CODE multidisciplinair expertisecentrum voor ontwikkeling en leren MEERTALIGHEID, EEN TROEF IN DE KLAS 26/03/2014 - VELOV-conferentie Ellen Vandewalle team taal en meertaligheid 2 OPDRACHT CODE Meertaligheid, een troef in de klas 21.03.2014 EXPERTISELIJNEN CODE & praktijk 3 Cursisten als ouder Meertaligheid, een troef in eeninmeertalige de klas situatie 21.03.2014 4 Opsporen als Cursisten Meertaligheid, leesproblemen ouder een troef in eenin bij meertalige de NT2 klas situatie 21.03.2014 OVERZICHT • Waarom (niet) meertalig opvoeden? • Vormen van meertaligheid • Verloop van de meertalige taalontwikkeling • Voorwaarden voor een succesvolle meertalige taalontwikkeling Waarom (niet) meertalig opvoeden? • Tips meertaligheid op school en thuis 5 Meertaligheid, een troef in de klas 6 1 MEERTALIG OPVOEDEN? KEUZE? (VAN DER LINDEN & KUIKEN, 2012) Je kan communiceren met je familie/mensen in verschillende talen – ook een meerwaarde voor je job later - keuze ouders: contact familie, remigratie, contact met cultuur Je leert verschillende culturele achtergronden kennen - keuze kinderen: later nog de taal van hun vader of moeder leren deel uitmaken van beide taalgemeenschappen Je kan minder goed volgen op school omdat je de schooltaal minder goed beheerst Meertaligheid, een troef in de klas 7 8 Meertalige taalontwikkeling Meertaligheid, een troef in de klas 21.03.2014 DEFINITIE MEERTALIGHEID Perfecte beheersing van de verschillende talen (Bloomfield, 1933) Perfect tweetalig worden kan niet, dus dan heeft het geen zin om kinderen tweetalig op te voeden. Het afwisselend kunnen gebruiken van meer dan één taal ten behoeve van de interactie met relevante gesprekspartners (Penninx, 1998) Het kunnen gebruiken van de verschillende talen (Haugen, 1953) Cursisten als Meertalige Meertaligheid, taalontwikkeling ouder een troef in eeninede klas 9 21.03.2014 10 21.03.2014 PERFECT TWEETALIG - taalaanbod is bepalend voor taalbeheersing (zowel mondeling als schriftelijk) - belangrijk om één taal te hebben die rijk en gevarieerd wordt aangeboden in functie van stevige basis moedertaal 11 Meertalige taalontwikkeling Meertaligheid, een troef in de klas 21.03.2014 Vormen van meertaligheid 12 2 VORMEN VAN MEERTALIGHEID (De Houwer, 1998; Paradis, Genesee & Crago, 2011) Aaron is een 7-jarige jongen uit Antwerpen. Hij is de jongste uit een VORMEN VAN MEERTALIGHEID Situatieschets gezin met 4 kinderen. Zijn moeder is afkomstig uit Israël en werd x Vader opgevoed in het Hebreeuws. Daarnaast spreekt ze Frans en Engels. Aarons vader groeide op in België sinds zijn 14e en is afkomstig uit T1: T2: T3: T4: Rusland. Hij werd thuis opgevoed in het Russisch, maar volgde hier onderwijs in het Nederlands. Naast het Russisch spreekt vader Russisch Nederlands Frans Engels Broer Nederlands, Frans en Engels. Thuis spreekt Aaron met zijn moeder Moeder T1: Hebreeuws T2: Frans T3: Engels Zus Broer onderling Hebreeuws. De ouders spreken onderling Frans. 13 Meertalige taalontwikkeling Meertaligheid, een troef in de klas 14 21.03.2014 VORMEN VAN MEERTALIGHEID 15 Moeder Hebreeuws (Ta) – Vader Russisch (Tα) Meertalige taalontwikkeling Meertaligheid, een troef in de klas 21.03.2014 VORMEN VAN MEERTALIGHEID Thuistaal van Aaron – Aaron Ta: Hebreeuws Tα: Russisch Hebreeuws en met zijn vader Russisch. De kinderen spreken Schooltaal van Aaron – Schooltaal Nederlands (T2) ≠ thuistaal (Ta, Tα) OPOL = One Parent One Language Tweetalig aanbod vanaf de geboorte: T2 nadat basis gelegd is in T1 - Simultane taalontwikkeling - Successieve taalontwikkeling - Bilingual first language acquisition (Paradis et al. 2011) - Early second language acquisition (Paradis et al. 2011) - Tweetalige eerste taalverwerving (De Houwer, 1998) - Vroege tweede taalverwerving (De Houwer, 1998) Meertalige taalontwikkeling Meertaligheid, een troef in de klas 21.03.2014 16 Meertalige taalontwikkeling Meertaligheid, een troef in de klas 21.03.2014 VORMEN VAN MEERTALIGHEID Situatie van Aarons vader – Schooltaal < 14 jaar Russisch (= thuistaal) – Schooltaal > 14 jaar Nederlands (≠ thuistaal) Verloop van de meertalige taalontwikkeling Successieve taalontwikkeling op latere leeftijd (12-18 jaar) cfr. OKAN-leerlingen 17 Cursisa Meertalige Meertaligheid, taalontwikkeling een troef in de klas 21.03.2014 18 3 SIMULTANE TAALONTWIKKELING (JULIEN, 2008; PARADIS ET AL., 2011) In alle talen verloopt de taalontwikkeling hetzelfde als bij eentaligen! Het is slecht als een kind een tweede taal leert voor het de eerste goed kan 19 20 21.03.2014 Voortalige Vroegtalige fase fase Differentiatie - fase Thuistalen van Aaron (Ta en Tα) Voltooiingsfase Meertalige taalontwikkeling Meertaligheid, een troef in de klas 21.03.2014 SIMULTANE TAALONTWIKKELING SIMULTANE TAALONTWIKKELING (JULIEN, 2008; PARADIS ET AL., 2011) (JULIEN, 2008; PARADIS ET AL., 2011) In alle talen verloopt de taalontwikkeling hetzelfde als bij eentaligen! In alle talen verloopt de taalontwikkeling hetzelfde als bij eentaligen! Eigen aan simultane taalontwikkeling Voortalige fase (Julien, 2008; Paradis et al, 2011): Vroegtalige Differentiatie - fase fase Voltooiings- Vroegtalige fase fase • Kind verkent klanken in beide talen • Kind bootst klanken na uit beide talen 21 Meertalige taalontwikkeling Meertaligheid, een troef in de klas 22 21.03.2014 Eigen aan simultane taalontwikkeling (Julien, 2008; Paradis et al, 2011): VoltooiingsDifferentiatie- fase fase • Eenwoorduitingen in beide talen • Talen mengen bij meerwoorduitingen Meertalige taalontwikkeling Meertaligheid, een troef in de klas 21.03.2014 TALEN MENGEN = CODEWISSELING SIMULTANE TAALONTWIKKELING = Het gebruik van elementen uit beide talen in eenzelfde uiting of in opeenvolgende uitingen binnen dezelfde conversatie (Schraeyen, 2008) In alle talen verloopt de taalontwikkeling hetzelfde als bij eentaligen! (JULIEN, 2008; PARADIS ET AL., 2011) Eigen aan simultane taalontwikkeling (Julien, 2008; Paradis et al, 2011): 23 Intra-uitingen Interuitingen Bv. ‘Ik deux jambes’ Bv. ‘Je schoenen staan in the closet’ Bv. ‘Doe jij de deur even open? Your father is waiting.’ Meertalige taalontwikkeling Meertaligheid, een troef in de klas 21.03.2014 DifferentiatieVoortalige fase fase 24 Vroegtalige Voltooiings- fase • fase Groei in beide talen • Nog steeds voorkomen van codewisseling Meertalige taalontwikkeling Meertaligheid, een troef in de klas 21.03.2014 4 SIMULTANE TAALONTWIKKELING (JULIEN, 2008; PARADIS ET AL., 2011) In alle talen verloopt de taalontwikkeling hetzelfde als bij eentaligen! VoltooiingsVoortalige fase fase Simultane tweetaligheid leidt tot taalachterstand Eigen aan simultane taalontwikkeling (Julien, 2008; ParadisDifferentiatie et al, 2011): Vroegtalige - fase fase • Talen worden stilaan van elkaar gescheiden 25 Meertalige taalontwikkeling Meertaligheid, een troef in de klas 26 21.03.2014 21.03.2014 MEERTALIGE TAALVERWERVING (PARADIS ET AL., 2011) Simultane tweetaligheid leidt tot taalachterstand • Eerste woorden worden niet op een later tijdstip geproduceerd van der Linden & Kuiken, 2012 • Woordenschatgrootte: talen apart conceptuele woordenschat • Gemiddelde zinslengte ligt binnen de normale range • Morfosyntaxis wordt volgens eenzelfde patroon verworven, maar simultaan meertaligen kunnen achterstand hebben in het perfectioneren van sommige details in beide talen 27 Taalachterstand in één van de talen is mogelijk, los van een taalstoornis, maar hangt veelal samen met het taalaanbod (~taaldominantie) (Paradis et al., 2011) Cursisten als ouder Meertaligheid, een troef in eeninede klas 21.03.2014 21.03.2014 28 SUCCESSIEVE TAALONTWIKKELING SUCCESSIEVE TAALONTWIKKELING (JULIEN, 2008; PARADIS ET AL., 2011) (JULIEN, 2008; PARADIS ET AL., 2011) T1 ontwikkelt zoals bij eentaligen Moedertaal vader + schooltaal Nl (T1 en T2) Verloop T2 − Gebruik T1 in T2-omgeving − Non-verbale periode − Telegramstijl in T2 − Productief taalgebruik T2 29 Voortalige Vroegtalige fase fase Cursisten als ouder Meertaligheid, een troef in eeninmeertalige de klas situatie 21.03.2014 Differentiatie - fase Voltooiingsfase 30 Cursisten als Meertalige Meertaligheid, taalontwikkeling ouder een troef in eeninmeertalige de klas situatie 21.03.2014 5 SUCCESSIEVE TAALONTWIKKELING SUCCESSIEVE TAALONTWIKKELING (JULIEN, 2008; PARADIS ET AL., 2011) (JULIEN, 2008; PARADIS ET AL., 2011) Verloop T2 Verloop T2 − Gebruik T1 in T2-omgeving − Gebruik T1 in T2-omgeving − Non-verbale periode −• Continu Telegramstijl in van T2 de thuistaal (T1) gebruik − Productief taalgebruik T2 • Ook op school niemand begrijpt het kind − Non-verbale periode − Telegramstijl in T2 − Productief taalgebruik T2 • Receptieve taalontwikkeling • Wel communicatief (gebaren) • Belang van: interactie met leeftijdsgenoten voldoende taalaanbod in T2 • Duur ~ leeftijd: hoe jonger, hoe langer • Wijst niet op een taalstoornis! • Reden: Nog geen actieve kennis T2 • Duur periode ~ kind 31 Cursisten als Meertalige Meertaligheid, taalontwikkeling ouder een troef in eeninmeertalige de klas situatie 21.03.2014 32 Cursisten als Meertalige Meertaligheid, taalontwikkeling ouder een troef in eeninmeertalige de klas situatie 21.03.2014 SUCCESSIEVE TAALONTWIKKELING SUCCESSIEVE TAALONTWIKKELING (JULIEN, 2008; PARADIS ET AL., 2011) (JULIEN, 2008; PARADIS ET AL., 2011) Verloop T2 Verloop T2 − Gebruik T1 in T2-omgeving − Non-verbale periode − Gebruik T1 in T2-omgeving − Non-verbale periode − Telegramstijl in T2 − Telegramstijl in T2 Valkuil: Dezetaalgebruik kinderen T2 te weinig aandacht schenken − Productief − Productief taalgebruik T2 • Imitatieve uitingen (eenwoorduitingen) taalgebruik T2 Belangrijk om kinderen in deze periode heel actief te betrekken bij alle activiteiten met veel nonverbale ondersteuning (mimiek, gebaren, concrete materialen,...) 33 Meertalige taalontwikkeling Meertaligheid, een troef in de klas 21.03.2014 VOORBEELD • Vaste uitdrukkingen formuleachtige uitingen (bv. “Ik weet niet.”) 34 Cursisten als Meertalige Meertaligheid, taalontwikkeling ouder een troef in eeninmeertalige de klas situatie 21.03.2014 SUCCESSIEVE TAALONTWIKKELING (JULIEN, 2008; PARADIS ET AL., 2011) Verloop T2 P: Vind je het leuk op school? Eenwoorduitingen A: ja. P: Hoe heet je juf? A: juf Vicky. P: Wat doe je graag? A: Kleuren. P: Dat is heel leuk, heb je al eens een regenboog gekleurd? A: Euh, nee P: Hier bij ons regent het vaak. Regent het in Israël ook zo veel? Vaste uitdrukking A: Ik hou daarvan, van regen. 35 Cursisten als Meertalige Meertaligheid, taalontwikkeling ouder een troef in eeninmeertalige de klas situatie 21.03.2014 − Gebruik T1 in T2-omgeving − Non-verbale periode − Telegramstijl in T2 − Productief taalgebruik T2 • Productie van volwaardige zinnen met vast begin of einde (bv. Ik wil …) • Nog geen vloeiende sprekers, fonologische beïnvloeding vanuit T1 36 Cursisten als Meertalige Meertaligheid, taalontwikkeling ouder een troef in eeninmeertalige de klas situatie 21.03.2014 6 “Kinderen pikken heel gemakkelijk twee of meer talen op. Dat gaat toch vanzelf!” 37 Omgaan met meertaligheid Meertaligheid, een troef in de klas Welke factoren hebben een invloed op het succes van een meertalige taalontwikkeling? 38 BEÏNVLOEDENDE FACTOREN (VAN DE LAARSCHOT, 2007; PARADIS ET AL., 2011; VAN DER LINDEN & KUIKEN, 2012) Individuele factoren Omgevingsfactoren Tweede taalverwerving INDIVIDUELE FACTOREN 1. Leeftijd • Instromers in de kleuterklas hebben een breder (basis)aanbod Nederlands dan instromers in het lager onderwijs • Instromers in de kleuterklas kunnen groeien in de uitbouw van hun informeel taalgebruik naar meer formeel taalgebruik ( is noodzakelijk voor leersucces) • Ouderen leren in een hoger tempo taal, maar jongeren bereiken uiteindelijk vaak een hoger niveau (Appel & Vermeer, 1994) Factoren hebben geen invloed op het verloop van het taalverwervingsproces, maar wel op de SNELHEID waarmee mensen een taal leren en op het UITEINDELIJKE NIVEAU dat ze in die taal behalen. 39 Meertalige taalontwikkeling Meertaligheid, een troef in de klas 40 21.03.2014 Meertalige taalontwikkeling Meertaligheid, een troef in de klas 21.03.2014 INDIVIDUELE FACTOREN INDIVIDUELE FACTOREN 2. Persoonlijkheid 4. Beheersing van de moedertaal − Introverte kinderen komen minder tot interactie en krijgen minder spreekkansen dan extroverte kinderen 3. Motivatie − Intrinsieke motivatie! − Afhankelijk van attitude maatschappij − T1 heeft belangrijke invloed op T2 verwerving (Paradis et al., 2011) Praktijktips: “Waarom moet ik Nederlands leren? Misschien blijven wij wel helemaal niet in België wonen.” • Ga na of de leerling conceptuele kennis heeft of niet • Wees hierop bedacht bij het afnemen van woordenschattests • Wees hiervan bewust bij het aanleren van woordenschat Concept = ding met vier poten en een rugleuning, waarop je kunt zitten Praktijktips: • Werken rond meertaligheid en emotie. bv. Een handleiding bij de tentoonstelling: Talen, mijn gedacht! http://www.foyer.be/?page=article&id_article=9586&lang=nl&id_rubriq ue=203 41 Meertalige taalontwikkeling Meertaligheid, een troef in de klas 21.03.2014 Te associëren woord = stoel Let op: homoniemen en synoniemen Let op: labelen van concepten ≠ talen 42 Meertalige taalontwikkeling Meertaligheid, een troef in de klas 21.03.2014 7 INDIVIDUELE FACTOREN INDIVIDUELE FACTOREN Tante ‘Zusmoedertaal van je vader of 4. Beheersing van= de 4. Beheersing van de moedertaal moeder’ of ‘Vrouw − T1 heeft belangrijke invloed opvan T2 de verwerving (Paradis et al., broer van je vader of 2011) moeder’ Praktijktips: − Kwaliteit van moedertaal is bepalend voor: • Mondelinge taalbeheersing in T2 • Lees- en spellingvaardigheden in T2 Teyze =‘Zus van je moeder’ (August & Shanahan’s, 2006) • Ga na of de leerling conceptuele kennis heeft of niet =‘Zus vader’van woordenschattests • Wees hierop Hala bedacht bij van het je afnemen Praktijktip: Yenge = ‘Vrouw de broer • Wees hiervan bewust bij hetvan aanleren van woordenschat Blijvend stimuleren van zowel de moedertaal als het Nederlands is van je vader of moeder’ Concept = ding met vier poten en een rugleuning, waarop je kunt zitten belangrijk. Te associëren woord = stoel Let op: homoniemen en synoniemen Let op: labelen van concepten ≠ talen 43 Meertalige taalontwikkeling Meertaligheid, een troef in de klas 44 21.03.2014 Meertalige taalontwikkeling Meertaligheid, een troef in de klas 21.03.2014 INDIVIDUELE FACTOREN OMGEVINGSFACTOREN 5. Intelligentie 1. Taalaanbod − Model » Ouders » School − SES-omgeving • Intelligentie heeft weinig invloed op DAT • Verband tussen intelligentie en schoolse vaardigheden Praktijktips (van der Linden & Kuiken, 2012): • Mensen met hoog IQ zouden meer baat kunnen hebben bij taallessen in een gestuurde, schoolse setting 2. Taalcontact en –interactie » Extramurale activiteiten kunnen bevorderlijk zijn voor T2verwerving, duale identiteitsontwikkeling ook andere persoonlijke eigenschappen spelen een rol 3. Moedertaalachtergrond Praktijktips (van de Laarschot, 2007): » Verschil tussen T1 en T2 » Ondersteunende gemeenschap versus geïsoleerd • Groepsindeling: heterogeen of homogeen? • Variëren in werkvormen 45 Meertalige taalontwikkeling Meertaligheid, een troef in de klas 46 21.03.2014 BEÏNVLOEDENDE FACTOREN Omgevingsfactoren Meertalige taalontwikkeling Meertaligheid, een troef in de klas 21.03.2014 VOORWAARDEN TOT SUCCES Individuele factoren (BLUMENTHAL, 2011) • Voldoende en rijk taalaanbod • Communicatieve noodzaak om beide/alle talen te spreken (De Houwer, 2011) • Positieve houding ten opzichte van alle talen Tweede taalverwerving Praktijktip: • Belangrijk om deze factoren in kaart te brengen in functie van een aangepaste begeleiding van het anderstalige kind! • Leren van T2 loopt veel diffuser zowel qua tempo als eindniveau. Houd hier rekening mee; geef kinderen tijd en oefenkansen! 47 Meertalige taalontwikkeling Meertaligheid, een troef in de klas 21.03.2014 48 Meertaligheid, een troef in de klas 8 AFHANKELIJK VAN TAALAANBOD… (ÇAVUŞ-NUNES & JULIEN, 2006) Niet gebalanceerde tweetaligheid Gebalanceerde tweetaligheid • Goed niveau in beide talen • Goed niveau in de ene taal maar niet in de andere taal Kinderen hebben nood aan volgehouden en regelmatig taalaanbod (in de twee talen)! Semitweetaligheid • Zwak in beide talen (De Houwer, 2011) 49 Meertaligheid, een troef in de klas 50 Omgaan met meertaligheid Meertaligheid, een troef in de klas POSITIEVE HOUDING Waarom moet ik thuis Nederlands praten? Dan krijgen de kinderen in de moedertaal een achterstand. En mijn moedertaal is toch ook belangrijk? Omwille van veel verkeerde opvattingen Belang van informatie over meertaligheid! (preventief) (Turkse moeder; uit Van Gelder & Visser, 2005) - Ouderbrochure - Ouderbegeleiding De juffen van de kleuterklas zeiden allebei dat ik Nederlands moest spreken met mijn tweetalige zoon. Maar ik praat geen perfect Nederlands en het is mijn taal niet. Dus waarom zou ik Nederlands moeten praten? Maar de juffen accepteren het niet. Bv. www.thomasmore.be/code (Russische moeder; uit Van Gelder & Visser, 2005) 51 Meertaligheid, een troef in de klas ACTUALITEIT JETTE - Het Sint-Pieterscollege in Jette wil het Nederlands stimuleren door de leerlingen verplicht Nederlands te laten spreken tijdens de speeltijd. Tips meertaligheid op school en thuis 'Als een kind Frans spreekt, zal hij een taalbon krijgen. Als het kind drie taalbonnen ontvangt tussen de krokus- en paasvakantie, moet het na de lessen een taalstudie bijwonen,' stelt de school volgens de Franstalige krant La Capitale. Een Franstalige ouder is geschokt door de maatregel, maar de directie van de school verdedigt de keuze. De Standaard, 14-02-2012 53 54 Meertaligheid, een troef in de klas 9 TIPS MEERTALIGHEID IN DE LAGERE SCHOOL TIPS MEERTALIGHEID IN DE LAGERE SCHOOL In functie van welbevinden: activiteiten op school m.b.t. andere thuistalen: • Activiteiten m.b.t. andere thuistaal Bv. a.h.v. basispakket ‘Thuis spreek ik ook’ » Anderstalige kinderen in expertenrol duwen • Plannen gebruik van de andere taal: bv. liedjes, versjes • Inventariseer sleutelwoorden in andere taal: toilet, hallo, drinken, koekje, tot morgen • Maak meertalige labels: bv. hoekspel, kringgesprek, tafel, kast, kapstok, ... • Moedig ouders aan anderstalige cd’s, ... mee te geven • Laat ouders lege doosjes voedingsmiddelen, … meebrengen: geef deze een plaats in ‘klaswinkeltje’ • Meertalige speelplaats? 55 Meertaligheid, een troef in de klas » http://www.foyer.be/spip.php?page=article&id_article=678&l ang=nl&var_recherche=recherche 56 Meertaligheid, een troef in de klas TIPS MEERTALIGHEID IN DE KLEUTERSCHOOL WAT KUNNEN OUDERS DOEN? Werkinstrument: kijkwijzers • Motivatie en attitude: (VAN DER LINDEN & KUIKEN, 2012) − Gevoelens ten opzichte van de verschillende talen • Beheersing van de moedertaal: − Rijk taalaanbod: TOLK (Taal aanbieden – Overnemen – Luisteren – Kijken) − Taalstimulerende activiteiten » Samen spelen » Voorlezen » Televisie kijken Deze kijkwijzers zijn gratis te downloaden via www.meertaligheid.be. • Taalcontact − Interactie met ouders en leeftijdsgenoten en dit in alle talen 57 Meertaligheid, een troef in de klas 58 Cursisten als Meertalige Meertaligheid, taalontwikkeling ouder een troef in eeninmeertalige de klas situatie 21.03.2014 ENKELE ‘GULDEN REGELS’ VOOR OUDERS ENKELE ‘GULDEN REGELS’ VOOR OUDERS (TAALGEZIND, 2012) (TAALGEZIND, 2012) • Maak als ouder bewuste keuzes over de taalopvoeding van je kind. • Bied in een meertalige opvoeding het kind houvast door taal zoveel mogelijk te verbinden met personen. • Kies als communicatietaal met je kind voor je eigen moedertaal of een taal die je echt vloeiend beheerst en waarin je je gevoelens en ideeën goed kan uitdrukken. 59 Cursisten als Meertalige Meertaligheid, taalontwikkeling ouder een troef in eeninmeertalige de klas situatie 21.03.2014 • Zorg dat er veel taalaanbod is voor je kind: praten, voorlezen, samen zingen… • Denk na over het taalaanbod in de vrije tijd. • Een meertalige taalontwikkeling vraagt tijd! Heb geduld met je kind en zorg ervoor dat er niet teveel leerdruk ontstaat. 60 Cursisten als Meertalige Meertaligheid, taalontwikkeling ouder een troef in eeninmeertalige de klas situatie 21.03.2014 10 ENKELE ‘GULDEN REGELS’ VOOR OUDERS ENKELE ‘GULDEN REGELS’ VOOR OUDERS (TAALGEZIND, 2012) (TAALGEZIND, 2012) • Als je je zorgen maakt, praat er dan over met anderen. • Je bent mee verantwoordelijk voor elke taal die het kind leert: het kind ondersteunen en motiveren is essentieel. • Zelf inspanningen doen om de tweede taal (schooltaal) te leren EN te gebruiken (bv. tegen de juf) heeft een positieve invloed op je kind. • Het is normaal dat je kind talen wel eens mengt, zelf vermijd je dit best. 61 Cursisten als Meertalige Meertaligheid, taalontwikkeling ouder een troef in eeninmeertalige de klas situatie 21.03.2014 62 Cursisten als Meertalige Meertaligheid, taalontwikkeling ouder een troef in eeninmeertalige de klas situatie 21.03.2014 TALENSENSIBILISERING IN HET HOGER ONDERWIJS? PROJECT TALENRIJK Doel: • Code en Lerarenopleiding Thomas More Mechelen - Studenten hebben een positieve houding t.o.v. andere talen en culturen • Talenrijk@home: Begeleidingsprogramma’s voor ouders en leerkrachten in 5 Antwerpse scholen - Studenten leren talensensibiliserend werken met leerlingen • Doel: -> Lectoren hebben een positieve houding t.o.v. andere talen en culturen − basisvoorwaarden trainen voor een goede meertalige taalontwikkeling − ouderbetrokkenheid verhogen -> Lectoren werken in alle lessen en voorbeelden zoveel mogelijk talensensibiliserend: evidentie + creativiteit (voorbeelden) Ideeën? 63 Meertalige taalontwikkeling Meertaligheid, een troef in de klas 21.03.2014 64 Meertalige taalontwikkeling Meertaligheid, een troef in de klas 21.03.2014 INTERESSANTE LINKS EN BOEKEN INTERESSANTE LINKS EN BOEKEN •Talensensibilisering in het kleuter- en lager onderwijs. Tips voor de klas- en schoolpraktijk (CTO): •Anamneselijst Meertalige Kinderen (Sig): http://www.signet.be/PublicatieDetail.aspx?l=003&action=Pl&id=60 http://www.cteno.be/assets/downloads/cteno/nieuwsbrief/15/handleiding_ talensensibilisering.pdf • Tussen taal en blokkendoos (Sig): http://www.signet.be/PublicatieDetail.aspx?l=003&action=Pl&id=94 • Lespakketten − www.meertaligheid.be − www.foyer.be − www.delathoogvoortalen.be • Meertalige voorleesboeken: www.extern.nl of http://omundo.be/ 65 Meertalige taalontwikkeling Meertaligheid, een troef in de klas 21.03.2014 • Het succes van tweetalig opvoeden – van der Linden en Kuiken (2012) – Acco • Dual language development & disorders – Paradis, Genesee & Crago (2011) – Brookes • Handboek taalbeleid basisonderwijs – Van den Branden (2010) – Acco • Lesgeven in meertalige klassen – van de Laarschot (2007) – Wolters-Noordhoff 66 Cursisten als Meertalige Meertaligheid, taalontwikkeling ouder een troef in eeninmeertalige de klas situatie 21.03.2014 11 Contactpersonen taal en meertaligheid: Ellen Vandewalle [email protected] Liesbet De Kerf Eline Liekens Charlotte Mostaert Tine Van Houtven Eline Van Kerckhove • Tel. 03 241 08 09 • E-mail: [email protected] • Website: www.thomasmore.be/code 67 Omgaan met meertaligheid Meertaligheid, een troef in de klas 12
© Copyright 2024 ExpyDoc
