Amelandroute 40 km ca. 3 uur De noordrand van Ameland wordt gevormd door strand en duinen. Daarvoor ligt een lagere duinvlakte en zuidelijker poldergraslanden. Vóór de bedijking van 1850-1930 waren er alleen kleine dijkjes, die overgingen in een kwelder. De zee slaat al eeuwen stukken af van de westkant. Het voormalige vissersdorpje Sier lag waar nu het Borndiep stroomt. Vermoedelijk kreeg Ameland rond de 9e eeuw zijn eerste bewoners, voornamelijk boeren. Ook opbrengsten van het jutten waren zeer welkom. Tot de 20e eeuw voeren vele mannen op de handels- en de walvisvaart. ¡ Tussen Nes en Ballum bestond schiedenis. Het Reddingsmuseum Abraham Fock is in 2009 geheel vernieuwd en toont navigatietechnieken, reddingsacties en de oude Commissiekamer. Op het strand zijn geregeld demonstraties met de paardenreddingboot (Beide musea: www.amelandermusea.nl, open mavr en in seizoen za-zo middag). ∞ De gietijzeren Amelander vuur- toren stamt uit 1880, te bezichtigen (Openingstijden zie www.amelan dermusea.nl). Vooral bij laag water is vanaf de vuurtoren de structuur goed te zien van diepe geulen en minder diepe uitlopers daarvan, prielen. lange tijd geen doorlopende duinenrij. Een slenk deelde het eiland vrijwel in tweeën. Langs de Waddenzeedijk valt ten zuidwesten van Nes het restant van deze slenk op, die vroeger tot aan het Noordzeestrand doorliep. De aanleg van stuifdijken en zeedijken aan de waddenkant maakten een stevige eenheid van Ameland. § Zeewater overstroomt enkele Ω Op de dijk in de Ballumerbocht Buren is na de andere drie dorpen gebouwd, ruimer opgezet. Het Land- staat het monument voor dijkbewa- kers. Pas in 1930 is de Waddenzeedijk voltooid. Tussen 1988 en 1992 zijn dijk en duinen op Deltahoogte gebracht. De Ballumerbocht was lang de belangrijkste aanlegplaats. £ In het baarhuisje op het kerkhof van Ballum bevinden zich grafstenen van leden van het geslacht Cammingha, die Ameland eeuwen bezaten. Al in 1429 liet de familie bij Ballum een kasteel bouwen, dicht achter het kerkhof en in 1829 afgebroken. Het eiland werd in de 18e eeuw verkocht aan Johan Willem Friso, prins van Oranje-Nassau en erfstadhouder van Friesland. Nog altijd mogen de Oranjes zich ‘Vrij- en Erfheer van Ameland’ noemen. malen per jaar natuurgebied Lange Duinen, met een bijzondere vegetatie, zoals moeraskartelblad en parnassia. Ook leven hier velduil, blauwe en bruine kiekendief en zelfs de zeldzame roerdomp of het baardmannetje. Aan de waterplas is recent een vogelkijkhut gebouwd. Met de veerboten ‘Oerd’ en ‘Sier’ wordt de veerdienst naar Ameland onderhouden ¶ Het van oorsprong boerendorp f Nes Kiewiet Fietsverhuur, Marten Janzsenstraat 6, www.fietsenopameland.nl. . s Nes VVV Ameland, Bureweg 2, 9163 KE. S . Nes Verdekspad, 9163 GS. p h Nes. Ballum. Hollum Strandrestaurant The Sunset, Oranjeweg 61, 9163 GB, . www.thesunset.nl. Buren. Dag. 8.30-12 en 13-18 uur. l Poldergebied – duin/strand . • De korenmolen Phenix uit bouw- en Juttersmuseum Swartwoude is gevestigd in een karakteristieke boerderij, ingericht in de stijl van 1900. In het museum wordt het vroegere eilanderleven uitgebeeld (Openingstijden zie www.amelan dermusea.nl). 1880 bij Nes maalt graan voor Amelander molenbrood. Natuurcentrum Ameland toont het ontstaan van het waddengebied en heeft een watertheater. Het dorpscentrum van Nes telt vele eilander huisjes en een opvallende, vrijstaande toren. De  katholieke kerk dateert van 1878 en is een ontwerp van de beroemde bouwmeester Cuypers (Molenweg, Openingstijden zie www.amelandermusea.nl). AMELAND Buurderduinen Hollumerduinen Ballumerduinen P Bornrif Natuurcentrum Ameland Kooiduinen Roosduinen ¢ Hollum heeft een imposante kerk, op de grondvesten van een kerkje uit 1100. Het kerkhof heeft tal van grafstenen die naar een rijk scheepvaartverleden verwijzen. Langs Oosterlaan en Burenlaan zijn nog vele, schitterend gerestaureerde commandeurswoningen (commandeurs waren kapiteins van walvisvaart). Cultuur-Historisch Museum Sorgdrager in de commandeurswoning van Pieter Cornelis Sorgdrager (1751) en de naburige museumboerderij verhalen over de rijke eilandge- Praktische informatie Ballum Hollum WADDENZEE Buren Nes