Programmaboekje Xanten en Kleve
HAVO
16 mei 2014
NAAM: ______________________________________
KLAS: 2H____
KLEVE
Excursie naar Kleve en Xanten
klas 2-HAVO
CSG Groene Hart Lyceum
16 mei 2014
0
Programmaboekje Xanten en Kleve
HAVO
16 mei 2014
INHOUD
pagina
2
1. Programma
2. Wat neem je mee?
3
3. Voorbereiding op school
4
4. Xanten
a. Beknopte geschiedenis Xanten
6
b. Algemene opdrachten in het park
8
c. Fotostripverhaal
9
d. Romeinse kleding
11
5. Kleve
a. Die Stadt Kleve
14
b. Lohengrin
15
c. Opdrachten stadswandeling Kleve
18
d. Plattegrond Kleve
21
6. Ruimte voor aantekeningen
22
Romeinse tempel
in het APX
Dom
in Xanten
1
Programmaboekje Xanten en Kleve
HAVO
16 mei 2014
Wanneer zijn we waar?
Vrijdag 16 mei 2014:
klas 2H1, 2H2 en 2H3
7.45 uur
aanwezig op school; wie verhinderd is, moet dit voor 7.40 uur telefonisch
doorgeven via het gewone nummer op school.
8.00 uur
10.20 uur
10.30 uur
13.00 uur
14.30 uur
17.40 uur
ca. 20 uur
vertrek naar Xanten, Duitsland
verzamelen bij de hoofdingang van het Archeologisch Park Xanten
rondleiding met gids in vijf groepen; beantwoorden van vragen uit het boekje;
aansluitend voor liefhebbers (in de bus doorgeven) bezoek aan het
Römermuseum o.l. v. dhr. Haverkamp of werken aan fotostrip
eten in de “Römische Herberge” daarna (weer) tijd voor fotostrip
vertrek naar Kleve
aansluitend stadswandeling met vragen
interviews
verzamelen bij de “Lohengrinbrunnen”, daarna vertrek naar Alphen
aankomst school; tijdens busreis kan de aankomsttijd evt. bijgesteld worden.
WEES ALSJEBLIEFT OP TIJD BIJ DE AFGESPROKEN
VERZAMELPUNTEN!!!
Denk aan je identiteitsbewijs!
2
Programmaboekje Xanten en Kleve
HAVO
16 mei 2014
WAT NEEM JE MEE?
Identiteitsbewijs
Dit boekje
Pen en papier
Wat geld (niet te veel)
Mobieltje
Fototoestel (denk om batterijen)
Lunchpakket
Paraplu en / of zonnebrandcrème
Rugzak
Verkleedspullen
Andere spullen voor de fotostrip
(Kleine) voetbal of frisbee (voor de vrije tijd in het park)
Let op:
-
Roken en alcoholische dranken zijn niet toegestaan!
Chips eten in de bus geeft te veel troep, niet doen dus!
Luister goed naar de instructies van de leiding! (het programma kan gewijzigd worden)
Bij mededelingen in de bus: oortelefoontjes graag uit en er niet doorheen praten, maar
goed luisteren.
3
Programmaboekje Xanten en Kleve
HAVO
16 mei 2014
Voorbereiding
In het programma staan o.a. de volgende punten:
Rondleiding in het archeologische park Xanten
Een aantal vragen beantwoorden over het park.
In groepjes een fotostrip maken.
Een stadsspeurtocht in Kleve met vragen
Interviews met Duitsers afnemen.
We beginnen met de voorbereiding van deze dag op school met het maken van de vragen voor het
interview en het bedenken van een verhaal voor de fotostrip.
Interview
In de winkelstraat van Kleve ga je je Duits in de praktijk brengen.
Je houdt een interview met twee verschillende Duitsers.
Maak een groepje van 4 leerlingen. Per tweetal ga je twee interviews afnemen.
Ik werk samen met: ____________________
Verzin met elkaar een onderwerp of meerdere onderwerpen voor het interview (b.v. woonplaats,
hobby, beroep, eten/ drinken, huisdieren, sport, Nederland).
Bedenk 10 vragen, die je kunt stellen. Maak geen vragen waarop iemand alleen maar ja of nee
hoeft te antwoorden. Begin dus met vraagwoorden als: hoe, wat, waar, wanneer, waarom… De
laatste vraag moet zijn, wat die persoon weet over Nederland. Vraag tenminste drie dingen!
Zorg, dat iedereen in het groepje aan de beurt komt bij het stellen van vragen en het noteren van
de antwoorden.
Bedenk nu eerst samen hoe je iemand aanspreekt op straat, hoe je jezelf voorstelt en hoe je
uitlegt wat je wilt.
Pardon =
________________________________________________________________________
Wij zijn leerlingen uit Nederland =
________________________________________________________________________
Wij maken een interview voor onze school = _____________________________________
________________________________________________________________________________
Mogen wij u iets vragen? = ___________________________________________________
4
Programmaboekje Xanten en Kleve
HAVO
16 mei 2014
Bedenk nu 10 vragen over drie verschillende onderwerpen. Schrijf deze vragen op een
kladblaadje en laat je vragen nakijken door de docent en verbeter ze zo nodig! Schrijf ze
daarna in het net in dit boekje.
1. ______________________________________________________________________________
2. ______________________________________________________________________________
3. ______________________________________________________________________________
4. ______________________________________________________________________________
5. ______________________________________________________________________________
6. ______________________________________________________________________________
7. ______________________________________________________________________________
8. ______________________________________________________________________________
9. ______________________________________________________________________________
10. _____________________________________________________________________________
De volgende vraag gaat over wat iemand van Nederland weet. Hij/ Zij moet drie dingen
noemen. Schrijf deze vraag hieronder op.
11. _____________________________________________________________________________
Vraag tenslotte of je de naam mag noteren en een foto (met jullie erbij) mag maken.
12. _____________________________________________________________________________
Vergeet niet te bedanken voor het gesprek!
Dank u wel voor het gesprek = _______________________________________________________
5
Programmaboekje Xanten en Kleve
HAVO
16 mei 2014
Xanten
a. Beknopte geschiedenis1
Rond 2000 voor Christus
Rond deze tijd bevolkten de eerste Germaanse stammen deze buurt. De wouden leverden
wild, brandhout en beschutting. De beide vroegere rivieren, later Rijn en Lippe genoemd,
konden als waterwegen gebruikt worden.
Rond 15 voor Christus
De Romeinen stichtten het eerste militaire kamp, Vetera I genoemd. Het lag op de
Fürstenberg, waar het wegens zijn ligging moeilijk kon worden ingenomen. Het kamp werd
opgericht, om vanaf daar de Rijn over te steken om het andere Germanië te veroveren.
Ongeveer 12000 soldaten woonden er in houten gebouwen. Rond 70 na Christus konden
de Bataven uit de streek van Nijmegen het kamp veroveren en hebben het vernietigd. Het
tweede Romeinse legerkamp, Vetera II, ontstond nadien aan de oevers van de Rijn.
9 na Christus
Armin, de Germaanse vorst van de stam van de Cherusken was het gelukt om de Romeinse
troepen in een hinderlaag te sturen. De Germanen, die in de minderheid waren, konden zo
het Romeinse leger verslaan.
Rond 105
De Romeinse keizer Traian sticht de stad met de naam Colonia Ulpia Traiana. De stad was
samen met het hedendaagse Keulen de grootste van Neder-Germanië. In de 2e eeuw
leefden hier ongeveer 10.000 mensen. Vele van hen waren veteranen, die zich hier in de
stad vestigden.
Rond 275
Nadat de Romeinse stad in de 3e eeuw grotendeels vernield was, werd ze later op dezelfde
plaats terug opgebouwd, ditmaal kleiner en nog meer versterkt.
362-363
De Romeinse heerser Julian liet de Christenen in het hele Romeinse rijk vervolgen en
vermoorden. Volgens de legende werd de Romeinse soldaat Victor met zijn bondgenoten
in Birten bij Xanten vermoord. Reeds vlug trokken de pelgrims naar de plaats waar zich
waarschijnlijk het graf van Victor bevond. Op deze plaats werd dan later de St. Victor Dom
gebouwd.
Begin 5e eeuw
Einde van het Romeinse rijk. De stenen uit de vervallen stad Colonia Ulpia Traiana, werden
voor de opbouw van nieuwe gebouwen gebruikt. Franken vestigden zich in de buurt van
Xanten.
1
Bron: http://www.henrifloor.nl/teksten/duitsland/xanten.htm
6
Programmaboekje Xanten en Kleve
HAVO
16 mei 2014
751
Een religieuze vereniging, een sticht werd opgericht en "ad sanctos" - "bij de heiligen"
genoemd. De leden van het sticht, de kanunniken, leefden zoals de monniken in een
kloostergemeenschap. In de buurt van het sticht ontstond een plaatsje dat later Xanten
werd genoemd. De naam Xanten ontstond uit "ad sanctos".
1228
Xanten, waar regelmatig markten werden gehouden, werd vlug een beduidende plaats. In
juli 1228 ontving de marktplaats van Xanten de stadsrechten uit de handen van de Keulse
aartsbisschop von Molenark.
1263
Bedevaarders kwamen naar Xanten om de heilige Victor te vereren. Daar waar men denkt,
het graf van Victor gevonden te hebben, werden meerdere kapellen gebouwd. Hier
ontstond de stichtskerk, de grote St.Viktor Dom. De bouw van de dom duurde in totaal 350
jaar. De domwerkplaats bestaat nog steeds, want een zo mooi versierd bouwwerk moet
regelmatig hersteld worden.
Na 1535
Xanten werd een rijke stad. Toen de loop van de Rijn zich echter verlegde, was Xanten van
de scheepsvaart afgesneden. De stad, die handel op de waterwegen dreef, verarmde en
viel in een diepe slaap.
1794-1814
Xanten werd geregeerd door Frankrijk. De eigendommen van de kerk gingen naar de staat,
kloosters en het sticht van Xanten werden ontbonden. In 1811 bezocht Napoleon Xanten.
1819-1844
Eerste interesse voor het Romeinse verleden. De eerste wetenschappelijke opgravingen
vinden plaats.
1944-1945
Tijdens bombardementen in de 2e Wereldoorlog werd de dom bijna volledig vernield. Ook
het oude stadsgedeelte van Xanten werd zwaar beschadigd.
1977
Het archeologisch park van Xanten werd geopend op een deel van het terrein van de
Colonia Ulpia Traiana.
2003
In dit jaar vierde de stad het 775-jarig bestaan.
2008
In het begin van 2008 is het nieuwe archeologisch museum geopend. Het ligt op het terrein
van de Colonia Ulpia Traiana en heeft het oude museum in de stad afgelost.
2014
Xanten, here I come!
7
Programmaboekje Xanten en Kleve
HAVO
16 mei 2014
b. Algemene opdrachten in het park
Veel van de onderstaande vragen worden tijdens de
rondleiding al beantwoord. Als je goed luistert en
aantekeningen (evt. ook foto’s) maakt, vind je snel de
juiste antwoorden! Wat je nog niet weet, zoek je
daarna met elkaar al rondwandelend in het park uit...
Vragen
1. Bekijk eerst even de plattegrond
bij de ingang. Daar zie je een
patroon van vierkantjes, de
zogenoemde Insulae. Welke
belangrijke gebouwen vind je
eigenlijk in elke Romeinse stad?
___________________________________________
2. Hoe werd Xanten genoemd in de
Romeinse tijd?
___________________________________________
3. Aan welke rivier ligt de
nederzetting?
___________________________________________
4. De Romeinen bouwden graag
steden en legerkampen langs
deze rivier. Waarom?
___________________________________________
5. In het park staat een groot
theater. Hoe noemde men zo’n
theater?
___________________________________________
6. Weet je misschien in welke
steden er nog zulke theaters
staan?
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
7. Op het park vind je ook een
___________________________________________
Romeins badhuis. In welke ruimte
van het badhuis ben je als je
binnenkomt?
8. Hoeveel baden zijn er in het
badhuis?
___________________________________________
8
Programmaboekje Xanten en Kleve
HAVO
16 mei 2014
9. Hoe noemen we Romeinse
badhuizen?
___________________________________________
10. Bekijk de stookruimte van het
badhuis. Welke brandstof
gebruikte men toen?
___________________________________________
Je krijgt na de rondleiding door het park gelegenheid foto’s te maken voor de fotostrip.
Uiterlijk 12.50 uur ga je voor de warme maaltijd naar de “Römische Herberge” vlak bij de
hoofdingang.
Na het eten kun je de fotostrip afmaken als dat nog nodig is. Anders kun je op eigen gelegenheid
nog wat rondkijken in het park.
Uiterlijk 14.15 uur ben je terug bij de hoofduitgang (bij de toiletten!).
Let steeds goed op de aanwijzingen van de begeleidende docenten.
c. Fotostripverhaal
Voor deze opdracht werk je in groepjes van maximaal 6 personen.
Ik werk samen met:
1
_________________________________________
2
_________________________________________
3
_________________________________________
4
_________________________________________
5
_________________________________________
Opdracht:
Maak in het park een fotoserie, waarmee je later een stripverhaal met Duitse(!)
spreekballonnetjes kunt maken. De hoofdpersonen zijn jullie zelf, verkleed als Romeinen,
die een grappig, ontroerend, spannend of mooi avontuur beleven in een typisch Romeinse
omgeving.
In het park vind je de volgende Romeinse gebouwen: tempel, badhuis, arena, herberg met
tuin, slaap/ woonvertrek, uitkijktoren, spelletjeszaal.
Verzin een goed verhaal en werk dat uit aan de hand van tenminste 10 foto’s (mag meer!)
en 150 woorden in de spreekballonnetjes. Uiteraard maak je je stripverhaal in het Duits!!!
Geef hieronder in het kort de inhoud van het verhaal weer:
________________________________________________________________________________
9
Programmaboekje Xanten en Kleve
HAVO
16 mei 2014
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
Wat komt er op de foto’s?
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
Je mag het stripverhaal presenteren op een poster, als een boekje (met op elke pagina een foto
met tekst), op een A-viertje, als powerpoint-presentatie (maak wel een hand-out voor de
lera(a)r(es)!), als filmpje, als webpagina of als lied (Foto’s laten zien op de beamer!). Zorg voor een
goed gebruik van het Duits! Bij twijfel: raadpleeg de docent!
Wat hebben jullie nodig voor de fotosessie:
a. Camera (liefst twee per groep, voor de zekerheid); i-phones e.d. zijn natuurlijk ook prima!
b. Goed opgeladen (reserve-)batterijen;
c. Geheugenkaartje(s);
d. Verkleedkleren (kleden, riemen, jurken, sandalen enz.);
e. Attributen (schilden / zwaarden (geen echte s.v.p.!) / touwen / pluchen roofdieren (Welke
(echte) had je in die tijd in Noord-Europa?!) / sieraden enz.
f. Dit boekje met een goed voorbereid verhaal.
Dit willen we zelf ook nog meenemen:
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
Op de volgende pagina’s vind je informatie over de kleding van de Romeinen.
10
Programmaboekje Xanten en Kleve
HAVO
16 mei 2014
Romeinse kleding2
Een statussymbool
Kleding zegt iets over degene die het draagt; helemaal in de tijd van de Romeinen
was dat zo. Voor de Romeinen was kleding namelijk een statussymbool: aan de
stoffen en versiering kon je zien hoe rijk of arm
iemand was.
De kleding van de Romeinen lijkt erg veel op de kleding
van de Grieken. Kleding voor de Romeinen was een
statussymbool. Je kon aan iemands outfit goed zien of
hij of zij rijk of arm of zelfs of je een vrij burger of slaaf
was.
De Romeinen hadden in het algemeen erg luxueuze
kleding. De stoffen die ze gebruikten waren prachtig van
kleur en werden versierd met geborduurde banden. De
vrouw droeg standaard een soort lang hemd, een tunica
met daarover een huiskleed, ook wel stola genoemd. De
stola was altijd korter dan de tunica, waardoor je
duidelijk twee lagen kleding kon zien. De stola was vaak Afbeelding 1
rijk en mooi versierd met opgenaaide banden. De vrouw
had ook een mantel, palla genoemd, die ze over haar
tunica en stola droeg. Bij de Grieken was de mantel altijd rechthoekig, maar de Romeinen
kozen voor een model van een halve cirkel. (zie afbeelding 1 links)
Geblondeerd haar
Romeinse vrouwen hielden van ingewikkelde kapsels. Een simpele paardenstaart was niet
aan hun besteed. In het haar droegen ze vaak een diadeem, maar ook parels. Romeinen
hadden vaak donker haar. De vrouwen hadden een bijzondere manier om hun haar te
blonderen, namelijk met behulp van geitentalk en beukenas. Het waren geen ‘ puur natuur’types, want het gebruik van poeder en schmink in Rome was erg groot.
Slaaf of vrije man
De Romeinse man droeg net zoals zijn vrouw een tunica. Over die tunica droeg hij een
groot wikkelkleed, ook wel toga genoemd. Het dragen van een toga was een voorrecht dat
alleen voorbehouden was aan de vrije man. Slaven mochten ze dus niet dragen. De toga
was gemaakt van een fijne wollen stof en had, net zoals de palla van de vrouw, het model
van een halve cirkel. Aan de manier van dragen kon je zien tot welke rang of stand de man
behoorde (zie afbeelding 1 rechts).
Soldaten
De soldaten van de Romeinen waren in heel Europa en daarbuiten gelegerd. Zo ontdekten
ze nieuwe kledingstijlen en kledingstukken. Na contact met de volkeren in Noord-Europa
droegen de soldaten ook wel broeken. Ze beschermden hun benen met windselen. Dit zijn
lappen die ze om hun benen wikkelden. Hun haar droegen ze kortgeknipt. Mannen en
vrouwen droegen beide verschillende soorten schoenen, maar vooral veel sandalen.
2
Bron: http://www.schooltv.nl/eigenwijzer/item/2420751/romeinse-kleding/
11
Programmaboekje Xanten en Kleve
HAVO
16 mei 2014
De kleding voor de fotostrip
Wat ga jij in het park voor de fotostrip aantrekken? Voor een echte Romein doorgaan vraagt wat
inlevingsvermogen!
Wie wil je zijn? Een rijke of een arme vrouw, een soldaat, een boer of misschien de keizer zelf?
Het is belangrijk, dit van te voren goed voor te bereiden!
Hoe zagen de Romeinen eruit?
De eerst Romeinen stamden af van een volk dat
Latijnen heette. De Latijnen hadden een olijfkleurige
huid en donker haar. Toen het rijk zich over Europa
verbreidde, kwamen ook andere mensen in Rome
wonen. Na verloop van tijd waren de Romeinen een
volk van mensen die er heel verschillend uitzagen.
Soorten kleding
We weten alleen van schilderijen en
tekeningen, hoe de kleding er uit
zag. De kleding zelf is grotendeels al
lang verteerd. De Romeinen
droegen onderkleding. Aan de
kleding die ze eroverheen droegen
kun je zien wat voor soort mens het
is. Slaven en arbeiders droegen
tunieken en in enkele koude
gebieden lange broeken. Een
Romeinse vrouw droeg een ondertuniek en een lange
jurk er over heen. Ze droeg ook nog een lange
omslagdoek over haar hoofd, een paella. Een
Romeinse man droeg een toga. Dit is een halfronde
omslagdoek die op een bepaalde manier werd omgehangen.
De senatoren waren rijk en droegen daarom ook mooie kleren. Ze droegen als onderkleed
hetzelfde als de gewone burger (een tunica) maar daaroverheen droegen ze een soort
mantel. Andere belangrijke Romeinen (zoals priesters) droegen een soort jurk die uit één
stuk bestond, maar erg leek op de de kleding van de senatoren.
De keizer had natuurlijk de mooiste kleren. Maar toch leek het veel op de kleding van de
senatoren. De keizer had ook een tunica aan met daaromheen een soort touw (vaak van
goud draad), en eigenlijk niet veel meer.
12
Programmaboekje Xanten en Kleve
HAVO
16 mei 2014
Een paar Romeinse woorden voor kleding:
Bracea
lange broek
Petasus
een hoed met een brede rand tegen de zon en regen
Reticella
haarnetje
stola
lange damesjurk
Sieraden
De Romeinen hadden ook sieraden. Vrouwen hielden hun
haar bijeen me t sierspelden. Ook oorbellen waren erg
populair. Bijpassende kettingen werden vaak gedragen.
Mannen en vrouwen hadden broches om hun wijde
kleding bij elkaar te houden. Er werden ook mooie ringen
gedragen.
Haardracht
Dameskapsels konden heel simpel zijn maar ook heel ingewikkeld. Vrouwen verfden hun
haar en droegen pruiken, gemaakt van echt haar. Mannen gingen heel soms naar de
kapper waar ze hun haar in de krul zetten en lieten knippen.
De vrouwen droegen make up. Het werd als mooi beschouwd als een gezicht erg bleek
was. Zo konden mensen namelijk zien dat je rijk genoeg was om niet buiten te hoeven
werken.
Afbeeldingen van kleding / schoeisel:
Deze afbeeldingen kunnen je vast wat op weg helpen! Op
internet is nog veel meer informatie te vinden...
13
Programmaboekje Xanten en Kleve
HAVO
16 mei 2014
Enkele geschikte internetadressen:
http://www.digitips.be/digitips/leerpakketten/lpromein/hoe_ze_zich_kleedden.html
http://www.romeinspompeii.net/vrouwenkleding.html
http://geschiedenis-en-larp.jouwpagina.nl/rubrieken/romeinse-kleding.html
http://www.youtube.com/watch?v=9aFibgeJTVU
Probeer met elkaar een leuk plan te maken! We zijn benieuwd!
Kleve
KLEVE – eine attraktive Touristenstadt
Viele Holländer aus der Region Nijmegen/ Arnhem (“Nimwegen” und “Arnheim” sagen die
Deutschen) kennen die deutsche Grenzstadt Kleve gut. Durch ihre vielen Geschäfte, aber auch
durch ihre historischen Bauwerke und herrlichen Parkanlagen ist die Stadt ein lohnendes Ziel im
Grünen.
Früher lag Kleve am Rhein, nicht – wie heute – Emmerich. Bekanntestes Gebäude der Stadt ist der
sogenannte Schwanenturm, ein Teil der Schwanenburg. Der Name erinnert an eine berühmte,
sehr romantische Rittergeschichte, die Sage von Lohengrin, der in einem von einem Schwan
gezogenen Boot auf geheimnisvolle Weise über den Rhein nach Kleve kam, einer adligen Dame
aus der Not half, sie heiratete, aber am Ende – als sie wissen wollte, wer ihr Mann war, wieder
verschwand, wie er gekommen war. Ein schöner Brunnen, der Lohengrin-Brunnen erinnert noch
daran. Touristen lassen sich hier gerne fotografieren.
Vom Turm der Schwanenburg aus hat man einen herrlichen Blick über die Stadt und ihre
Umgebung. Man sieht den Rhein, die Hügel des Reichswaldes und kann bei guter Sicht bis weit
nach Holland hineinschauen. Für Naturliebhaber bietet Kleve tolle Möglichkeiten: der Reichswald
ist einer von Europas gröβten Wäldern – heute mit vielen Fahrrad- und Wanderwegen und TrimmDich-Pfaden, früher beliebt als Schmuggelgebiet. Manche Bäume sind noch von Karl dem Groβen
gepflanzt worden. Romantisch ist Kleve auch heute noch: es gibt leider nur wenige schöne alte
Gebäude, denn im Zweiten Weltkrieg wurde die Stadt heftig aus der Luft angegriffen. Aber sie ist
schön wiederaufgebaut, hat ein wunderbares Museum, eine berühmte Kirche und – und das
besonders zieht viele holländische Grenztouristen – ein schönes Einkaufszentrum. Samstags hört
14
Programmaboekje Xanten en Kleve
HAVO
16 mei 2014
man hier oft mehr Niederländisch als Deutsch. Neben einem reichhaltigen Angebot des
Einzelhandels bieten sich in Kleve allerlei Möglichkeiten für Sport und Spiel: Freibäder, Hallenbad,
Yachthafen, Reiterhöfe, Tennishallen. Es gibt in Kleve sogar einen Tiergarten, einen sogenannten
Anfass-Zoo mit u.a. Gnus, Ziegen und sogar Stinktieren. Für Kinder und Jugendliche also ganz
spannend. Auch sonst werden Jugendliche nicht vergessen – Kleve hat zum Beispiel eine der
schönsten Jugendherbergen der Rheinregion.
Und - last but not least - für Holländer ist das Städtchen Kleve mit seinen beinahe fünfzigtausend
Einwohnern Ausland: Ohne dass man viel fahren muss, schnuppert man doch die Luft eines
fremden Landes.
Die Sage von Lohengrin
Kleve ist eine sehr alte Stadt. Eine Stadt, die auch in alten Geschichten 3,
Sagen und Märchen4 auftaucht.
Bekannt ist sie vor allem durch eine romantische Rittergeschichte: die
Geschichte vom "Schwanenritter" Lohengrin.
Ein moderner Jugendbuchautor5, Willi Fahrmann, hat sie neu erzählt.
Lohengrin ist in einem von Schwanen gezogenen Boot, über den Rhein,
nach Kleve gekommen, um Elsa von Brabant, Tochter des Herzogs von Kleve
(damals6 noch Cleve) zu helfen. Elsas Vater ist tot. Ihr Onkel, Graf Heinrich,
will selber Herzog werden und Elsa ihre Erbschaft wegnehrnen. Elsa
widersetzt sich7, aber ihre Chancen stehen schlecht. Dann erscheint der
geheimnisvolle "Schwanenritter" Lohengrin und besiegt8 Graf Heinrich in
einem Duell.
3
verhalen
sprookjes
5
jeugdboekenschrijver
6
toen, in die tijd
7
verzet zich
8
overwint
4
15
Programmaboekje Xanten en Kleve
HAVO
16 mei 2014
Elsa verliebt sich heftig in den schonen Ritter und sagt, dass sie seine Frau werden will.
Lohengrin antwortete: "Gern würde ich für immer bei dir bleiben, Elsa. Gem würde ich dich bitten,
meine Frau zu werden. Aber..."
Elsa fiel ihm ins Wort9 und rief: "Nichts auf der Welt wäre ich
lieber als deine Frau."
Da schwieg Lohengrin und starrte vor sich hin. Es wird nicht
möglich sein" sagte er traurig. "Was hindert dich, Lohengrin?
Was ist es für ein Stein, der uns im Wege liegt?" fragte sie
beklommen10. "Wenn ich dein Mann würde, Elsa, dann
dürftest du mich nie, nie, nie11 befragen, woher ich
stamme.12" Sie lachte und antwortete: "Du bist schon einige
Monate lang hier. Haben wir dich je13 gefragt?" "Nein", gab er
zu. "Siehst du", sagte sie. "Was du da verlangst, das ist ganz
leicht14."
"Stelle dir das nicht so einfach vor, Elsa. Irgendwann15 wird dir
die Frage vielleicht quälen." Sie hörte auf zu lachen und sagte:
"Wenn du es willst, dann verspreche ich dir ganz fest: Nie
werde ich dir die verbotenen Fragen stellen. Nie will ich
wissen wollen, woher du kommst. Nie, nie, niel" "Wenn dir
aber doch die Neugier plagt und dir die Frage über die Lippen
16
schlüpft ? Dann ... " sagte er. Wieder unterbrach sie ihn und rief: "Nie, nie, nie!"
''Wenn es denn geschieht, dann, Elsa, muss ich am selben Tag noch fort. Muss ich dich, die Burg,
das Clever Land verlassen und werde niemehr zurückkehren."
Doch sie wiederholte nur: "Nie, nie,nie!" Da wurden Elsa und Lohengrin Mann und Frau ..
.
Viele Jahre später...
Und er fragte wieder: "Sag' es rnir, Elsa, was bedrückt dich? Hab' ich dir etwas zuleide getan?17"
Doch sie weinte und schwieg. Aber er drang in sie18 und sagte: "Dreizehn Jahre Elsa, haben wir
glücklich miteinander gelebt. Ich bitte dich, sage mir, was dich so traurig macht. Habe ich dir etwas
zuleide getan?"
Da begann sie zu reden und erzählte von den Fragen der Söhne und sagte schließlich: "Lohengrin,
lieber Lohengrin. Dreizehn Jahre waren eine lange Zeit. Ich bitte dich, sag' mir woher kommst du?
Wer sind deine Mutter und dein Vater? Wo liegt dein Vaterland?"
"Ich habe es geahnt19, Elsa", antwortete Lohengrin traurig. "Eines Tages würdest du die
verbotenen Fragen stellen." Er ging zum Fenster und sagte: "Ehe die Sonne sinkt20, muss ich die
Kinder, muss ich dich für immer verlassen."
9
viel hem in de rede
bedrukt
11
nooit, nooit, nooit
12
waar ik vandaan kom
13
ooit
14
makkelijk
15
ooit
16
glipt
17
Heb ik je verdrietig gemaakt?
18
drong bij haar aan
19
vermoed
20
Voor de zon ondergaat...
10
16
Programmaboekje Xanten en Kleve
HAVO
16 mei 2014
Sie wusste, dass keine Träne, kein Klagen ihren Mann zurückhalten konnten. Lange standen sie
nebeneinander und schauten über das Land, über den Strom21. Die Traurigkeit schloss ihnen den
Mund22. Spater ließen sie die Söhne rufen. "Meine Kinder", sagte Lohengrin, "bald kommt die
Stunde, in der ich für immer von euch gehen muss. Frag' mich nicht, warum und wohin 23. Ich
könnte euch darauf keine Antwort geben:" Er zog seinen Ring vom Finger und reichte ihn seinem
jüngsten Sohn Reinhold. "Nimm dieses Kleinod", sagte er. "Trag' den Ring stets an deiner Hand. Er
wird dich daran erinnern, dass ich dein Vater bin, der dich liebt. Sei deiner Mutter eine Freude".
Dann nahm er das elfenbeinerne Horn24 von der Wand, gab es seinem zweiten Sohn Reinbert. "Dir
schenke ich dleses kostbare Horn. Es soll dich daran erinnen, dass ich dein Vater bin, der dich liebt
Wach darüber, dass deiner Mutter kein Leid geschieht. Schließlich griff er nach seinem Schwert
und sagte: “Du aber, mein ältester Sohn, Reinhard, nimm dieses Schwert, es wird dich daran
erinnern, dass ich dein Vater bin, der dich liebt. Schütze25
damit deine Mutter, deine Leute und das ganze Clever
Land."
Ais der Tag sich neigte26, gingen sie aile zum Ufer des
Rheinstromes. Viele Menschen aus der Burg und aus
der Stadt folgten ihnen voller Neugier.
Da löschte sich aus Schatten und Abenddunst der
Kahn27. Sanft von der Strömung getrieben28 und von
einem Schwan gelenkt29. Er stieß sanft gegen das
Ufer. Lohengrin stieg ein. Der Schwan zögerte30
nicht und zog den Kahn wieder in die Strömung.
Flussabwarts der Sonne zu31. Die stand, wie eine
riesige rote Scheibe dicht über dem
Wasserspiegel. In ihrem Licht zeichneten sich
schwarz die Schatten des Schwans und des
Kahnes ab. Aufrecht32 stand der
Schwanenritter darin. Er sah aus wie ein
Scherenschnitt33 auf rotem Grund34. Aber
dann zerfloss das Bild mehr und mehr und
löschte sich auf in Wassergefunkel und
Nebelschwaden35. Die Menschen standen
lange schweigend. Das Abendrot erlosch.
Die Reiher36 flogen zu ihren
21
rivier
Van treurigheid konden ze niets zeggen.
23
waarheen
24
ivoren hoorn
25
bescherm
26
Toen het avond werd
27
Daar verscheen uit de schaduw en de avondmist de boot.
28
zachtjes voortgedreven door de stroom
29
gestuurd door een zwaan
30
aarzelde
31
de zon tegemoet
32
rechtop
33
silhouet
34
op een rode achtergrond
35
Het beeld vervloog in fonkelend water en mistflarden.
36
reigers
22
17
Programmaboekje Xanten en Kleve
HAVO
16 mei 2014
Schlafbäumen und die Frösche37 stimmten ihr Abendlied an und begannen zu quaken. Da
zerstreute sich die Menge38. Elsa und ihre Söhne kehrten in ihre Burg zurück. Die Herzogin von
Cleve lebte noch lange Jahre...
Stadtquiz Kleve
Ihr könnt die Fragen auf Niederländisch beantworten.
Nachdem ihr die Fragen beantwortet habt, habt ihr Freizeit!
Achtung! Seid rechtzeitig (= op tijd!) wieder an dem Lohengrinbrunnen!!!!!!
Wir fangen diese Wanderung an bei der Burg von Kleve.
Geht mal in den Innenhof.
1. Welches Tier seht ihr dort?
2. Wie heißt diese Burg?
Wenn ihr wollt, könnt ihr den Turm besteigen. Es gibt hier auch Toiletten!
Schaut mal auf die Informationstafel, die an der Straße steht.
3. Wann ist die Burg gebaut worden?
Wenn ihr den Weg von der Burg runter lauft, seht ihr ein großes Denkmal mit einem Reiter.
4. Wie heißt er?
5. Was war er?
6. Wann hat er gelebt?
37
38
kikkers
De menigte verspreidde zich.
18
Programmaboekje Xanten en Kleve
HAVO
16 mei 2014
Versucht jetzt mal den Fischmarkt zu finden, es ist nicht so weit. Fragt mal eine Person auf der
Straße. ("Entschuldigung ..... "). Auf dem Fischmarkt steht ein Brunnen mit Figuren.
7. Was ist auf Niederländisch ein Brunnen?
8. Welche Figuren werden hier dargestellt?
9. Wie heißt die Frau?
Dit is de plaats waar je weer moet verzamelen.
Ihr könnt jetzt frei rumlaufen in der Einkaufstraße. Beantwortet bltte folgende Fragen:
10. Ab und zu, zur halben und vollen Stunde könnt ihr ein Glockenspiel hören. Zu
welchem Geschäft gehört es?
11. Was ist "Tschibo” für ein Geschäft?
12. Beim Bäcker kann man eine “Laugenbrezel" und eine "Rosinenschnecke" kaufen. Was sind
das? Gebt mal eine ausführliche Beschreibung oder zeichnet die beiden. Kaufen und mal
ausprobieren ist auch eine Moglichkeit!
13. Sucht eine Konditorei. Was ist das für ein Geschäft?
14. Was ist das Deutsche Wort für "boekenwinkel"?
15. Wie heißt eigentlich diese große Einkaufsstraße?
19
Programmaboekje Xanten en Kleve
HAVO
16 mei 2014
16. Schreibt mal 5 andere verschiedene Geschäfte auf. Was verkauft man da (auf
Deutsch)?
a. ______________________________________________________________
b. ______________________________________________________________
c. ______________________________________________________________
d. ______________________________________________________________
e. ______________________________________________________________
Sucht euch ein Geschäft, wo man Ansichtskarten verkauft. Kauft eine schone Karte. Fragt auch, ob
man in diesem Geschäft Briefmarken verkauft. Kauft eine Briefmarke für die Ansichtskarte.
Achtung! Die Karte soll nach Holland geschickt werden!!!
Ihr schickt sie euerer Deutschlehrerin / euerem Deutschlehrer!! Schreibt wenigstens 5 Sätze
darauf und natürlich euere Namen. Dann schickt ihr die Karte:
Frau / Herrn _________________
Groene Hart Lyceum
Tolstraat 11
2405 VS Alphen aan den Rijn, Niederlande
Sucht einen Briefkasten (die sind gelb!) und schickt die Karte ab!
Für die schönsten Karten bekommt ihr einen Preis!
Briefmarken bekommt man auch beim Postamt. Fragt mal nach, wo das ist!
Jetzt macht ihr eure Interviews. Danach gibt es Freizeit! Aber...
...seid bitte wieder pünktlich am Lohengrinbrunnen. Der steht auf untenstehendem Stadtplan!!
Hier gibt es den
Lohengrinbrunnen
20
Hier befindet
sich die Burg!
Programmaboekje Xanten en Kleve
HAVO
21
16 mei 2014
Programmaboekje Xanten en Kleve
HAVO
22
16 mei 2014
© Copyright 2024 ExpyDoc
