The Ems Full Hybrid

Nieuwe dynamiek langs de Eems. Er onstaat weer een vitaal estuarium, mede mogelijk gemaakt door de gigantische cruiseschepen uit Papenburg
Samenvatting
Data
In ‘The Ems Full Hybrid’ dragen wij een uitgekiende opTitel: The Ems Full Hybrid; platforms en polders voor een lossingsstrategie aan voor het slibprobleem in het Eems- estuarium in evenwicht
estuarium. Door historisch enorme ingrepen en decenLocatie: Eems estuarium, Groningen/Niedersachsen, nialange instandhouding is de Eems namelijk verworden
Nederland/Duitsland
tot een uiterst troebele estuarium, met zuurstofloosheid Opdrachtgever(s): Wageningen University,
en hoge baggerkosten ten gevolg. Het gevolg is een bijna Leerstoelgroep Landschapsarchitectuur
levenloze rivier waar oplossingen uitblijven vanwege de
Ontwerper(s): Jonas Papenborg, Remco van der Togt
klassieke patstelling tussen natuurontwikkeling en economische vitaliteit. Wij hebben daarom gezocht naar een Jaar van ontwerp: 2012
wisselwerking tussen industrie en natuur waarbij deze
elkaar niet uitsluiten, maar juist versterken. De oplossing Betrokken partij(en): Paul Roncken (WUR),
voor het estuarium moest daarom zowel meer ruimte
Harro de Jong (Buro Harro)
geven aan het estuarium, als de doorvaarbaarheid van
Contactpersoon: Remco van der Togt,
de collosale schepen garanderen.
[email protected],
We doen dit door bovenstrooms de geul te knijpen met
https://studiohybridlandscapes.wordpress.com/
een kribconstructie van afgedankte boorplatformen
Planfase: verkenning
afkomstig van de Noordzee, zodat de instroom van sediment wordt beperkt. Benedenstrooms verbreden we de
Schaal: regionaal
geul met nieuwe getijdepolders zodat hier het sediment
de kans krijgt om te bezinken.
Stad-land: landelijk gebied
Stapsgewijs, aansluitend op de dynamiek van economie
en estuarium helpen deze nieuwe elementen het naOpgave: waterveiligheid
tuurlijk evenwicht te herstellen en zorgen zelfs voor het
ontstaan van compleet nieuwe industrieën. Het resultaat Meekoppelkans(en): werken en recreatie en landbouw is een hybride Eems, een estuarium waar de natuur weer en natuur
van UNESCO niveau is en ook de economie een onderdeel is van hetzelfde estuariene systeem.
1/4
1500
m³[P]
1900
m² [A]
VLOED VOLUME
1980
GEUL DOORSNEDE
VLOED VOLUME
GEUL DOORSNEDE
m³[P]
m² [A]
m² [A]
GEUL DOORSNEDE
m² [A]
GEUL DOORSNEDE
VLOED VOLUME
m³[P]
VLOED VOLUME
m³[P]
2050
Ingrepen in de Eems hebben het estuarium uit balans gebracht. Alleen door terug te gaan naar een evenwichtssituatie kan het estuarium weer rustig ademen. We doen dit
door bovengeul te knijpen en de beneden geul te verbreden. Zo wordt de instroom van sediment beperkt en krijgt het slib meer tijd om te bezinken.
+
=
Opknippen strekdam
+2 N.A.P.
0 N.A.P.
Hoogwater
-5 N.A.P.
-10 N.A.P.
Getijdepolder: plaatsen en gebruiken
Laagwater
Bovenaanzicht strekdam
Doorsnede strekdam
0m
5m
10 m
Doorsnede getijdepolder
15 m
Constructieprincipe voor kribconstructies in de vloedgeul. De sloop van afgedankte
boorplatformen pakt de troebele Eems aan, lost een probleem van de Noordzee op
en brengt een compleet nieuwe industrie naar de regio.
Constructie van getijdepolders langs de getijderivier. In onbruik geraakt dorpssluisjes worden ingezet als inlaat voor nieuwe getijdenpolders. De dorpen krijgen zo
weer een gezicht aan de Eems en nieuwe economische mogelijkheden.
Aan de hand van groeiende kribconstructies word het herstel van de vloedgeul
stapsgewijs gestuurd. De Eems wordt weer een meergeulig systeem en in de luwtes
kan verloren natuur zich weer herstellen en onstaan nieuwe economische kansen.
Groeiproces van de getijdepolders. De stapsgewijze bouw van de polders geeft een
nieuwe dynamiek aan het Rheiderland en nieuwe vormen van landbouw en natuur.
2/4
Plantoelichting
‘The Ems Full Hybrid’ is een groeiende strategie die met de hulp van
afgedankte boorplatformen en
nieuwe getijdepolders een oplossing biedt voor de economische
en ecologische problemen van het
Eems estuarium. De inzet van deze
polders en platformen herstelt het
evenwicht in het natuurlijk systeem en biedt nieuwe economische
kansen voor de krimpende regio.
Het resultaat is een hybride landschap: een spectaculaire mix van
platformen, polders en platen, waar
zeehonden en steltlopers niet kunnen bestaan zonder boorplatformen
en oceaanstomers.
Door tegennatuurlijk handelen van
de mens is het Eems estuarium in
de laatste dertig jaar een levenloos
en troebel systeem geworden. Al
sinds 1500 worden stukken land
rond de Eems en de Dollard ingepolderd waardoor het stroomgebied
van het estuarium steeds kleiner
is geworden. Dit heeft pas dramatische gevolgen als vanaf 1970 de
stroomgeul wordt rechtgetrokken
en verdiept voor de doorgang van
enorme industrie- en cruiseschepen.
Hierdoor is het natuurlijk systeem uit
balans geraakt en worden er grote
hoeveelheden slib het estuarium
ingestuwd, met zuurstofloosheid en
hoge baggerkosten als gevolg.
De situatie van de Eems is exemplarisch voor de eeuwenlange strijd van
de mens tegen de grillige natuur.
Sinds jaar en dag is men bezig om
met technische ingrepen het natuurlijk systeem aan banden te leggen,
om veiligheid te garanderen of het
economisch gewin te vergroten. Het
statische van het nieuwe systeem
is tegenstrijdig met de dynamische
aard van het natuurlijk systeem dat
constant op zoek is naar een natuurlijk evenwicht. Dit tegenhouden leidt
tot onvoorziene ecologische problemen en constant onderhoud. Om
deze gespannen verhouding tussen
mens en natuur te verlichten is het
essentieel om niet tégen de natuur
in te werken, maar om de natuurlijke
dynamiek toe te laten en met de natuur méé te groeien.
Met het natuurlijk systeem als
startpunt, hebben wij voor het Eems
estuarium een oplossing ontwikkeld
waarbij natuur en economie elkaar
niet tegenwerken maar juist versterken. De natuur kan groeien naar
een nieuw evenwicht en diepgang
voor de cruiseschepen blijft op een
natuurlijke wijze gegarandeerd.
Door bovenstrooms stapsgewijs
de stroomgeul te versmallen en de
natuurlijke meanders in de monding
te herstellen neemt de instroom van
sediment af. Tegelijkertijd zorgt het
vergroten van het achterland benedenstrooms ervoor dat het slib de
ruimte krijgt om te bezinken. Hierdoor kan het estuarium weer rustig
ademhalen.
3/4
Om het getijdengebied te vergroten
worden nieuwe ‘getijdepolders’ geïntroduceerd in het desolate Rheiderland. De polders worden gekoppeld
aan in onbruik geraakte sluisjes die
de vroegere vissersdorpjes weer verbinden met de Eems. Al naar gelang
de wensen van de omwonenden
doen de polders dienst als invang
van vruchtbare slib, natuurgebied of
productiegebied voor aquacultuur.
Met deze zelfregulatie maken de dorpen van het Rheiderland een kleurrijk polderlandschap van natuur- en
productiepolders, aangedreven door
de kracht van de passage van collosale cruiseschepen.
Bovenstrooms wordt de stroomgeul
geknepen met behulp van strekdammen, waardoor de invoer van sediment afneemt. De bouwstenen voor
deze strekdammen zijn de onderstellen van werkloze boorplatformen
van de Noordzee. De introductie van
deze platformen geeft een gigantische economische impuls aan de
regio en brengt nieuwe natuurwaarden met zich mee. De onderstellen
worden op zandplaten geplaatst
om stap voor stap het enkelvoudige
geulenstelsel terug te sturen naar
een versmald en meervoudig geulenstelsel. De strekdammen vormen
de basis voor een iconisch landschap
dat ruimte biedt voor nieuwe habitats met perfecte plekken voor het
kweken van wieren en schelpdieren.
Zo bieden de voorgestelde ontwerpingrepen niet alleen een oplossing
voor het slibprobleem, maar stuwen
ze ook de vitaliteit van de gehele
Eemsregio naar een hoger niveau.
Helicopterview boven de monding van het Eemsestuarium. De Eems wordt weer een levendig estuarium door de plaatsing van kribben en getijdepolders.
Conclusies
De kribconstructies komen tot leven. Ze vormen een nieuw habitat en trekken vissen
en vissers aan, mossels en kwekers en toeristen voor speciale ‘krib-tours’.
Sinds de publicatie van ‘The Ems Full Hybrid’ heeft het
project onder andere de Nederlandse Archiprix gewonnen, de prijs voor het beste ontwerpend afstudeerplan.
Uit het juryrapport: “De ontwerpers doen een overtuigend voorstel en geven daarmee gestalte aan hun
ambitie om de vitaliteit van de Eemsregio naar een hoger
niveau te tillen. Een plan dat veel inzicht biedt aan een
breed publiek, van wetenschappers tot bewoners, van
havenbaronnen tot natuurliefhebbers. Een plan dat kan
bekoren.”
Met de erkenning van verschillende experts, proberen
wij nu actie in gang te zetten rond het Eems estuarium
Het ontwerp is hierbij het middel om uiteindelijk ons
doel -het onder de aandacht brengen van de Eems regio
en de problematiek van het estuarium- te bereiken. De
Eems ligt in de marge van zowel van Nederland en Duitsland en hoewel situatie ernstig is, blijven maatregelen
uit. Door omwonenenden, politici en belanghebbende
probleemeigenaar te maken de aandacht veel breder
verspreid dan enkel de wetenschappelijke experts die
zich nu betrokken voelen. In samenwerking met o.a. het
GRAS, Noorderbreedte en de gemeente Groningen zal
‘The Ems Full Hybrid’ in het najaar van 2014 gelanceerd
worden in de provinvie Groningen met verschillende, nog
nader vast te stellen, projecten als vervolg.
4/4

Download Report