Klik hier voor De Verrekijker 2014 nr. 2

De Verrekijker nr. 2/2014
1
De Verrekijker nr. 2/2014
Het IVN, Vereniging voor natuur - en milieueducatie, is een vereniging
van vrijwilligers en beroepskrachten die streeft naar meer natuur en
een betere kwaliteit van het milieu. Verspreid door Nederland heeft
het IVN ruim 180 afdelingen. Meer dan 16.000 leden zetten zich actief
in voor natuur en milieu door middel van allerlei voorlichtende en
educatieve activiteiten.
Afdeling De Oude IJsselstreek
Bestuur
Voorzitter: Herman Obbink
Vincent van Goghstraat 16, 7021 ED Zelhem
Secretaris: Gertrud Mulders
Vreeltstraat 16, 7011JA Gaanderen
Penningmeester: Rita Hofstede
Rozenstraat 12, 6921 CH Duiven
Lid: Henk ten Brink, Mozartlaan 36, 7075 BG Etten
Lid: Klaas Tuinema, Vondellaan 4, 6901 ME Zevenaar
(06) 23359291
[email protected]
(0315) 32 32 13
[email protected]
(0316) 26 15 14
[email protected]
(0315) 84 34 34
(0316) 33 15 35
Coördinatoren werkgroepen
Rondom Strang en Iessel:
Graafschap:
Liemers:
Montferland:
Cursussen:
Audiovisuele presentaties:
Landschapsbeheer:
Vogelwerkgroep:
Zoogdierwerkgroep:
Winkeltje:
Stichting Milieuwerkgroep:
Werkgroep PR en Comm.:
Natuur Actief:
Webmaster:
Janrein van Oostrum
(0315) 34 66 88
Gerrie Til
(0314) 62 55 36
Roel Brocx
(0316) 34 45 55
Henk ten Brink
(0315) 84 34 34
Jannie Klein Lebbink
(0314) 63 17 79
Bernard Berendsen a.i.
(0543) 51 27 31
Gerrit Rougoor
(0315) 65 10 30
Gerard Jansen
(0314) 66 19 47
Henriëtte van der Loo
(0314) 34 52 93
Grada van Zijderveld
(0314) 31 46 39
Carla Oosterhoff
(0314) 32 34 33
Evelien Pleiter.
(0316) 28 45 25
Marleen Hofman
(0049 2874) 90 17 05
Evelien Pleiter
[email protected]
Contributie/donatie
Contributie leden € 18,-- per jaar; contributie huisgenootleden € 7,- per jaar;
donateurs € 14,- per jaar. IBAN: NL24 RABO 0148 5436 77 t.n.v. IVN Oude IJsselstreek
Ledenadministratie
Gertrud Mulders
(0315) 32 32 13
Adreswijzigingen tijdig doorgeven aan ledenadministratie!
Beëindigen lidmaatschap/donatie: uiterlijk 31 dec. doorgeven: [email protected]
Redactie De Verrekijker
Janrein van Oostrum, Ph. P. Cappettilaan 8, 7071CS, Ulft
Gerrie Til
Marietje Wenting (tekeningen)
[email protected]
(0315) 34 66 88
(0314) 62 55 36
(0314) 68 18 90
* De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de geplaatste artikelen.
* Plaatsing houdt niet in dat IVN Oude IJsselstreek het met de inhoud eens is.
* Overname van artikelen uit dit blad is alleen toegestaan na overleg met de redactie.
2
De Verrekijker nr. 2/2014
Blz.
4.
6.
7.
8.
13.
14.
15.
18.
19.
20.
23.
Vanuit het bestuur:
Door: Herman Obbink
Herhaalde dringende oproep
ANBI-status IVN De Oude IJsselstreek
Onkruid: Munt
Door: Janrein van Oostrum
Tip: herplant lente-uitjes!
Mutaties
Vissen bij De Küper
Door: Janrein van Oostrum
Voor de jeugd: kleurplaat
Voor bomenliefhebbers
Stichting Milieuwerkgroep
‘De Oude IJsselstreek’
Door: Carla Oosterhoff
De Vinkenvent
Door: Gerard H.J. de Kroon
N.B!
Het mailadres voor kopij is gewijzigd.
Verwijder het oude a.u.b!
Kopij voor De Verrekijker 2014-1
voor of op donderdag 28 augustus 2014 aanleveren.
!!!!
[email protected]
!!!!
3
De Verrekijker nr. 2/2014
Door: Herman Obbink, voorzitter
‘Nieuwe bezems vegen schoon’ Met de daad bij het woord als
uitsmijter hebben de oud-bestuursleden Loes Barends, Fenny Lammers
en Arno van Zaanen, alsmede Barend Rijkmans afscheid genomen van
het bestuur tijdens de algemene ledenvergadering op 10 mei jl.
4
De Verrekijker nr. 2/2014
Het is een druk jaar geweest, maar we kunnen tevreden terugkijken.
Door het samengaan van de afdelingen De Oude IJsselstreek en
Montferland is de structuur van de afdeling tegen het licht gehouden en
zijn veel nieuwe zaken in gang gezet. Tijdens de verbouwing is de
‘winkel’ gewoon open geweest, of te wel: het doel van IVN: onze
inspanningen dat mensen zich bewust zijn van de natuur heeft er niet
onder geleden. De wandelingen, fietstochten, lezingen en verder alles
‘wat bloeit en ons telkens weer boeit’ zijn gewoon doorgegaan. We zijn
er nog niet en om die reden past de opmerking: laat het bestuur het
karwei afmaken.
Een punt waar we ons de
komende tijd op gaan richten
is het bevorderen van de
kennis van elkaars
werkgebied. In de laatste
coördinatorenvergadering op
21 mei zijn er afspraken
gemaakt hoe we de
bekendheid van onze gidsen in
elkaars gebied binnen de
werkgebieden De Liemers,
Montferland, Graafschap en Strang en Iessel verder kunnen vergroten
zodat gidsen uit Graafschap ook kennis hebben van de regio Montferland.
Op die manier leren we als IVN-ers van elkaar en dat is toch een doel dat
wij nastreven. Daarnaast hebben we gekeken hoe we de bekendheid van
ons gebied nog verder kunnen vergroten. Zo kunnen we in navolging van
het Lustrum van Natuur Actief in 2015 een regionale open dag organiseren
en aan mensen laten zien wat onze afdeling allemaal in huis heeft.
Zo zijn er tal van mogelijkheden om onze afdeling nog meer in de kijker
te zetten.
Het is voor velen
waarschijnlijk nog wat
vroeg, maar iedereen een
goede zomer toegewenst.
We hebben een afdeling
die zoveel te bieden
heeft, je hoeft eigenlijk
het land niet uit.
Herman Obbink
voorzitter
5
De Verrekijker nr. 2/2014
Herhaalde oproep aan leden en
donateurs van IVN-afdeling
De Oude IJsselstreek
Geachte leden en donateurs,
In de vorige Verrekijker hebben wij u gevraagd onze vereniging te
helpen kosten te besparen. Dit kunt u doen door ons verenigingsblad
De Verrekijker niet meer per post te willen ontvangen maar in het
vervolg digitaal, in uw mailbox te laten bezorgen. Een groot aantal
(bijna de helft) van onze leden en donateurs heeft inmiddels gehoor
gegeven aan deze oproep. Daarvoor onze hartelijke dank!
Misschien heeft u er al wel over nagedacht, maar heeft u nog niet aan
ons doorgegeven om De Verrekijker ook digitaal te willen ontvangen.
Dat kunt u alsnog doen. Graag zelfs!
Lees hieronder hoe ook u ons kunt helpen.
Een enorme kostenpost!
De kosten voor het drukken en versturen van De Verrekijker voor al onze
leden en donateurs bedragen ruim € 450,-- per ,gave. Dat is per jaar dus
€ 1800,--!
Een aanzienlijk deel van uw contributie of donatie wordt nu ,gegeven aan
een geprint blad, dat in dezelfde verschijningsvorm (zelfs in kleur!) ook
digitaal verstuurd kan worden.
Wij willen het geld dat wij ,sparen op de drukkosten gaan gebruiken voor
belangrijke andere IVN-activiteiten, onder andere het scholen van nieuwe
gidsen, het bijscholen van huidige gidsen, het organiseren van
jeugdactiviteiten en het delen van onze kennis van de natuur in de
natuurcursus.
Digitale Verrekijker: meer prachtige kleurenfoto’s
Digitaal zijn er veel meer mogelijkheden: de digitale Verrekijker is in
kleur en met veel foto's! Dat is in druk onbetaalbaar.
Hoe kunt u ons helpen?
Wilt u ook bijdragen aan deze kostenverlagende en tegelijk duurzame
actie?
Stuur dan ook een mail met uw naam en adres naar:
[email protected]. Velen gingen u voor!
6
De Verrekijker nr. 2/2014
U ontvangt van ons dan (per e-mail!) een bericht op het moment dat de
volgende Verrekijker digitaal beschikbaar is. En we abonneren u meteen
op onze gratis nieuwsbrief Digitalis!
IVN-afdeling De Oude IJsselstreek dankt u hartelijk voor uw
medewerking!
ANBI wil zeggen: algemeen nut beogende instelling.
ANBI’s kunnen gebruik maken van bepaalde
belastingvoordelen bij erven, schenken, giften en de
energiebelasting.
Het IVN heeft nu deze status en jij kunt daarvan gebruik
maken!
Een ANBI is verplicht een aantal gegevens over zichzelf op
zijn internet-site te publiceren.
Dat is inmiddels gebeurd. Op de homepage van onze website
staat in het vervolg in de rechter verticale kolom een banner
‘ANBI’.
Hierin zijn de vereiste gegevens opgenomen.
Ik zou zeggen: wat let je?
7
De Verrekijker nr. 2/2014
Munt (Mentha spec.)
door: Janrein van Oostrum
Als er één plant is waar de Engelsen
verzot op zijn is dat Munt. Ze
gebruiken het in pepermuntjes,
kauwgum, thee en als kruid op
allerlei manieren bij het eten.
Mint,hmmm!
Wij Nederlanders vinden het nog
steeds tamelijk exclusief. Zo maar plantjes , de tuin of zelfs , het wild
eten… Kom nou! Wat IVN-ers daargelaten, dat wel natuurlijk!
Ik herinner me als de dag van gisteren de indringende mentholachtige
geur die ik altijd rook als ik als jongen van negen met mijn vader ging
vissen in een wiel langs de IJssel bij Olst. Gekneusde watermunt.
Wonderlijk maar heerlijk!
Deze plantensoort maakt lange boven- en ondergrondse ,lopers en kan
daardoor in de tuin wel lastig zijn. Groeit als onkruid! Ik ga er daarom
maar eens dieper op in.
Méntha aquática: Watermunt
Watermunt is een vaste plant , de
lipbloemenfamilie (Lamiaceae) en
komt behalve in Europa, ook in NoordAmerika, Azië, Afrika, Australië en
Nieuw-Zeeland voor.
De behaarde vierkante stengels
worden tot 90 cm lang met gesteelde,
enigszins langwerpige, gezaagde
bladeren. Ze ruiken sterk naar
pepermunt (Mentha ×piperata).
De roodachtig lila bloemen bevatten
veel honing en Watermunt is daardoor
een geweldige drachtplant voor bijen.
De vier meeldraden steken, net als die
ene stijl met twee stempels en de
kroon. De getande kelk is tot 5 mm
lang. De bloeiwijze is bolvormig met
één of twee schijnkransen.
8
De Verrekijker nr. 2/2014
Over de naam
Een sage van Ovidius zou ten grondslag liggen aan de naam Mentha. In die
sage wordt verteld dat Hades, de god van de onderwereld, dodelijk
verliefd was geworden op Menthe, de dochter van de watergod Cocytus.
Hades’ jaloerse echtgenote Persephone had dit door en veranderde het
arme kind toen , wraak in een plant.
Anderen vertellen dat de naam afkomstig is van minthos, ‘iets dat sterk
geurt’ in het Oud-Grieks. Minder leuk maar ook acceptabel…
Grieken beschouwden Munt als een heilig kruid en doden kregen steevast
een bosje Munt mee. Dat was kennelijk een al heel oud gebruik, want in
Egyptische graven van 1200-600 voor Chr. zijn zulke bundeltjes ook al
gevonden. Dat was waarschijnlijk Pepermunt (Mentha piperita), een
gekweekte vorm, toen al.
Volksnamen
Namen als Balsem, Boerenbalsem, Wilde balsem (in Friesland) en
Balsemkruid zouden kunnen wijzen op gebruik na overlijden, maar
waarschijnlijker is het - al dan niet vermengd met olie - een
huismiddeltje tegen kwaaltjes geweest. De naam Boerenbalsem wijst
tenminste flink in die richting. ‘Balsem’ zal wel verband houden met
namen als Balsamita en Balsemkrut uit de vroege middeleeuwen. En dat
het aan de andere kant als zodanig toch niet erg hoog stond
aangeschreven mag blijken , de namen Paddenbalsem en Kikkerbalsem.
Het valt trouwens wel op dat deze twee namen alleen in Friesland
voorkomen.
Vanwege het aroma kreeg het elders de naam Bakkruid. Om dezelfde
reden ontstonden Aalkruid en Oalkruud op de Noord-Veluwe omdat munt
daar bij het stoven van aal werd gebruikt.
Omdat jonge planten er roodbruin ,zien zijn de namen Broene Bèrend in
Salland en Bruine griet in Noord-Overijsel wel begrijpelijk. Daar was de
plant een vast onderdeel van kruudmoes. Het gebruik van persoonsnamen
voor planten komt wel meer
voor, maar is doorgaans
plaatselijk en heeft geen
speciale betekenis.
Sterk geurende planten hebben
vaak een grote
aantrekkingskracht op dieren.
Daarmee zal Hondenkruid
(Groningen) wel in verband
staan. Broekmint , Zuid-Limburg
houdt verband met de
groeiplaats: broek, drassig land.
9
De Verrekijker nr. 2/2014
Zowel de Nederlandse soortnaam als de wetenschappelijke doen dat ook:
aquatica: groeit in het water.
Kruizemunt en andere vormen als Kroezemunt, Kruizemuntkruid,
Kruzemint, Kruzemünt en Wilde kruizemunt ontstonden door de
overeenkomst in geur met de gekweekte Kruizemunt. Die naam is een
verbastering van gekroesde munt, vanwege de gegolfde of gekroesde
bladeren. Die naam is echt oud, want in het Middelnederlands wordt al
Cru(y)semunte gebruikt. Vanwege de pepermuntgeur kreeg Watermunt in
verschillende delen van ons land ook de naam Pepermunt(kruid).
Roekeblad (Sallands) betekent gewoon ruikend blad.
De naam Rode wilde munte is afkomstig van Dodonaeus, want in 1608
schrijft hij: ‘Dit cruyt wordt in Griex Sisymbrion geheeten/ int Latijn
Sisymbrium, int Hoochduytsch Ross muntz/ Wassermuntz in Fransch
Menthe Sauvage. Wij moghent int Neerduytsch Roode wilde munte
noemen om dat van de Witte wilde Munte te onderscheyden.’
Waarschijnlijk is de naam Rossemunt (Groningen) overgenomen van het
D,se Ross Muntz. Rossement is een verbastering. Een verklaring voor
Rossemunt of Rossemint als afkomstig van ros: paardenmunt of
Paardepolei is onwaarschijnlijk. Polei is wel een muntsoort, Méntha
pulégium, die nu heel zeldzaam geworden is. Het enige verband met het
woord paard zou zijn dat deze dieren hooi waarin Watermunt voorkomt
niet lekker vinden. Nou ja…
Vanwege de pepermuntachtige geur werd munt vroeger wel gebruikt om
vervelend gedierte op afstand te houden. De naam Vlooienkruid (zie
Polei: pulegium!)in West-Friesland en Zuid-Holland zegt genoeg.
Munt ging ook door voor geneeskruid. Maar het is niet meer na te gaan of
dit nu Watermunt geweest is of niet. Er is wel een oud D,se gezegde
“Rheum (rabarber) und Menthe sind die besten Medikamente.”
Broertje
Nog even iets over het familielid
Akkermunt (Méntha arvénsis). Het
komt veel voor op akkers, vochtige
zandgronden en andere vochtige
plaatsen zoals waterkanten. De
Latijnse soortnaam ‘arvénsis’
betekent ‘op akkers groeiend’.
Hoewel er tussen Water- en Akkermunt wel kenmerkende verschillen
bestaan zijn ze voor leken moeilijk , elkaar te houden. Daarom kregen ze
vaak dezelfde volksnamen: Kroezemunt, Kruismunt, Kruizemunt,
Paardeblei, Wilde balsem en Wilde munt. Net als de vorige soort heeft
Akkermunt ook namen als Broenen Berend, dit keer bij Zutphen. Ook in
Zuid-Limburg vind je namen die met de bruinrode kleur van de stengels
10
De Verrekijker nr. 2/2014
en jonge bladeren te maken hebben: Broenheilige of Bruinheilige:
‘vermits het voor de lieflijke reuk op feestdagen onder de kerkbestroysels vermengt wierd.’
En ook deze soort stond als geneeskruid bekend want er is (was) een
Limburgs versje dat zegt:
Bruinheilig is dien naam niet waard,
Zo zij niet ,drijft met een vaart
De wormen , de buik en maag
Die daar aan strekken tot een plaag.
Recepten:
Voor de eerder genoemde Kruudmoes
bestaan veel recepten. In grote lijnen
gaat zo’n oud recept als volgt:
Benodigdheden:
ca. 3 ons gort, 2l karnemelk, 3 à 4
ons mager gerookt spek,1 verse
rookworst, 2,5 ons rozijnen, een half
ons boter en stroop
Kies de kruiden maar naar smaak
(allemaal hoeft niet): kervel, dille,
peterselie, selderie, venkelblad,
zuring, jonge brandnetels of toppen
en jong bramenblad
Bereiding:
Gort schoonspoelen en een nachtje laten weken, zeven en laten ,lekken.
Gort in een pan, karnemelk toevoegen. Gewassen rozijnen erbij. Aan de
kook brengen en een paar uur zachtjes laten koken. Kruiden fijnsnijden.
Spek en worst in plakjes en stukjes snijden. Spek weer in de pan, samen
met kruiden en boter. Al roerend verwarmen.
Neem diepe borden. Leg de plakjes worst er omheen en doe er stroop (of
honing!) over.
Muntrecepten van http://www.michielbussink.nl (er staan ook veel
andere recepten op de site!)
Je kunt munt zowel vers als gedroogd goed gebruiken. Om te drogen hang
je de bossen (water)munt op een donkere, koele, goed geventileerde
plek. Daarna moet je de planten luchtdicht, droog en donker bewaren.
Munt bevordert de spijsvertering, heeft een krampstillende werking,
werkt verlichtend bij verkoudheid en zwangerschapsmisselijkheid en
geeft een frisse adem.
11
De Verrekijker nr. 2/2014
Thee
Doe een of meer takjes en/of stukken wortelstok in een theepot en giet
er kokend water op. 10 minuten laten trekken en je hebt een heerlijke
frisse muntthee. ’s Zomers is het lekker om de thee ijskoud te drinken. Je
kunt ook een paar blaadjes laten meetrekken met de gewone (zwarte)
thee.
Tzatziki
* 1 komkommer, * 2 knoflooktenen,* 3 deciliter yoghurt, * 2 eetlepels
olijfolie, * 2 eetlepels fijngehakte (water)munt, * peper en zout
Rasp de komkommer fijn, bestrooi met zout en laat zo’n 20 minuten
uitlekken in een vergiet. Pel en snipper de knoflook. Meng de yoghurt met
de knoflook,uitgelekte komkommer, olie en munt en breng op smaak met
peper en zout.
Munttapenade
* 3 handen vol munt, * 1 handvol in stukjes gehakt (oud) brood, * scheut
olijfolie, * peper en zout,
* mosterd, * rode-wijnazijn
Hak de munt fijn en roer hem door het brood. Roer er olijfolie door tot
het geheel smeuïg is. Breng op smaak met peper en zout, mosterd en
azijn. De saus komt nog beter op smaak als hij een tijdje staat.
Munttapenade is lekker op de toast bij de borrel of bij gebraden
(lams)vlees.
Kijk vooral ook eens op Michiels site ‘FOODWALKS’ Leuk!
Bronnen:
Planten en hun naam, H. Kleijn, Meulenhoff, 1970
Wikipedia en andere sites
12
De Verrekijker nr. 2/2014
Gevonden op You Tube (bewerkt door Janrein)
“Gisteren heb ik lente-uitjes in
een van onze bedden uitgeplant.
Ik heb de afgesneden onderste
stukjes van lente-uitjes uit de
winkel, die je normaal in de
compostbak gooit met wortel en
al weer in de grond gestopt. Ik
doe dat vaak zo en heb op die
manier regelmatig een bedje
lekkere groene uitjes. Ze groeien
het hele jaar door en vormt zo
een duurzaam aspect van ons
leven.
Je kunt dit niet alleen doen als je
een groententuin hebt. In
bloempotten gaat het ook! En het
is echt niet de enige groente
waarmee je dit kunt doen, er zijn er meer waarmee dit lukt.
Veel in de winkel gekochte soorten komen zo weer aan de groei en je
hebt zo steeds verse groente bij de hand. Al na één keer hergroeien
hebben de uitje zichzelf terugbetaald Voor deze ‘greenies’ heb je
eigenlijk niet eens aarde nodig. Je kunt ze gewoon in een glas water
opkweken. Voor je (klein-) kinderen een supereenvoudig duurzaamheidslesje op basis van hydrocultuur!
Ik snijd ongeveer twee cm van de onderkant van de lente-uien met
wortels en al. Die stukjes doe ik dan in een kopje water en zet het in de
koelkast tot ik ze ga planten. Als het een tijdje duurt voor ik daaraan toe
ben ververs ik het water om de paar dagen. Ze blijven dan een paar
weken goed. Voor het planten maak ik gaatjes in de grond, steek er een
stukje ui in en dek het af met een paar cm aarde. Ze gaan vrij snel
uitgroeien en zijn al na een paar maanden oogstbaar. Als ze een cm of
tien hoog zijn kun je al beginnen met er stukjes af te knippen en die in
salades, soepen of wat je ook maar leuk vindt te verwerken. Je kunt ze
13
De Verrekijker nr. 2/2014
ook drogen om ze later in dips en dressings te gebruiken.
Om ze in water te kweken neem je een glaasje water. Zet de stukjes
naast elkaar en maak het glaasje bijna vol. De wortels moeten in het
begin helemaal onder staan. Zet het glaasje op een zonnige plek. Hoe
lichter en zonniger hoe beter de uitjes groeien. Ververs het water om de
paar dagen anders verdampt er teveel en kan het gaan stinken. Als ze
lekker aan de groei zijn zet je ze netjes rechtop tegen elkaar met de
toppen boven water. Je kunt ze nu zo laten doorgroeien.
Veel succes en plezier!
En probeer met andere planten ook eens of ze er geschikt voor zijn en of
het je lukt!”
Overzicht leden- en donateurbestand mei 2014
In de periode vanaf 1 maart 2014 tot heden
hebben wij de volgende aanmeldingen gekregen:
dhr. Th. Weijers, ’s Heerenberg
dhr. G.C. Janze, Doetinchem
mw. W.T. Lammers-Westerveld , De Heurne
mw. M. Lammertink, Zevenaar
mw. T.J.M. Wansink, Laag Keppel
mw. I. de Bruin, Gaanderen
dhr. F.J.L. Reijnders, Doetinchem
14
lid
donateur
donateur
lid
lid
lid
lid
De Verrekijker nr. 2/2014
Door Janrein van Oostrum, Regiowerkgroep ‘Rondom Strang en Iessel’
Johan en Annie Westerveld hebben al heel lang een Camping aan de
Luimesweg in Breedenbroek.
Die hadden ze al toen Johan en ik in 2003 besloten de
Natuurgidsencursus van het IVN te gaan volgen. Verassend was, dat ik
Johan ook steeds zag (en zie) op de vergaderingen van de fiets- en
wandelgroep van VVV De Oude IJsselstreek, gevestigd in de (vanaf de
herindeling) gelijknamige gemeente. Tot zover niets bijzonders…
Wel bijzonder is, dat er bij camping De Küper zoveel moois te zien is.
Op een lange strook grond staat een mooie bomen- en struikensingel en
daarnaast heeft Johan een strook met allerlei wilde bloemen en planten
ingezaaid. Een groot deel daarvan komt ieder jaar terug en maakt het tot
een interessante plek om je plantenkennis op te vijzelen. Er loopt voor
het gemak een graspad doorheen dat Johan regelmatig maait.
Maar wat nog veel leuker is: vooraan, bij de weg, is een grote poel
gegraven tot flink onder het grondwaterniveau. Er staat een rietkraag en
gagel omheen. Een flink stuk is echter goed bereikbaar als je wilt vissen.
Er leven veel soorten juffers en libellen, die in het water opgroeien. In
het voorjaar zie je er de vuurjuffers en begin juni hangen er prachtige
15
De Verrekijker nr. 2/2014
blauwe juffers en
Grote
viervleklibellen
boven de poel om
maar iets te
noemen. Wie
goed zoekt vind
ook de huidjes
waar ze
uitgekropen zijn.
In het water
krioelt het van
leven: van
kikkervisjes tot watermijten.
Als je als IVN op zo’n plek een waterdiertjesdag organiseert en het dan
ook nog eens prachtig weer is, nou, dan heb je voordat je het weet
vijfentwintig enthousiaste kinderen (met ouders en/of grootouders)
rondlopen die met schepnetten van alles opvissen. De namen bij de
vangst zijn niet het belangrijkste, het plezier en de verwondering staan
voorop. En als ze dat ervaren hebben dan komt dat met die namen
vanzelf wel! Pas als de interesse gewekt is gaat een leerproces optimaal
verlopen. Dat wordt nogal eens vergeten! Op scholen ontbreekt meestal
de tijd, het geld en soms ook nog de deskundigheid, die we bij het IVN en het NME niet te vergeten - wel in huis hebben.
Wat een plezier als je een salamander of een kikker vangt en wat een
vreemde beesten komen er naar boven: staafwantsen, libellenlarven,
allerlei watertorren, bootsmannetjes en kevertjes die in het aquarium
altijd op hun rug
blijken te zwemmen!
Als je dan naar huis
moet omdat er nu
eenmaal aan alles
een eind komt, is er
altijd de
teleurstelling.
De volwassenen
hebben zich even
weer kind gevoeld.
Hoewel, af en toe is
er ook een vader, die
een ligstoel
meegenomen heeft
16
De Verrekijker nr. 2/2014
en van een heerlijke vrije middag geniet. En waarom ook niet? Onze
gidsen nemen het wel even over!
In het weekend daarna,
Pinksteren, kwamen de
kleinkinderen bij ons
logeren. Toen ik Johan
vroeg of die ook even in
de poel mochten vissen
kwam hij zelf ook mee.
Hij had zijn eigen
kleinkinderen ook op
bezoek. Prachtig vonden
ze het, die kleintjes!
Erfelijk, die liefde voor
de natuur?
17
De Verrekijker nr. 2/2014
Maak meneertje de pauw maar mooi!
18
De Verrekijker nr. 2/2014
Er is nu een website die je veel te vertellen heeft over je grote liefde:
bomen: www.bomenoverleven.nl met informatie over excursies,
excursiegebieden en -mogelijkheden. Informatie en boekingen: Ria
Hoogstraat: [email protected].
Reageren op Natuur Net Nieuws
Voor reacties op de inhoud van NNN, je waarnemingen, natuurnieuws en
vragen over de natuur mail je naar: [email protected]
Wil je je aan- of afmelden als abonnee op Natuur Net Nieuws dan moet je
een mailtje sturen naar: [email protected]
Doorsturen aan andere belangstellenden en overnemen van informatie is
toegestaan.
Maar dan moet
je wel duidelijk
vermelden:
‘Bron:
Natuur Net
Nieuws,
uitgave van
Stichting Bomen
Over Leven’
19
De Verrekijker nr. 2/2014
Behartigen belangen van natuur-enmilieu
door: Carla Oosterhoff
Als leden van het IVN komen we op voor de belangen van natuur-enmilieu. Bij de ruimtelijke ordening moeten alle belangen meegewogen
worden. Ook de belangen die niet zo makkelijk in geld zijn , te drukken.
Dat is de reden voor de volgende onderwerpen.
Locatie Brede School
Vorige keer ging dit stukje over de plannen voor een Brede School in
Doetinchem. Na een gesprek met de projectleider bleek dat voor dit
project niet 40-50 bomen gekapt zouden moeten worden maar zelfs 70-80
bomen. Reden: een extra weg die is gepland op/over de ligweide van het
zwembad en daarna dwars door een bomenrij. Bovendien ligt deze extra
weg vlak naast het natuurgebied de Knoop en verstoort zo de ecologische
verbinding in de stad. De volgende informatie is voor IVN-ers zeer
interessant, lijkt me.
Iemand van Larenstein heeft de Knoop geïnventariseerd (flora): we
kwamen , op een kleine 200 verschillende planten. Hieronder best
bijzondere soorten als lidsteng en waterviolier, blauwe knoop, 5 soorten
ereprijs,7 zeggesoorten, 6 soorten russen, en een bijzondere boom, de
fladderiep, en de stekelbrem. Andre Hertog vond het een bijzonder
terrein, nog niet verstoord door soorten die er eigenlijk niet thuishoren.
Ook het aantal soorten mossen is bijzonder. In de nazomer en herfst kijkt
hij ook nog een keer voor de paddenstoelen.
De verkeerssituatie bij de nieuwe school wordt niet bepaald veilig. Dit is
voor ons een extra reden voor bezwaren en nader overleg.
20
De Verrekijker nr. 2/2014
Locatie nieuwbouw ziekenhuis
Ruimtelijke Ordening zou de basis moeten zijn voor het maken van
grootschalige plannen. Daarom is het onbegrijpelijk dat men het nieuwe
Slingelandziekenhuis (zie Z) wil bouwen in een gebied waar, volgens
waterschap en provincie, de overstromingsrisico´s groot zijn. Het gaat
daarbij niet alleen om waterberging bij grote aanvoer via de Oude IJssel,
maar vooral om de risico´s bij een dijkdoorbraak van de Rijn bij Rees
en/of Spijk. Bij zo’n dijkdoorbraak is er voor dit gebied een risico op 2-4
meter water boven maaiveld. Deze locatie behoort volgens de provinciale
kaarten ook tot het Groene Netwerk (voorheen EHS). En dit zijn niet de
enige problemen: de locatie is slecht bereikbaar via het openbaar vervoer
en/of op de fiets.
Eens even rustig alle gegevens bij elkaar zoeken, eerdere besluiten over
de locatie bij het station meenemen en dan in gezamenlijkheid tot een
wijs besluit komen is er blijkbaar niet bij. Gaat het dan zelfs voor zo´n
belangrijke voorziening, die weer tientallen jaren mee moet, alleen om
de korte termijn en om geld?
Afval scheiden of voorkómen?!
Het is jammer dat NME door de politiek niet meer voor vol wordt
aangezien, want bij voortdurende educatie had iedereen geweten dat het
ook bij Afval allereerst gaat om het voorkómen. Gemeenten zitten steeds
vaker met problemen, de oplossing zoekt men bij het invoeren van een
nieuw afval-ophaal-systeem. Het is namelijk een sport geworden om al je
afval zoveel mogelijk te scheiden, zonder dat wordt beseft dat het in
eerste instantie gaat om het voorkómen van afval. Op zich is afval
21
De Verrekijker nr. 2/2014
scheiden prima, maar ik ben verbijsterd over wat ik om me heen zie.
Bijvoorbeeld het inleveren van plastic afval: dat betekent in mijn buurt
zakken vol iedere keer, met regelmatig ook piepschuim spullen erin
(educatie: wat is plastic?). Je zult al dat plastic toch eerst allemaal
moeten kopen en het dan na één keer gebruik alweer weggooien?
Bewustwording dat met een kleine moeite de afvalberg is te verkleinen,
dat was waar NME mee in de jaren ´70 van de vorige eeuw begon! En dan
die kleinere berg wel netjes scheiden natuurlijk, maar de grootste winst
zit in minder weggooien.
Glyfosaat, Round Up
Het onkruid bestrijdingsmiddel Round Up wordt niet meer verkocht door
Intratuin. Dat is een mooi succes, want in de praktijk blijken
particulieren de grootste verbruikers te zijn van dit middel bij het
gebruik op straten en stoepen. Weliswaar zou het gebruik van Glyfosaat
al jaren geleden helemaal verboden worden, ook voor de landbouw, maar
het gebruik op verhardingen levert de meeste schade op. De gemeenten
proberen allerlei alternatieve methoden toe te passen, zoals heet water,
branden of extra vegen. Maar burgers vonden dit effectieve
onkruidbestrijdingsmiddel gewoon op de schappen en ach, een extra
scheutje is zo gebruikt. Toch een succesje voor natuur-en-milieu dus!
22
De Verrekijker nr. 2/2014
Advertorial
Ingezonden door:
Gerard H.J. de Kroon
Het is lang geleden dat ik
zo’n interessant,
gemakkelijk leesbaar en
overzichtelijk groen
natuurboek in handen
heb gehad als dat over
De Vinkenvent.
Dit boek vertelt over
iemand die aanvankelijk
geboeid wordt door
planten en vogels op
2000 meter hoogte in de
Zwitserse Alpen en die
openbaring voortgezet
vindt in eigen land.
Iemand die mee ging
doen met winterse
waterwildtellingen in het
grote rivierengebied en
in de
zoetwatergetijdenzone
langs rietgorzen en
daarbij opeens iets
vluchtigs met grote haast
zag verdwijnen tussen
het riet alsof het gulzig
door de reusachtige
plantengroei werd opgeslokt... Deze vonk groeide uit tot een heilig
vuur. Keer op keer deed hij een halve waarneming, wat leidde tot een
fascinatie door het onbekende, dat een Waterral bleek te zijn. Een
grote mate van weetgierigheid leidde geleidelijk aan tot een zeer
uitvoerige vogelkundige studie van de Waterral, Rallus aquaticus, en al
zijn raakvlakken: waar de betreffende vogelsoort veelal om
functionele redenen afhankelijk is bij voorbeeld.
23
De Verrekijker nr. 2/2014
De Vinkenvent is een avontuurlijk verslag van de moeizame
werkzaamheden in het veld, in rietmoerassen en natuurhistorische musea
en alles wat erbij komt kijken om het een en ander tot een goed
resultaat te brengen. Het studiegebied bestrijkt een oppervlak van
IJsland tot Japan, vanwege het verspreidingsgebied van de Waterral.
In geuren en kleuren wordt het een en ander uitvoerig beschreven. De
vangactiviteiten, de verbreiding, de toe- en afname van riet en het feit
dat deze vogelsoort bij nader inzien uit twee soorten bestaat. Je ziet het
als het ware voor je. Ter completering zijn details met belangrijke
achtergrondinformatie en literatuurverwijzingen vermeld. Ook een
literatuurlijst van eigen (riet)studies achterin ontbreekt niet.
Wat opvalt is het gevoel voor en de beleving van het landschap, van de
plantengroei en de vogels maar ook van andere dieren. Daarnaast
beschrijft het de ondervonden problemen in de voormalige Sovjet unie,
het zo efficiënt en goedkoop mogelijk ondernemen als particulier
onderzoeker, door samenwerkingsverbanden aan te gaan en expedities op
te zetten om te komen tot beter inzicht ter plekke.
Hier zie je maar weer dat een mens alleen, zonder de hand- en
spandiensten van anderen, niet erg veel kan. Zo komen er in de diverse
verhalen mensen voor van allerlei slag, van rietsnijder tot professor, van
natuurbeheerder tot curator. Je leest hier ook wat een mens zoal
vermag. De avonturen, de passie, de lef, het doorzettingsvermogen en de
honger naar kennis zijn groot. Heerlijk om te lezen. Vooral de
natuurbeschrijvingen van Siberië en de andere gebieden zijn treffend.
Kortom, ik heb volop van De Vinkenvent genoten! Het boek ziet er
leuk uit en nodigt zo uit tot lezen.
Het is een kwalitatief hoogwaardige paperback met daarin dertien
hoofdstukken en bijlagen, 384 bladzijden groot, waarvan 16 met
kleurenfoto’s van de verschillende werkomstandigheden en leefsituaties.
Het boek is in eigen beheer uitgegeven, gedrukt bij Gianotten (Tilburg)
en gebonden in het Grafisch Afwerkcentrum (Breda).
Uit ideële overwegingen is het voor slechts € 19,95 te bestellen bij
[email protected].
P.s. van de redactie
Op mijn vraag aan de schrijver “Waarom een zelfgeschreven recensie?”
kwam als antwoord:
“Het is het moeilijk iemand anders te vinden die een recensie voor je
schrijft. Als je een boek uitgeeft in eigen beheer moet je iets doen om
24
De Verrekijker nr. 2/2014
het onder de aandacht te krijgen. Het enige dat tot nu toe door anderen
is bekend gemaakt, veelal op Internet, is een boekaankondiging en meer
niet. Alleen in het tijdschrift ‘Onze Waarden van de Natuur’(van de
Natuur- en Vogelwacht Alblasserwaard) stond een recensie geschreven
door Anthonie Stip.
Vooral het tweede gedeelte van mijn recensie is opgebouwd uit positieve
opmerkingen die lezers van De Vinkenvent achteraf maakten en mij
toestuurden.”
Janrein
25
De Verrekijker nr. 2/2014
26