Verblijfsrechtelijk gegeven in GBA – recht op voorzieningen

Verblijfsrechtelijk gegeven in GBA –
recht op voorzieningen
Geplaatst op 2-9-2014 door Rob Kelder
De verblijfsstatus van vreemdelingen wordt bijgehouden in het Vreemdelingen Administratie
Systeem (VAS). De IND (in het bijzonder het Koppelingsbureau van de IND) is
verantwoordelijk voor de koppeling van de verblijfsrechtelijke gegevens uit het VAS met de
Gemeentelijke Basis Administratie (GBA). Dit gebeurt middels het toekennen van GBA-codes.
Het toekennen, wijzigen of vervallen verklaren van het verblijfsrecht en daarmee van de
code is een bevoegdheid van de IND.
Instanties in Nederland gebruiken deze codes om te beoordelen of een vreemdeling al dan
niet recht heeft op bepaalde voorzieningen.
Welke codes zijn in het bijzonder van belang?
Verblijfscodes in GBA
21 = art.8 a, verblijfsvergunning bepaalde tijd regulier, arbeid vrij
22 = art.8 a, verblijfsvergunning bepaalde tijd regulier, arbeid mits twv
23 = art.8 a, verblijfsvergunning bepaalde tijd regulier, arbeid specifiek
24 = art.8 a, verblijfsvergunning bepaalde tijd regulier, geen arbeid
25 = art.8 b, verblijfsvergunning onbepaalde tijd regulier, arbeid vrij
26 = art.8 c, verblijfsvergunning bepaalde tijd asiel, arbeid vrij
27 = art.8 d, verblijfsvergunning onbepaalde tijd asiel, arbeid vrij
31 = art.8 f en h, in procedure voor vergunning bepaalde tijd regulier
32 = art.8 f en h, in procedure voor vergunning bepaalde tijd asiel
33 = art.8 g en h, in procedure voor voortgezet verblijf, tijdige aanvraag
34 = art.8 g en h, in procedure voor voortgezet verblijf, niet-tijdige aanvraag
98 = Geen verblijfstitel (meer)
Om welke voorzieningen gaat het?
Code
Wet Werk en Bijstand
Toeslagen Belastingdienst
Zorgverzekering
21
Ja
Ja
Ja
22
Ja
Ja
Ja
23
Ja
Ja
Ja
tenzij…1
24
Nee,
Ja
Ja
25
Ja
Ja
Ja
26
Ja
Ja
Ja
27
Ja
Ja
Ja
31
Nee
Nee
Nee
32
Nee
Nee
Nee
33
Ja
Ja
Ja
34
Nee
Nee
Nee
98
Nee
Nee
Nee
NB. Waar ‘Nee’ staat onder de kop Zorgverzekering geldt: Geen verzekering voor AWBZ.
M.b.t. de Zorgverzekering heeft verzekeraar geen acceptatieplicht, maar vreemdeling en
zorgverzekeraar mogen wel een privaatrechtelijk overeenkomst zorgverzekering met elkaar
aangaan2.
Code 98 en toch een bijstandsuitkering?
De vreemdeling met code 98 kan toch recht op bijstand hebben. Het kan dan gaan om
vreemdelingen die eerder op grond van art. 8 a t/m e en l van de VW2000 rechtmatig in
Nederland verbleven, die tijdig om verlenging van de verblijfsvergunning hebben gevraagd,
of wiens bezwaar ongegrond werd verklaard en die in beroep gaan en een voorlopige
voorziening hebben ingediend en die deze in Nederland mogen afwachten. De code 98 is
dan nog niet gewijzigd in code 33.
Wat te doen als een code niet klopt?
Het komt helaas voor dat de aan de vreemdeling toegekende GBA-code niet klopt met de
feitelijke situatie of dat een wijziging van de GBA-code niet tijdig wordt verwerkt. Dit kan
voor de vreemdeling desastreuze gevolgen hebben omdat voorzieningen waar de
vreemdeling gebruikt van maakt dan abrupt stoppen.
1
In het algemeen kan er van worden uitgegaan dat een persoon aan wie slechts tijdelijk verblijf is
toegestaan met het oog op een naar zijn aard tijdelijk doel (bijv. studie, stage, medische behandeling,
tijdelijk verblijf als au pair) nog steeds woonplaats heeft in zijn land van herkomst, waardoor er geen
band met Nederland is en er geen bijstandsrechten bestaan. Verblijft de persoon in Nederland vanwege
een medische noodsituatie en is de behandeling blijvend en in het land van herkomst niet beschikbaar,
dan kan er sprake zijn van een sterke binding met Nederland en kan er recht op bijstand bestaan. Het
kan ook voorkomen dat uit onderzoek blijkt dat er recht op bijstand bestaat, maar dat de IND de code
niet wijzigt.
2
http://www.judex.nl/rechtsgebied/vreemdelingenrecht_%26_asiel/vreemdeling-en-
nederlanderschap/artikelen/935/vreemdelingen-en-hun-recht-op-voorzieningen-enuitkeringen.htm
Hier komt de vreemdeling pas achter op het moment dat een voorziening stopt. Het is niet
zo dat de IND een kennisgeving met betrekking tot de toegekende GBA-code (en de
mogelijke gevolgen daarvan) aan de vreemdeling doet toekomen.
In beginsel moet een instantie uitgaan van de juistheid van de GBA-code. Er kunnen echter
aanwijzingen zijn dat de code niet klopt met de gegevens die de vreemdeling zelf verstrekt.
In die situatie behoort het tot de verantwoordelijkheid van de betreffende instantie daarover
bij het Koppelingsbureau zekerheid te verkrijgen.
Indien een vreemdeling van mening is dat een toegekende GBA-code onjuist is, moet de
vreemdeling hierover zo snel mogelijk contact opnemen met het Koppelingsbureau.
Terugwerkende kracht
Afwijzing in de procedure voortgezet verblijf (code 33) leidt ertoe dat achteraf, met
terugwerkende kracht tot de laatste dag dat de vreemdeling rechtmatig verblijf had, de
verblijfscode van de vreemdeling wordt gewijzigd in code 98. Reeds uitbetaalde toeslagen
moeten dan met terugwerkende kracht worden terugbetaald.
De overgrote meerderheid van de vreemdelingen heeft de uitbetaalde toeslagen echter
nodig om te voorzien in de meest basale kosten van bestaan gedurende de procedure. Het
geld is er dus niet meer en de vreemdeling blijft hierdoor met een grote schuld aan de
belastingdienst zitten.
Gedurende de procedure hebben deze mensen rechtmatig verblijf. Verblijf zonder daarvoor
kosten te maken is niet mogelijk: onderdak, eten, drinken, etc. behoren tot de
basisbehoeften en kosten nu eenmaal geld.
Het lijkt dan ook onredelijk om de uitbetaalde toeslagen over deze periode met
terugwerkende kracht terug te vorderen.
Aanbevelingen
-
Teneinde Kafkaëske afwijzingen/terugvorderingen als ‘u heeft geen recht op … want
u heeft code 98’ te voorkomen is het aan te bevelen vreemdelingen tijdig een
mededeling incl. toelichting omtrent de hen toegekende codering te sturen.
-
Indien een code 33 met terugwerkende kracht wordt gewijzigd in een code 98 moet
de schuld aan de belastingdienst bestaande uit reeds uitbetaalde toeslagen buiten
invordering worden gesteld.
-
Conform het advies van de Nationale Ombudsman3 moet de overheid rekening
houden met financiële (on)mogelijkheden en persoonlijke omstandigheden van de
vreemdeling. Mogelijkheden van betalingsregeling, kwijtschelding en het hanteren
van de beslagvrije voet moeten actief gecommuniceerd worden.
Rob Kelder
Jurist CKM
3
http://www.nationaleombudsman.nl/rapporten/2013/003#

Download Report