De gouden peer - Nyenrode Business Universiteit

Nyenrode Corporate Governance Instituut
Wiebe Draijer moet zich stevig inlezen als nieuwe
topman Rabo
Door: prof. dr. mr. Marcel Pheijffer RA
NCGI, nieuwsbrief maart 2014
Eindelijk heeft de Rabobank een nieuwe bestuursvoorzitter gevonden: Wiebe Draijer.
Werktuigbouwkundige, consultant, regeringsadviseur. Geen bankier dus. De tijd zal leren of dat
een voordeel of juist een nadeel is. Bert Heemskerk, eerder bestuursvoorzitter van de Rabobank,
schreef in zijn boek Een gezonde krimp (2009) onder meer over een NIBC-bankier die bij zijn
vertrek stelde niet te weten wat subprime kredieten waren. Heemskerk verbaasde zich daarover:
een bankier die niet weet wat bankiersproducten zijn. Het boek van Heemskerk is dan ook mijn
eerste leestip voor de nieuwe Rabo-topman.
Maar wist de Rabobank de afgelopen jaren eigenlijk zelf wel wat zich afspeelde binnen de
afdeling die verantwoordelijk was voor het doorgeven van de Libor-tarieven? Wist de Rabobank
precies wat zich afspeelde binnen FGH, de dochter actief in vastgoedfinancieringen? In zijn boek
stelt Heemskerk dat professionaliteit vereist ‘dat je je grondig verdiept in de risico’s’. Indien we de
rapportages lezen van binnen- en buitenlandse toezichthouders over de Libor-affaire — mijn
tweede leestip voor Draijer — dan is het evident dat de voormalige Rabotop zich niet grondig
heeft verdiept in de risico’s aangaande Libor maar dat zij op dat punt juist ernstige steken heeft
laten vallen. In retrospectief maakt dat ook het volgende citaat van Heemskerk — schrijvend
over eventuele schuld die bankiers dragen — intrigerend: ‘Schuldig is men evenwel ook als er
geen sprake is van opzet, maar de desbetreffende instelling beter had kunnen dan wel moeten
weten uit hoofde van de vereiste professionaliteit. Hier ligt ons inziens de kern van het ja of neen
op het doen van schuldbekentenissen door bankiers. Daarmee komen we dan uit op de vraag of
niet weten verwijtbaar is.’
In casu wat mij betreft een retorische vraag. Ik ben het dan ook van harte eens met het
opstappen vorig jaar van Piet Moerland en het moeten opstappen van Sipko Schat naar
aanleiding van het Libor-schandaal. Vorig jaar constateerde de Nederlandsche Bank weliswaar dat
het Rabo-onderzoek geen aanwijzingen heeft opgeleverd dat ‘het executive management van
Rabobank betrokkenheid heeft gehad bij (pogingen) tot beïnvloeding van Libor en Euribor’,
maar dat doet niets af aan deze kwestie. Want datzelfde management faalt in ieder geval als het
gaat om de Heemskerk-test: wel schuldig, echter zonder opzet. De top had bij de benodigde
beheersing van de organisatie de risico’s van het Libor-systeem kunnen en moeten onderkennen.
Dat die beheersing in onvoldoende mate aanwezig was laat tevens zien dat de professionaliteit
ontbrak en er van verwijtbaarheid sprake is.
In dit verband spreekt de volgende door DNB naar aanleiding van het schandaal afgedwongen
maatregel boekdelen, namelijk: het met behulp van externe experts opzetten van ‘een
toekomstbestendige en proactieve wereldwijde compliance-organisatie’. De constatering dat die
organisatie ‘vergelijkbaar met andere internationale banken’ dient te worden is bovendien uiterst
pijnlijk.
Website: www.nyenrode.nl/ncgi Contact: [email protected]
1
Nyenrode Corporate Governance Instituut
Zoals het in het verlengde van die constatering ook pijnlijk was dat Marinus Minderhoud binnen
de Rabo als tussenpaus moest fungeren. Hij was immers voorzitter van het ‘Audit, compliance &
risk committee’. Laat die commissie binnen de raad van commissarissen nu net betrekking
hebben op de afdelingen en activiteiten waar het zo gruwelijk mis is gegaan. Ook Bert Bruggink,
de nog zittende Rabo-cfo, droeg bestuursverantwoordelijkheid voor de Libor-affaire. Het zal
mede de reden zijn dat hij Moerland niet als bestuursvoorzitter kon en mocht opvolgen. Hetgeen
overigens de vraag oproept hoe lang hij de Rabobank nog trouw zal blijven.
Al met al veel werk aan de winkel voor de nieuwe Rabo-topman. Het is in het belang van de
Nederlandse financiële sector dat hij slaagt. Als consultant en adviseur heeft hij ongetwijfeld de
vaardigheden om orde te scheppen in de chaos die de toezichthouders hebben geschetst en
waarvoor de Rabobank flink is afgestraft.
Tijdens de opening van het academisch jaar (2013) bij de Vrije Universiteit sprak Draijer echter
als werktuigbouwkundige en wees op de tweede wet van de thermodynamica, die stelt dat alles in
principe streeft naar een grotere wanorde in plaats van naar orde. Laat Draijer deze wet in zijn
nieuwe functie maar niet toepassen. Mijn leestips vertellen hem exact waarom niet.
Deze column is eerder gepubliceerd in Het Financieele Dagblad, ‘Wiebe Draijer moet zich stevig inlezen als nieuwe
topman Rabo’, 27 maart 2014
Artikelen en columns gepubliceerd op de website en in de nieuwsbrief van het NCGI weerspiegelen niet per definitie een algemene visie van
het NCGI maar worden door auteurs op persoonlijke titel geschreven. Wenst u te reageren dan kan dat naar [email protected]
Website: www.nyenrode.nl/ncgi Contact: [email protected]
2

Download Report