D) Gebiedsanalyse Light Bijlmer Oost

CONCEPT
Gebiedsanalyse
Bijlmer Oost (EGK Buurt)
April 2014
Strategie en Beleid
Stadsdeel Zuidoost
1
1. Amsterdam Zuidoost: gebied Bijlmer- Oost (E,G, K buurtcombinaties)
2
2. Algemene beschrijving
Ligging
Bijlmer Oost ligt in het oostelijk deel van de Bijlmermeer in Amsterdam Zuidoost en bestaat uit de
buurten, E buurt, G buurt en K buurt. Ten noorden ligt de gemeente Diemen, ten westen loopt de
Gooiseweg die een directe autoverbinding geeft met Amsterdam Oost. Aan de zuidzijde wordt de
buurt begrensd door de A9 die vanaf 2015 overkluisd gaat worden. Aan de oostkant ligt een
langwerpig parkgebied, de Bijlmerweide.
Bereikbaarheid
Het openbaar vervoer (metro en bus) zorgt ervoor dat Bijlmer Oost goed ontslotenis en dat
stedelijke voorzieningen goed bereikbaar zijn voor de bewoners. Bijlmer Oost ligt op loopafstand van
het Bijlmerpark en de Gaasperplas. Op een steenworp afstand is het tweede uitgaansgebied van
Amsterdam (en Nederland) te vinden: Het Arenagebied.
Stedenbouwkundige structuur & architectuur
Bijlmer Oost is gebouwd in de jaren ‘60 en ‘70 volgens de principes van de functionele stad, een
concept dat een strikte scheiding kende tussen wonen, verkeer, werken en recreëren. De wijk werd
gekenmerkt door hoogbouw van tien verdiepingen in een zeskantige honingraatstructuur en veel
groen. Geerdinkhof en Kantershof zijn opgezet als laagbouw koopwoningenproject gelegen aan de
rand van Bijlmer Oost. Er staan verschillende types woningen met elk een eigen bouwplan. Vanwege
de grote sociale problematiek is begin jaren 90 gestart met de aanpak van de vernieuwing van de
Bijlmermeer. De stedenbouwkundige opzet van de wijk is op veel plekken ingrijpend herzien. Een
aantal gewaardeerde kenmerken van de oorspronkelijke opzet is gehandhaafd. Nog steeds
ondervinden de bewoners bij het wonen en recreëren amper hinder van het autoverkeer. Er is veel
groen in de nabije omgeving en de waterlopen zijn verbreed en uitgebreid. De eenvormige
hoogbouwarchitectuur is (grotendeels) vervangen door diverse eigentijdse gebouwen die beter
aansluiten bij de wensen van de huidige en toekomstige bewoners. De vernieuwing in de G- buurt is
vrijwel afgerond. De E- buurt is voor ruim een derde nog onbebouwd (er is nog ruimte voor 200
woningen) en de K- buurt heeft een woningbouwopgave van rond de 700 woningen. De flats die
zijn blijven staan zijn gerenoveerd, een winkelcentrum is vernieuwd en een winkelcentrum is
opnieuw opgebouwde. De openbare ruimte is heringericht en een dreven zijn omgevormd tot
levendige hoofdstraten.
Differentiatie in Wonen
In totaal telt Bijlmer Oost 11.664 woningen, bijna 3% van de totale woningen in Amsterdam. Mensen
kunnen nu een wooncarrière in de wijk maken en ook mensen met hogere inkomens kunnen zich in
de wijk vestigen. Er is en wordt een goede balans tussen laag- midden- en hoogbouw gecreëerd.
Naast de sociale woningbouw zijn er koopwoningen en huurwoningen in de vrije sector bijgekomen.
In het hart van Bijlmer Oost ligt het Bijlmer museum, een ensemble van 6 oorspronkelijke
3
hoogbouwflats. Daaromheen liggen buurten met vooral laagbouw- koopwoningen. In de grote flats
wonen nog altijd veel kwetsbare bewoners en blijft intensief beheer vooralsnog nodig.
Bewoners
De bevolking van Bijlmer Oost is zeer divers van samenstelling en achtergrond. . De grootste
bevolkingsgroep zijn Surinaamse Amsterdammers (34%), gevolgd door mensen uit Afrikaanse landen,
Latijns- Amerikaanse landen en Azië. Bijna 70% van de bewoners heeft een niet-westerse
achtergrond waarvan 50%, tot de categorie eerste generatie en 28,9% tot de tweede generatie
behoren.
Het gemiddelde rapportcijfer voor de tevredenheid in Bijlmer Oost 2013 is een 7,3 en dat is net iets
onder het gemiddelde niveau van Amsterdam (7.4). Het gemiddelde cijfer in Amsterdam Zuidoost is
7,1. Ter vergelijking: In 2001 scoorde de hoogbouwgebieden in Bijlmer Oost nog een 5,7 en de
laagbouw in Bijlmer Oost een 6.6Het stadsdeel streefde en streeft ernaar om bewoners vroegtijdig
bij de plannen die over hun buurt gaan te betrekken opdat draagvlak ervoor groot is. Minstens zo
belangrijk is dat de plannen door de inbreng van bewoners beter worden. Bijkomend resultaat van
deze inspanningen is dat er in de EGK buurt veel actieve bewoners zijn en steeds meer mensen mee
gaan doen en bereid zijn om actief te participeren en hun verantwoordelijkheid te nemen.
Voorzieningen
In Bijlmer Oost bevinden zich voldoende voorzieningen op het gebied van o.a. sport, participatie en
onderwijs. De volgende voorzieningen zijn mede bepalende voor het gezicht van de wijk. In Bijlmer
Oost zijn 2 winkelcentra gevestigd. Het winkelcentrum Ganzenhoef is in 2002 aan de Bijlmerdreef
gebouwd. Het heeft een oppervlakte van 5.700 m2, met daarboven 134 woningen. Aan de
Karspeldreef staat sinds 2012 het winkelcentrum Kameleon, met 8.500 m2 winkel- en bedrijfsruimte,
een twee- laagse parkeergarage en 220 woningen. De markt bij winkelcentrum Ganzenpoort heeft
een plek gekregen op het Annie Romeinplein aan de Bijlmerdreef. De markt bij metrostation
Kraaiennest kreeg een nieuwe plek tussen de flat Kruitberg en de metrolijn.
In Bijlmer Oost zijn ook twee culturele centra te vinden : Het Cultureel Educatief Centrum (CEC) en
het cultureel Centrum No Limit. CEC is een multiculturele ontmoetingsplaats voor alle bewoners van
Amsterdam en die van Zuidoost in het bijzonder. In het CEC zijn verschillende professionele en
maatschappelijke organisaties gevestigd die zich richten op ‘een leven lang leren’ en
talentontwikkeling.. No Limit is een centrum waar jong en oud(er) zich kan ontwikkelen en faciliteert
voorbereiding op en doorstroming naar aansluitende opleidingen op het gebied van o.a. kunst,
muziek en creatief industrie. De kinderboerderij Gliphoeve is een buurtboerderij met educatieve en
recreatieve voorzieningen voor kinderen en volwassenen uit de buurt en scholieren uit de omgeving.
Daarnaast zijn er diverse kerken in Bijlmer Oost in onder andere het kerkverzamelgebouw de
Kandelaar, zijn er vele zelforganisaties actief en ligt buurthuis de Bonte Kraai in Bijlmer Oost.
3. Opvallende verschillen in het gebied ten opzichte van het Amsterdams gemiddelde aan de hand
van de indicatoren onder 6.
4
3.1 Bewoners
Bewoners
gebiedcode
STAD
T
T94
TS01
TS02
TS03
gebiednaam
Am sterdam
Zuidoost
Bijlm er
oost (e,g,k)
E-buurt
G-buurt
K-buurt
aantal inw oners
799.442
83.743
26.267
1.569
10.804
13.894
aantal huishoudens
431.370
42.509
13.256
596
5.816
6.844
% 0-17 jaar
18,2
22,0
22,8
29,4
19,0
25,1
% 4-12 jaar
8,8
10,9
11,1
15,3
8,7
12,4
% 65+
11,6
9,9
10,3
0,7
12,3
9,8
% niet-w esterse A'dam m ers
34,9
64,0
69,9
69,7
66,1
72,9
% eenoudergezinnen
% nieuw e stedelingen
9,1
17,6
17,7
14,1
15,9
19,5
29,0
10,8
9,5
18,7
10,6
7,6
Bijna een derde van de inwoners van Amsterdam Zuidoost woont in Bijlmer Oost In de K- en de Gbuurt wonen de meeste bewoners. De E- buurt is een kleine buurt, daar wonen een kleine 1600
mensen. De huishoudens in Bijlmer Oost zijn overwegend groot, het gemiddelde is 1,9 personen per
huishouden (Amsterdamse gemiddelde 1,8). Dat heeft te maken met de grootte van de woningen.
Het gemiddelde in de G- buurt is hetzelfde als dat van Amsterdam.
Bijlmer Oost is een jonge buurt: er wonen relatief veel kinderen en jongeren, de meeste van hen
wonen in de E buurt en K buurt. Tegelijkertijd wonen er relatief weinig 65 plussers in Bijlmer Oost in
vergelijking met Amsterdamse gemiddelde. Het percentage ouderen is met name in de G- buurt
hoger dan het gemiddelde van Zuidoost. Dat komt doordat er vier grote woon- zorgvoorzieningen
voor senioren staan; Gooioord, de Garstkamp, Koornhorst en Henriette Roland Holst (totaal 1.388
wooneenheden). En er wonen relatief veel –(nog) wel zelfredzame- senioren in de oorspronkelijke
laagbouwwijken van Bijlmer Oost: de wijken Kelbergen, Kanterhof en Geerdinkshof.
Het aandeel nieuwe stedelingen scoort in de E- buurt ver boven het Bijlmer Oost gemiddelde. De
indicator ‘ aandeel nieuwe stedelingen (mensen ouder dan 18 jaar die niet geboren zijn in
Amsterdam)’ is een graadmeter voor gentricication en zegt iets over de aantrekkelijkheid van de
buurt . De E buurt is een wijk die door de sloop van de oorspronkelijke hoogbouwflats nu nagenoeg
uit (duurdere) nieuw-/laagbouwwoningen bestaat.
De meeste van de inwoners in de Bijlmer Oost zijn niet-westerse Amsterdammers (zo’n 70%)Het
gemiddelde in Amsterdam is bijna 35% . Het aandeel eenoudergezinnen in Bijlmer Oost (17,7%) ligt
op het gemiddelde van Zuidoost (17,6%), dat weer ruim hoger is dan het Amsterdams gemiddelde
(9,1%). De landelijke en Amsterdamse trend van meer alleenstaande huishoudens is ook in Bijlmer
Oost waar te nemen..
Het percentage inwoners van Amsterdam dat mantelzorg verleent (3 maanden of langer en/of
minimaal 8 uur per week) is in 2012 9,4%. In Zuidoost is dat aandeel iets lager. Het is de vraag of de
cijfers over mantelzorg wel recht doen aan de daadwerkelijke situatie: voor veel inwoners van
Zuidoost is het zorgen voor je naaste iets wat inherent is aan de eigen cultuur en niet door hen
herkend of benoemd wordt als ‘het geven van mantelzorg’. Het percentage mensen dat
vrijwilligerswerk verricht in Zuidoost is 20% in 2010 en 23% in 2012 (Amsterdam 36%). Kenmerkend
voor Zuidoost is dat 52% van de bevolking zich verwant voelt met een godsdienst of religieuze
stroming. Het percentage in Amsterdam is beduidend lager, namelijk 41%.
5
Binnen de groep ‘niet-westerse Amsterdammers’ zien we in onze dagelijkse werkpraktijk verschillen
tussen de eerste en tweede generatie. Opvallend is dat velen uit deze zeer divers samengestelde
groep graag willen participeren, maar niet (goed) weten hoe dat kan. Relatief veel mensen hebben
te maken met beperkingen bij participeren in de samenleving door gezondheids- en/of
taalproblemen. Een groot deel van deze (nogmaals: zeer diverse) groep is georganiseerd in informele
netwerken die niet (snel) zichtbaar zijn voor overheid en al helemaal niet in statistieken.
3.2 Wonen
gebiedcode
STAD
T
T94
TS01
TS02
TS03
gebiednaam
Am sterdam
Zuidoost
Bijlm er
oost (e,g,k)
E-buurt
G-buurt
K-buurt
aantal w oningen
% sociale huur
Wonen
397.022
36.662
11.664
456
5.218
46,1
61,6
58,6
42,3
50,9
66,5
156.837
€ 224.315
€
157.028
€ 151.547
€
€
1.842
gem iddelde WOZ-w aarde
€
243.970
gem iddelde WOZ- w aarde / m 2
€
3.142
% grote w oningen (>80m 2)
% goedkope huur (< EUR 425)
€ 152.684 €
€
1.911 €
1.826
34,2
46,7
56,3
28
18
.
1.852
93,6
58,7
5.990
€
1.810
51,2
Het aandeel sociale huurwoningen in Bijlmer Oost is met 58,6% hoog . De E buurt met 42,3% sociale
huurwoningen scoort als enige onder het Amsterdams gemiddelde, hier staan vooral laagbouw
koopwoningen.
In tegenstelling tot het Amsterdams gemiddelde (34,2%) zijn de woningen in Bijlmer Oost (56,3%)
groot (grote woningen >80m2). In de E buurt, waar de meeste laagbouw zich bevindt, is zelfs 93.6%
van de oppervlakte van de woningen groter dan 80 m2.
De gemiddelde WOZ- waarde per m2 is in Zuidoost beduidend lager dan in Amsterdam. Als gevolg
van het herpositioneren van de woningvoorraad in Bijlmer Oost zien we dat in een deel van de
gerenoveerde flats andere doelgroepen wonen dan voorheen. In de E- buurt zijn flatsegmenten
omgezet naar studenteneenheden in combinatie met een maatschappelijke voorziening en
werkruimtes voor kunstenaars. De ontruiming van de drie garages in de E buurt is vorig jaar
begonnen en er is een bouwplan voor 175 woningen in voorbereiding. In de flat Grubbehoeve is het
bewonersinitiatief ‘Koop Je Eigen Bijlmer’ uitgevoerd. Ongeveer 90 woningen zijn omgezet van
sociale huur naar koop. Kleiburg is de laatste honingraatflat in de Bijlmer die momenteel
gerenoveerd wordt . Deze woningen worden gefaseerd verkocht als kluswoning.
3.3 Bedrijvigheid
gebiedcode
STAD
T
T94
TS01
TS02
TS03
gebiednaam
Am sterdam
Zuidoost
Bijlm er
oost (e,g,k)
E-buurt
G-buurt
K-buurt
totaal aantal vestigingen
totaal aantal w erkzam e personen
Bedrijvigheid
95.832
5.458
1.387
113
649
625
482.714
62.557
3.579
444
1.678
1.457
49.295
2.550
785
42
374
369
% ZZP'ers
51,4
46,7
56,6
37,2
57,6
59,0
aantal w erkzam e personen/ 1000 inw .
aantal w erkzam e personen/ 1000 inw .
604
747
136
283
155
105
604
747
136
283
155
105
aantal ZZP'ers
6
Met 1,5% van de bedrijven in Amsterdam gevestigd in Bijlmer Oost is deze buurt één van de minste
bedrijvige wijken in Amsterdam. Slechts 0,7% van het totaal aantal werkzame personen in
Amsterdam werkt in Bijlmer Oost.
Binnen het gebied zelf zijn verschillen waarneembaar. Op een aantal punten wijkt de E- buurt af van
de G en K buurten. In de G buurt waar het winkelcentrum Ganzenpoort is gevestigd en in de K buurt
waar het winkelcentrum Kameleon is gevestigd werken relatief veel mensen, vaak in eenmanszaken
(zo’n 60% van de zaken in deze winkelcentra) . Het aandeel per 1000 inwoners dat betaald werk
heeft is in de E- buurt twee keer zo hoog als in de G en K buurten. Dat is verklaarbaar uit de aard van
de woningvoorraad: In de E buurt wonen relatief veel werkende middenklasse in de koopsector
(eengezinswoning) of vrije sector huur waar je alleen terecht kunt wanneer je een regulier inkomen
hebt (ver) boven het minimum.
3.4 Werk en Inkomen
Werk en Inkomen
gebiedcode
STAD
T
T94
TS01
TS02
TS03
gebiednaam
Am sterdam
Zuidoost
Bijlm er
oost (e,g,k)
E-buurt
G-buurt
K-buurt
gem iddeld besteedbaar
huishoudinkom en (euro's, 2010)
€
€
% m inim a huishoudens (2012)
% 15-65 jarigen m et WWB/WIJ
30.700
26.200 €
25.400
16,7
22,8
23,9
10,7
22,7
26,3
6,2
9,6
10,6
4,8
10,9
11,1
Er wonen relatief veel mensen die met weinig moeten rondkomen in Bijlmer Oost. Het aandeel
minimahuishoudens van de beroepsbevolking (15-65 jarigen) met een bijstandsuitkering (WWB) is
fors hoger dan het gemiddelde in Amsterdam. Ook het aantal mensen zonder start kwalificatie
(1400), ofwel de mensen die zeer weinig perspectief hebben om meer dan een minimuminkomen te
kunnen gaan verdienen, is relatief het hoogste binnen Zuidoost. Van alle bewoners met een
minimuminkomen bestaat maar liefst 76% uit mensen die van zo’n inkomen al langer dan drie jaar
moeten zien rond te komen. Stedelijk is dat 72%. Wanneer je eenmaal in de bijstand zit of een (zeer)
laag minimuminkomen verdient blijkt het dus heel moeilijk te zijn om daar verbetering in aan te
brengen. De meeste mensen in Bijlmer Oost met een minimuminkomen zijn niet-westerse
Amsterdammers. Het zijn daarnaast vooral eenoudergezinnen en alleenstaanden. Bewoners hebben
vaak te kampen met schulden, juist op het gebied van vaste lasten. b.v. (betalingsachterstanden van
huur, energie, zorg) . Het (relatief) hoge aandeel van ZZP’ers in de beroepsbevolking blijkt een
verontrustend signaal te zijn: juist deze groep (die geen aanspraak maakt of kan maken op een UWVuitkering) leeft vaak op of onder de armoedegrens.
3.5 Jeugd en onderwijs
gebiedcode
STAD
T
T94
TS01
TS02
TS03
gebiednaam
Am sterdam
Zuidoost
Bijlm er
oost (e,g,k)
E-buurt
G-buurt
K-buurt
gem iddelde CITOscore
% gew icht leerlingen PO (2012)
Jeugd en Onderwijs
% VSV bew oners 18-22 jaar
% bew oners dat jongerenoverlast
vaak vindt voorkom en
% m inim ajongeren (2012)
aantal leerlingen PO (2012)
aantal leerlingen VO
534,0
531,0
529,9
.
529,2
22,6
32,4
36,2
39,7
23,3
530,1
39,6
9,4
12,1
13,6
8,1
14,7
14,2
18
18
14
.
9
19
23,2
34,1
33,2
15,6
34,5
34,8
60.156
7.433
2.573
868
540
1.165
36.968
2.945
1.682
1.682
7
De indicator ‘percentage leerling-gewicht’ ligt in vrijwel heel Zuidoost boven het Amsterdamse
gemiddelde, zo ook in Bijlmer Oost. Leerling-gewicht betekent dat op basis van de afkomst van de
ouders van leerlingen ingeschat wordt hoe groot de kans op taalachterstanden is, hoe hoger de
indicator hoe meer (extra) middelen de school krijgt om deze achterstand in te lopen. Bijna 70% van
de inwoners is van niet-westerse afkomst. In een behoorlijk aantal gevallen hebben de ouders een
opleiding niet hoger dan VMBO- kader/basis. Dit is van belang omdat er bewezen verband is tussen
de cito scores van de kinderen en de sociaaleconomische status, de afkomst en het opleidingsniveau
van de ouders.
Sinds 2012 zijn alle scholen een brede school en is het aantal voorschool- plekken flink uitgebreid
waar steeds meer peuters gebruik van maken. Eveneens is er sinds 2012 geen basisschool meer die
als `(zeer) zwak` te boek staat in Zuidoost. De gemiddelde cito- scores zijn met bijna één punt
gestegen en liggen nu op gemiddeld 530,8 (inclusief de LWOO- leerlingen). Steeds meer leerlingen
verlaten de school met een startkwalificatie. In 2013 verliet 14,4% van de leerlingen de school
zonder startkwalificatie, terwijl dat in 2007 nog 19,5% was.
Het vervolgonderwijs sluit niet altijd goed aan op de vraag van de arbeidsmarkt. Het aandeel
jongeren dat voortijdig stopt met de middelbare school (dus zonder het behalen van een
startkwalificatie) is in Bijlmer Oost met 13.6% hoger dan het gemiddelde in Zuidoost (12.1%) en in
Amsterdam (9,4%). De inzet van de overheid op het gebied van (flankerend) onderwijsbeleid,
participatie en (jeugd)zorg is daarom van groot belang. We zien een groeiende maatschappelijke
commitment van bedrijven die de verbinding met Zuidoost en het onderwijs in Zuidoost aangaan
Veel kinderen in Bijlmer Oost groeien op in een kwetsbare situatie. Dit heeft te maken met de
cumulatie van risicofactoren waar een groot deel van deze gezinnen mee te maken heeft. Zo groeit
een groot deel van deze kinderen op in een eenoudergezin. Hierdoor rust de verantwoordelijkheid
van de opvoeding in belangrijke mate op de schouders van één volwassene, vaak de moeder. Dit is
op zich niet problematisch. Vooral de combinatie met het feit dat een groot deel van deze kinderen
ook opgroeit in een minimahuishouden maakt het zorgelijk. Het percentage jongeren dat opgroeit in
minimahuishouden is hoog in Bijlmer Oost (33,2%).
Daarnaast is de jeugdcriminaliteit een belangrijk aandachtspunt in Bijlmer Oost. De afgelopen jaren is
dit afgenomen, maar in 2013 staat Bijlmer Oost nog steeds op nummer 8 van de Amsterdamse Top
10 van buurten met een hoge score op de Jeugdcriminaliteitsindex1. Deze index gaat over verdachten
in de leeftijd van 12 tot 23 jaar. In Bijlmer Oost woont een relatief groot aantal van deze verdachten.
Ook op de Risicofactorenindex2 scoort Bijlmer Oost hoog. Het gebied staat in de top 10 van buurten
(op nummer 2) die hoog scoren op deze index. Zowel de jeugdcriminaliteitsindex als de
Risicofactorenindex zeggen in belangrijke mate iets over het opvoed- en opgroeiklimaat in Bijlmer
Oost en de kans om af te glijden in de criminaliteit.
1
De Jeugdcriminaliteitsindex geeft het aandeel unieke van criminaliteit verdachte 12-24 jarige jongeren per buurt
weer, gebaseerd op de woonplaats van de jongeren.
2
Factoren die deel uitmaken van de Risicofactorenindex zijn: aandeel 12-17 jarigen, 18-24 jarigen, citoscore,
aandeel jongeren in minimahuishouden, eenoudergezinnen, VSV, jeugdzorg, relatief verzuim VO
8
3.6 Leefbaarheid en veiligheid
Leefbaarheid en
Veiligheid
gebiedcode
STAD
T
T94
TS01
TS02
TS03
gebiednaam
Am sterdam
Zuidoost
Bijlm er
oost (e,g,k)
E-buurt
G-buurt
K-buurt
rapportcijfer tevredenheid buurt
7,4
7,1
7,3
.
7,2
verloederings score (0-100)
22
21
21
.
18
7,2
24
rapportcijfer sociale cohesie
rapportcijfer onderhoud
straten/stoepen
rapportcijfer schoonhouden
straten/stoepen
5,7
5,7
5,5
.
5,7
5,4
6,6
6,5
6,6
.
6,6
6,6
6,4
6,4
6,4
.
6,6
6,2
objectieve veiligheids index (2012)
subjectieve veiligheids index (2012)
70
57
68
73
81
100
De positieve score op de objectieve veiligheid die afgelopen bereikt is, is mede bereikt door de inzet
van toezichthouders, KVO trajecten, cameratoezicht en het informeren en steeds meer betrekken
van bewoners bij het veiligheidsbeleid. Daarnaast valt dit gebied binnen het veiligheidsrisicogebied
waardoor preventief fouilleren kan worden ingezet. Omdat overlast nog hoog scoort is het van
belang daar meer inzet op te plegen. Daarnaast baart de toename van het aantal inbraken in het
gebied zorgen waarvoor een plan van aanpak in het leven is geroepen en wordt uitgevoerd. Recente
ontwikkelingen in 2013 ten opzicht van 2012 laten een ander beeld zien. Bijlmer Oost scoorde in
2013 met 74 punten minder goed op objectieve veiligheid dan in het jaar ervoor (68 punten). Dit is
met name het gevolg van een stijging op de deelindex inbraak, een high impact crime. Deze steeg
van 56 naar 86 punten. Het cijfer voor diefstal is daarentegen verbeterd: 54 punten in 2012
tegenover 41 vorig jaar (bron: www.amsterdam.nl/veiligheid).
De subjectieve veiligheid in Bijlmer Oost is in 2013 met 104 punten ten opzichte van het jaar ervoor
(100) met vier punten verslechterd. Dit houdt in dat men zich in dit gebied onveiliger voelt. Dan gaat
het met name om vermijding en onveiligheidbeleving. Wanneer gekeken wordt naar de objectieve
veiligheid scoort EGK, alhoewel het de afgelopen jaren flink gedaald is (2008:112 en 2013:74), hoger
dan gemiddeld voor het stadsdeel en zelfs Amsterdam. Dit wordt mede veroorzaakt door de hoge
score op overlast in dit gebied. Het objectieve cijfer voor geweld laat juist zien dat er sprake was van
een daling met één punt, van 96 naar 95. De indexscore voor schoon/heel is sterk verbeterd, van 78
naar 66 punten (bron: www.amsterdam.nl/veiligheid).
Bewoners van Bijlmer Oost zijn over het algemeen tevreden over hun buurt. (7,3). Minder tevreden
zijn de bewoners over de sociale cohesie in hun buurt. Gelijk op met sociale cohesie gaat de mate
van zelfredzaamheid van bewoners. In de wijken war de sociale cohesie onder het gemiddelde is
blijft het een continu aandachtspunt om bewoners te trainen en te faciliteren om de eigen kracht te
vergroten. In vergelijking met Amsterdam scoort de G buurt beter op verloedering en de K buurt
slechter. Met betrekking tot het rapportcijfer voor het onderhoud en schoonhouden van straten en
stoepen staat Bijlmer Oost op het zelfde niveau als Amsterdam. De goede scores van de straten en
stoepen zijn het resultaat van recente nieuwbouw- en renovatieprojecten en de daaropvolgende
herprofilering van de straten en stoepen.
Bewoners van Bijlmer Oost voelen zich minder veilig dan gemiddeld in Amsterdam en in Zuidoost.
Wanneer gekeken wordt naar de objectieve veiligheid blijkt dat Bijlmer Oost beter scoort dan de rest
van Amsterdam maar niet zo goed als het gemiddelde in Zuidoost.
9
3.7 Zorg, sport en bewegen, gezondheid
Landelijke en stedelijke ontwikkelingen, zoals de bezuinigingen op de zorg, de decentralisaties en het
scheiden van wonen en zorg zijn van invloed zijn op de zorg voor en ondersteuning van kwetsbare
burgers in Zuidoost. Binnen al deze ontwikkelingen is de koers zichtbaar dat steeds meer van burgers
zelf en van hun omgeving wordt verwacht. Het lokaal welzijnsaanbod en informele sociale netwerken
(mantelzorgers, vrijwilligers, vrijwilligersorganisaties en kerken) zullen een belangrijke rol moeten
gaan spelen in het aanbieden van zorg, lichte ondersteuning en dagbesteding.
Om zelfredzaam te zijn en te kunnen participeren is het belangrijk om voldoende inkomen te
hebben, gezond te zijn en sociale netwerken te hebben. In 2010 heeft O+S onderzoek gedaan naar
welke groepen in de stad gevolgen ondervinden van bezuinigingen in het sociaal domein en in welke
mate deze groepen onder- en oververtegenwoordigd zijn in verschillende delen van de stad. Uit dit
onderzoek blijkt dat in Bijlmer Oost de sociale problematiek meer dan gemiddeld aanwezig is.3. Dat
betekent dat (als de situatie in 2014 niet is gewijzigd) de gevolgen van de bezuinigingen en de
decentralisaties grote gevolgen hebben voor Bijlmer Oost.
Het percentage bewoners dat voldoende beweegt volgens de Norm Nederlands Bewegen is 59%.
Stedelijk is dit 67%. Zuidoost heeft het laagste percentage vrijwilligers actief binnen de sport met 7%.
Bij lidmaatschap van sportverenigingen is een stijging te zien in de leeftijdscategorie 6-17 jaar van
38% naar 42% in Zuidoost en van 49% naar 52% in Amsterdam. Bij de leeftijdscategorie 18-74 is in
Zuidoost een sterke stijging te zien van 10% naar 14%. Het Amsterdams gemiddelde is gelijk gebleven
met een percentage van eveneens 14%.
Zuidoost heeft een lage sportparticipatie (58 %, cijfers sportmonitor 2013) in vergelijking met
Amsterdam. De sportparticipatie wordt niet gemeten naar wijk of buurtniveau. Het is aannemelijk
dat er geen al te grote verschillen naar wijken zijn. In Bijlmer Oost zijn alleen openbare sport- en
spellocaties voor sportactiviteiten beschikbaar. In opdracht van het stadsdeel vinden er
sportbuurtwerk activiteiten plaats.
In Bijlmer Oost is de gezondheidsbeleving (goede gezondheid) enigszins lager dan stedelijk (67%,
tegenover 75%). In Bijlmer Oost heeft men last van obesitas (21%, stedelijk 11%) en geven veel
mensen aan dat ze meer dan twee chronische aandoeningen hebben (39%, stedelijk 32%). Het
percentage bewoners dat zegt minder regie op het eigen leven te hebben is met 15% flink hoger dan
de stedelijke 10%. Inwoners van Bijlmer Oost zijn ook meer beperkt in horen, zien en bewegen (25%)
dan de gemiddelde Amsterdammer (17%). (bron: Factsheet Amsterdamse Gezondheidsmonitor
2012). Het percentage van kinderen met overgewicht in Bijlmer Oost (5-19 jaar) is 28.6% (Amsterdam
22%). Bij volwassenen is het percentage 51.7% (Amsterdam 39.7%; gezondheidsmonitor GGD 2012).
3
(zie tabel op pagina 50, uit ‘Integrale analyse heroverwegingen’ Gemeente Amsterdam, Dienst
Onderzoek en Statistiek, 2010)
10
4 Trends, ontwikkelingen en kansen in het gebied
4.1 Bewoners
Ontwikkelen Bewoners participatie/initiatieven
Het continu stimuleren dat bewoners zelf projecten uitvoeren die bijdragen aan het oplossen van
problemen in hun leefomgeving heeft goede resultaten opgeleverd. Door de bewonersinitiatieven
worden ook bewoners betrokken die via andere kanalen minder goed bereikt worden en krijgen en
nemen ook zij een kans om bij te dragen aan de leefkwaliteit in hun wijk. Projecten zoals de
buurtambassadeurs hebben dit in Bijlmer Oost zeer succesvol gefaciliteerd en worden daarom ook
gecontinueerd en uitgerold naar andere wijken met name in Bijlmer Centrum en de buurtcombinatie
in Holendrecht Reigersbos. Zo kunnen bewoners samen gebiedsgericht knelpunten in de wijk samen
met partners aanpakken op het gebied van leefbaarheid (wonen, leven en veiligheid),
zelfredzaamheid (integratie en participatie, jeugd (leren en opgroeien) en wijkeconomie (werk en
inkomen).
4.2 Wonen en woonomgeving
Stedelijke vernieuwing voortzetten
Het voortzetten van de vernieuwing, afmaken woonbuurten en het zorgen voor voldoende draagvlak
is een belangrijke opgave voor Bijlmer Oost. Het leeuwendeel van de nog te bouwen woningen zitten
in de marktsector. d.w.z. koopwoningen of vrije sectorhuurwoningen, de doelgroep zijn mensen
met een middeninkomen Naast nieuwbouw worden er meer zgn. kluswoningen aangeboden in de
bestaande hoogbouwflats. De braakliggende gebieden in Bijlmer Oost (locatie voormalig
winkelcentrum Kraaiennest en omgeving (17.000 m2), Kortvoort en deel van Karspelhof, de gronden
van de vier gesloopte/te slopen garages aan de Karspeldreef) kunnen een risicofactor voor de
leefbaarheid zijn, ze bieden echter tegelijkertijd een kans: voor tijdelijke invullingen van en door
bewoners, scholen en bedrijven.
Ontwikkelen Bijlmerweide als loop en wandelroute
De Bijlmerweide is een aantrekkelijk recreatiegebied voor bewoners en dagtoeristen. Het park
wordt op een ecologische wijze beheerd en heeft daardoor een grote verscheidenheid aan soorten
en habitats. In het kader van de verbreding en ondertunneling van de Gaasperdammerweg wordt
extra waterberging gerealiseerd in de Bijlmerweide en worden meer fiets- en wandelroutes door het
park geleid om via de Provincialeweg en de Loosdrechtdreef de verbinding te maken met de
Gaasperplas en de Gaasperzoom. De speelmogelijkheden in de Bijlmerweide worden vergroot, zodat
m.n. de scholen grenzend aan de Bijlmerweide beter gebruik kunnen maken van het park.
4.3 Bedrijvigheid
Beter benutten driehoek No Limit, CEC Winkelcentrum Ganzenpoort- een impuls voor de creatieve
industrie in Bijlmer Oost
11
Uit een eerder onderzoek (Lagroup Leisure & Arts Consulting) bleek dat Zuidoost als dynamische en
multiculturele buurt beschikt over een buitengewoon creatief vermogen. Dat geldt ook voor Bijlmer
Oost. De aanwezigheid van de combinatie No Limit en Cultureel Educatief Centrum biedt kansen voor
het stimuleren van creatieve industrie en het ontdekken van jonge talenten
Verbinding werkgebied Amstel III en Woongebied Bijlmer - (Zuid)Oost
Op het gebied van werkgelegenheid biedt Amstel III (rond 55.000 arbeidsplaatsen) mogelijkheden
om meer banen te creëren voor de bewoners mits de juiste interventies worden genomen. Het
bestaande woongebied van Zuidoost kan profiteren van Amstel III als een belangrijke bron van
werkgelegenheid/werkervaring. Om ‘job matching’ te stimuleren is het wenselijk dat onderzocht
wordt in hoeverre en op welke gebied Amstel III en Bijlmer Oost/Zuidoost) wederzijds van elkaar
kunnen profiteren, en welke inspanningen nodig zijn om dit te stimuleren. Het in kaart brengen van
en communiceren naar Amstel III van de huidige bedrijvigheid in de woonbuurten is daarvan een
onderdeel.
Decentralisatie zorg en extra-muralisatie gevolgen
Bijlmer Oost heeft 4 grote woon-zorgvoorzieningen voor senioren; Gooioord (woonvoorziening
zonder zorg), de Garstkamp, Koornhorst en Henriette Roland Holst (totaal 1.388 wooneenheden).
Ook wonen relatief veel senioren in de oorspronkelijke laagbouwwijken van Bijlmer Oost, dit zijn de
wijken Kelbergen, Kanterhof en Geerdinkshof. Sommige van deze complexen kampen met leegstand.
Er wordt op dit moment een discussie gevoerd of er complexen afgestoten moeten worden of dat er
een andere invulling moet komen voor deze complexen. Discussie over sluiting of een andere
invulling van de complexen kan leiden tot een vermindering van de noodzakelijke dienstverlening
aan bewoners met een beperking en aan ouderen. Zeker nu ook ouderen steeds langer zelfstandig
(moeten) blijven wonen. Hier ligt een concrete opgave.
Sport en gezondheid
Steeds meer wordt onderkend dat het hebben van een gezonde leefstijl, waaronder sporten en
bewegen, een positieve bijdrage levert aan de gezondheidsbevordering. Het hebben van overgewicht
is een belangrijke factor bij het hebben van gezondheidsklachten. Het terugdringen en voorkomen
van overgewicht vereist een gecombineerde aanpak op het gebied van voeding en bewegen
(gecombineerde leefstijlinterventie, GLI). Bijlmer Oost heeft daarom een intensievere buurtgerichte
aanpak op dit probleemgebied nodig, waarbij de samenwerking tussen organisaties die zich richten
op gezondheid en sportorganisaties essentieel is. . De braakliggende terreinen kunnen bijvoorbeeld
worden gebruiken voor de aanleg van tijdelijk sportvoorzieningen.
Ontwikkelingen Sociaal Domein (3 D)
Het sociale domein verandert fundamenteel: de decentralisatie van taken en budgetten van het Rijk
naar de Gemeente op het gebied van Jeugdzorg, de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ)
en door de invoering van de Participatiewet. De decentralisaties moeten een betere inzet van
mensen en middelen mogelijk maken: enerzijds de Amsterdammers meer eigen
12
verantwoordelijkheid laten nemen en anderzijds met minder geld goede hulp bieden. Bij de
decentralisaties gaat het om twee veranderstappen: het veranderen van het stelsel en structuur:
nieuwe regels, wetten, financiële verhoudingen en een nieuwe manier van werken: een nieuw lokaal
samenspel, nieuwe cultuur en nieuwe verhoudingen. Zodra er meer duidelijk over de aanpak en de
relatie met andere beleidsvelden worden de pilot opgenomen in de gebiedsgerichte aanpak en
uitgerold naar andere buurten.
13
Bijlage: Indicatoren uitgesplitst in de door het stadsdeel gehanteerde indeling binnen de 27
wijken)
1. Bewoners
Bewoners
2.
gebiedcode
STAD
T
T94
TS01
TS02
TS03
gebiednaam
Am sterdam
Zuidoost
Bijlm er
oost (e,g,k)
E-buurt
G-buurt
K-buurt
aantal inw oners
799.442
83.743
26.267
1.569
10.804
13.894
aantal huishoudens
431.370
42.509
13.256
596
5.816
6.844
% 0-17 jaar
18,2
22,0
22,8
29,4
19,0
25,1
% 4-12 jaar
8,8
10,9
11,1
15,3
8,7
12,4
% 65+
11,6
9,9
10,3
0,7
12,3
9,8
% niet-w esterse A'dam m ers
34,9
64,0
69,9
69,7
66,1
72,9
% eenoudergezinnen
% nieuw e stedelingen
9,1
17,6
17,7
14,1
15,9
19,5
29,0
10,8
9,5
18,7
10,6
7,6
Wonen
gebiedcode
STAD
T
T94
TS01
TS02
TS03
gebiednaam
Am sterdam
Zuidoost
Bijlm er
oost (e,g,k)
E-buurt
G-buurt
K-buurt
aantal w oningen
% sociale huur
Wonen
36.662
11.664
456
5.218
46,1
61,6
58,6
42,3
50,9
66,5
156.837
€ 224.315
€
157.028
€ 151.547
€
€
1.842
gem iddelde WOZ-w aarde
€
243.970
gem iddelde WOZ- w aarde / m 2
€
3.142
% grote w oningen (>80m 2)
% goedkope huur (< EUR 425)
3
397.022
€ 152.684 €
€
1.911 €
1.826
34,2
46,7
56,3
28
18
.
1.852
93,6
58,7
5.990
€
1.810
51,2
Bedrijvigheid
gebiedcode
STAD
T
T94
TS01
TS02
TS03
gebiednaam
Am sterdam
Zuidoost
Bijlm er
oost (e,g,k)
E-buurt
G-buurt
K-buurt
totaal aantal vestigingen
totaal aantal w erkzam e personen
Bedrijvigheid
95.832
5.458
1.387
113
649
625
482.714
62.557
3.579
444
1.678
1.457
49.295
2.550
785
42
374
369
% ZZP'ers
51,4
46,7
56,6
37,2
57,6
59,0
aantal w erkzam e personen/ 1000 inw .
aantal w erkzam e personen/ 1000 inw .
604
747
136
283
155
105
604
747
136
283
155
105
aantal ZZP'ers
4. Werk en inkomen
Werk en Inkomen
gebiedcode
STAD
T
T94
TS01
TS02
TS03
gebiednaam
Am sterdam
Zuidoost
Bijlm er
oost (e,g,k)
E-buurt
G-buurt
K-buurt
gem iddeld besteedbaar
huishoudinkom en (euro's, 2010)
€
€
% m inim a huishoudens (2012)
% 15-65 jarigen m et WWB/WIJ
30.700
26.200 €
25.400
16,7
22,8
23,9
10,7
22,7
26,3
6,2
9,6
10,6
4,8
10,9
11,1
5. Jeugd en onderwijs
14
gebiedcode
STAD
T
T94
TS01
TS02
TS03
gebiednaam
Am sterdam
Zuidoost
Bijlm er
oost (e,g,k)
E-buurt
G-buurt
K-buurt
gem iddelde CITOscore
% gew icht leerlingen PO (2012)
Jeugd en Onderwijs
534,0
531,0
529,9
.
529,2
22,6
32,4
36,2
39,7
23,3
39,6
9,4
12,1
13,6
8,1
14,7
14,2
18
18
14
.
9
19
% VSV bew oners 18-22 jaar
% bew oners dat jongerenoverlast
vaak vindt voorkom en
% m inim ajongeren (2012)
aantal leerlingen PO (2012)
aantal leerlingen VO
530,1
23,2
34,1
33,2
15,6
34,5
34,8
60.156
7.433
2.573
868
540
1.165
36.968
2.945
1.682
1.682
6. Leefbaarheid en veiligheid
Leefbaarheid en
Veiligheid
gebiedcode
STAD
T
T94
TS01
TS02
TS03
gebiednaam
Am sterdam
Zuidoost
Bijlm er
oost (e,g,k)
E-buurt
G-buurt
K-buurt
rapportcijfer tevredenheid buurt
7,4
7,1
7,3
.
7,2
verloederings score (0-100)
22
21
21
.
18
7,2
24
rapportcijfer sociale cohesie
rapportcijfer onderhoud
straten/stoepen
rapportcijfer schoonhouden
straten/stoepen
5,7
5,7
5,5
.
5,7
5,4
6,6
6,5
6,6
.
6,6
6,6
6,4
6,4
6,4
.
6,6
6,2
objectieve veiligheids index (2012)
subjectieve veiligheids index (2012)
70
57
68
73
81
100
15

Download Report