GRENzENLOOS

Grenzenloos
MAGAZINE
Grenzenloos.nl
Voor emigranten, expats en tweedehuisbezitters
NR
3
Pieter Mans
Vier jaar in Zweden
Apr 2014
Marion Hoogwegt
Leven in Andalusië
spaanse spookdorpen
Te koop voor een appel en een ei
onroerend goed Frans
Redt u zichzelf met een aannemer?
gelukkig hebben we skype
het verhaal van achterblijvers
Uitgeverij
1
Grenzenloos
Welkom
Colofon
Grenzenloos Magazine
Gratis online magazine voor emigranten,
expats en tweedehuisbezitters.
Verschijnt 12 x per jaar, elke laatste
vrijdag van de maand.
Een uitgave van Uitgeverij Grenzenloos,
een imprint van VanDorp Uitgevers
Voor meer informatie of adverteren,
kijk op www.grenzenloos.nl
of mail naar [email protected]
In dit nummer staan bijdragen van:
Pieter Mans
Ludique le Vert
Marion Hoogwegt
Heidy van Beurden
Ellen De Vriend
Tin van Arkel
profiteren van economische crisis
E
lk nadeel heb z’n voordeel, sprak ooit Neerlands
meest beroemde voetbalgrootheid. Het ging
toen over een Europacupwedstrijd, maar ook in
het dagelijks leven is dit Cruijffiaans gezegde vaak
toepasbaar. Zo ook voor u als potentiële emigrant of
expat in tijden van economische crisis, zoals anno
nu. Ik spreek steeds vaker mensen die een heimelijk
verlangen hadden om een tijdje in het buitenland te
gaan wonen en die door het verlies van hun huidige
baan nu net dat zetje krijgen dat ze nodig hadden om
hun leven om te gooien. Ook heeft de crisis gezorgd
dat de betaalbaarheid van onroerend goed over de
grens is verbeterd. Mocht u een aantal jaren geleden
een emigratie naar Spanje in de ijskast hebben gezet
vanwege de overspannen woningmarkt aldaar, dan is
het de moeite waard om u hernieuwd te oriënteren.
Lees als inspiratie het artikel over complete Spaanse
dorpen die te koop staan.
Uw reacties en tips worden altijd erg gewaardeerd.
Wij zijn te bereiken via [email protected]
Grenzenloos Magazine verschijnt 12 x per jaar, elke
laatste vrijdag van de maand.
Trix van Bennekom
Eric Jan van Dorp
Copyright©2014 VanDorp Uitgevers
Op de teksten en foto’s in deze uitgave
rust auteursrecht. Niets uit deze uitgave
mag worden opgeslagen, gekopieerd
of op andere wijze dan ook worden
verveelvoudigd en/of verspreid,
zonder uitdrukkelijke en schrijftelijke
toestemming van de uitgever.
2
Inhoudsopgave
4
Laatste nieuws
De achterblijvers
14
We zijn thuis!
Blauwe vogel
20
24
800 teentjes knoflook
Eco lodge in Nieuw-Zeeland
42
18
Snöppe en Barbro
Spaanse sp0okdorpen
30
6
Onroerend goed Frans
3
34
Nieuws
zweden meest innovatieve land van europa
nederland zakt naar zesde plaats
Zweden, Denemarken, Duitsland en Finland
zijn de meest innovatieve landen van
Europa. Dat meldt de Europese Commissie
in een deze maand gepubliceerd rapport.
Nederland staat op een zesde plaats. Vorig
jaar stond Nederland nog op een vijfde
plaats, daarvoor zevende.
Naast de 28 EU-landen zijn ook Zwitserland
en Noorwegen meegenomen in het
onderzoek.
Het complete rapport is hier te lezen:
http://ec.europa.eu/enterprise/policies/
innovation/files/ris/ris-2014_en.pdf
Singapore duurste stad ter wereld om in te wonen
Mumbay en New Delhi de goedkoopste
Wie in Singapore wil wonen, moet daarvoor in
2014 diep in de buidel tasten. Dat bleek dinsdag
uit het jaarlijks onderzoek van het Britse
weekblad The Economist.
Singapore stoot de Japanse hoofdstad als
duurste stad van de troon. Tokio staat dit jaar
slechts op de zesde plaats. De top vijf wordt
aangevuld door Parijs, het Noorse Oslo, het
Zwitserse Zürich en Sydney.
De hoofdstad van het land Singapore is zo
prijzig omdat de munt (Singapore Dollar)
een sterke waarde heeft. Ook autorijden, de
energierekening en kleding zijn relatief duur in
Singapore.
Er staan geen Nederlandse steden in de lijst. De
Indiase steden Mumbay en New Delhi behoren
tot de goedkoopste steden ter wereld.
Bron: nu.nl
4
Nieuws
stemmen voor europees parlement vanuit het buitenland
Stembiljet kan nu per e-mail naar u worden gestuurd
Als u wilt stemmen voor de verkiezing van de
Nederlandse leden van het Europees Parlement
op 22 mei 2014, dient u zich eerst te registreren.
Dat kan uiterlijk tot en met 10 april 2014.
Het stembiljet voor kiezers in het buitenland
is veranderd. Bij wijze van experiment is het
mogelijk om het stembiljet per e-mail aan
de kiezer in het buitenland toe te sturen.
Het stembiljet dat u ontvangt (per post of
per e-mail) moet echter altijd per post, met
gebruikmaking van de enveloppen die daarvoor
zijn verstrekt, worden teruggestuurd naar
het briefstembureau. Het stembiljet kan niet
per e-mail naar het briefstembureau worden
teruggestuurd.
Alle informatie over deregistratie en stemmen
vanuit het buitenland vindt u op deze website
van de overheid: www.verkiezingen2014.nl/
stemmenvanuitbuitenland
Bron: Rijksoverheid.nl
Noord-Europese landen koploper in duurzame energie
nederland behoort tot europeese achterhoede
De Scandinavische en Baltische landen zijn veruit koploper op
het gebied van duurzame energie. In Zweden is zelfs meer dan de
helft van alle gebruikte energie duurzaam opgewekt. In Letland
en Finland is dat ongeveer 35%.
Nederland staat op een drie na laatste plaats in Europa. Slechts
4,5% van alle energie in ons land is op dit moment duurzaam.
Alleen in Groot-Britannie, Malte en Luxemburg is dit nog minder.
De Nederlandse overheid streeft ernaar om het percentage in
2020 op 14% te hebben en in 2050 op 100%.
5
Achterblijvers
’Ik vond dat emigreren
juist wel stoer’
Achterblijvende zussen vertellen
H
oewel de televisieprogramma’s over
emigranten enorm populair zijn,
hebben juist de achterblijvers ook een
verhaal. Hoe ervaren zij het vertrek van
hun familielid? Wat betekent het praktisch
maar ook emotioneel? Blijft het contact
goed of verwatert het juist? Moderne
communicatiemiddelen kunnen de afstand
verkleinen, maar dat is niet hetzelfde als een
bakkie doen wanneer het maar uitkomt.
Alita en Jennie (midden en rechts op de foto
boven) hebben er alle begrip voor dat hun
zus Janet naar Noorwegen is geëmigreerd. Ze
noemen het, onafhankelijk van elkaar, stoer dat
Janet dit deed en bewonderen haar.
‘Janet was altijd al dol op dit soort landen
en heeft op Groenland en IJsland gewoond,’
vertelt Alita van Keulen-Roelofs. Jennie Roelofs
herinnert zich het enorme verdriet dat zij op
Schiphol had.
6
Gelukkig hebben we Skype
Zowel Alita als Jennie voelt zich gelukkig en
veilig in Nederland. ‘Natuurlijk had ik Janet
liever dichterbij, maar ik was op het moment
van haar emigratie ook met heel andere dingen
bezig dan zij. Ik was net bevallen van mijn
derde kind en was bezig met het opbouwen
van mijn eigen leven in Zwolle. Ik was druk
met mijn gezin, man en mijn leuke baan,’
legt Alita uit. Jennie vult aan dat Janet haar
autonome houding altijd heeft laten zien. ‘Haar
emigratie was daar een uiting van. Ze had echt
een hang naar de noordelijke landen. Ze is wel
eens naar Turkije geweest en naar Portugal
en ik meen me te herinneren dat ze dat mooi
vond maar zo warm. Janet is drie maanden
op IJsland geweest en kreeg vervolgens een
relatie met Gert, die gids was op IJsland. Dat
was natuurlijk een schot in de roos. Toen werd
er ineens gepraat over Nederland verlaten,
emigreren, huis verkopen, baan opzeggen en
het is wel vol in Nederland... Het klopte voor
hun voor honderd procent.’
onze andere broer is in 1996 geëmigreerd naar
Canada. En nu ging mijn lieve zus ook nog weg.’
Alita denkt achteraf gezien dat ze de emoties
rond het vertrek van Janet heeft weggestopt.
‘Wanneer je zelf kinderen
hebt, komt emigreren verder
van je af te staan’
’Zij was met heel andere dingen bezig, waardoor
we op dat moment minder op één lijn zaten.
Zij was ook niet bezig met kinderen, zoals ik.
Misschien heb ik haar daar wel in gemist. Ze
was met de emigratie bezig en het kan best zo
zijn dat ze mij daarin heeft gemist. Dat heb ik
haar nooit gevraagd. Gelukkig is Jennie er ook,
die veel heeft opgevangen.
Wanneer je zelf kinderen hebt, komt emigreren
ook verder van je af te staan want je wilt ze niet
uit hun vertrouwde omgeving halen.’ Alita haast
zich om te zeggen dat ze die behoefte ook niet
had.
Emoties
Jennie denkt nog altijd als ze op Schiphol
is aan de enorme huilbui die zij daar
had toen ze Janet omhelsde, kuste
en groette. Het huilen bleef maar
doorgaan, zelfs in de auto op weg
naar huis. ‘Het deed veel pijn en
ik had zo’n enorm verdriet. Het
had niets te maken met het feit
dat ik haar keus niet goedkeurde,
het was veel meer een gevoel dat
er een deel van mij afgescheurd
werd of zo. Ons gezin werd weer
kleiner... Onze jongste broer is al
op een jonge leeftijd overleden en
7
Achterblijvers
‘Mijn ouders hebben in hun leven veel
meegemaakt. Ze zijn nu 85 en 86 jaar. Vooral
het overlijden van mijn jongste broertje is
erg bepalend geweest. Maar toch hebben we
met elkaar de draad weer opgepakt, zo goed
en kwaad als dat ging. Mijn broer heeft de
boerderij overgenomen en later verkocht om
naar Canada te emigreren. Na hun trouwen
zijn ze in Duitsland gaan wonen omdat ze daar
grond en een boerderij hadden. Ze vonden het
wel erg dat een zoon en dochter emigreerden,
maar vader zei altijd: als je het ergens anders
beter kan krijgen moet je dat doen.’
Tweepersoonsbed
Het gezin Roelofs bestond, naast de ouders, uit
vier dochters en twee broers. De zussen stellen
allemaal dat ze een goede band hadden. Alita
is de jongste van de zussen en Janet is de zus
boven haar. ‘Zij hadden een wat hechtere band
samen en ik had net iets meer met de zus die na
mij komt,’ zegt Jennie.
Alita knikt: ‘Janet en ik deelden een slaapkamer
en een tweepersoonsbed. Voordat we gingen
slapen bespraken we als kinderen de dag met
elkaar. En later gingen we ook wel eens samen
uit. Maar zij had haar vriendinnen en ik die van
8
Gelukkig hebben we Skype
mij. We zaten ook op verschillende middelbare
scholen. Janet ging eerder het huis uit dan ik
en een opleiding volgen tot ziekenverzorgende.
Ik ging hbo-V doen in Zwolle.’ Alita denkt even
na: ‘We waren allebei onze eigen levens aan
het opbouwen, waar we elkaar niet zo bij nodig
hadden. Natuurlijk zagen we elkaar wel en dan
was het ook goed.’
Diepgaande gesprekken
Jennie echter zocht Janet juist op. ‘Wij wisten
elkaar altijd wel te vinden. Telefonisch of we
zagen elkaar bij onze ouders of bij één van de
twee thuis. We woonden relatief dichtbij elkaar.
We deelden dagelijkse dingen, maar ook onze
zorgen, soms beldenwe urenlang met elkaar.
We voerden goede en diepgaande gesprekken
over wat ons bezighield. Janet en ik zijn twee
keer naar een weekend van Buitenkunst gegaan,
lekker samen zingen en creatief zijn.
Verwaterd
De verstandhouding tussen de zussen Roelofs
veranderde in het begin niet zoveel, volgens
Alita. ‘Ik had het druk met mijn leven en
zij met dat van haar.’ Ze heft haar handen.
‘Waarschijnlijk heeft ze me dat wel kwalijk
genomen. Ze was erg gesteld op post vanuit het
thuisfront en ik kon haar dat niet bieden. Dat
heeft wel even wrijving gegeven. Ik had het idee
dat ze mijn leven niet zag zoals ik dat zag en het
contact is toen wel verwaterd. Mijn aandacht
ging in eerste instantie naar mijn gezin en
kinderen terwijl Janet en Jennie daardoor in die
periode meer op elkaar gericht waren.’
‘Mijn man en ik waren
ceremoniemeester op hun
trouwdag en ik was Janets
getuige’
En gelukkig kunnen onze partners het
goed met elkaar vinden. We organiseerden
etentjes en bleven dan logeren en hielden
spelletjesavonden met Pictionary, Party&Co en
Triviant. Heerlijk was dat!’
Jennie beaamt dat de verstandhouding
onveranderd goed bleef. ‘We hebben wel eens
opgemerkt dat we zelfs meer contact hebben
dan toen Janet in Nederland woonde. Maar het
is wel anders geworden: we zijn enthousiaste
briefschrijvers geworden. Tientallen, misschien
wel honderden brieven en kaarten zijn er
in al die jaren over en weer gegaan: dikke
enveloppen soms met krantenknipsels,
Jennie zucht. ‘Jammer dat ze nu zo ver weg
woont. Mijn man en ik waren ceremoniemeester
op hun trouwdag en ik was Janets getuige. Dat
zegt veel over wat we voor elkaar betekenen.
Ze voelde me altijd goed aan en is me heel
dierbaar. Ik houd erg veel van haar.’
9
Achterblijvers
tekeningen, mooi versierde enveloppen. Echt
een feest om dat op je deurmat aan te treffen.
Mijn man en ik gingen er dan echt voor zitten
en lazen de brief aan elkaar voor.
Scherpe pijn
Jennie leest de weblogs die Janet schrijft altijd
trouw. ‘Het is een uitstekende manier om te
volgen wat ze doet en waar ze mee bezig is. De
eerste jaren na hun emigratie logeerden Gert en
Janet altijd bij ons als ze in Nederland waren.
Dat voelde vertrouwd en was erg gezellig. Ik
herinner me goed dat alles dan weer klopte in
mijn beleving omdat ze weer in de buurt was.
En als ze vertrokken had ik steeds opnieuw dat
scherpe pijnlijke gevoel van gemis. Ik heb dan
ook heel wat gehuild. Als ze nu naar Nederland
komt logeert ze in een hotel of bij onze ouders.
Janet en Gert organiseerden de eerste jaren
Zowel Janet als ik zijn trouwe schrijvers en de
brieven komen in een vaste cadans, om en om.
En onze partners deden daar ook aan mee. Mijn
man is ermee gestopt, maar Gert laat zich nog
steeds van tijd tot tijd horen. Bellen doen we
niet zo heel vaak meer. Dat was in de beginjaren
frequenter. Sms is ook handig en Whatsapp
helemaal, maar Janet heeft niet overal wifi in
Noorwegen.’
10
Gelukkig hebben we Skype
na hun emigratie NO-NE weekenden, waarbij
zeeen grote vakantieboerderij huurden en een
hele zwik van hun familieleden en vrienden
uitnodigden voor een lang weekend. In Drenthe,
Friesland, Overijssel en op Terschelling hebben
we de meest uitzonderlijke dagen doorgebracht.
Onvergetelijk! Janet en ik hebben veel gemeen,’
vertelt Jennie. ‘We zingen allebei in een koor,
hebben een moestuin en doen ook allebei
aan hardlopen. Zo hebben we genoten van
een mooie hardloopsessie langs de haven van
Kopenhagen. Onvergetelijk om samen langs het
standbeeld van de Zeemeermin te rennen.’
gevoel rond.’ Alita aarzelt even maar vertelt
dan: ‘Vooral de eerste keer dat we drie weken
met de kinderen en hun op vakantie zijn
geweest. Dat was zo fijn dat ik op de terugweg
in het vliegtuig niet meer kon ophouden met
huilen.’
‘door Janets emigratie hebben
we er een tweede ‘liefde’
bijgekregen: Noorwegen’
Jennie en haar man waren jarenlange
Frankrijkgangers en liefhebbers. ‘We houden
van de cultuur, de taal en het Franse leven.
Maar door Janets emigratie hebben we er een
tweede ‘liefde’ bijgekregen: Noorwegen. We
hebben met Janet en Gert trektochten gemaakt
van hut naar hut: Dovrefjel, Breheimen,
Saltfjellet. En we hebben daar het
hytteleven ontdekt en
omarmd. Ook maakten
we gezamenlijk een
prachtige autotocht
naar de Lofoten. En
mijn man en ik
hebben al veel in
Noorwegen
gekampeerd en
altijd gaan we dan
een paar dagen
naar Janet en
Gert.’
Noorwegen
Alita: ‘Toen onze kinderen er de leeftijd voor
hadden, zijn we een aantal keren in Noorwegen
op bezoek geweest. Dat was zo warm en
hartelijk dat dit het gemis wel groter
maakte. We waren weer de
zussen voor elkaar die we
graag wilden zijn. Ook
zijn we een aantal
malen met Kerst
bij hun geweest
om te skiën. Ik
ben ook echt
van Noorwegen
gaan houden.
De kinderen
zijn ook dol op
hun tante. We
bellen regelmatig
en mailen over en
weer. Onze band is nu
weer heel goed. Maar het
afscheid nemen van Janet, na
een vakantie, dat hakt er flink in. Dan
loop ik een paar dagen met een onbestemd
Tegenvallers
‘Wat me mee is gevallen van
de emigratie,’ herhaalt Jennie
de vraag. ‘Ja, dat is toch dat ik snel een
andere manier heb gevonden om het contact
11
Achterblijvers
met Janet in stand te houden. Snel een ‘bakkie’
doen of afspreken om samen uit te gaan is er
niet meer bij dus moet je wel een andere weg
vinden. En er is zoveel mogelijk.
onderweg. Zeker nu onze ouders ouder worden
besef ik dat Janet er niet 1-2-3- kan zijn als dat
acuut noodzakelijk is. Ondanks al het contact
dat we hebben mis ik haar.’ Alita vult aan:
‘Jennie en ik gaan in juni een paar dagen naar
Janet toe om de langste dag mee te maken.’
En wat me is tegengevallen dat zijn en blijven
toch de vele kilometers die ons scheiden. Als
we elkaar willen zien moeten we dat lang van
tevoren afspreken en vluchten en boottochten
boeken. Met gemak ben je één tot drie dagen
Tekst: Ellen De Vriend
Foto’s: Janet, Jennie, Alita Roelofs
Dit interview is samen met 19 andere boeiende
interviews verschenen in het boek ‘Gelukkig
hebben we Skype’.
Gelukkig hebben we Skype! is een boek
met twintig verhalen van emigranten en de
familieleden die zij in Nederland achterlieten.
Broers, zussen, vaders, moeders, dochters, zonen
en vriendinnen staan centraal in dit boek.
Hoewel de televisieprogramma’s over
emigranten enorm populair zijn, hebben
juist de achterblijvers ook een verhaal. Hoe
ervaren zij het vertrek van hun familielid? Wat
betekent het praktisch en emotioneel? Blijft
het contact op duizenden kilometers afstand
goed of wordt het juist minder? En hoe ga je
daarmee om? Computers en andere moderne
communicatiemiddelen kunnen de afstand
verkleinen, maar dat is niet hetzelfde als ‘een
bakkie doen’ wanneer het je uitkomt.
12
Gelukkig hebbe we Skype
Verhalen van achterblijvers en
emigranten
Ellen De Vriend
UItgeverij Grenzenloos
ISBN 9789461850621
Prijs € 16,95
O.a. te koop bij:
Bol.com en Emigratieboek.nl
Emotionele kant van emigreren
Bestel ook de andere twee titels die recent zijn uitgekomen over de
emotionele kant van emigreren of niet kunnen emigreren.
Jaarlijks vertrekken veel Nederlanders
Wat doet een emigratie met je relatie?
naar het buitenland om daar hun geluk
Dagelijks spelen duizenden stellen met
te zoeken. Een TV-programma als Ik
de gedachte om in het buitenland te
Vertrek zijn mateloos populair. Maar hoe
gaan wonen. Emigreren lijkt één groot
zit het met al die mensen die eigenlijk wel
en spannend avontuur. Maar driekwart
zouden willen vertrekken maar om de een
van alle relaties komt ter plekke in zwaar
of andere reden niet kunnen?
weer terecht.
Ik vertrek nog niet
Het eerste jaar is alles opwindend
Josie Kneepkens
Auk Dijkstra & Annemies Gort
UItgeverij Grenzenloos
ISBN 9789461850492
Prijs € 16,95
UItgeverij Grenzenloos
ISBN 9789461850607
Prijs € 16,95
O.a. te koop bij:
Bol.com en Emigratieboek.nl
O.a. te koop bij:
Bol.com en Emigratieboek.nl
Emigranten in de wachtkamer vertellen
Wat een emigratie doet met je relatie
13
Wonen in Frankrijk
ludique
“we zijn thuis!”
udique is het pseudoniem van een ouddocent die na zijn pesionering samen
met zijn vrouw Maria (Lief) emigreerde
naar Zuidwest-Frankrijk. Het tweetal woont
en ‘werkt’ in en rond hun oude boerderij
op het Franse platteland. Ludique is een
begenadigd verteller/schrijver die anderen
laat meegenieten van zijn dagelijkse
belevenissen.
L
welwillend zijn pen. De verkoper, die een
bekende Nederlander bleek te zijn waarvan
wij overigens nog nooit hadden gehoord,
schitterde door afwezigheid, maar de lieve
makelmevrouw was present en overhandigde
ons, na afloop van een reeks ondoorgrondelijke,
notariële rituelen, als nieuwbakken eigenaren
van ‘iets’ onroerends, de sleutel. Zij feliciteerde
ons zoals je iemand condoleert met het
weliswaar voorziene, maar niettemin tragische
De finale krabbels onder het dodelijke
koopvonnis werden in Pompadour gezet. De
notaris, die zetelde achter een, onder chaotische
bergen papieren, mappen en documenten
bedolven, gigantisch bureau, leende ons daartoe
verlies van een dierbare. Lief meende zelfs te
hebben gehoord dat ze nog zoiets als ‘sterkte’
had gelispeld. Als de aankondiging van een
onafwendbaar, naderend onheil. Afijn, we
namen afscheid.
14
Ludique le Vert
De acte was gepasseerd. Het vonnis was
voltrokken.
Gewapend met een ruim bemeten stapel
papieren, een fles rode cadeauwijn en een
sleutel, stapten we in onze bestelbus. Ik had
nog blijmoedig voorgesteld om voor deze
memorabele gelegenheid eerst ergens een
feestelijk glas te gaan heffen, maar Lief,
die kordaat van aard is en van doorpakken
weet, wilde onmiddellijk naar onze, zojuist
verworven, nieuwe aanwinst. Ons eigen huis in
Frankrijk.
We belandden in een manshoge woestenij
van opgeschoten gras en onkruid en met een
voorwiel in een diep gat. We stonden stil.
Onwrikbaar als een blok beton.
“Laat de bus hier maar staan”, sprak Lief
humoristisch en toch leuk.
Wij baanden ons moeizaam een weg door de
jungle, bestegen de paar treden van een vrijwel
geheel overwoekerde stenen trap en openden
de voordeur. De hoofdschakelaar ging om en
er was warempel licht in de séjour. Een flauw
peertje aan een donkerbruin plafond.
“We zijn thuis!” kraaide Lief vreugdevol.
Het was er ijzig koud en er hing, naast een rijke
decoratie aan spinnenwebben en stofdraden,
een bedompte, muffe, vochtige lucht. Kil. De
vloer zag zwart van de dode vliegen.
“Gezellig!” zei ik bedremmeld maar loyaal.
De bij de aankoop zo royaal inbegrepen,
foeilelijke Godin houtkachel, stond er inderdaad
nog en werd door Lief terstond in de fik
gestoken. Zelf ben ik CV gewend. Dat het geval
daarbij zowel aan de voor- als achterkant
brandde, merkten we eerst pas veel later op.
Het ding gaf warmte en daar ging het om. Daar
zijn die dingen voor.
“Welke kant moeten we op?”, vroeg ik op de
drempel van de parkeerplaats rondom het
Pompadour dominerende kasteel.
“Links, die kant op”, wees Lief beslist. “Naar
Lubersac en dan daar op de rotonde binnendoor
richting Limoges”, voegde ze er aan toe. Ze is
mijn eigen TomTom. Ikzelf verdwaal al op een
openbaar toilet.
En route! De tot de nok toe volgeladen bus
kroop zuchtend de langgerekte hellingen op
en na drie kwartier kwamen we angstvallig
dicht bij Limoges. De verwachte, zo markante
watertoren die ons als een baken in zee het
smalle weggetje naar ons huis zou wijzen,
zo wist Lief, waren we onderweg niet tegengekomen. Dat wil zeggen, we waren er wel een
dozijn tegengekomen, maar niet die ene.
“Je bent verkeerd gereden”, merkte Lief fijntjes
op, die in voorkomende gevallen opmerkelijk
tactvol kan zijn, “We moeten terug naar
Lubersac. Keer maar om.”
Na nog eens een ruim half uur reden we dan
toch eindelijk de petite route op. Het schemerde
al wat.
“Zie je nou wel? We zijn er al”, stelde Lief vast.
Ik draaide het ‘eigen’ erf op.
Om de boel tegelijkertijd toch ook wat te
luchten, trok ik alvast een van de vensters open,
haalde de haak van de gesloten luiken en wierp
die met een brede zwaai naar buiten. Tamelijk
letterlijk, want een van beide belandde met
een doffe plof anderhalve meter lager in het
opgeschoten groen.
Lief was inmiddels de slaapkamer ingedoken
om het bed, dat we al eens eerder hadden
mogen verhuizen, op de komende nacht voor
te bereiden. Het matras hadden we tevoren
ingepakt. Tegen vocht, beestjes en schimmels.
15
Wonen in Frankrijk
Na een reis van pakweg twaalfhonderd
kilometer heeft een mens behoefte aan goede,
helende nachtrust. Maar, eerst en voor alles
feestelijk een fles opengerukt en een glas wijn
of twee, drie, vier, geheven op onze aan- en
toekomst in Frankrijk. Santé!
dikke rol melkverpakkingen bij ons en hebben
daarmee de gehele vloer bedekt. Daarop dan
weer een paar dikke vloerkleden gedrapeerd
en de boel was weer hele- maal klaar. Wondere
nachten.
Tekst & foto: Ludique le Vert
En dan naar bed. Lief had het keurig opgemaakt.
“Het is hier retekoud”, merkte ik bibberend
op want ik ben vrijwel vetvrij uitgevoerd
en tamelijk fijn gebouwd, moet u weten, en
zodoende een doorgewinterde koukleum.
“J-j-je b-b-b-ent een k-k-k-kouk-k-k-kleum”,
bevestigde Lief hevig klappertandend en
slaakte een schelle kreet toen ze, geheel in de
staat der natuur, tussen de lakens gleed en er
onmiddellijk ook weer tussenuit schoot. Ik trok
terstond mijn dikke woontrui en lange wollen
sokken weer aan.
We schoven vervolgens gezamenlijk heel voorzichtig millimeter voor millimeter onder het
dekbed. Het was steenkoud en klam. Ik trok met
een ruk nog een extra dikke sprei over ons heen,
maar die bleef miraculeus al bollend en golvend
boven het bed hangen.
“Het waait hier als een gek!” riep ik en zag over
de vloer een onderbroekje voorbij zeilen.
Met alle kleren aan, dikke jassen bovenop de
sprei, een extra dekbed en hond Sophie als
prinses op de erwt tussen ons in, hebben we
toch nog een bevredigende nachtrust genoten.
Winderig, dat wel.
Lees alle hilarische en meeslepende
verhalen van Ludique zijn prachtige
nieuwe bundel.
Hilarisch Frankrijk
Hoe wij vertrokken
Ludique le Vert
UItgeverij Grenzenloos
ISBN 9789461851024
Prijs € 16,95
De volgende ochtend meteen de slaapkamervloer maar eens geïnspecteerd. Tussen de
planken door, die zo gaar als sloffe speculaaskoek bleken te zijn, keken we zo in de cave
eronder. Tussen de kieren, scheuren en gaten
lagen de planken. We hadden gelukkig een
O.a. te koop bij:
Bol.com en Emigratieboek.nl
16
Facebook
Grenzenloos magazine
op facebook en twitter
Elke laatste vrijdag van de maand verschijnt er
een nieuwe editie van Grenzenloos Magazine.
Maar wist u al dat Grenzenloos Magazine dagelijks
actueel interessant nieuws publiceert via Facebook
en Twitter? Speciaal uitgezocht voor (potentiele)
emigranten, expats en bezitters van een tweede
huis over de grens. Nieuws waarmee u op de
hoogte blijft van de laatste ontwikkelingen die ook
voor u belangrijk kunnen zijn.
Wanneer u de Grenzenloos Magazine Facebook
pagina liked blijft u dagelijks op de hoogte van al
het belangrijke ‘grenzenloos’ nieuws. U vindt de
pagina op dit adres:
www.facebook.com/grenzenloosmagazine
Daarnaast rapporteert Grenzenloos Magazine al
het actuele nieuws ook op Twitter. Volg ons dus
ook daar.
https://twitter.com/GrenzenloosMag
17
Bonaire
Blauwe vogel
T
wee weken lang heeft het bijna iedere dag
urenlang geregend. Heet en vochtig weer.
Geen zuchtje wind. Vandaag eindelijk een droge
dag. De zon schijnt. Het belangrijkste; de passaat is terug. De lucht is helblauw met eindeloze
wolkenstraten. Grote spierwitte wolken die met
de harde oostenwind in een rechte lijn naar
Curaçao en Aruba drijven.
Zodra de MD-11 als een minuscuul stipje
aan de horizon verschijnt, springen zwarte
kinderen opgewonden uit de golven. Rennen
het strand op om zich pal onder het dalende
vliegtuig te posteren. ‘KLM, KLM’, roepen
ze verwachtingsvol. Volwassenen klauteren
in de laadbak van hun pick-up truck om nog
dichterbij te komen, iedereen zwaait uitbundig.
Het vertrek een uurtje later naar Amsterdam is
opnieuw een schouwspel waar niemand genoeg
van krijgt. Het met kerosine volgeladen toestel
heeft de hele startbaan nodig, een bord op het
hek waarschuwt niet te dichtbij te komen. Er
zijn altijd waaghalzen, vooral toeristen, die
Ik rijd over de EEG-Boulevard wanneer de
dagelijkse KLM-vlucht uit Ecuador over zee
aankomt. De start- en landingsbaan begint
slechts enkele tientallen meters van het smalle
strand van Public Beach.
18
Trix van Bennekom
het toch proberen. Soms wanneer ik toevallig
langskom zet ik de auto langs de weg. Stap uit
om het vertrek mee te maken. Een belevenis.
Een paar minuten voordat de piloot de start
inzet brullen de motoren maximaal, het toestel
staat bewegingsloos in de zinderende hitte, de
grond trilt, zand stuift op. Wanneer het vliegtuig
zich met oorverdovend lawaai majestueus in
beweging zet, spoelt een donderende schokgolf
over de wijde omgeving. Het blauwe logo van
de KLM op de staarttip is enkele seconden
zichtbaar boven het roze luchthavengebouw,
de wielen komen los van de grond en met een
bocht naar het noorden verdwijnt het toestel
snel achter de horizon.
In het holst van de nacht komt de KLM
opnieuw, dan uit Amsterdam. In het donker
klinkt het geraas van het vliegtuig nog veel
luider. In Nederland zou dit lawaai volkomen
onacceptabel zijn. Niemand die zich hier
druk maakt om de herrie die de slaapkamers
op het hele eiland binnenkomt. Aankomst
en vertrek geven de nacht ritme. Zonder op
een wekker te kijken weet iedereen hoe laat
het is. Bonairianen noemen het KLM-toestel
liefkozend de Blauwe Vogel. Tot voor kort was
er dagelijks een tweede vlucht, van Amsterdam
naar Peru en terug. Twee keer ‘s nachts een
vliegtuig dat landt en opstijgt. Geen probleem.
Je kunt naar Curaçao en Aruba vliegen, naar
de Verenigde Staten en ook een Nederlandse
chartermaatschappij doet Bonaire aan. Maar
die vluchten trekken geen bekijks. Het heeft
wat ontroerends dat geen enkel vliegtuig zo
de verbinding met de verre buitenwereld
symboliseert. De Blauwe Vogel als levenslijn
met het voormalig moederland, de KLM als
symbool van het Koninkrijk. Die emotie is er
altijd geweest. Toen de luchtvaartmaatschappij
in 1991 een wekelijkse rechtstreekse vlucht
van Amsterdam naar Bonaire begon, waren
aankomst en vertrek sociale gebeurtenissen.
Ook wie er niets had te zoeken, kwam naar
Flamingo Airport. Wie komt er aan, wie
vertrekt, waarbij de prangende vraag ‘waarom’
nog dagenlang de meeste stof voor verhalen gaf.
Tekst: Trix van Bennekom, Foto: iStockPhoto.com
Dit is een hoofdstuk uit het spraakmakende boek ‘De tragiek van Bonaire’
van Elsevier journalist Trix van Bennekom.
Hierin beschrijft zij de situatie op Bonaire
sinds 10-10-2010, toen Bonaire een
Nederlandse gemeente werd. Het boek
geldt als een must-read voor Bonaire
geinteresseerden.
De tragiek van Bonaire
Nederlands onvermogen op een eiland
waar niets is wat het lijkt
Trix van Bennekom
UItgeverij Village
ISBN 9789461850614
Prijs € 17,95
O.a. te koop bij:
Bol.com en Emigratieboek.nl
19
Zweden
Pieter Mans
SNÖPPE EN BARBRO
H
ij stapt altijd rond op ‘kistjes’, of het nou
hoog zomer of midden in de winter is. Hij
bezit geen auto maar reist voornamelijk met de
bus, zijn huisje van slechts een paar vierkante
meter op een enorme lap grond heeft alleen op
deze wijze stromend water dat de rivier langs
zijn grond stroomt. Dus zomer en winter dompelt hij zich in het vaak ijskoude water van de
rivier de Klarälven.
in de wijde omgeving. Hij kent elk boompje,
beestje en bloempje. Hij kan zomaar een
aantal dagen op pad zijn in de bossen met
zijn rugzak op; overnachten doet hij onder
een afdakje van een schuilplek, of gewoon
onder de sterrenhemel. Ingemar is zijn naam,
maar wie naar die naam vraagt in ons dorp zal
waarschijnlijk alleen vragende blikken krijgen
en niet bij de juiste persoon uitkomen. Iedereen
kent hem hier als Snöppe. Ik vind hem de
meest interessante man van het dorp en wijde
omgeving, waarschijnlijk van de hele provincie.
Toen onze hond in de tuin op snuffeltocht
ging en we uiteindelijk een afdruk van een
Hij heeft een buskaart en een rugzak maar
vooral kennis over alles wat natuur en ook
cultuur van de omgeving raakt. Hij kent alle
wandelpaden, uitzichtpunten en schuilplekken
20
Retourtje Midzomer
dierenpoffel vonden, maakten we daar een foto
van en lieten die Snöppe zien. Natuurlijk, een
das. Toen onze sering uit Den Haag als enige
de natuur van Zweden aan bleek te kunnen,
en wij op zoek gingen naar iets voor in de tuin,
kon Snöppe natuurlijk precies vertellen welke
planten we beter wel en niet konden planten.
‘Deze man is een wandelend
maar onbeschreven boek’
konden bestellen. En zoveel drinkt Snöppe echt
niet. Vervolgens hebben we samen naar een
alternatief gezocht. En gevonden. Singha-bier
uit Thailand werd ook goedgekeurd. En jawel,
eigenlijk bestellen we dit bier uitsluitend voor
hem.
Niet onwaarschijnlijk vraagt u zich toch af hoe
oud Snöppe is. Hij vierde afgelopen jaar op
de hem passende, bescheiden
wijze
zijn zeventigste
verjaardag.
Aan de hand van wat wij mooi vonden, kon hij
tips geven. Een onbekende vogel in de tuin.
Beschrijf ‘m en Snöppe vertelt niet alleen de
naam, maar ook waar deze soort voorkomt, wat
voor geluid ze maken, typische eigenschappen
en ga maar door. Deze man is echt een
wandelend maar nog steeds ongeschreven boek.
Ja ik heb al bedacht om met hem een maand op
pad te gaan door de omgeving en gewoon alles
op te schrijven wat hij zegt en doet. Ik ben er
van overtuigd dat dit een zeer interessant boek
over hem en de omgeving oplevert. Eigenlijk
een project dat echt uitgevoerd moet worden.
Ware het niet dat ik het niet zo zie zitten een
week met alleen een rugzakje door de bush
me een weg te banen en te slapen onder een
afdakje. Te verwend. Zonder mijn hete douche,
espresso-machine en internet functioneer ik
niet.
Snöppe komt regelmatig even bij ons binnen.
Als het druk is, blijft hij rustig wachten tot
hij aan de beurt is, en maant ons zelfs tot
rust onder het mom ‘zolang ik hier sta geef ik
geen geld uit’. Speciaal voor hem kochten we
Foster’s bier, uit Australië. Dat was het enige
bier dat hij dronk. Totdat de normale import
stopte en we alleen nog per mega-hoeveelheid
De,
volgens
mij, meest
interessante vrouw van
het dorp is een aantal jaar ouder dan Snöppe en
is de echte Spader 2. De dame van wie wij dit
hotel-restaurant kochten. Een kleine dame die
altijd lacht. Ze heet in het dorp Spader 2 naar
een kleinste kaart bij een kaartspel (ik heb geen
idee van kaartspelen). Iemand die absoluut
niet stil kan zitten. Omdat ze het zo saai vond
na de verkoop van het hotel-restaurant, ruim
zeven jaar geleden, toen was ze dus al zeventig,
verhuisde ze eerst naar een leuk huis aan de
doorgaande weg met een enorme schuur.
21
Thuis in Zweden
Tegen de verveling begon ze in een hoek van de
schuur een ‘loppis’, rommelverkoop. De Zweden
gooien nooit iets weg maar houden graag een
‘loppis’, waar ze van de oude rotzooi af hopen
te komen. Er zit een mega groot verschil tussen
de verschillende ‘loppi’s. Bij de één tref je
echt alleen maar rommel aan die allang in de
container had moeten verdwijnen, maar er zijn
ook ‘kwaliteitsloppis’. Zoals die van Barbro.
speelt bridge en aan het einde van de zomer
sleept ze dagelijks met tonnen bessen. Geen
grap. Al 26 of 27 jaar lang koopt en verkoopt
ze alle voorkomende bessen. In het bessenhoogseizoen heb je letterlijk ook vele tonnen
per dag die aangenomen, gewogen en verwerkt
worden. Ze staat dan vrolijk voor zeven uur
’s morgens al naast haar bed omdat ze graag
wil beginnen met het reinigen van de bessen
voordat ze verkocht kunnen worden. Ze is in
deze periode alleen en met moeite op haar
mobieltje te bereiken en communiceert, hoewel
ze alleen Zweeds en een paar woorden Engels
spreekt, met Polen en Vietnamezen net zo
makkelijk als met Zweden en Nederlanders. De
prijzen worden dagelijks aangepast aan vraag
en aanbod, aan- en afvoer wordt geregeld en
‘de Zweden gooien nooit
iets weg’
Maar nog is het haar niet voldoende. Ze
maakt hapjes voor de bejaardenbingo en praat
over oudjes die soms jonger zijn dan zij zelf,
22
Leo & Janke
eenmaal moest ze zelfs tussen een verkopende
groep Aziaten en hun Zweedse ‘pooier’ springen,
die wilde dat ze alleen aan hem verkochten, maar
dan voor een flink lagere kiloprijs natuurlijk.
Uiteraard levert ze ons de beste bessen en als
we het zouden vragen zou ze zonder twijfelen
de taarten voor de begrafenissen weer komen
maken. ‘Heb ik tenminste wat te doen.’
En passant kan ze dan verhalen over de families
vertellen. Ze was immers lerares vroeger en
toen ze met pensioen ging, heeft ze dit hotelrestaurant maar gekocht om wat te doen te
hebben. Ze kent iedereen uit het dorp inclusief de
familie, de ge-schiedenis, de kruisverbanden, de
roddels en veel meer. Fantastisch gewoon.
Vlak voor we dit jaar weer met de kerstbuffetten
begonnen, stond Barbro weer met een grote pot
zelfgemaakte sterke mosterd voor ons. Uiteraard
met een flinke scheut brandewijn erin. Zojuist
reed ik even langs en was ze weer met hout
voor de kachel aan het slepen. Hoeveelheden
die ongeveer twee keer haar eigen omvang
zijn. Met hetzelfde gemak zet ze zich achter de
sneeuwblazer. En lacht. Het is –24 graden.
Tekst: Pieter Mans
Foto’s: Pieter Mans en Karin Hellström
Dit verhaal komt uit de nieuwste
bundel van Pieter Mans
Retourtje Midzomer
Vier jaar in Zweden
Pieter Mans
Uitgeverij Grenzenloos
ISBN 9789461851003
Prijs € 16,95
Bol.com en Emigratieboek.nl
23
Spanje
spaanse spookdorpen
te koop voor een appel en een ei
V
oor wie er van droomt om een compleet
te bezitten: ga eens kijken in Spanje.
Verschillende dorpen die al tientallen jaren
volledig verlaten zijn, gaan voor weinig geld van
de hand of worden zelfs gratis weggegeven aan
een ieder die met een goed plan komt om de
boel weer leefbaar te maken.
wegen zwaarder dan de voordelen van meer
traditioneel leven in rurale gebieden. Met
alle gevolgen van dien. Door de uitdunnende
bevolking konden belangrijke voorzieningen als
scholen en winkels niet meer in stand gehouden
worden, wat de leegloop alleen maar versnelde.
Het gevolg hiervan is dat Spanje op dit moment
bijna drieduizend verlaten of half verlaten
spookdorpen telt, vooral in het midden en
noorden van het land.
Door grootschalige urbanisatie in de afglopen
decenia zijn grote delen van het Spaanse
platteland ontvolkt geraakt, een verschijnsel
dat in meer grote Europeese landen
(waaronder Franrijk en Zweden) voorkomt.
Werkgelegenheid en de aantrekkingskracht
van het snelle moderne leven in grote steden
Een dorp voor noppes
Net als vele anderen verlaten dorpen in Spanje
is A Barca - met zijn twaalf afbrokkelende
stenen huizen bedekt met mos en klimop - op
24
Onroerend goed
zoek naar een nieuwe eigenaar die het leven in
het spookdorp terug kan brengen. Het gehucht
in de Spaanse noordwestelijke regio Galicië is
gelegen op een heuvel met uitzicht op de Mino
rivier, in de buurt van de Portugese grens. “Wie
met een goed plan komt om de huizen uit de
15e eeuw op te knappen, mag de huizen en de
bijbehorende grond voor niets overnemen van
de gemeente,” aldus Avelino Luis de Francisco
Martinez, burgemeester van Cortegada, de
gemeente waartoe a Barca behoort. Het liefst
ziet hij er een toeristische attractie verschijnen,
iets dat werk kan bieden aan de dorpsbewoners
en lokale bedrijven.
De inwoners van A Barca werden in de jaren
60 uitgekocht door een Spaans bedrijf dat een
dam in de nabijgelegen rivier wilde bouwen.
Jaren later gaf het bedrijf de huizen over aan
de gemeente, maar werden deze nimmer meer
bewoond.
De meeste Spaanse spookdorpen zijn verlaten
toen de jongere inwoners naar de stad
trokken of boerenbedrijfjes elders betere
landbouwgrond konden krijgen.
Belgen en zelfs Russen en Mexicanen. Vaak
is de aankoop nog niet zo eenvoudig. Het
eigendom is meestal versniperd en het is niet
eenvoudig om iedere rechtmatige eigenaar op te
sporen en op een lijn te krijgen. Daarom duurt
het vaak lang om een deal rond te krijgen.
Avontuur voor buitenlanders
De verlaten dorpen zijn vooral aantrekkelijk
voor avontuurlijk ingestelde buitenlanders, zoals Neil Christie, een 60 - jarige gepensioneerde
Brit die jarenlang voor de Engelse televisie
werkte. Hij kocht voor € 45.000 drie stenen
huizen en een graanschuur op rotspilaren die
deel uitmaken van het gehucht Arrunada in
Asturië, ongeveer 30 kilometer ten zuiden van
de Atlantische kust. Christie is al vier jaar bezig
om het geheel te restaureren, maar hoopt om
tegen het einde van het jaar klaar te zijn.
Galicië
Het Spaans Nationaal Instituut voor Statistiek
schat dat er in het hele land ongeveer 2.900
compleet of grotendeels verlaten dorpen zijn.
De helft daarvan bevinden zich in Galicië -een
landelijk gebied bekend door het beroemde
bedevaartsoord Santiago de Compostela- en de
regio Asturias.
Er zijn tegenwoordig zelfs bedrijfjes en websites
die zich hebben gespecialiseerd in de verkoop
van deze (half)lege dorpen en gehuchten.
Een daarvan is is aldeasabandonadas.com.
Manager Rafael Canales vertelt dat zijn klanten
vooral buitenlanders zijn. Britten, Noren,
“Ik wilde de stress van Londen te ontvluchten,
weg van de hectiek. Dit waren weliswaar
gewoon een stelletje ruïnes. Maar ik zou nooit
in staat zijn om iets dergelijks in Engeland te
kopen,” vertelt hij. “Het is bovendien een heel
erg mooi gebied. De mensen in deze regio zijn
heel aardig. Er is een echte kwaliteit van leven.”
Tekst: Eric Jan van Dorp,
Foto: iStockPhoto.com
25
26
Grenzenloos uitzicht
27
Advertentie
te koop
In ST. HONORE LES BAINS (Morvan)
vraagprijs: €118.000
O
p een unieke plek, midden in de natuur en
op 800 meter van de geasfalteerde weg,
ligt dit karateristieke woonhuis op een besloten
terrein van 2.503 m2. Het huis is in goede staat
en direct bewoonbaar. Overname meubelen
bespreekbaar.
badkamer met bad en douche, WC, wastafel en
bidet, slaapkamer (30 m2) met daarboven een
tweede slaapkamer, eveneens 30 m2. Een deel
van het dak is volledig vernieuwd. Elektrische
verwarming. Bron voor gratis water, kelder met
nieuwe pompinstallatie, terrein met diverse
terrassen, helemaal besloten dus veel privacy,
en een demontabel schuurtje. Voorzieningen op
slechts enkele kilometers in Saint Honoré les
Bains. Een leuk huis met veel karakteristieke
elementen (ornament op dak). Om zelf te
bewonen en/of te verhuren: aantoonbaar goede
huurinkomsten.
Indeling: entree, ingerichte keuken (18
m2), woonkamer van 37 m2 met twee
schoorsteenkanalen, marmeren schouw en
deur naar terras, daarboven een eventueel
bewoonbaar te maken zolder van dezelfde
afmetingen en met een goede stahoogte,
28
Advertentie
te koop
woning In ST. HONORE LES BAINS (Morvan)
vraagprijs: €118.000
Bel voor meer informatie: Dhr. F. wouters - 06 20000371
Uw woning in Grenzenloos Magazine?
Vele duizenden lezers vinden elke maand tijd om
hun favoriete online tijdschrift te lezen. De groep
bestaat onder andere uit potentiele emigranten,
expats en tweedehuisbezitters, de ideale
doelgroep om uw te koop staande woning onder
de aandacht te brengen.
Neem contact met ons op om te informeren wat
het kost om uw huis op deze pagina’s geplaatst te
krijgen. Mail vrijblijvend naar: [email protected]
29
Nieuwe boeken
retourtje midzomer
vier jaar in Zweden
Enkele jaren geleden trok Pieter Mans samen
met zijn partner naar Midden-Zweden om daar
een hotel-restaurant Wärdhuset Spader 2 over
te nemen en het leven een hele andere wending
te geven.
Retourtje Midzomer is een gebundelde
verzameling met ervaringen van de afgelopen
vier jaren, doorspekt met zowel humoristische
momenten als waardevolle overpeinzingen van
een Nederlandse emigrant in Zweden.
Enkele jaren geleden verscheen van Pieter
Mans ook het succesvolle boek Volgende week,
misschien... over zijn allereerste ervaringen met
leven, wonen en werken in Zweden.
Lees ook het voorbeeldhoofdstuk van Retourtje
Midzomer op pagina 20 en volgend.
Retourtje Midzomer
Vier jaar in Zweden
Pieter Mans
Uitgeverij Grenzenloos
ISBN 9789461851003
Prijs € 16,95
O.a. te koop bij:
Bol.com en Emigratieboek.nl
30
Nieuwe boeken
Gelukkig hebben we Skype
Verhalen van achterblijvers en
emigranten
Ellen De Vriend
Uitgeverij Grenzenloos
ISBN 9789461850621
Prijs € 16,95
O.a. te koop bij:
Bol.com en Emigratieboek.nl
gelukkig hebben we Skype
Verhalen van achterblijvers en emigranten
In Gelukkig hebben we Skype vertellen achterblijvers en
emigranten nun verhaal. Er staan veertig verhalen in:
twintig van emigranten, die onder andere vertrokken
naar Tanzania, Lapland, Japan, Oeganda, Frankrijk,
Canada en Ecuador. En twintig verhalen van de
familie en kennissen die zij achterlieten in Nederland.
Deze broers, zussen, vaders, moeders, dochters, zonen
en vriendinnen staan centraal in dit boek. Hoe ervaren
achterblijvers het vertrek van hun familielid? Wat
betekent het praktisch maar ook emotioneel?
Lees ook het voorbeeldhoofdstuk op pagina 6 en volgend.
31
Spanje
marion hoogwegt
‘men neme 800 teentjes knoflook...’
H
et is vrijdagochtend 28 februari, Dia de
Andalucia. Vanuit de Siërra blaast er een
gure wind naar het dorp. Ik sta in een tent en
ben ingedeeld bij de tomaten.
Ik krijg een mes en een heel groot formaat
afwasbak in mijn handen geduwd en word aan
het werk gezet. Voorlopig bestaat mijn taak
uit het fijnsnijden van tien kilo tomaten. Aan
de knoflooktafel wordt hevig gediscussieerd
over de hoeveelheid teentjes die gepeld moeten
worden. De aspergedames zijn al flink op dreef.
Inmiddels loopt de tent lekker vol en stoere
mannen gieten tientallen flessen goudgele
olijfolie in pannen met een diameter die groter
is dan een vrachtwagenwiel.
El Burgo viert ieder jaar El Dia de los Siete
Ramales, en dat betekent dat er honderden
kilo´s tomaten, paprika, knoflook, uien en
asperges geschild moeten worden. Die worden
vervolgens gebakken in een enorme pan en
daarna gemengd met stukjes brood. Op dit
traditionele feest komen veel mensen af,
want rond etenstijd worden gratis bordjes
soep uitgedeeld. Blijkbaar zijn niet alleen de
Nederlanders gek op ´gratis´.
De eerste teilen met gehakte groenten worden
doorgegeven. En zoals de traditie wil, staan
de mannen met een soort houten hooivork
32
Marion Hoogwegt
het geheel te roeren. Er komen steeds meer
bezoekers op de heerlijke geur af. Ondertussen
sta ik te zwoegen om mijn tweede afwasbak te
vullen. Er klinkt muziek en gekwebbel. De sfeer
is gezellig en gemoedelijk.
de kleuren van de Andalusische vlag. Hoe kun
je beschrijven wat de mensen nu voelen? Het is
geen nationalisme, maar het is wel trots. Trots
op Andalusië, trots op Blas Infante, de jurist en
vrijheidsstrijder die in 1936 op de vooravond
van zijn presidentschap van de deelstaat werd
neergeschoten. Het zijn vooral de oudere
mensen die zich deze dag bewust zijn van de
betekenis van de Dia de Andalucia. De jongeren
komen voor de pret. Én voor de soep.
In Andalucia is het vandaag een feestdag. Er
wordt herdacht dat de regio Andalusië op 28
februari 1980 als autonome regio werd erkend
door de regering. De dag staat in heel Andalusië
in het teken van de culturele identiteit van
Andalusië. En in El Burgo doen ze er een
schepje bovenop door de traditionele soep met
de zeven ingrediënten te bereiden.
Het grote moment is aangebroken. Er vormt
zich een lange rij. De Burgeños hebben hun
zelfgemaakte houten mok meegenomen. De
´buitenstaanders´moeten het doen met een
plastic bordje. Ondertussen is de groentewok
gemengd met broodkorstjes. Van een soep
is nauwelijks sprake. De dikke brij wordt
verdeeld en op iedere portie wordt een glanzend
gebakken ei gedeponeerd. De feestvreugde is
compleet. De zeveningrediëntensoep smaakt
heerlijk en vult goed. En daar gaat het om in
Andalusië. Wie er bij is begrijpt het, er bestaan
twee regio´s in Spanje: het noorden… en
Andalusië.
De tent is ondertussen flink vol. Als voorgerecht
worden er plastic bordjes doorgegeven met een
ware delicatesse: sla die begoten is met olijfolie
uit de omgeving. De sfeer wordt uitbundiger. Er
verschijnen mensen met groen-witte sjaaltjes,
Tekst en foto’s: Marion Hoogwegt
Marion Hoogwegt woont al jaren in Andalusië. Ze
is auteur van het boek ‘Kus uit Spanje’ en blogt via
haar website www.kusuitspanje.wordpress.com
33
Nieuw-Zeeland
Leven als vorige generaties
ecologische lodge in nieuw-zeeland
A
l jong had Kees Weytmans een huis in
gedachten waarin alle elementen van de
natuur zouden samenkomen. In Nieuw-Zeeland
bouwde hij deze droom, samen met zijn vrouw
Kay. Hun ecolodge voldoet aan alle moderne
wensen, maar verder leven zij samen met hun
gasten nog net als generaties terug;zelf groenten
verbouwen en hout kappen voor het haardvuur
van zelf geplante bomen.
‘Dit zou je moeten zien! Er staan hier twintig
eenden voor de deur. Ze weten dat ik net uit het
bos ben teruggekomen; nu willen ze eten. Het zijn
de eenden die op mijn eigen land zijn opgegroeid.
Ik kijk uit over het landschap dat ik zelf heb
gecreëerd; elke boom heb ik zelf geplant.’
Kees klinkt als een intens gelukkig man. Aan de
andere kant van de wereld is zojuist de zon
opgekomen op het 32 hectare grote stuk land in
Gisborne, Noordereiland, Nieuw-Zeeland. Sinds
1987 is dit zijn thuis. Samen met zijn NieuwZeelandse vrouw Kay woont hij op de boerderij
die al drie generaties in het bezit is van haar
familie. Nu staat er een ecolodge die meerdere
awards voor duurzaamheid heeft gewonnen,
maar toen het stel hier net kwam wonen was de
boerderij volgens Kees ‘hard op weg om de eerste
prijs te winnen voor de meest verwaarloosde
boerderij in de omgeving.’ De grond eromheen
was overwoekerd met onkruid en bramen.
34
Een eigen eco lodge
Ontwikkelingswerk
Al acht jaar voor de start van een nieuw bestaan
in Nieuw-Zeeland had Kees Nederland verlaten.
Niet met de gedachte om nooit meer terug te
keren, al zorgde de aard van zijn werk er wel
voor dat hij zich altijd in andere landen bevond.
Hij werkte als ontwikkelingswerker in de
bosbouw in Afrika, Zuid- Amerika en Nepal. Daar
ontmoette hij eind jaren tachtig Kay. ‘Het was
heel romantisch en het ging heel snel. Kay had
zeven jaar in Londen gewoond en was onderweg
terug naar huis. Ze wilde wel met mij mee naar
Nederland, maar dan wilde ze toch eerst naar
Nieuw-Zeeland om haar ouders gedag te zeggen.’
Toen Kees in Gisborne aankwam, had hij
meteen door dat het om een unieke plek ging.
Het is vanuit Nederlands perspectief gezien het
meest oostelijke stadje ter wereld. Kees: ‘Het
ligt aan de oceaan met prachtige stranden. Daar
is Scheveningen niets bij. Het is net zo vlak als
Nederland, maar daarachter liggen wel bergen.
Vijftig procent van de bevolking bestaat uit de
traditionele Maori en er is onnoemelijk veel
vruchtbare grond. Oh, en dan heb ik het klimaat
nog niet eens genoemd. Het vriest hier nooit en
op ons erf groeien bananen.’
Meloenen exporteren
Niet verwonderlijk dus dat Kees onder de indruk
was en de toekomstplannen met Kay nog eens
heroverwoog. Toevallig werden ze gevraagd een
paar weken op het huis van een nichtje te passen
en toen zij terug was, vroeg iemand anders
hetzelfde. ‘Zo zijn we erin gerold. Totdat ik zelf
na een week of tien zei: “Joh, dit is een prima
plek om te wonen”. Ik zou veel meer problemen
hebben gehad om weer in Nederland aan de
slag te gaan. Om weer aan dat landje te moeten
wennen. Bovendien heeft deze hele omgeving
iets productiefs, er wonen veel groentetelers en
veeboeren. Daar paste ik goed tussen. Al op mijn
twintigste op de Bosbouwschool in Arnhem was
ik bezig mijn eigen aardappeltjes te verbouwen.’
‘eerste geld verdiende we met
het exporteren van meloenen
naar Japan’
Het eerste wat hij in Nieuw-Zeeland deed, was
zijn eigen groentetuintje aanleggen. Plannen
voor een ecolodge waren er toen nog helemaal
niet. Eerst woonden ze op andere locaties en
hun eerste geld verdiende het koppel met het
exporteren van meloenen naar Japan. Kees: ‘We
hebben daarmee goed geboerd, maar het was een
wisselvallige business. Je bent erg afhankelijk van
het weer en dat kan tot grote verliezen leiden. Zo
hebben we ooit ons huis moeten verkopen aan de
bank.
Toen we het laatste seizoen wél goede winsten
hadden behaald, besloten we ermee te stoppen.’
Kees ging werken als zelfstandig bosbouwkundig
adviseur voor private eigenaren van aangeplant
35
Nieuw-Zeeland
bos, bedoeld om te kappen. Met zijn ervaring uit
Zuid-Amerika en Afrika kon hij deze commerciële
partijen vertellen hoeveel er op korte termijn
geoogst kon worden of welke houtproducten
de bossen op zouden leveren. Met eco had dit
niks te maken, maar zo leerde hij wel de soorten
hout en de regelgeving rondom de bosbouw
kennen. Uiteindelijk heeft dit geleid tot een van
de elementen in de huidige lodge waar Kees
het meest trots op is: het creëren van je eigen
landschap door het groeien van eigen bomen.
Eigen bos bouwen
Al in de meloenentijd was Kees begonnen met
de aanleg van bomen op het ruige landgoed
van Kay’s familie. Dit ondanks aanzienlijke
tegenstand van boeren in de omgeving, die liever
gras wilden zien. ‘Maar wat zij niet zagen, is dat
zonder het herstructureren van de bodem grote
stukken grond naar zee zouden verdwijnen’, legt
Kees uit.
‘De grond is zeer onbestand tegen erosie en de
rivieren behoren tot de meest slibhoudende ter
wereld. Om het land te beschermen, moet er bos
zijn. Maar de boeren hier, de oorspronkelijke
pioniers, hebben nog maar vier generaties
geleden met veel handarbeid het oerbos gekapt
om er boerderijen van te maken voor de
schapen en de koeien. De laatste jaren neemt de
weerstand tegen het planten van bomen wel af
36
Een eigen eco lodge
onder druk van de stadsbevolking en de regering.
Over het algemeen zijn er geen regels voor; als
langeigenaar mag je op je land zelf doen wat je
wilt.’ Zo kon Kees tien hectare eigen bos bouwen
zonder trage processen voor de nodige
vergunningen. Ook een vierhonderd meter lange
sloot en een kas kwamen zo zonder inmenging
van de autoriteiten tot stand.
‘Als bosbouwer wilde ik het
liefst een houten huis, een
blokhut’
Pas toen de bomen na zeven jaar begonnen te
groeien en de structuur van het ruige stuk grond
begon te veranderen, werd het een geschikte plek
om te wonen en verhuisden ze definitief naar de
vervallen boerderij op het terrein.
‘Dat ging niet zomaar’, lacht Kees. ‘Over hoe het
huis er dan uit moest zien, verschilden we nogal
van mening. Als bosbouwer wilde ik het liefst
een houten huis, een blokhut. Maar Kay wilde
een groot huis om mensen te ontvangen. Ze kan
heel goed koken en had voor ogen dat ze een paar
keer per jaar grote dinnerparty’s zou geven voor
zo’n vijftig mensen. Zij had een huis in gedachten
dat absoluut niet bij ons inkomen paste. Toen
ontstond het idee om het huis als een business op
te zetten.’ Die business zou een lodge worden.
Veel betaald voor advies
Ze maakten een businessplan met alles wat er
gedaan moest worden. Over 450 meter moest
elektriciteit, telefoon en een oprijlaan worden
aangelegd en er zou een schuur moeten komen
als berging. ‘Het erfgoed van drie generaties
moest veranderen’, verklaart Kees. ‘Daar zijn
jaren van plannen overheen gegaan.’ Ze bouwden
een bestaande melkstal met goede muren en
37
betonnen vloer om tot schuur waar ze eerst zijn
gaan wonen. Omdat hun toekomstige huis vanuit
het niets opgebouwd moest worden, konden
ze er veel eco- elementen in verwerken die bij
bestaande bouw veel moeilijker te realiseren
waren geweest. Zo is de Nederlander erg trots
op de heetwatercylinder die op drie manieren
verwarmd wordt, via een kachel, zonnepanelen
en het elektriciteitsnet. Een ander paradepaardje
is het systeem van waterslangen onder het ijzeren
golfplaten dak, die het water verwarmen als de
zon schijnt en dat onder de vloer doorpompen als
verwarming. En niet te vergeten het
hout voor de lodge, dat Kees
na lang zoeken twintig
kilometer verderop
vond. Dit is een van
nature erg duurzame houtsoort
dat niet uit de
tropen wordt
geïmporteerd,
niet uit het
Nieuw- Zeelandse
oerbos komt en geen
chemicaliën nodig heeft.
Daarnaast keek het stel naar zaken als isolatie,
het opvangen van regenwater en de meest
milieuvriendelijke keuken.
‘We hebben daarvoor gewerkt met consulenten.
We hebben onze eigen tekortkomingen ingezien
en raad gevraagd waar nodig. We hebben veel
betaald voor advies!’
Maar daarmee is voor Kees dan ook wel een
droom in vervulling gegaan. Ecologisch leven
heeft hij altijd voor ogen gehad. ‘Alle ideeën
die ik als twintigjarige had, heb ik hier kunnen
verwezenlijken.’
Nieuw-Zeeland
De lokale overheid ziet dat er iets bijzonders is
gebeurd op het landgoed. In 2003 wonnen ze de
Rural Environment Award voor het op ecologisch
verantwoorde manier leven op een uitgeput stuk
land. En in 2006 wonnen ze prijzen voor beste
‘farm foresters’ van het jaar en voor het Gisborne
Registered Master Builders House. Voor dat
laatste was de kwaliteit van het gebouw en de
toegepaste isolatie doorslaggevend.
Dure brochures
Maar alle mooie dromen en awards ten spijt,
de lodge moest wel gasten krijgen. Het werd al
snel duidelijk dat het in het businessplan aantal
geschatte gasten niet gehaald zou worden. Kees:
‘Als ik zo terugkijk, is het een uitermate goede
vraag waarom wij ons wilden toeleggen op
internationale gasten. In Gisborne komt slechts
1,3% van de internationale bezoekers van NieuwZeeland. Dat is heel weinig en is zeker nadelig
voor onze omzet. Wij wisten echter zo zeker dat
we dit in Gisborne wilden doen en dat we hier
zouden blijven, dat was een vaststaand gegeven.
Het maakte ons niet uit waar de wind vandaan
zou komen.’ Tijdens de verbouwing waren er
nog geen andere hotels in Gisborne. Wel toen
die eenmaal achter de rug was. Er was alleen nog
geen accommodatie voor het hogere segment, iets
wat Knapdale wel is. Kees en Kay richten zich
op bezoekers uit Noordwest-Europa. Gepen-
38
Een eigen eco lodge
sioneerden of succesvolle mensen met in hun
achterhoofd dat ze ‘ook wel iets ecologisch’
zouden willen doen.
’s nachts in een zware storm het
land op om naar verkleumde
lammetjes te zoeken
Internationale reisagenten stonden niet te
springen om een nieuwe lodge in hun pakket.
Kees: ‘De eerste jaren willen ze nog niet veel
van je weten omdat je nieuw bent. Er zijn zoveel
starters die na twee jaar het bijltje er alweer bij
neergooien. Als ze je dan eenmaal in hun dure
brochures hebben geplaatst, dat willen ze niet.
Het heeft een tijdje geduurd voordat we voor vol
aangezien werden. Nu begint het meer en meer
door te komen.’
Kakkerlakken en regenwater
Reizigers zelf hebben soms andere reserves bij
de ecolodge. Kees kan niet ontkennen dat het
geitenwollensokkenimago nog altijd bestaat.
‘Wij krijgen hier veel ‘wwoofers’, dat zijn willing
workers on organic farms. De eerste vraag die zij
meestal stellen is: hebben jullie kakkerlakken?
Gevolgd door: is er wel water? Ze zijn bang
dat ze buiten op een soort poepdoos, een ‘long
drop’, moeten zitten. Onze ecolodge is een
systeem. Het grootste verschil ten opzichte van
gewone hotels is dat wij heel dichtbij de cirkels
van de natuur staan. Wij leven door middel
van design in een heel schone omgeving. Wij
vangen het regenwater van het dak op voor
drinkwatergebruik, verbouwen ons eigen eten,
niet alleen fruit en groenten maar ook herten-,
koeien- en lamsvlees en planten bomen voor ons
eigen haardvuur. Dat is de natuur. Voor ons is
dat heel normaal. Het houdt natuurlijk ook in dat
je soms ’s nachts in een zware storm het land op
moet om naar verkleumde lammetjes te zoeken
of dat je soms een diep gat moet graven omdat je
lievelingsbeestje is doodgegaan.’
De gasten die bij het echtpaar langskomen
kunnen zoveel als ze zelf willen
onderdeel uitmaken van
het ecosysteem. Kees
en Kay hebben een
project opgezet
waar bezoekers
zelf op een
educatieve
manier met de
natuur bezig
kunnen zijn.
Bijvoorbeeld door
zelf bomen te planten.
Op de website kunnen
ze dan bijhouden hoe het met
hun boompjes gaat. Kees: ‘We realiseren ons dat
een reis naar Nieuw-Zeeland niet de goedkoopste
is. Als mensen hier komen, willen we echt met ze
bezig zijn. Een rondleiding over het land, dieren
begroeten. We hebben hier tamme herten, je
kunt ze voelen. We leggen uit hoe we hier op het
land leven en dat we eigenlijk niets bijzonders
doen. Het gaat net zoals vroeger bij Kay’s vader.
Het enige verschil is de luxe in ons huis. Verder
leven wij hier zoals onze grootouders leefden.
Niet dat plastieke leven. Wat ik daarmee bedoel?
Druk werken in de stad, gestrest worden en dan
in een gymlokaaltje je spieren bijhouden en een
vakantie naar Ibiza nodig hebben om in de zon te
liggen. Wij werken hier in het bos ook hard, maar
we hoeven niet naar zo’n lokaaltje en we voelen
de hele dag de zon op ons lijf.’
39
Nieuw-Zeeland
Uit het hart
Een unieke bijkomstigheid voor de gasten is dat de
ecolodge grenst aan een traditioneel Maori dorp,
de bewoners die in Nieuw-Zeeland woonden toen
het door de Europeanen werd ontdekt. Kay ging
vroeger naar dezelfde school als de mensen in dat
dorp. Hoewel de komst van de Europeanen grote
invloed heeft gehad op het leven van de Maori,
is de samenleving tussen hen en de blanken vrij
innig, volgens Kees. ‘Ik ben blij dat ik wat dat
betreft niet in Zuid-Afrika woon.
Er wordt redelijk goed voor gezorgd dat de Maoricultuur behouden blijft, juist omdat er nu wordt
ingezien dat er in het verleden veel van hun land
40
en invloed verloren is gegaan.’ Voor de gasten
in het hotel organiseren Kees en Kay samen
met de Maori authentieke performances op hun
eigen historische ontmoetingsplekken, waarvan
er twee op Knapdale zijn. Een partnership voor
80% in handen van de Maori, de overige 20% van
Kay en Kees. Tijdens die voorstellingen wordt
er gedanst en gezongen en uitleg gegeven over
hun geschiedenis en tradities. Kees: ‘Een heel
charismatische gids doet het woord. De plek waar
het plaatsvindt, is 500 á 600 jaar oud. Het is echt
midden in de natuur, niet in een hotellobby.
De Maori staan met hun blote voeten op hun
eigen historische grond. Het komt vanuit het
hart. Bezoekers voelen automatisch hoe bijzonder
Een eigen eco lodge
dat is. Zo’n ervaring met de Maori is voor hen
een heel ingrijpende ervaring.’ Voor Kees zelf is
dat gevoel voor romantiek al jaren getemperd;
tijdens zijn ontwikkelingswerk was hij voortdurend
omringd door inheemse culturen en tradities. Het
is onderdeel van zijn werk. Wel blijkt uit zijn hele
verhaal hoe hij nog altijd diep onder de indruk is
van de schoonheid van de natuur. ‘Soms sta ik ’s
ochtends vroeg op om de afwas van de vorige avond
te doen. In de keuken hebben we grote ramen
rondom. Ik kijk dan in alle rust naar de omgeving
die héél, héél erg mooi is. Dan denk ik: man, wat zit
je toch te peinzen over je bedrijf. Je hebt helemaal
geen enkel probleem!’
DIt verhaal is een van de 17 interviews
uit het boek ‘We doen het gewoon’,
waarin landgenoten vertellen over
de B&B, hotel of lodge die zij in het
buitenland begonnen.
‘Een rijk geïllustreerd leesboek met
sfeervolle interviews voor iedereen die
graag over passies leest en inspirerend
voor mensen die zelf grensverleggende
ambities hebben.’ - De Telegraaf -
Tekst: Heidy van Beurden
Foto’s: Stephen Jones
We doen het gewoon
B&B’s, hotels en lodges van
Nederlanders wereldwijd
Heidy van Beurden
UItgeverij VanDorp Educatief
ISBN 9789077698600
Prijs € 19,95
O.a. te koop bij:
Bol.com en Emigratieboek.nl
41
Technisch Frans
onroerend goed frans
komt u uit uw woorden bij de makelaar of aannemer?
E
en andere taal leren voor dagelijks gebruik
is niet altijd even eenvoudig. Zeker als het
aankomt op bouwtechnische termen.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
De proef op de som. Wat is in het Frans:
•
•
•
•
•
•
•
•
hoofdschakelaar
hittebestendig
energieleverancier
driewegklep (in verwarmingsketel)
dakgoot
buitenlamp
brandwerend
bedrading
42
afwateringsgootje
aardlekschakelaar
aanrechtblad
zaagblad
vloertegel
vervuilde grond
verkavelen
uurloon
timmerwerk
tegelwerk
Bij de makelaar of aannemer
Bekijk hieronder de antwoorden.
hoofdschakelaar:
interrupteur principal
aardlekschakelaar:
interrupteur différentiel
hittebestendig:
réfractaire
aanrechtblad:
plan de travail
energieleverancier:
fournisseur d’énergie
zaagblad:
lame de scie
driewegklep (in verwarmingsketel):
vanne 3 voies motorisées
vloertegel:
dalle
dakgoot:
gouttière
vervuilde grond:
Sol pullué
buitenlamp:
luminaire extérieur
verkavelen:
lotir
brandwerend:
résistant au feu
uurloon:
taux horaire
bedrading:
câblage
timmerwerk:
menuiserie
afwateringsgootje:
rigole d’évacuation
tegelwerk:
carrelage
Waarschijnijk lastiger dan u dacht. En wat
dacht u van deze Franse begrippen:
acquéreur
agence immobilière
annexes
bruit
bûcher
capricorne
chien assis
cloison
commodités
corps de *bâtiment
couverture de toit
délabré
disjointure
effondrement
moisissure
paroi
poutre
rangements
soupente
vermoulure
vide sanitaire
xylophage
valeur vénale
valeur locative
43
Technisch Frans
Hier weer de antwoorden:
acquéreur: koper
disjointure: scheur in stenen muur
agence immobilière: makelaarskantoor
effondrement: instorting
annexes: bijgebouwen
moisissure: schimmelplek
bruit: geluidsoverlast
paroi: scheiding(smuur)
bûcher: houthok
poutre: balk
capricorne: boktor
rangements: bergruimte
chien assis: dakkapel
soupente: vliering
cloison: binnenmuur
vermoulure: houtmolm
commodités: voorzieningen
vide sanitaire: kruipruimte
corps de *bâtiment: hoofdgebouw
xylophage: houtkever
couverture de toit: dakbedekking
valeur vénale: verkoopwaarde
délabré: bouwvallig
valeur locative: huurwaarde
Voor de echte taalfreaks weer vijf niet allerdaagse technische termen die te maken hebben met
onroerend goed. Weet u ze allemaal? Mail de antwoorden naar [email protected] en maak
kans op een gratis exemplaar van Het Frans onroerend goed Woordenboek.
saignée, laiton, goudron, embout, domino
De antwoorden van de vorige maand waren:
palatin: verhemelte, indolore: pijnloos,
glande: klier, coqueluche: kinkhoest, périnée: bilnaad
Het exemplaar van het Frans medisch woordenboek is gewonnen
door Mw. Geerlings uit Amstelveen.
44
Bij de makelaar of aannemer
Het Frans onroerend goed woordenboek
Verklarend woordenboek met vertalingen en uitleg van woorden en
vaktermen die behoren bij de verschillende activiteiten rond aankoop
en bouw van onroerend goed in Frankrijk.
• ruim 1500 woorden NL-FR en tevens ruim 1500 woorden Fr-NL.
• extra informatie over Franse gewoonten, vergunningen, rechten en
plichten van de koper en verkoper
• lijst met afkortingen uit onroerend goed advertenties
• Franse computertermen en handige websiteadressen
Het Frans onroerend goed
woordenboek is ook beschikbaar
als app voor de iPhone voor
slechts 2,99 euro.
Het Frans onroerend goed
woordenboek
Ga naar iTunes en zoek op de term
La Maison of gebruik deze link:
Auteur: Tin van Arkel
Prijs € 14,95
https://itunes.apple.com/nl/
app/la-maison-frans-onroerend/
id363903336
O.a. te bestellen via:
Bol.com en Emigratieboek.nl
45
Het volgende nummer van Grenzenloos Magazine
verschijnt op 25 april
Schrijf u in op Grenzenloos.nl om op de dag van
uitkomen een e-mail als herinnering te krijgen.
Emigratieboek.nl
BOEKHANDEL VOOR LANDVERHUIZERS
GIDSEN TAALCURSUSSEN ERVARINGSVERHALEN
Kijk regelmatig op Emigratieboek.nl en ontvang ook onze wekelijkse nieuwsbrief
Volg ons op Twitter (@emigratieboek) en Facebook (fb.com/emigratieboek)
46

Download Report