10/22/14 Ouders en volwassen kinderen met psychiatrische stoornissen: een catch 22? Similes ‘Wat na ons?’ Prof. dr. Gilbert Lemmens Dienst Psychiatrie, UZ Gent & Ugent Leuven, 18 oktober 2014 ….. Een belangrijk dilemma? - Vanuit de hersenontwikkeling - Vanuit de ouderkindrelatie 1 10/22/14 ……Vanuit de hersenontwikkeling - …..disfunctioneren bij een psychiatrische stoornis PTSD Lanius et al., 2010 Am J Psychiatry 4 2 10/22/14 ….. disfunctioneren bij een psychiatrische stoornis Dopaminehypothese bij schizofrenie : !  hypoac5viteit in mesocor5caal dopaminesysteem: nega5eve symptomen (vervlakking van aﬀect, gedachte-‐ of spraakarmoede of apathie, ini5a5efverlies, taken slechter uitvoeren, onderac5viteit, gebrek aan conversa5e, traagheid, zelfverwaarlozing, .....) !  hyperac5viteit in mesolimbisch dopaminesysteem: posi5eve symptomen (wanen, hallucina5es,...) 5 ….. dat tijdelijk of blijvend ….. ‘Typisch’ verloop van schizofrenie Good Function Psychopathology PremorbidProdromalProgression Poor 10 20 Stable Relapsing 30 40 50 60 Age (years) 3 10/22/14 ….. met gevolg een kwetsbaar brein - Op verschillende vlakken van functioneren: aandacht, controle, organisatie, … - Min of meer uitgebreid - Tijdelijk of blijvend CAVE: - goed functioneren - Beslissingsbekwaamheid 7 ……Vanuit de ouderkindrelatie Ouderrollen (Carr, 2000) - Veiligheid - Zorg - Controle - Intellectuele stimulatie 4 10/22/14 volwassene ….. een moeilijkere autonomie en relaties door de psychiatrische stoornis…. "   Impact van een depressie op verschillende niveau’s: " " " "   Individueel (partner, kinderen, ouders, brussen,….)   Relationeel (conflicten, communicatie, echtscheiding, ..)   Familiaal (probleemoplossing, rolverdeling, communicatie, …)   Sociaal en professioneel (isolatie, hobby’s,…) "   > verstoring in familie- en vriendenrelaties dan in relaties met vreemden (Segrin en Flora, 1998) 5 10/22/14 ….. terwijl de familie de belangrijkste zorgverlener blijft…. "   Contacttijd familie >>>>> contactijd hulpverleners "   15% (15j-64j) neemt psychiatrische of medische zorg op: gemiddeld 9.7-35.5hrs/ week (Cochrane, 1997) ….. en terwijl de reacties van de familieleden een effect …… Expressed Emotions:kritische commentaar, vijandigheid, emotionele overbetrokkenheid "   Bipolaire stoornissen (Miklowitz et al, 1988) "   Eetstoornissen (Eisler et al, 2000;2007; Le Grange et al., 1992, Di Paola, 2010) "   Schizofrenie (Butzlaff & Hooley, 1998) "   Alcohol misbruik (O’Farrell et al., 1998) ! Terugval en " therapie outcome 6 10/22/14 …. en terwijl de reacties van de familieleden een effect … ANGSTSTOORNISSEN –  Ouders als " overbeschermend en overcontrolerend ervaren, (misschien als reactie op gedragsinhibitie (‘met angst en teruggetrokkenheid reageren op nieuwe gebeurtenissen’) en verhoogde arousal van kinderen) –  Dood van ouder, geweld, seksueel en fysiek misbruik, weinig emotioneel, weinig steunend, chaotisch gezinsklimaat (Gar, 2005) ALCOHOL EN MIDDELEN# –  # Monitoring door ouders en responsiviteit, –  " gezinsconflicten en "verwaarlozing –  SUD bij ouders (Avenevoli, 2005) ….. en terwijl de reacties van de familieleden een effect …… ZELF- BESCHADIGEND GEDRAG •  Goede communicatie met familieleden en betrokkenheid in familieactiviteiten •  Partnerschap •  ….. (Evans et al., 2004; Petronis et al., 1990) 7 10/22/14 ….. waardoor een complexe ouderkind relatie met een zorg/autonomie dilemma…. - Verstoorde familierelaties - Met familieleden als voornaamste zorgdragers - Die in hun zorg’ NIET ‘te kritisch’ en ‘teveel overnemen’ - Terwijl ‘kwetsbaar’ volwassen streeft naar eigen autonomie en aanvaarding - En dit in een ‘gevoelige’ wederzijdse relatie (met loslaten en loskomen) 15 Wat nu? 8 10/22/14 …. toch een paar handvaten….. -  Acceptatie van beperkingen/verlies (ouders/volwassen kinderen): tijd, >< ‘het beste’ -  Kijken waar autonoom functioneren/ waar zorg nodig -  Gedeelde zorg (met externe) -  In dialoog tussen ouders en kinderen (evt met derden) -  Met aandacht voor positieve aspecten en leuke activiteiten -  Op (langere) tijd en niet wachten tot ‘Wat na ons?’: asap maximale autonomie nastreven en hulp los van familie …. toch een paar handvaten….. -  wegblijven uit eigen emotionaliteit en niet persoonlijk opnemen -  Doseren van zorg en doseren van relatie 9