Download PDF (810KB)

Het verpleeghuis van de toekomst is (een) thuis
Joost van Hoof • Eveline J.M. Wouters
(Redactie)
Het verpleeghuis van de
toekomst is (een) thuis
Houten 2014
ISBN 978-90-368-0692-3
© 2014 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media BV
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën of opnamen, hetzij op enige andere manier, zonder voorafgaande
schriftelijke toestemming van de uitgever.
Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet
j° het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij het Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471
en artikel 17 Auteurswet, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de
Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit
deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet) dient men
zich tot de uitgever te wenden.
Samensteller(s) en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een betrouwbare uitgave te verzorgen.
Niettemin kunnen zij geen aansprakelijkheid aanvaarden voor drukfouten en andere onjuistheden die
eventueel in deze uitgave voorkomen.
Automatische opmaak: Crest Premedia Solutions (P) Ltd., India
Bohn Stafleu van Loghum
Het Spoor 2
Postbus 246
3990 GA Houten
www.bsl.nl
Voorwoord
Precies 30 jaar geleden stapte ik als leerling verpleegkundige voor het eerst een
zorgomgeving binnen. Grote, kale, hoge ‘verblijfsruimten’ met slechts kantinetafels
en stoelen en slaapzalen met gordijntjes tussen de bedden. Mensen met dementie
op zoek naar comfort, veiligheid, structuur en herkenbaarheid. En naar aandacht en
begrip van de omgeving. Eén man in het bijzonder raakte mij als 20-jarige. Zittend
op een van de stoelen in die immense ruimte, letterlijk schreeuwend om aandacht,
terwijl er om hem heen druk gezorgd werd. Wat hij vooral wilde weten is wanneer
de trein ging stoppen en wie hem zou helpen uit te stappen.
Mijn passie voor dementie ging vanaf die tijd hand in hand met een groot verlangen. Namelijk naar een omgeving waarin mensen – getroffen door deze aandoening – zo veel mogelijk tot hun recht komen. Kennis over dementie en wat het
veroorzaakt in een mensenleven is dan natuurlijk een vereiste. Maar vooral ook het
besef dat de sleutel tot kwaliteit van leven voor deze mensen ligt bij het aanpassen
van het eigen gedrag en de fysieke leefomgeving.
De afgelopen jaren is er al veel bereikt op dit gebied. Toch blijven vaak nog veel
kansen onbenut. In de zorg wordt gezorgd. Managers managen, bouwers bouwen,
en de technologie ontwikkelt zich. In mijn gemeente verdubbelt het aantal mensen
met dementie zich de komende jaren, en mijn passie en verlangen groeit! Het besef
dat samenwerken en bundelen van krachten loont, groeit gelukkig ook.
Ik ben groot voorstander van dingen die werken. Dat klinkt wat simplistisch,
maar de praktijk is namelijk vaak weerbarstiger. Als wethouder die zich gecommitteerd heeft aan de beweging naar het bevorderen van een dementievriendelijke
gemeente heb ik veel aan ervaringen, kennis en expertise die gedeeld worden met
anderen. De mooiste en beste resultaten worden bereikt door te luisteren naar de
praktijk van alle dag. Alles wat ontwikkeld wordt met slechts het gevoel van de
bureaustoel, is gedoemd te mislukken. Of dat nu over gemeentelijk beleid gaat, de
bouw van een huis of technische snufjes waar niemand op zit te wachten. Ik heb
ervaren dat er zó veel mogelijk is, als je bereid bent te leren van de praktijk, in staat
bent dát te koppelen aan techniek en ruimte geeft aan creativiteit. Aan de behoeften
van mensen met dementie of andere ernstige beperkingen en hun mantelzorgers
wordt pas écht gehoor gegeven als de krachten gebundeld worden.
V
VI
Voorwoord
En dat kan! Voor u ligt namelijk een boek waarin de voorbeelden staan van innovatieve oplossingen die door samenwerking tot stand zijn gekomen. Onderwijs, onderzoek, zorg en technologie ontmoeten elkaar en dragen dit keer niet individueel,
maar in gezamenlijkheid bij aan de kwaliteit van leven met mensen die zo lang
mogelijk comfortabel en veilig willen wonen. Ook als zij, door fysieke of mentale
oorzaken, niet meer thuis kunnen wonen. Joost van Hoof en Eveline Wouters, de
initiatiefnemers van dit boek, zetten zich steeds weer in om alle opgedane kennis op
diverse manieren te delen met de praktijk en het onderwijs. Iedereen die in dit boek
ervaringen deelt, ben ik dankbaar, omdat zij verder hebben gekeken dan hun eigen
vakgebied en hun ervaringen delen met anderen. Wat nog veel belangrijker is, het
zijn voorbeelden die werken en daar gaat het uiteindelijk om!
J. Veldhuizen
Wethouder Zorg & Welzijn,
Jeugd, Sociale Zaken,
Cultuur, Milieu
Gemeente Bladel
Inhoud
Hoofdstuk 1 Inleiding �� 1
J. van Hoof en E.J.M. Wouters
Deel I De ruimte
Hoofdstuk 2 Een gastvrije entree �� 5
P.J.E.M. Verkuijlen
Hoofdstuk 3 Het thuisgevoel in een verpleeghuis �� 9
C.J.M.L. van Dijck-Heinen, B.M. Janssen en J. van Hoof
Hoofdstuk 4 Belevingsgericht design in de ouderenzorg �� 13
M.A.C. van Ansem, S.N. Dap en C.N.P.E. Stevens
Hoofdstuk 5 Levensloopbestendige appartementen �� 19
H. Wijnberger
Hoofdstuk 6 Innovaties in kleinschalig wonen �� 23
H. Verbeek
Hoofdstuk 7 De meerwaarde van persoonsgerichte zorg �� 27
A.-M. Pot en B.M. Willemse
Hoofdstuk 8 Opgewekte kunstverhalen �� 31
S. Oppikofer, K. Wilkening en S. Angst Fuchs
Hoofdstuk 9 Kleur aan het leven �� 35
J.B. Vries
Hoofdstuk 10 Inrichten met zorg �� 39
M.C. Elsing
VII
VIII
Inhoud
Hoofdstuk 11 Vloeren zoals thuis �� 43
M.G.M. Lambrecht
Hoofdstuk 12 Blijvende en passende huisvesting voor de zorg �� 47
D. Bol
Hoofdstuk 13 Leven in Boswijk �� 49
A. Eijkelenboom
Hoofdstuk 14 Natuur en groenomgeving �� 53
E.L.M. Zwerts-Verhelst
Deel II Het raderwerk
Hoofdstuk 15 Techniek dient de mens? �� 59
M.G. Ruyg
Hoofdstuk 16 Akoestische monitoring in de nachtzorg �� 61
M. Walhain
Hoofdstuk 17 Leefstijlmonitoring met sensortechnologie �� 65
E. Hamers
Hoofdstuk 18 Actiwatches en gezondheidsmonitoring �� 69
G. Hament en N. Nijhof
Hoofdstuk 19 Toegangscontrole en oplossingen voor
de sleutelproblematiek �� 71
J. van der Leeuw
Hoofdstuk 20 Ethische aspecten bij het gebruik van
toezichthoudende domotica �� 73
C.M.P.M. Hertogh en E.J.M. Wouters
Hoofdstuk 21 Zorgrobotica �� 75
G.J. Gelderblom
Hoofdstuk 22 Gezonde verlichting en ouder worden �� 79
A.M.C. Schoutens
Hoofdstuk 23 Plafondgemonteerde tilsystemen �� 83
R. Vennik
Inhoud
IX
Hoofdstuk 24 Van ledikant naar zorginstrument �� 87
J. Aarts
Hoofdstuk 25 Ontwerp met lucht �� 91
G. Verheijen
Hoofdstuk 26 Thermisch comfort voor ouderen �� 95
L. Schellen en W.D. van Marken Lichtenbelt
Hoofdstuk 27 Geluid en akoestiek �� 99
J. Reinten
Hoofdstuk 28 Legionella �� 103
N. van Mierlo
Hoofdstuk 29 Stilstaan bij drinkwater �� 107
H. Donker
Hoofdstuk 30 Sanitaire voorzieningen �� 111
A.P. Veening
Hoofdstuk 31 Badkamer op maat van de bewoner �� 115
K. Sneyers
Deel III De dagelijkse rituelen
Hoofdstuk 32 Kennis over ondervoeding in het verpleeghuis �� 121
M.E. Nieboer en I. van der Wallen
Hoofdstuk 33 Smaakgestuurd koken: Lekker is de trekker �� 125
E.B.M. Arendsen en J.F.M. van de Nieuwenhof
Hoofdstuk 34 Interculturalisatie in de (verpleeghuis)zorg �� 129
N. Sabir
Hoofdstuk 35 Samenwerking van informele en formele zorg �� 133
S. Vermeulen
Hoofdstuk 36 Innovatief verpleeghuis de Mins �� 135
H.J.M. Heykens
Hoofdstuk 37 De beleving van de ruimte vanuit bed �� 139
M. Annemans en A. Heylighen
X
Inhoud
Hoofdstuk 38 Bewegen in het verpleeghuis �� 141
S. Moresi en S. Vos
Hoofdstuk 39 Een visie op schoonmaak �� 145
E.H.W.J. Vos
Hoofdstuk 40 Zelfstandig wassen, koken en afwassen �� 149
R. Verspui
Hoofdstuk 41 Dementie-app brengt gesprek op gang �� 151
R. Pompei
Hoofdstuk 42 De Alzheimer Assistent �� 155
H.N.A. Post
Hoofdstuk 43 Muziektherapie in verpleeghuizen �� 159
I. Kruijssen
De Auteurs
J. Aarts Wissner-bosserhoff Nederland BV, Amstelwijckweg 2, 3316
BB Dordrecht
S. Angst Fuchs Universität Zürich, Zentrum für Gerontologie, Sumatrastrasse
30, CH-8006 Zürich, Zwitserland
M. Annemans KU Leuven, Departement Architectuur, Research[x]Design,
Kasteelpark, Arenberg 1/2431, 3001 Leuven, België
osar, Jan Van Rijswijcklaan 162/10, 2020 Antwerpen, België
M.A.C. van Ansem DutchConcept, Lage Dijk 6, 5705 BZ Helmond
E.B.M. Arendsen BrabantZorg, Raadhuislaan 13, 5341 GL Oss
D. Bol De Meeuw Bouwsystemen, Industrieweg 8, 5688 DP Oirschot
S.N. Dap Heal interior design, NS plein 65, 5014 DC Tilburg
C.J.M.L. Dijck-Heinen Fontys Hogescholen, Dominee Theodor Fliednerstraat
2, 5631 BN Eindhoven
H. Donker Gebr. Kemper GmbH + Co KG, Oudenhof 2F-K7, 4191 NW
Geldermalsen
A. Eijkelenboom EGM architecten BV, Wilgenbos 20, 3311 JX Dordrecht
M.C. Elsing Gispen, Parallelweg West 23, 4104 AZ Culemborg
G.J. Gelderblom Zuyd Hogeschool, Lectoraat Technologie in de Zorg, Henri
Dunantstraat 2, 6419 PB Heerlen
G. Hament Van Dorp Zorg en Welzijn, Koraalrood 161, 2718 SB
Zoetermeer
E. Hamers Actiaal, Zilvervlek 27, 4814 VB Breda
H.J.M. Heykens Envida, Abtstraat 2A, 6211 LS Maastricht
XI
XII
De Auteurs
C.M.P.M. Hertogh VU medisch centrum, De Boelelaan 1117, 1081 HZ
Amsterdam
A. Heylighen KU Leuven, Departement Architectuur, Research[x]Design,
Kasteelpark, Arenberg 1/2431, 3001 Leuven, België
J. van Hoof Fontys Hogescholen, Dominee Theodor Fliednerstraat 2, 5631 BN
Eindhoven
B.M. Janssen Fontys Hogescholen, Dominee Theodor Fliednerstraat 2, 5631
BN Eindhoven
I. Kruijssen Stichting Cordaan, Soestdijkstraat 4, 1107 HG Amsterdam
M.G.M. Lambrecht Forbo Flooring BV, Industrieweg 12, 1566 JP Assendelft
J. van der Leeuw Vilans, Kenniscentrum voor de Langdurende Zorg,
Catharijnesingel 47, 3511 GC Utrecht
W.D. van Marken Lichtenbelt Universiteit Maastricht, Faculteit Humane
Biologie, Universiteitssingel 50, 6229 ER Maastricht
N. van Mierlo Blygold Nederland BV, Edisonlaan 20a, 6003 DB Weert
S. Moresi Fontys Hogescholen, Theo Koomenlaan 3, 5644 HZ Eindhoven
M.E. Nieboer Fontys Hogescholen, Dominee Theodor Fliednerstraat 2, 5631
BN Eindhoven
J.F.M. van de Nieuwenhof BrabantZorg, Raadhuislaan 13, 5341 GL
Oss
N. Nijhof Philips Innovation Services, High Tech Campus 7, 5656 AE
Eindhoven
S. Oppikofer Universität Zürich, Zentrum für Gerontologie, Sumatrastrasse 30,
CH-8006 Zürich, Zwitserland
R. Pompei Braziliëdreef 81, 3563 CL Utrecht
H.N.A. Post Alzheimer Nederland, Stationsplein 121, 3818 LE
Amersfoort
A.-M. Pot Trimbos-instituut, Da Costakade 45, 3521 VS Utrecht
J. Reinten Saint-Gobain Ecophon, Parallelweg 17, 4878 AH Etten-Leur
M.G. Ruyg Mul BV, ontwerpers & adviseurs, Zwolleweg 10, 2803 PS
Gouda
N. Sabir Savant Zorg, Steenovenweg 4, 5708 HN Helmond
L. Schellen Universiteit Maastricht, Faculteit Humane Biologie,
Universiteitssingel 50, 6229 ER Maastricht
De Auteurs
XIII
Avans Hogeschool Academie voor Bouw en Infra Professor, Cobbenhagenlaan 13,
5037 DA Tilburg
A.M.C. Schoutens FluxPlus BV, Zouavenlaan 33, 5037 MT Tilburg
K. Sneyers Alcomel NV, Essenschotstraat, 93980 Tessenderlo, België
C.N.P.E. Stevens Weergaaf, Kronenburgwerf 22a, 4812 XR Breda
A.P. Veening Sanitair Consultancy Nederland, van Abcoudehof 73, 3911 BM
Rhenen
R. Vennik Domicare BV, Zweedsestraat 8A 13, 7418 BG Deventer
H. Verbeek Department of Health Services Research, CAPHRI School for
Public Health and Primary Care, Universiteit Maastricht, Duboisdomein 30, 6229
GT Maastricht
G. Verheijen CIAT Nederland BV, Annie M.G. Schmidtweg 229, 1321 NA
Almere
P.J.E.M. Verkuijlen BrabantZorg, Udensedreef 5, 5374 RL Schaijk
S. Vermeulen Simac Healthcare/ShareCare, De Run 1101, 5503 LB Veldhoven
R. Verspui Miele Professional, De Limiet 2, 4131 NR Vianen
E.H.W.J. Vos CSU, Veghelsedijk 2, 5406 TE Uden
S. Vos Fontys Hogescholen, Theo Koomenlaan 3, 5644 HZ Eindhoven
J.B. Vries AkzoNobel Decorative Coatings BV, Rijksstraatweg 31, 2171 AJ
Sassenheim
M. Walhain CLB, Ramgatseweg 17, 4941 VN Raamsdonksveer
I. Wallen Fontys Hogescholen, Dominee Theodor Fliednerstraat 2, 5631 BN
Eindhoven
H. Wijnberger Verkerk Service Systemen, Molenvliet 1b, 3335 LH Zwijndrecht
K Wilkening Universität Zürich, Zentrum für Gerontologie, Sumatrastrasse 30,
CH-8006 Zürich, Zwitserland
B.M. Willemse Trimbos-instituut, Da Costakade 45, 3521 VS Utrecht
E.J.M. Wouters Fontys Hogescholen, Dominee Theodor Fliednerstraat 2, 5631
BN Eindhoven
E.L.M. Zwerts-Verhelst Fontys Hogescholen, Rachelsmolen 1, 5612 AS
Eindhoven

Download Report