Volkskrant - SNP Natuurreizen

50
reportage
Vissersboten op het schiereiland Jaffna in het noorden van Sri Lanka.
Volkskrant Magazine
26 april 2014
51
Na en kwart eeuw burgeroorlog is het op
sri lanka nog geen koek en ei tussen
tamils en singalezen, maar toerisme
helpt bij de nationale verzoening.
tekst Iñ a k I O ñ Or be Ge nO v esI
Jaﬀne
Anuradhapura
Sigiriya
Colombo
Trincomalee
Polonnaruwa
SRI LANKA
foto bas naus
tamiltoerisme
PLOTS SLAAT DE TWIJFEL TOE : was het
wel zo’n goed idee naar het noorden te
gaan? Natuurlijk, we staan op de
Elephant Pass, de smalle zandbank die
het noordelijke schiereiland Jaﬀna
verbindt met de rest van Sri Lanka.
We genieten van de weidse lagune, de
palmyra palmbomen met hun grote
bladeren en de garnalenvissers in hun
bootjes. Vijf jaar geleden waren we
hier ons leven niet zeker geweest.
Het is weer een geweldige plek. Zo
eentje die we direct zouden moeten
noteren in ons aantekenboekje. Weer
een kleine bevestiging dat het noorden van Sri Lanka na ruim een kwart
eeuw bloedige burgeroorlog tussen de
grootste bevolkingsgroep, de Singale-
zen en de Tamil-minderheid, al toe is
aan reizigers. Dat de regiospecialist
Azië van SNP Natuurreizen en ik er
goed aan hebben gedaan in een busje
‘de parel van de oceaan’ te verkennen.
Maar ineens staan we naast onze huilende Sri Lankaanse chauﬀeur. Wat
Jayatilaka Agaregedara ook probeert,
de stoere oud-militair lijkt gebroken.
Uit luidsprekers klinkt triomfantelijke
militaire marsmuziek. Twee soldaten
houden een erewacht bij een imposant
herdenkingsmonument voor een korporaal genaamd Gamini Kularatne.
Het blijkt de te jong gestorven kameraad van onze treurende chauﬀeur. En
ook nog eens een nationale held.
Even verderop staat onze gids Daniel
Saldiman Nadarajan. Bij hem is geen
enkel verdriet te bespeuren. Eerder
gelatenheid. Hier streden dus rebellen
van de Tamil Tijgers voor een onafhankelijke staat in het noordoosten.
De Sri Lankaanse regeringstroepen
deden op hun beurt weer alles eraan
om die separatistische aspiraties keihard de kop in te drukken. Op een
‘held-haige avond’ in juli 1991
maakte de 25-jarige Kularatne een
een
singalees
en een
tamil
vormen
een ongemakkelijk
duo in ons
busje
door de Tamil Tijgers tot tank omgebouwde bull-dozer in zijn eentje onschadelijk. En wist zo het leven te redden van honderden van zijn strijdmakkers.
Daniel zegt het nooit hardop, maar al
dagen merken we aan zijn lichaamstaal dat hij weinig op hee met de vele
gedenktekens voor de Sri Lankaanse
regeringstroepen. Chauﬀeur Jayatilaka
zie je weer stiekem glunderen bij de
alom aanwezige triomfplakkaten voor
president Mahinda Rajapaksa, die
zich graag aﬃcheert als de ‘held van
de overwinning op de Tamil Tijgers’.
Chauﬀeur Jayatilaka en gids Daniel,
een 43-jarige Singalees en een 53-jarige Tamil, vormen een ongemakkelijk
reportage
52
Linksboven: filmposters bij Jaffna Market. Boven: Bus op Jaffna.
Links: Het Hollands Kanaal, Negombo.
Praktisch
vliegen naar sri
Lanka kan met
Turkish airlines
(via Istanbul), emirates (via Dubai),
etihad (via abu
Dhabi) en Malaysia
airlines (via kuala
Lumpur). voor
vertrek is een elektronische toestemming voor
een bezoek aan sri
Lanka verplicht.
Deze electronic
Travel authorization (eTa) kun je
online aanvragen
eta.gov.lk.
ook tijdens de burgeroorlog backpackers en religieuze pelgrims ongestoord naartoe bleven gaan. Maar ja,
het echte avontuur lonkt nu in het
noorden (en het oosten). Waar je
vroeger rekening moest houden met
een tergend lange reis vol gevaren en
militaire blokkades, kun je nu volkomen veilig en zonder problemen en
over gloednieuwe wegen naar een gebied waar nog nauwelijks toeristen
komen. In de wetenschap dat ook
Lonely Planet en Condé Nast Traveller
Sri Lanka enthousiast al uitriepen tot
‘best destination’ en ‘one to watch’.
Bovendien hee de Sri Lankaanse
regering een zeer ambitieus plan
gelanceerd om het aantal toeristen dat
het eiland in de Indische Oceaan bezoekt voor 2016 te verdubbelen. Dus
worden in rap tempo nieuwe Sri Lankaanse toeristencentra aangewezen.
Luxehotels, golfresorts, surfspots en
ayurveda spa’s worden uit de grond gestampt. Al waarschuwen mensenrechtenbewegingen als de Sri Lanka Campaign for Peace & Justice en de International Crisis Group voor allerlei
misstanden. Tamils zouden bij ontei-
geningen van stukken land niet altijd
worden gecompenseerd. Het Sri Lankaanse leger zou worden voorgetrokken bij bouwaanvragen voor hotels en
de toewijzing van de mooiste resortplekken. De Sri Lankaanse marine en
de luchtmacht zouden vrijwel een monopolie bezitten op helikoptertours en
excursies om te walvisspotten.
We merken het in Jaﬀna, de grootste
stad van de Tamil-gebieden in het
noorden, en waar volgens sommigen
ooit een van de Drie Wijzen uit het
Oosten vertrok met cadeaus voor de
pasgeboren Jezus in Bethlehem. Hartelijk worden we aangesproken op de
grote Jaﬀna Market. Maar als we vragen naar de beschuldigingen van de
mensenrechtenorganisaties of de
slepende ruzie tussen de Verenigde
Naties en de Sri Lankaanse regering
over het uitblijven van een onderzoek
naar mogelijke oorlogsmisdaden tijdens de burgeroorlog, valt het stil.
‘Het is een lastige kwestie’, erkent
chef-kok Pradeep in het Jaﬀna Heritage Hotel. ‘De burgeroorlog is voorbij, maar er zijn nog zo veel onbeantwoorde vragen over wat destijds is
foto’ s bas naus / IñakI oñorbe Genov esI
duo in ons busje. Eigenlijk weten ze
niet goed of ze hun gasten of elkaar in
de gaten moeten houden. De jarenlange burgeroorlog is dan wel sinds
19 mei 2009 oﬃcieel voorbij, onderling vertrouwen is er nog steeds niet
op dit eiland dat ongeveer even groot
is als Nederland en België samen.
Eigenlijk is dat altijd zo geweest in Sri
Lanka, waar volgens allerlei legendes
Adam en Eva naartoe trokken na hun
verdrijving uit het paradijs. Eerst tijdens de bijna 450 jaar dat het eiland
achtereenvolgens werd gekoloniseerd
door de Portugezen, de Nederlanders
en de Britten. Later, vanaf 4 februari
1948, als Sri Lanka (toen nog Ceylon)
zijn felbegeerde onaankelijkheid
hee gekregen. De boeddhistische
Singalezen en de Tamils, die voornamelijk hindoes zijn, ruziën over politieke invloed en economische rechten.
Gelukkig hoef je op de meeste plekken in Sri Lanka hier niet bij stil te
staan. Zo bewonderen we in koningsstad Anuradhapura, de oudste stad
van Sri Lanka, de mystieke Sri Maha
Bodi-boom. Een afstammeling van de
oorspronkelijk boom in India waaronder Boeddha 2.500 jaar geleden tot
verlichting kwam. We ﬁetsen ongestoord door de ruïnestad Polonnaruwa met zijn Quadrangle, een spectaculaire vierhoekige tempelterras en
de Gal Potha, een van ’s werelds
grootste stenen boeken. En we leren
er en passant geen selﬁe te maken met
Boeddha, omdat je niet met je rug
naar de verlichte leraar mag staan.
Ook tijdens de beklimming van de beroemde Leeuwenrots van Sigiriya, die
200 meter boven de jungle uitrijst,
hoeven we ons niet druk te maken
over het bloedige verleden van Sri
Lanka. Onze aandacht wordt opgeslokt door de burcht die koning
Kasyapa er ruim 1.500 jaar geleden
liet neerzetten. En anders wel door de
sensuele fresco’s van hemelse vrouwen, vermoedelijk de concubines van
de koning. Ja, zelfs relaxt lurkend aan
een ﬂesje EGB gemberbier in de badplaats Negombo, waar het zontoerisme in Sri Lanka in de jaren zestig begon, heb je het drukker met je
ontmoetingen met oude hippies en
volgelingen van Indiase swami’s.
Het zijn plekken in Sri Lanka waar
Volkskrant Magazine
53
Olifanten in Yala
National Park.
Leeuwenrots, Sigiriya.
gebeurd. Tienduizenden gevluchte Tamils zijn nog altijd ontheemd. Degenen die hun oude leven weer hebben
opgepakt, hebben het gevoel dat alle
Singalezen een hekel aan ze hebben.’
Vooral dit laatste inspireerde Pradeep,
een 42-jarige Singalees, om zijn goed
betaalde baan in Saoedi-Arabië op te
zeggen en vorig jaar naar Jaﬀna te
komen: ‘Ik wil laten zien dat er ook
Singalezen zijn die de Tamils willen
helpen. Dat we ook in harmonie willen samenleven en aan een gezamenlijk toekomst kunnen bouwen. Na-
tuurlijk is niemand blij met de uitkomst van het conﬂict. Maar het is
ook in Jaﬀna nu blijvend vrede. Bewoners kunnen weer rustig slapen, zonder angst of het geluid van geweerschoten en explosies.’
In Mullaitivu, waar vlakbij de ﬁnale
slag tussen de regeringstroepen en de
Tamil Tijgers werd geleverd, worden
we diep getroﬀen door het recente
oorlogsverleden. Overal zie je karkassen van kapotgeschoten en uitgebrande huizen. Stille getuigen van de
laatste maanden van de strijd waarin
tot wel 40 duizend Tamils werden gedood. Een periode waarin volgens een
VN-rapport de regeringstroepen bewust burgers en ziekenhuizen hebben
bestookt, de toevoer van voedsel en
medicijnen hebben geblokkeerd en het
aantal burgerslachtoﬀers moedwillig te
laag zou hebben geschat. De Tamil Tijgers zouden op hun beurt burgers als
menselijk schild hebben gebruikt en
kindsoldaten hebben gerekruteerd.
Opnieuw worden we overvallen door
twijfel. Is het eigenlijk wel ethisch in dit
gebied vakantie te vieren? Deze vraag
wordt prangend in Trincomalee, een
paar jaar geleden nog de tweede stad
van de Tamil Tijgers en ook een plek
waar nu hevig door het Sri Lankaanse
leger zou worden geïnvesteerd. Hier
vind je Marble Bay, misschien wel het
mooiste stukje strand van Sri Lanka.
Of Pigeon Island, dat dankzij de koraal- en vissoorten een van de beste
duiklocaties is. Het stikt er van de
luxueuze strandhotels en resorts.
Terug in Colombo, de grootste stad
van Sri Lanka, vertellen we over onze
jeepsafari in Willpattu. Een van de
grootste nationale parken van het eiland en tot voor kort gesloten vanwege de vele landmijnen die er nog
lagen uit de burgeroorlog. Vrijwel alleen hebben we er kunnen genieten
van onze ontmoeting met wilde olifanten. En overnachten in een ‘Big
Game Camp’, een mobiel kamp met
ingerichte safaritenten.
Maar ook onze tocht op een overvol
veerbootje richting het eilandje Neduntivu, door de Nederlanders ooit
Del gedoopt, hee indruk gemaakt.
Een uurtje varen en we vergapen ons
ongestoord aan een oude Hollandse
vuurtoren, kuddes wilde pony’s en de
voetafdruk van een mythische reus.
Alsof de tijd er hee stilgestaan en er
nooit een burgeroorlog is geweest.
Annuruddha Bandara, baas van een
onaankelijke en ecologische reisorganisatie, hoort het in Colombo
glimlachend aan. ‘Er zijn veel dingen
gebeurd in Sri Lanka. Er is veel propaganda verspreid. Maar je merkt dat de
meeste Singalezen en Tamils verder
willen. Toerisme kan, vooral in het
noorden, helpen. Bij de wederopbouw
en ook het helen van de oude wonden.
Daarom zijn we blij dat jullie er zijn.’

Download Report