revolutionaire kweektechniek voor lever en

Revolutionaire kweektechniek voor lever en alvleesklier ontwikkeld — KNAW
Page 1 of 3
Persbericht Hubrecht Instituut KNAW en UMC Utrecht
R EV O L U T I O N A I R E K WE EK T E C H N I EK V O O R
LEVER EN ALVLEESKLIER ONTWIKKELD
21 januari 2015
Onderzoekers van het Hubrecht Instituut en het UMC Utrecht zijn erin geslaagd een
kweeksysteem te ontwikkelen voor menselijke leverstamcellen én stamcellen uit
alvleesklierkanker. In twee artikelen die deze week in het tijdschrift Cell verschijnen, beschrijven
zij de ontwikkeling van deze kweeksystemen.
Organoïden
Tot voor kort leek het onmogelijk om gezond of ziek weefsel van patiënten in het laboratorium in
leven te houden, laat staan te vermeerderen. In 2009 beschreef de onderzoeksgroep van Hans
Clevers, hoogleraar moleculaire genetica bij het Hubrecht Instituut / UMC Utrecht en president
van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, echter een revolutionaire
kweekmethode waarmee het mogelijk werd om uit losse stamcellen uit de muizendarm minidarmpjes op te kweken. Deze zogenaamde organoïden zijn functionele mini-organen die in
weefselkweek kunnen groeien. Nu voegt dezelfde groep daar een kweeksysteem voor
leverstamcellen en stamcellen uit alvleesklierkanker aan toe. Gekweekte stamcellen zouden in de
toekomst mogelijk een vervanging kunnen worden van donororganen voor transplantatie.
Daarnaast bieden ze perspectief voor het onderzoek naar personalized medicine: het
voorschrijven van medicijnen toegesneden op de individuele patiënt.
Gekweekte leverstamcellen
Met de technologie die in Cell beschreven wordt, kan een minieme hoeveelheid leverweefsel
afgenomen uit een gezonde of zieke lever langdurig vermeerderd worden in het laboratorium. Het
is mogelijk om in 4 maanden tijd uit één enkele leverstamcel het equivalent van een volledige
lever op te kweken. Alle analyses laten zien dat dit gekweekte weefsel genetisch niet afwijkt van
gezond leverweefsel en bovendien zeer stabiel is.
De gekweekte menselijke 'mini-levers' zijn al succesvol getransplanteerd naar muizen met
leverschade. Dit is een eerste stap naar het gebruik van dit gekweekte leverweefsel ter vervanging
van transplantatie met donorlevers. Deze technologie zou daarmee het wereldwijde tekort aan
https://www.knaw.nl/nl/actueel/nieuws/revolutionaire-kweektechniek-voor-lever-en-al...
22-Jan-15
Revolutionaire kweektechniek voor lever en alvleesklier ontwikkeld — KNAW
Page 2 of 3
donorlevers kunnen oplossen. Daarnaast biedt deze technologie toekomst voor personalized
medicine. Zo is het mogelijk om organoïden te kweken van het weefsel van patiënten met
genetische leverziekten zodat medicijnen eerst getest kunnen worden op het patiëntenmateriaal
voor ze worden toegediend aan de patiënt zelf. Voorbeelden van dergelijke ziekten zijn alpha-1
antitrypsine-deficiëntie en het syndroom van Allagile.
• Long-Term Culture of Genome-Stable Bipotent Stem Cells from Adult Human Liver
Meritxell Huch et al.
Cell, Vol.160, Issues 1-2, pp. 299-312, 15 January 2015
Het kweken van alvleesklier (pancreas)kanker
Daarnaast bericht de onderzoeksgroep van Hans Clevers over een technologie om gezonde en
zieke pancreasstamcellen langdurig in het laboratorium te kweken. Voorheen was dit onmogelijk.
Hiervoor werkte de groep samen met een van de wereldleiders op het gebied van pancreaskanker,
David Tuveson van het Cold Spring Harbor Laboratory uit New York.
Het onderzoek in Cell laat zien dat het mogelijk is om de gevoeligheid of resistentie van het
tumorweefsel van individuele patiënten voor een scala van kankergeneesmiddelen in het
laboratorium te bepalen. In een volgende stap kan deze methode dus gebruikt worden om aan
iedere kankerpatiënt een individuele therapie voor te schrijven.
De beschreven technologie is vervolgens gebruikt om uit een groep patiënten met pancreaskanker
een 'levende biobank' van gekweekte pancreastumoren te creëren. Zo kunnen organoïden
gekweekt worden van meerdere patiënten wat het bestuderen van grotere populaties mogelijk
maakt. Deze biobank, opgericht met ondersteuning van het KWF/Sta Op Tegen Kanker, wordt
beschikbaar gesteld aan kankeronderzoekers en bedrijven wereldwijd die nieuwe geneesmiddelen
en therapieën tegen kanker willen ontwikkelen.
Pancreaskanker is een van de dodelijkste vormen van kanker; slechts 6 procent van de patiënten
overleeft deze ziekte langer dan 5 jaar. Er bestaat op dit moment geen effectieve therapie tegen
pancreaskanker.
• Organoid Models of Human and Mouse Ductal Pancreatic Cancer
Sylvia F. Boj et al.
Cell, Vol. 160, Issues 1-2, pp. 324-338, 15 January 2015
https://www.knaw.nl/nl/actueel/nieuws/revolutionaire-kweektechniek-voor-lever-en-al...
22-Jan-15
Revolutionaire kweektechniek voor lever en alvleesklier ontwikkeld — KNAW
Page 3 of 3
Het Hubrecht Instituut is een onderzoeksinstituut van de KNAW en sinds 2008 geaffilieerd met
het UMC Utrecht.
https://www.knaw.nl/nl/actueel/nieuws/revolutionaire-kweektechniek-voor-lever-en-al...
22-Jan-15

Download Report