleegsters volgden in de jaren ’60 nog een inservicetief. We voorzien dus echt in
opleiding. Dat betekende theorie, praktijk, wonen en
een behoefte. En het leuke is dat werken in het ziekenhuis.
docenten zelf meedenken over
de inhoud van de opdrachten.
te verbreden en in de onderwerpkeuze een
Ze zijn er dus nauw bij betrokken.’
duidelijker link te leggen naar bijvoorbeeld
de openbare gezondheidszorg. ‘Hopelijk
Onderzoek
vergroot dat onze wetenschappelijke mogeHet FNI profileert zich bewust als kenlijkheden, ook op hbo-niveau. In ieder
niscentrum en niet als digitaal museum.
geval heeft Marieke Schuurmans toege‘We willen vooral verhalen vertellen over
zegd de promovendi te willen begeleiden.’
de ontwikkeling van de zorg. En dat doen
Schuurmans is hoogleraar verplegingswewe uiteraard ook aan de hand van objectenschappen aan de Universiteit Utrecht en
ten, maar dit is geen doel op zich. Erfgoed
lector aan de Hogeschool Utrecht en Chief
delen is zo veel meer dan objecten tonen.
Nursing Officer.
Niet voor niets hebben we ook al heel
veel filmpjes en interviews online staan.’
Wat tegelijkertijd een doel op zich is,
Samen bouwen
is onderzoek. Want onderzoek vormt
Het FNI heeft nog plannen genoeg voor
volgens Wiegman de basis. Voor
nieuwe themadossiers. Daarbij zal het gerede website, voor de educatie en ook
geld de hulp inroepen van studenten en
voor de mobiele exposities en events
onderzoekers, maar ook van het brede
waarmee het FNI het land in trekt.
publiek. Want wat is mooier dan een online
In vergelijking met andere Eurokenniscentrum waar je eindeloos doorpese landen en de VS staat het onderheen kunt ‘scrollen’? Wiegman tot slot: ‘Wie
zoek naar de geschiedenis van de verwil kan nu ook al heel gemakkelijk interespleging en verzorging in Nederland nog
sante informatie met derden delen. Maar
in de kinderschoenen, meent Wiegman. Ze
wat we ook graag willen is dat mensen hun
merkt steeds opnieuw dat dit onderzoek in
persoonlijke ervaringen en verhalen aan de
Nederland nog onbekend is en zich moeithemadossiers toevoegen, en op het terrein
lijk laat financieren. Daarom heeft het FNI
van onderzoek hun scriptie of artikel.
al in 2009 een steunstichting opgericht
Zo bouwen we – letterlijk en figuurlijk –
onder de naam Stichting Zuster Vernède.
samen aan de geschiedenis van de zorg,
Vanuit dit fonds worden beurzen verstrekt
onze geschiedenis dus.’
om wetenschappelijk onderzoek mogelijk te maken. Het vinden van een geschikte
logistieke vorm van promotieonderzoek
Over de auteur
blijkt ingewikkelder dan gedacht. Het lijkt
erop dat het vakgebied verpleegkunde voor
N. (Nannie) Wiegman is verpleegde universiteiten en hogescholen te smal
kundige (niet praktiserend) en hisis. Navraag leert overigens dat ditzelfde
torica, gespecialiseerd in de geschieprobleem ook in andere landen speelt.
denis van de verpleging en verzorWiegman overweegt daarom het vakgebied
ging. Sinds 1997 is Wiegman directeur van het Florence Nightingale
Instituut (FNI), voorheen het Nationaal Museum Verpleging en VerzorPromotieonderzoek
ging. Het FNI is het online kenniscentrum voor de geschiedenis van de verWie interesse heeft om onderzoek te
pleging en verzorging in Nederland en
doen naar een historisch, zorggerelaricht zich primair op onderzoek, eduteerd thema en in aanmerking denkt
catie en presentatie van erfgoed. In
te komen voor een promotiebeurs,
2013 is Nannie Wiegman geridderd
kan contact opnemen met drs. Nannie
vanwege haar buitengewone inzet voor
Wiegman via [email protected].
de geschiedenis van de zorg.
Verpleegkunde nr. 2
Verpleegkunde_02_2014.indd 29
• juni 2014 - pagina 29
6/16/14 11:11 AM

Download Report