Communicatiehulpmiddelen
Bedieningshulpmiddelen
Omgevingsbediening
Cognitieve ondersteuning
Spelmaterialen
Adaptatietechniek
Catalogus 2014/2015
Voorwoord
01
Voor u ligt weer een nieuwe catalogus van rdgKompagne
Een gedrukte catalogus, is dat nog wel van deze tijd? Die vraag hebben wij ons natuurlijk ook gesteld. Het internet biedt
immers een schat aan informatie die niet op papier te evenaren is. Niet alle therapeuten gebruiken echter een computer of
tablet tijdens hun contacten met cliënten. Dat kan een bewuste keuze zijn. Wij hebben gemerkt dat een gedrukte catalogus
door veel van onze relaties nog steeds op prijs wordt gesteld, om snel een product aan een cliënt te kunnen tonen, of
gewoon eens rustig door te bladeren. Wij komen u daarin graag tegemoet.
De opzet van onze vorige catalogus blijkt dat doel goed te dienen en hebben wij dan ook ongewijzigd gelaten: met een zeer
compleet overzicht van onze hulpmiddelen in de vorm van foto’s. Per productgroep wordt een duidelijke uitleg gegeven
over de mogelijkheden van en de verschillen tussen de apparaten.
Uitgebreidere informatie over de afzonderlijke hulpmiddelen kunt u vinden op onze website, die wij onlangs geheel
hebben vernieuwd. Niet alleen heeft deze een meer up-to-date uitstraling gekregen, maar hij is nu ook beter geschikt voor
weergave op een tablet. Met behulp van de qr-codes in deze catalogus komt u snel op de juiste pagina’s terecht, met ons
meest actuele productaanbod.
In de inleiding leest u meer over onze werkwijze en over onze aanvullende diensten. Voor instellingen hebben wij ons
dienstenaanbod sterk uitgebreid. Bovendien kunnen wij instellingen nu ook een huurregeling bieden.
Wij introduceren in deze catalogus ook weer veel nieuwe hulpmiddelen. De pagina’s 68 t/m 73 zijn geheel gewijd aan
materialen voor interactief snoezelen en leren communiceren. Oogbesturing en projectiesystemen bieden mogelijkheden
voor het deelnemen aan activiteiten en communicatieontwikkeling voor personen met ernstige meervoudige beperkingen.
De unieke nieuwe analysesoftware Gaze Viewer kan door het volgen van oogbewegingen inzicht geven in de cognitieve en
communicatieve vermogens van personen van wie deze voorheen lastig te beoordelen waren.
Wij hopen dat deze catalogus weer een zinvol naslagwerk voor u zal zijn. Wenst u meer informatie over onze hulpmiddelen
en diensten, wilt u een hulpmiddel uitproberen of een afspraak maken voor een adviesgesprek, aarzel dan niet om contact
met ons op te nemen.
De medewerkers en directie van rdgKompagne
www.rdgkompagne.nl
02
Inhoudsopgave
Algemene informatie
Algemene informatie
03
Hulpmiddelen
bieden wanneer een aanvraag onverhoopt problemen
Voorwoord
p 01
rdgKompagne  is de grootste adviseur en leverancier
oplevert. Wij zoeken altijd naar de optimale oplossing
Inhoudsopgave
p 02
in Nederland op het gebied van communicatiehulp-
voor alle partijen. Indien gewenst kunnen wij echter ons
Algemene informatie
p 03
middelen, aangepaste bedieningen, pc- en werkplek-
advies opsplitsen en u adviseren over de verschillen-
aanpassingen, omgevingsbediening, middelen voor
de mogelijkheden enerzijds en vergoedingsregelingen
cognitieve ondersteuning en spelmaterialen voor men-
anderzijds, zodat u zelf een weloverwogen keuze kunt
sen met een handicap.
maken.
Communicatiehulpmiddelen
Starters
p 10
Plaatjessystemen
p 14
Hierbij is ons uitgangspunt een totaaloplossing te bieden,
Voor eenvoudige hulpmiddelen en spelmaterialen, waar-
Tekstsystemen
p 18
die bestaat uit een optimale combinatie van hulpmiddel,
voor een advies niet per se noodzakelijk is, kunt u terecht
p 22
bediening en integratie in de leef- of werkomgeving van
in onze webshop.
Software
p 26
de cliënt. Een advies houdt dan ook niet op bij het vinden
Overige
p 30
van het juiste hulpmiddel: het communicatieapparaat
Werkwijze
of de omgevingsbediening moet ook daadwerkelijk ge-
Advies
bruikt kunnen worden. Behalve standaardoplossingen
Onze adviseurs assisteren gebruikers en hun begeleiders
behoren ook individuele aanpassingen aan hulpmiddelen
bij de keuze van het juiste hulpmiddel. Een adviesgesprek
tot de mogelijkheden.
vindt plaats op locatie. Dat kan zijn bij de cliënt thuis of
Dynamische systemen
Bedieningshulpmiddelen
Oogbesturing
p 34
Schakelaars
p 38
Muisbesturing
p 42
Hoewel rdgKompagne naast adviseur ook leverancier is,
Hierbij zijn normaliter de cliënt, de logopedist of
Tekstinvoer
p 48
zijn wij bovenal servicegericht. Bij de zoektocht naar de
ergotherapeut en de partner, een ouder of begeleider
Visuele compensatie
p 54
beste oplossing staat bij ons de cliënt centraal en de vraag
aanwezig. In het gesprek wordt de hulpvraag besproken,
p 58
van de cliënt voorop. Om u optimaal te kunnen helpen,
alsmede de eisen waaraan een hulpmiddel moet voldoen
hebben wij een zeer breed scala aan hulpmiddelen in
en eventuele aanvullende wensen van de cliënt. Hierbij
ons assortiment. Hoewel wij voor deze hulpmiddelen
is niet alleen de functionaliteit van het hulpmiddel van
uiteraard de beste ondersteuning kunnen bieden, zijn wij
belang, maar ook de wijze van bediening.
Werkplekaanpassingen
Omgevingsbediening
p 60
in de zorginstelling, maar ook bijvoorbeeld op school.
niet gebonden aan een vast aanbod. Wij denken graag
met u mee, ook buiten vaste kaders, om tot een creatieve
Cognitieve ondersteuning
p 64
oplossing te komen. rdgKompagne is hierin graag uw
betrouwbare, betrokken en deskundige partner.
Spelmaterialen
Behalve over hulpmiddelen, kunnen wij u ook adviseren
Interactief snoezelen en leren communiceren
Aangepast speelgoed
p 68
over mogelijke vergoedingsregelingen. Om voor vergoe-
p 74
ding van een hulpmiddel in aanmerking te komen, moet
de cliënt aan bepaalde voorwaarden voldoen. Voor de
Adaptatietechniek
p 78
www.rdgkompagne.nl
zorgverzekeraar bijvoorbeeld dient het hulpmiddel de
Als de keuze valt op een bepaald type hulpmiddel, kan in
“goedkoopste adequate” optie te zijn. Onze adviseurs
de praktijk worden nagegaan of het gekozen hulpmiddel
zijn tot in detail op de hoogte van wat wel en wat niet
voldoet. Veel van onze hulpmiddelen kunnen op zicht
wordt vergoed. Derhalve is rdgKompagne in staat om
gestuurd worden, zodat de gebruiker de oplossing
adequaat advies uit te brengen en ondersteuning te
in zijn of haar dagelijkse omgeving kan uitproberen.
www.rdgkompagne.nl
04
Algemene informatie
05
Wanneer een geschikt hulpmiddel is gevonden, wordt
met de therapeut kan worden ingevuld. Voor sommige
Na levering kunnen gebruikers en begeleiders zo nodig
ISO-certificering
bekeken of het moet worden opgebouwd op een rolstoel
zorgverzekeraars heeft rdgKompagne een open mach-
terugvallen op onze helpdesk. Wij blijven u dus ook na
Sinds 2009 is rdgKompagne in het bezit van het ISO-9001
of andere voorziening en of er nog aanpassingen aan het
tiging en kunnen wij zelf de toetsing uitvoeren. In die
de uitlevering ondersteunen bij de ingebruikname van
certificaat betreffende het gehanteerde kwaliteitssysteem
hulpmiddel noodzakelijk zijn.
gevallen kunnen wij extra snel tot levering overgaan.
het hulpmiddel.
en de toepassing ervan. Deze certificering geldt voor
het gebied adviseren, aanpassen en leveren van
Aanvraag
Het is een complexe taak een weg te vinden door al
Voorzieningen voor instellingen
communicatiehulpmiddelen, computeraanpassingen en
Op basis van de resultaten van het adviesgesprek wordt
deze verschillende procedures. Daar komt nog bij
Behalve individuele hulpmiddelen voor cliënten levert
omgevingsbedieningen voor mensen met een handicap,
door de adviseur, zo nodig in samenspraak met de
dat procedures, maar ook de wetgeving voortdurend
rdgKompagne ook voorzieningen voor revalidatiecentra,
alsmede het verlenen van nazorg hieraan. Dit betekent
werktuigbouwkundig specialist, een offerte gemaakt.
veranderen. rdgKompagne volgt alle ontwikkelingen
verpleeghuizen, scholen, kdc’s en andere instellingen. Dit
voor de relaties en klanten van rdgKompagne dat de
Deze is nodig om een vergoeding te kunnen aanvragen
op de voet, zodat wij steeds op de hoogte blijven en zo
kunnen individuele hulpmiddelen zijn  voor  algemeen
vastgelegde werkwijze garant staat voor een gedegen
bij een betalende instantie.
nodig tijdig onze interne processen kunnen aanpassen.
gebruik en assessments, zoals communicatiehulpmid-
procesvoering en maximaal bijdraagt aan een structurele
Zo kunnen wij altijd optimaal adviseren over en
delen voor de logopedie-, IC- of neurologieafdeling,
en continue procesverbetering.
ondersteunen bij het indienen van aanvragen.
aanpassingen voor een computerlokaal, of demonstratie-
Communicatiehulpmiddelen, aangepaste bedieningen
en passingsapparatuur. Daarnaast levert rdgKompagne
en omgevingsbediening vallen onder de ZVW of AWBZ.
Voor deze hulpmiddelen heeft rdgKompagne con-
Levering
systemen die speciaal bedoeld zijn voor instellingen,
tracten met alle zorgverzekeraars en zorgkantoren.
Wanneer de opdracht wordt goedgekeurd, krijgt
zoals oogbesturing voor laag ontwikkelingsniveau, inter-
Woningaanpassingen daarentegen vallen onder de WMO.
rdgKompagne hiervan bericht en zullen de artikelen
actieve projectiesystemen en therapeutische materialen
rdgKompagne voert woningaanpassingen uit die nodig
besteld en een eventuele opbouw ingepland worden.
(zie pagina 69).
zijn voor omgevingsbediening. Hiervoor werken wij
Als alle artikelen compleet zijn, zullen deze bij u worden
samen met gemeenten. Daarnaast heeft rdgKompagne
afgeleverd en geïnstalleerd. Ook krijgt u een instruc-
Voor al deze voorzieningen kunnen wij ook een
voor het aanpassen van werkplekken ten behoeve van
tie. Soms volgen er in een later stadium nog meer
huurregeling aanbieden. Hiervoor werkt rdgKompagne
arbeidsre-integratie een overeenkomst met het UWV.
instructiebezoeken. Voor sommige hulpmiddelen is een
samen met BNP Paribas Leasing Solutions.
Deze aanpassingen worden soms ook (deels) vergoed
instructie niet noodzakelijk. In die gevallen zal het
door de werkgever. Tenslotte zijn er diverse fondsen voor
hulpmiddel per post worden bezorgd.
hulpmiddelen die niet volgens een van de genoemde
Naast apparatuur hebben wij voor instellingen ook een
uitgebreid dienstenaanbod (zie pagina 6).
regelingen worden vergoed.
Organisatie
Voor de verschillende instanties gelden verschillende
De adviesgroep van rdgKompagne bestaat uit 12 regio-
aanvraagprocedures en zelfs zorgverzekeraars onderling
adviseurs, die adviseren op locatie in heel Nederland.
hanteren verschillende procedures. Ook de benodigde
De adviseurs werken vanuit drie regioteams, gesitueerd
documenten voor de aanvraag verschillen. Dit kan
in het oosten, westen en zuiden van het land. Naast
bijvoorbeeld een motivatie zijn, een toetsingsformulier
adviseurs bestaat elk regioteam uit servicemedewerkers
Expertise
en/of een verklaring van de behandelend arts. In
buitendienst en een medewerker binnendienst.
Het adviesteam van rdgKompagne bestaat uit een groep
professionals met een gezamenlijke ervaring van ruim
sommige gevallen dient de aanvraag door de betrokken
therapeut ingediend te worden. De aanvrager stuurt dan
Onze hoofdvestiging staat in Enschede. Behalve het
100 jaar en achtergronden in bewegingstechnologie,
de documenten samen met het advies en de offerte van
regioteam Oost, bevinden zich hier de afdelingen
ergotherapie en logopedie. Wij vinden het belangrijk
rdgKompagne naar de betreffende instantie. De adviseur
werktuigbouw (WTB), elektro, logistiek, reparaties, help-
voortdurend te werken aan het op peil houden en
kan zo nodig adviseren over de formulering van de
desk en administratie. Voor het realiseren van technische
uitbouwen van onze expertise en geven daaraan dan
motivatie. In andere gevallen wordt gebruik gemaakt van
adaptaties hebben wij in Enschede een goed uitgeruste
ook hoge prioriteit. Hiertoe maken wij onder andere
een toetsingsformulier, dat door de adviseur in overleg
werkplaats.
onderdeel uit van ARKOM, een samenwerkingsverband
www.rdgkompagne.nl
www.rdgkompagne.nl
06
Algemene informatie
07
met partners uit Duitsland, Zwitserland en Oostenrijk,
Dienstverlening
delen. Hierbij ligt de nadruk niet op de specifieke
De basiscursus Handifon is bedoeld voor thera-
met als doel het verbeteren en verbreden van kennis en
Naast service gericht op het leveren van hulpmidde-
eigenschappen van de apparaten of software, maar op
peuten, begeleiders en ouders van (potentiële) Handi-
ervaring op het gebied van ondersteunde communicatie
len, bieden wij instellingen, bedrijven, instanties en
de onderliggende methodiek. In deze cursus komt aan
fongebruikers. In deze cursus worden de mogelijkheden
vanuit internationaal perspectief (www.arkom-team.eu).
particulieren verschillende aanvullende diensten. Deze
bod: hoe stel je een dynamische kaart op, verschillende
van het apparaat getoond en oefent u de basisfuncties.
dienstverlening is uniek en richt zich op advisering,
(nieuwe) benaderingswijzen, wat is er kant-en-klaar
Aan de hand van praktijkvoorbeelden leert u hoe het
ondersteuning, scholing en adaptatie.
rdgKompagne vervult graag een voortrekkersrol en
op de markt en hoe bruikbaar is dit. Deze cursus is
hulpmiddel succesvol in het dagelijks leven kan worden
houdt dan ook altijd de blik gericht op de buitenwereld
geaccrediteerd voor logopedisten en ergotherapeuten;
geïntegreerd. Na de cursus kunt u het apparaat inrichten
en op de toekomst. Wel vinden wij het belangrijk om
voor deelname aan deze cursus worden door Stichting
voor de gebruiker en met diens ontwikkeling laten
nieuwe hulpmiddelen uitgebreid en kritisch te evalueren,
ADAP 6 accreditatiepunten toegekend.
meegroeien.
naar technische stabiliteit en functionaliteit, als naar
De cursus Leren communiceren richt zich op het
Deze cursussen worden gegeven in onze vestiging in
bruikbaarheid voor de doelgroep. Wanneer wij er dus
leren inzetten van communicatieondersteunende hulp-
Utrecht. Data, prijzen en een inschrijfformulier vindt u op
voor kiezen een hulpmiddel wel of juist (nog) niet in ons
middelen voor beginnende communiceerders. Uit-
onze website www.rdgkompagne.nl. Voor instellingen
aanbod op te nemen, dan is dat altijd een weloverwogen
gangspunt hierbij is het leercurveconcept, dat nieuwe
verzorgen wij ook workshops op maat en op locatie.
beslissing.
mogelijkheden biedt voor personen met een zeer
alvorens ze te introduceren. Daarbij kijken wij zowel
laag ontwikkelingsniveau. Aan bod komen interactief
Vocabulaires op maat
Bij het zoeken naar oplossingen en introduceren van
snoezelen, oogbesturing voor laag ontwikkelingsniveau
Met onze vocabulairedienst ondersteunen wij the-
nieuwe hulpmiddelen kunnen wij gebruikmaken van
en aangepaste spelmaterialen. Met behulp van acti-
rapeuten en ouders bij het maken van vocabulaires
een groot wereldwijd netwerk. Elk van onze adviseurs
viteiten op het gebied van verkennen en ontdekken,
voor symboolgebaseerde dynamische communicatie-
is bovendien productspecialist van een specifieke
actie-reactie, keuzes maken en het voeren van een-
hulpmiddelen. Het maken van dit soort vocabulaires is
productgroep en onderhoudt hiervoor nauw contact
voudige gesprekken worden de eerste stappen gezet in
een tijdrovende klus; niet alleen omdat het soms zeer
met ontwikkelaars en leveranciers. Hierdoor zijn wij altijd
de communicatieontwikkeling en de omgang met een
uitgebreide vocabulaires betreft, maar ook omdat met
goed op de hoogte van de laatste ontwikkelingen en
communicatieondersteunend hulpmiddel.
veel aspecten rekening moet worden gehouden. Om
nieuwste mogelijkheden. Daarnaast werken wij nauw
deze dienst optimaal te kunnen aanbieden, hebben
samen met instellingen, hogescholen en universiteiten,
De basiscursussen Mind Express en Tobii Communicator
wij een uitgebreide interactieve vragenlijst ontwikkeld,
en hebben wij door de jaren heen een waardevolle band
zijn bedoeld voor mensen die nog niet of weinig met
waarin alle relevante aspecten van een goed vocabulaire
opgebouwd met veel cliënten en therapeuten.
deze software hebben gewerkt. Er wordt getoond wat
aan bod komen. In de lijst worden het individuele
de mogelijkheden van het betreffende programma
niveau, de leefwereld en interesses van de gebruiker in
Op het gebied van oogbesturing is rdgKompagne hét
zijn en u oefent de basisfuncties. Na afloop van de
kaart gebracht, alsmede aspecten als bediening, type
expertisecentrum in Nederland. In de ruim 15 jaar dat
cursus kunt u in Mind Express of Tobii Communicator
afbeeldingen en kleurgebruik. Bij het invullen van de
rdgKompagne al met oogbesturing werkt, hebben
een communicatiekaart maken en weet u hoe u de
vragenlijst worden de effecten van de gemaakte keuzes
belangrijkste functies gebruikt.
direct zichtbaar gemaakt in de vorm van afbeeldingen.
wij de techniek sterk zien verbeteren, waardoor deze
Cursusaanbod
voor steeds meer mensen in meer situaties kan worden
rdgKompagne organiseert enkele malen per jaar work-
ingezet. Het blijft echter een complexe techniek. Middels
shops voor therapeuten, ouders en andere begeleiders.
In de workshop Pc- en tabletaanpassingen maakt u
hoe het hulpmiddel voor uw kind of cliënt moet worden
een aparte website en een aanvullend dienstenpakket
Wij nodigen u van harte uit om aan onze workshops deel
kennis met computeraanpassingen voor mensen met
ingericht en welke uitingen van belang zijn in zijn of
wil
te nemen.
motorische beperkingen. Aan bod komen aangepaste
haar leven. Met behulp van uw antwoorden kunnen wij
rdgKompagne
gebruikers
van
oogbesturing
extra ondersteunen en therapeuten, begeleiders en
Zo kunt u op een relatief eenvoudige manier aangeven
toetsenborden, muisvervangers zoals joysticks en
vervolgens het persoonlijke startvocabulaire samen-
leerkrachten faciliteren. Ook geven wij informatie en
In de cursus Inrichten dynamische systemen leert u hoe
hoofdmuizen, oogbesturing en manieren om de
stellen voor de cliënt, waarmee het hulpmiddel bij
demonstraties aan alle belangstellenden. Lees meer op
aan de slag te gaan met het maken van individuele
computer of tablet met schakelaars te bedienen.
levering wordt uitgerust.
www.oogbesturing.net.
vocabulaires voor dynamische communicatiehulpmid-
www.rdgkompagne.nl
www.rdgkompagne.nl
08
Algemene informatie
09
Adaptatietechniek
Instellingen, scholen en kdc’s kunnen ons inschakelen
Gebruikers van hulpmiddelen kunnen een beroep op
kunnen ons inschakelen voor werkplekaanpassingen
In de eigen werkplaats van rdgKompagne is een groep
voor advies of informatie bij de aanschaf van
ons doen voor extra begeleiding en ondersteuning, voor
en advisering over het inrichten en aanpassen van
professionals werkzaam die zich bezighoudt met het
communicatieapparatuur en materialen voor communi-
advies over hulpmiddelen en adaptaties die buiten de
werkplekken voor mensen met motorische beperkingen.
adviseren, ontwikkelen en realiseren van individuele
catietraining, voor de inrichting van computerlokalen,
vergoedingsregelingen vallen, voor begeleiding bij het
aanpassingen die nodig zijn om hulpmiddelen, appara-
technisch onderhoud aan apparatuur, het inrichten van
indienen van aanvragen, voor hulp in het keuzeproces en
Leveranciers kunnen ons benaderen voor het aanpassen
tuur of gereedschappen voor mensen met een handicap
apparatuur (bijvoorbeeld het maken van vocabulaires),
voor het inrichten van vocabulaires.
van hun apparatuur of het opbouwen of monteren van
goed bedienbaar te maken. Dit kunnen aanpassingen
voor scholing aan medewerkers, inhoudelijke begeleiding
zijn aan de apparatuur zelf, of aan de plaats waar
van medewerkers op regelmatige basis, individuele
Ook patiëntenorganisaties en belangenverenigingen
producenten kunnen gebruikmaken van onze kennis
deze gebruikt wordt. Deze werkzaamheden kunnen
begeleiding van cliënten of leerlingen, en ondersteuning
kunnen een beroep op ons doen voor ondersteuning
over de markt, over apparatuur en over ziektebeelden.
worden verricht in opdracht van bedrijfsverenigingen,
bij aanvraagtrajecten. Specifiek voor personen met een
en advies. Daarnaast kan rdgKompagne informatie-
Ook kunnen wij voor hen productevaluaties uitvoeren.
ziektekostenverzekeraars, ziekenhuizen, verpleeghuizen,
laag ontwikkelingsniveau kunnen wij ondersteuning
bijeenkomsten begeleiden, projecten en andere initia-
revalidatiecentra, thuiszorg, (collega)bedrijven, gemeen-
bieden bij het vaststellen van de mogelijkheden van
tieven faciliteren, en apparatuur in bruikleen verstrekken
Voor opleidingen kunnen wij colleges verzorgen voor
ten en particulieren. Meer over de mogelijkheden leest u
oogbesturing en interactieve projectiesystemen. Hierbij
voor beurzen of demonstraties.
studenten, of bijscholingen voor docenten. Verder
op pagina 79.
bestaat de mogelijkheid voor uitgebreider onderzoek in
de vorm van een langdurig proeftraject.
Dienstverlening op maat
apparatuur aan hun voorzieningen. Ontwikkelaars en
hebben wij voor studenten regelmatig stage- of
Zorgverzekeraars kunnen onze expertise inschakelen
projectplaatsen beschikbaar. Onderzoekers kunnen ge-
voor protocollisering, second opinions, informatie-
bruikmaken van onze expertise en ons grote netwerk
Uiteraard kunnen partijen ook een beroep op ons doen
Instellingen kunnen bovendien gebruikmaken van
bijeenkomsten en kennisvergroting van medewerkers.
van klanten en producenten. Daarnaast kunnen wij
voor dienstverlening op maat. Wij zetten onze expertise
onze afdeling WTB voor het maken van speciale
Gemeenten kunnen ons benaderen voor een beoor-
apparatuur in bruikleen verstrekken ten behoeve van
graag voor u in.
adaptaties, zoals bevestigingen van hulpmiddelen
deling over de noodzaak van hulpmiddelen en voor
onderzoek.
binnen het gebouw of aanpassingen om reeds aan-
het realiseren van voorzieningen. UWV en werkgevers
I
wezige apparatuur te bedienen. Denk daarbij niet
alleen aan omgevingsbediening, maar ook bijv. aan het
aanpassen van werkgereedschap, hobbymateriaal of
muziekinstrumenten.
www.rdgkompagne.nl
www.rdgkompagne.nl
10
Communicatiehulpmiddelen
Communicatiehulpmiddelen
Starters
11
STARTERS
Voor wie: mensen met een beginnend of zeer beperkt communicatieniveau.
Voor wat: beginnende communicatie, oefenen van communicatieve voorwaarden zoals actie-reactie, beurt wisselen
en aandacht vragen.
Voor welke situatie: thuis, in de klas/groep, of onderweg.
Scan de code voor ons meest actuele productaanbod.
Onder starters verstaan wij eenvoudige spraakcom-
wordt de volgende boodschap afgespeeld. Deze functie
puters voor beginnende communicatie. Deze apparaten
kan bijvoorbeeld gebruikt worden om de gebruiker een
hebben slechts een of enkele knoppen, waaronder
verhaal te laten voorlezen terwijl de leerkracht de plaatjes
spraakboodschappen kunnen worden opgenomen.
toont, voor het voeren van een eenvoudig gesprek, of
Wanneer de gebruiker op de knop drukt, wordt de
voor het geven van de opeenvolgende instructies voor
boodschap ten gehore gebracht. Voor het maken van
een taak.
de spraakopnames hebben starters een ingebouwde
Niveaus
microfoon.
Heeft het apparaat meerdere niveaus, dan kunnen op elk
Starters zijn doorgaans groot van formaat en kleurig
niveau verschillende spraakboodschappen opgenomen
uitgevoerd. Soms hebben de apparaten een doorzichtig
worden. Door een begeleider is het apparaat dan snel
kapje, waaronder een afbeelding kan worden geplaatst.
aan te passen aan de situatie, door eenvoudig een ander
Ook zijn er starters met een klein plateau, waarop
niveau in te stellen.
een voorwerp kan worden geplaatst. Dit kan voor de
gebruiker iets duidelijk maken over de spraakboodschap
Alternatieve bediening
op het apparaat.
Op sommige starters kan voor elke knop ook een externe
schakelaar aangesloten worden. Zo kan de starter
www.rdgkompagne.nl
Sommige starters zijn koppelbaar, zodat ze samen-
door gebruikers met onvoldoende handfunctie op een
gevoegd kunnen worden tot één systeem met meerdere
alternatieve manier bediend worden, bijvoorbeeld door
knoppen, dat meegroeit met het niveau van de gebruiker.
de schakelaar bij het hoofd te plaatsen.
Stap-voor-stapfunctie
Aansluitmogelijkheden
Heeft de schakelaar een stap-voor-stapfunctie, dan
Ook kan de starter een aansluitmogelijkheid hebben voor
kunnen meerdere spraakboodschappen achter elkaar
aangepast speelgoed op batterijen (zie pagina 75). Dit
opgenomen worden. Bij elke activering van de schakelaar
speelgoed kan dan met behulp van een mini-jackkabeltje
www.rdgkompagne.nl
12
Communicatiehulpmiddelen
Communicatiehulpmiddelen
Starters
op de starter aangesloten worden. De gebruiker kan
klas. Daarnaast kunnen starters ingezet worden om de
het speelgoed nu met zijn starter bedienen, waarbij
gebruiker te kalmeren, bijvoorbeeld met een boodschap
eventueel gelijktijdig een spraakboodschap (of liedje)
van moeder, of met een ingezongen liedje.
13
klinkt.
Onderlinge verschillen
Gebruik
De starters verschillen onderling van elkaar in:
Starters helpen op een speelse manier de communicatie
op gang te brengen, door de gebruiker te stimuleren
om actief deel te nemen aan activiteiten en communicatievoorwaarden te trainen, zoals beurt wisselen,
actie-reactie en initiatief nemen (zie ook pagina 69).
Starters kunnen ook heel goed gebruikt worden voor
•
•
•
•
•
•
•
Aantal knoppen
Partner/Plus en Partner/Plus Stepper
Grootte van de knop(pen)
Koppelbare schakelaars
Partner/Plus 4
Aantal niveaus
Aantal spraakboodschappen per niveau
Opnamecapaciteit
Bedieningsmogelijkheden
Aansluitmogelijkheden
het opzetten van groepsactiviteiten, bijvoorbeeld in de
Talking Brix
Italk2
Koppelbare schakelaars
BIGmack, BIG Step-by-Step, BIG Step-by-Step with Levels,
BIG Step-by-Step Choice with Levels en BIG Step-by-Step
Gameplay
LITTLEmack, LITTLE Step-by-Step, LITTLE Step-by-Step
with Levels, LITTLE Step-by-Step Choice with Levels en
LITTLE Step-by-Step Gameplay
TalkTrac Communicator
Aan polsband
VideoBrix
Ablenet skinsets
Met videoboodschap
Stickers voor het personaliseren van de
BIG en LITTLE macks en Step-by-Steps
www.rdgkompagne.nl
www.rdgkompagne.nl
Doorkijkraam
14
Communicatiehulpmiddelen
Communicatiehulpmiddelen
Plaatjessystemen
15
PLAATJESSYSTEMEN
Voor wie: mensen met een beginnend of beperkt communicatieniveau.
Voor wat: overbrengen van een beperkt aantal communicatieve uitingen.
Voor welke situatie: thuis, in de klas/groep, of onderweg.
Scan de code voor ons meest actuele productaanbod.
Plaatjessystemen hebben een beperkt aantal toetsen
en uiteindelijk een goede opstap vormen naar een
waarmee een vast aantal boodschappen overgebracht
dynamisch systeem.
kan worden. De systemen zijn bedoeld voor kinderen met
een beginnend communicatief niveau, of volwassenen
Visuele scènes
met een zeer beperkt cognitief niveau.
Op sommige systemen met een flexibele indeling is
het ook mogelijk te werken met visuele scènes. De
Onder elke toets kan een spraakboodschap opgenomen
communicatiekaart toont dan één grote afbeelding,
worden. Hiervoor hebben de systemen een ingebouwde
bijv. van een ruimte, situatie of groep personen. De
microfoon. Wanneer de gebruiker een toets selecteert,
spraakboodschappen kunnen gekoppeld worden aan de
wordt de boodschap uitgesproken.
objecten of personen in de afbeelding.
Plaatjessystemen zijn doorgaans vrij groot van formaat,
Raster
maar licht van gewicht, want ze moeten gemakkelijk
Plaatjessystemen zijn doorgaans voorzien van een raster,
meegenomen kunnen worden. Verder zijn de apparaten
waardoor de toetsen duidelijk van elkaar gescheiden
robuust uitgevoerd en hebben ze een goede geluids-
worden. Onder het raster kan een papieren communica-
kwaliteit en instelbaar volume.
tiekaart worden geschoven, waarop pictogrammen of
andere afbeeldingen zijn afgedrukt. Zo heeft elke toets
Aantal toetsen
zijn eigen afbeelding. Bij apparaten met een flexibele
Het aantal toetsen van plaatjessystemen kan oplopen tot
indeling zijn de rasters verwisselbaar.
128. In de praktijk is 32 toetsen voor een plaatjessysteem
echter wel het maximum. Bij een groter aantal toetsen
Niveaus
worden deze erg klein. Bovendien zijn gebruikers die
Heeft het apparaat meerdere niveaus, dan kunnen op elk
met meer toetsen kunnen omgaan vaak wel toe aan een
niveau verschillende spraakboodschappen opgenomen
dynamisch communicatiehulpmiddel (zie pagina 23).
worden. Zo kan het systeem gebruikt worden in verschillende situaties, bijv. thuis, op school, in de dierentuin, etc.
www.rdgkompagne.nl
Sommige systemen hebben een flexibele indeling, wat
Door een begeleider is het apparaat snel aan te passen
inhoudt dat het aantal toetsen instelbaar is. Zo kan het
aan de situatie, door eenvoudig een ander niveau in te
apparaat meegroeien met het niveau van de gebruiker
stellen en een andere kaart in het apparaat te plaatsen.
www.rdgkompagne.nl
16
Communicatiehulpmiddelen
Communicatiehulpmiddelen
Plaatjessystemen
Het niveau kan ingesteld worden met behulp van een
Aansluitmogelijkheden
knop op het apparaat. Er zijn ook plaatjessystemen met
Het plaatjessysteem kan bovendien een of twee
automatische kaartherkenning.
aansluitingen hebben voor aangepast speelgoed op
17
batterijen (zie pagina 75). In dat geval kan speelgoed
Bediening
met behulp van een mini-jackkabeltje op het systeem
Standaard worden plaatjessystemen bediend door de
aangesloten worden. De gebruiker kan het speelgoed
toetsen in te drukken. Sommige plaatjessystemen heb-
vervolgens met zijn plaatjessysteem bedienen, waarbij
ben daarnaast aansluitingen voor externe schakelaars.
eventueel gelijktijdig een spraakboodschap (of liedje)
Bij apparaten met een kleiner aantal toetsen kunnen
klinkt.
soms evenzoveel schakelaars aangesloten worden. De
toetsen worden dan een-op-een overgenomen door de
schakelaars.
Daarnaast zijn er systemen die beschikken over een
SuperTalker
infraroodzender, die het mogelijk maakt afstandbedien-
Flexibele indeling van 1 tot 8 toetsen
ProxTalker
Met verplaatsbare symboolkaartjes
bare spelmaterialen of andere apparaten met behulp
Daarnaast zijn er apparaten die scannend bediend
van de toetsen van het plaatjessysteem te bedienen. De
kunnen worden. Op scannende apparaten worden
zender wordt eenvoudig geprogrammeerd met behulp
een of twee schakelaars aangesloten. Op de toetsen
van de originele afstandsbediening.
bevinden zich lichtjes, die een voor een gaan branden.
Brandt het lichtje van de gewenste toets, dan activeert
Communicatiekaarten
de gebruiker zijn of haar schakelaar. De scansnelheid
De papieren communicatiekaarten kunnen met behulp
is instelbaar en soms ook de scanvolgorde. Heeft de
van speciale software op de pc gemaakt en afgedrukt
gebruiker twee schakelaars, dan kan hij of zij de snelheid
worden. Dankzij deze speciale software krijgen de kaar-
zelf bepalen door met de ene schakelaar de toetsen te
ten en toetsen exact de juiste afmetingen (zie pagina 27).
doorlopen en met de andere te activeren. In plaats van
lichtjes kunnen sommige plaatjessystemen de toetsen
Onderlinge verschillen
Tech/Speak en Tech/Scan 32
Tech/Talk en Tech/Scan 8
ook aanduiden door middel van auditieve “cues”. Dit zijn
Plaatjessystemen verschillen onderling van elkaar in:
32 toetsen, in aanraak- en scannende versie
8 toetsen, in aanraak- en scannende versie
korte spraakopnames die, al dan niet door een kop-
•
•
•
•
•
•
telefoon, duidelijk maken welke spraakboodschap zich
onder de knop bevindt.
Dankzij deze alternatieve bedieningsmogelijkheden
kunnen de plaatjessystemen ook door cliënten met
Aantal toetsen en flexibiliteit
Aantal niveaus en automatische niveauherkenning
Opnamecapaciteit
Bedieningsmogelijkheden
Aansluitmogelijkheden
Extra functies
onvoldoende handfunctie en/of een visuele beperking
gebruikt worden.
QuickTalker 7, 12 en 23
Tobii S32
Flexibele indeling van 1 tot 32 toetsen en
automatische kaartherkenning
www.rdgkompagne.nl
De boodschappen op de bovenste rij
zijn op elk niveau gelijk
GoTalk 4+, 9+ en 20+
De boodschappen op de bovenste
rij zijn op elk niveau gelijk
www.rdgkompagne.nl
18
Communicatiehulpmiddelen
Communicatiehulpmiddelen
Tekstsystemen
19
TEKSTSYSTEMEN
Voor wie: mensen met een communicatieve beperking die motorisch en cognitief in staat zijn te typen.
Voor wat: overbrengen van communicatieve uitingen over elk gewenst onderwerp.
Voor welke situatie: thuis, in de klas/groep, op het werk/dagbesteding, of onderweg.
Scan de code voor ons meest actuele productaanbod.
Voor jongeren of volwassenen die met tekst kunnen
De synthetische stem kan uitspreken wat de gebruiker
communiceren, wordt meestal gekozen voor een
typt. Hierdoor kan het hulpmiddel niet alleen in een-op-
tekstgebaseerd hulpmiddel. Heeft de gebruiker geen
een gesprekken gebruikt worden, maar ook in situaties
bijkomende problemen met de handfunctie of andere
waarin de communicatiepartner niet of moeilijk kan
aanvullende eisen, dan kan een eenvoudig tekstsysteem
meelezen, zoals buitenshuis, in een groep of wanneer de
volstaan.
gesprekspartner slechtziend is.
Tekstsystemen bestaan uit een toetsenbord en een
Bediening
of twee tekstdisplays. Systemen met twee displays
De toetsenborden hebben standaard een QWERTY-
hebben een extra scherm aan de achterzijde, waarop de
indeling. Sommige systemen zijn ook leverbaar in ABC-
communicatiepartner kan meelezen wat de gebruiker
uitvoering.
typt. De grootte van de schermen varieert, alsook het
aantal tekstregels en de tekstgrootte. Er zijn ook syste-
Sommige tekstsystemen zijn standaard voorzien van een
men met een afneembaar meeleesscherm. Dit kan
raster voor vingergeleiding, maar voor alle systemen zijn
handig zijn voor privégesprekken of juist voor groeps-
rasters als optie beschikbaar. Rasters kunnen nuttig zijn
gesprekken.
voor mensen met een beperkte coördinatie of motorische
problemen. Door het raster komen de toetsen verzonken
De meeste tekstsystemen zijn bovendien voorzien van
te liggen, zodat de gebruiker de hand op het raster kan
een synthetische stem. Naar keuze kan een mannen- of
laten rusten en de juiste toets kan kiezen, zonder daarbij
vrouwenstem ingesteld worden. Op de verschillende
ongewenste toetsen in te drukken.
systemen zijn verschillende spraaksynthesizers geïnstalleerd. Alle beschikbare stemmen zijn goed verstaanbaar,
Woordvoorspelling
maar welke het prettigst klinkt, is zeer persoonlijk. Op
Voor het versnellen van de tekstinvoer zijn tekstsystemen
sommige systemen bestaat de mogelijkheid stemmen
voorzien van woord- en/of zinsvoorspelling. De uitge-
voor meerdere talen te installeren.
breidheid van deze functie varieert. Daarnaast is het op
sommige systemen mogelijk veelgebruikte zinnen op te
slaan.
www.rdgkompagne.nl
www.rdgkompagne.nl
20
Tekstsystemen
Communicatiehulpmiddelen
Communicatiehulpmiddelen
Tekstsystemen
Extra functies
Onderlinge verschillen
Enkele systemen bieden de mogelijkheid met behulp
Tekstsystemen verschillen onderling van elkaar in:
van het hulpmiddel te telefoneren en/of sms’en. Bij
•
•
•
•
•
•
•
telefoneren wordt de spraak van het hulpmiddel direct
door de telefoonlijn gezonden, zodat deze duidelijk
verstaanbaar is.
Aantal schermen
Afneembaarheid meeleesscherm
Aantal tekstregels en tekstgrootte op de scherm
Stem
Uitgebreidheid van de woordvoorspelling
Bedieningsmogelijkheden
Extra functies
Allora 2
Met afneembaar meeleesscherm
en sms-functie
Lightwriter SL40 en SL40 Connect
SpeakOut
Standaard voorzien van sms-functie, met de Connect kan men
bovendien telefoneren, ook beschikbaar in scannende versie
Megabee
Tekstgebaseerd doorkijkraam
met twee displays
www.rdgkompagne.nl
www.rdgkompagne.nl
21
22
Communicatiehulpmiddelen
Communicatiehulpmiddelen
Dynamische systemen
23
DYNAMISCHE SYSTEMEN
Voor wie:  mensen met een communicatieve beperking die een groter aantal uitingen willen kunnen overbrengen
en/of vanwege bijkomende motorische beperkingen niet met andere hulpmiddelen overweg kunnen.
Voor wat:  overbrengen van voorgeprogrammeerde persoonlijke uitingen, die zijn ingedeeld in categorieën,
eventueel aangevuld met een typmodule.
Voor welke situatie: thuis, in de klas/groep, op het werk/dagbesteding, of onderweg.
Scan de code voor ons meest actuele productaanbod.
Dynamische systemen zijn geschikt voor zowel tekst- als
typt of kiest de gebruiker de boodschappen die hij of zij
symboolcommunicatie. In tegenstelling tot de eerder
wil overbrengen.
beschreven statische systemen, hebben dynamische
systemen geen vaste toetsen, maar een indeling die
Geletterde gebruikers kunnen werken met scherm-
kan veranderen. Dit betekent enerzijds dat het scherm
toetsenborden, zodat men alles kan typen wat men wil
veranderlijk is: elke toets op het scherm kan verwijzen
zeggen en niet in de communicatie beperkt wordt. Voor
naar een nieuwe pagina met nieuwe toetsen. Ander-
het versnellen van de tekstinvoer kan gebruik worden
zijds kan ook de inhoud van een dynamisch systeem
gemaakt van woord- en zinsvoorspellers. Daarnaast is
steeds worden aangepast, zodat het als het ware kan
het mogelijk te werken met voorgeprogrammeerde
meegroeien met het niveau, de leefomstandigheden en
boodschappen. Deze boodschappen kunnen worden
de interesses van de gebruiker.
aangeduid met tekst of met afbeeldingen. Voor geletterde
gebruikers kan dit een manier zijn om veelgebruikte
Dynamische systemen zijn speciaal voor de doelgroep
uitingen snel te kunnen kiezen.
ontwikkelde “tabletcomputers” met communicatiesoftware. De computer is voorzien van een aanraakscherm,
Voorgeprogrammeerde boodschappen zijn bovendien
krachtige speakers en mogelijkheden voor alternatieve
geschikt voor ongeletterde gebruikers. Voor hen kunnen
bediening. Dynamische systemen zijn beschikbaar van
de boodschappen worden aangeduid met picto-
zeer draagbaar pocketformaat tot grote 15 inch appa-
grammen, eigen foto’s of afbeeldingen van internet.
raten, die meer geschikt zijn voor bijv. oogbesturing.
Boodschappen kunnen bestaan uit hele zinnen of uit
losse woorden, waarmee de gebruiker zelf zinnen kan
Communicatiesoftware
opbouwen. Sommige systemen kunnen hierbij de woor-
Standaard is op dynamische systemen speciale com-
den automatisch vervoegen.
municatiesoftware
geïnstalleerd.
Met
behulp
van
deze software wordt het communicatiehulpmiddel
Uiteraard kunnen getypte, gekozen of samengestelde
“ingericht”. Die inrichting bestaat uit een verzameling
boodschappen ook uitgesproken worden. Hiervoor is
“communicatiepagina’s”, die volledig kan worden aan-
het mogelijk gebruik te maken van synthetische en/of
gepast aan de wensen en eisen van de gebruiker van het
opgenomen spraak.
hulpmiddel. Met behulp van deze communicatiepagina’s
www.rdgkompagne.nl
www.rdgkompagne.nl
24
Communicatiehulpmiddelen
Communicatiehulpmiddelen
Dynamische systemen
Extra functies
Op de grotere en geavanceerdere systemen kan
Naast directe communicatie hebben veel dynamische
bovendien gebruik gemaakt worden van oogbesturing,
systemen aanvullende mogelijkheden, zoals internetten,
met behulp van een (al dan niet ingebouwde) oog-
e-mailen, bellen, sms’en, spelen, foto’s maken en bekijken,
besturingmodule. De gebruiker selecteert dan de toet-
muziek luisteren en omgevingsbediening.
sen door ernaar te kijken. Dit maakt de systemen zelfs
Bediening
geschikt voor gebruikers met zeer ernstige motorische
Tobii M8
Tobii I12 en Tobii I15
problematiek (zie pagina 35).
Met 8 inch scherm en Tobii
Communicator software
Met 12 of 15 inch scherm,
Tobii Communicator software
en geïntegreerde module voor oogbesturing
Dynamische systemen zijn uitgerust met een aanraakscherm. Vrijwel alle dynamische systemen bieden
Formaten en opbouw
bovendien diverse mogelijkheden voor alternatieve
De kleinere dynamische systemen zijn door hun formaat
bediening. Daardoor kunnen ze ook bediend worden
en gewicht extra geschikt voor gebruikers die kunnen
door gebruikers met onvoldoende handfunctie en zijn
lopen. Deze systemen worden geleverd met een draag-
ze voor mensen met degeneratieve aandoeningen snel
tas. Sommige systemen hebben een uitklapbare beugel,
aanpasbaar.
waarmee ze rechtop op een tafel gezet kunnen worden.
25
Zwaardere systemen zijn niet geschikt om te worden
Om het aanraakscherm beter bedienbaar te maken,
gedragen. Deze systemen, maar ook de kleinere, kunnen
kunnen de systemen voorzien worden van een raster
worden opgebouwd op bijv. een rolstoel of bij het bed.
Zingui
Smart 3
met een beperkte coördinatie of motorische problemen.
Doelgroep
Met vereenvoudigde versie van
Mind Express en 8,4 inch scherm
Het raster zorgt ervoor dat de toetsen verzonken komen
Dynamische systemen worden ingezet bij kinderen
Met vereenvoudigde versie
van Mind Express en 4 inch
scherm
te liggen, zodat de gebruiker de hand op het raster kan
of volwassenen die gebruikmaken van plaatjes om te
laten rusten en de juiste toets kan kiezen, zonder daarbij
communiceren, maar waarvoor plaatjessystemen te
ongewenste toetsen in te drukken.
beperkt zijn. Een voorwaarde om gebruik te kunnen
voor vingergeleiding. Dit kan nuttig zijn voor mensen
maken van dynamische systemen is dat de gebruiker kan
Daarnaast zijn veel systemen voorzien van een usb-
categoriseren.
aansluiting en aansluitingen voor schakelaars, om het
apparaat scannend te bedienen. De usb-aansluiting
Daarnaast worden dynamische systemen ingezet wan-
maakt het mogelijk een muisvervanger te gebruiken,
neer de motorische problemen zo groot zijn, dat bijv. een
zoals een hoofdmuis. Bij scanning lichten de toetsen
eenvoudig tekstsysteem geen optie is.
op het scherm beurtelings op, bijvoorbeeld in de vorm
van een gekleurd kader. Bevindt het kader zich om de
Tenslotte wordt dit soort hulpmiddelen ingezet voor
gewenste toets, dan activeert de gebruiker zijn of haar
personen met een progressief ziektebeeld, waarbij het
Tellus 4
Mobi 2
schakelaar. Behalve met een visueel kader kunnen de
hulpmiddel snel aangepast moet kunnen worden aan de
toetsen ook met auditieve “cues” aangeduid worden.
veranderende lichamelijke situatie.
Met 13,3 inch scherm en Mind Express software,
ook te combineren met module voor oogbesturing
Met 12 inch scherm en Mind Express software,
ook te combineren met module voor oogbesturing
Dit zijn korte spraakopnames die, al dan niet door een
koptelefoon, duidelijk maken welke spraakboodschap of
Onderlinge verschillen
functie zich onder de knop bevindt. Heeft de gebruiker
Dynamische systemen verschillen onderling van elkaar in:
twee schakelaars, dan kan hij of zij de snelheid zelf
•
•
•
•
•
•
bepalen door met de ene schakelaar de toetsen te
doorlopen en met de andere te activeren. Bij gebruik
van één schakelaar is de scansnelheid instelbaar. Ook
de scanvolgorde is instelbaar. Schakelaars zijn er in vele
soorten, voor bediening met verschillende lichaamsdelen
Formaat / meeneembaarheid
Software & mogelijkheden
Bedieningsopties
Mogelijkheden voor telecommunicatie
Toughpad
Mogelijkheden voor omgevingsbediening
Robuuste 10 inch Windows
tablet met Mind Express of
Tobii Communicator software
Aansluitmogelijkheden
(zie pagina 39).
www.rdgkompagne.nl
www.rdgkompagne.nl
TouchSpeak
Speciaal ontwikkeld voor mensen met
afasie, op 4 of 7 inch platform
26
Communicatiehulpmiddelen
Communicatiehulpmiddelen
Software
27
SOFTWARE
Voor wie: gebruikers van papieren communicatiekaarten of dynamische systemen en hun therapeuten, ouders en
begeleiders.
Voor wat: maken van papieren communicatiekaarten of activiteiten en inrichten van dynamische systemen.
Voor welke situatie: thuis, in de therapiepraktijk of op school.
Scan de code voor ons meest actuele productaanbod.
Grofweg kan onderscheid gemaakt worden tussen twee
Inrichten van dynamische systemen
soorten programma’s voor ondersteunde communicatie:
Dynamische systemen worden geleverd met speciale
programma’s voor het printen van papieren communi-
communicatiesoftware (zie ook pagina 23). Deze soft-
catiekaarten en programma’s voor het inrichten van
ware bevat enerzijds de communicatiepagina’s voor de
dynamische systemen.
gebruiker van het hulpmiddel en anderzijds het bewerkprogramma waarmee die pagina’s worden samengesteld.
Printsoftware
Met
behulp
van
printsoftware
kunnen
papieren
De gehele verzameling van communicatiepagina’s wordt
communicatiekaarten gemaakt worden, maar ook
ook wel het persoonlijke “vocabulaire” van de gebruiker
uiteenlopende activiteiten en educatieve materialen,
genoemd. Vooral het maken van een vocabulaire voor
of dagschema’s voor in de klas of woongroep. Kaarten
symboolgebruikers is een tijdrovende klus. Er moet
kunnen voor communicatie gebruikt worden door
met veel aspecten rekening gehouden worden: welke
symbolen aan te wijzen. Daarnaast kan de software
boodschappen zijn voor de gebruiker van belang, is een
gebruikt worden voor het printen van kaarten voor
bepaald kleurgebruik belangrijk, welke afbeeldingen
plaatjessystemen (zie pagina 15). Voorgedefinieerde
begrijpt de gebruiker het best, hoeveel toetsen op het
sjablonen voor veelgebruikte plaatjessystemen zorgen
scherm kan de gebruiker overzien en hoeveel niveaus
ervoor dat de kaarten en toetsen exact de juiste
mag een hiërarchische structuur hebben, hoe groot
afmetingen krijgen voor het betreffende apparaat. U
moeten de toetsen zijn om goed bedienbaar én zichtbaar
hoeft alleen nog afbeeldingen toe te voegen, de kaart uit
te zijn, etc. etc. rdgKompagne biedt een aantal producten
te printen en deze langs de lijnen uit te knippen.
en diensten aan die hierbij kunnen helpen: kant-en-klare
vocabulaires (zie hieronder), de dienst Vocabulaires op
Het maken van communicatiekaarten en andere
maat en de cursus Inrichten dynamische systemen (zie
materialen is eenvoudig. U kunt een van de aanwezige
pagina 6 en 7).
sjablonen kiezen of zelf een lay-out maken. Vervolgens
voegt u symbolen of andere afbeeldingen toe, en evt.
Met sommige programma’s kunnen behalve communi-
ook tekst. Dan kunt u nog de opmaak en kleur van de
catiepagina’s ook uiteenlopende andere toepassingen
verschillende elementen op de kaart bepalen. Tenslotte
geprogrammeerd worden. Denk bijv. aan pagina’s om
drukt u de kaart af.
te internetten, e-mailen, bellen en sms’en, maar ook
aan spelletjes en oefeningen, gesproken boeken, een
www.rdgkompagne.nl
www.rdgkompagne.nl
28
Communicatiehulpmiddelen
Communicatiehulpmiddelen
Software
agenda, fotoalbum of jukebox. Daarnaast kunt u pagina’s
uitvoering is rekening gehouden met de kenmerken
maken voor het bedienen van apparaten in huis (als het
van het hulpmiddel, zodat het vocabulaire bijvoorbeeld
hulpmiddel voorzien is van een infraroodzender), en voor
optimaal geschikt is voor bediening met de ogen.
het maken van foto’s (als het hulpmiddel voorzien is van
een webcam).
Spraaksynthesizers en het gebruik van de
eigen stem
Communicatiesoftware kan ook op een pc geïnstalleerd
Dynamische communicatiehulpmiddelen zijn vaak voor-
worden om pagina’s voor een cliënt of kind voor te
zien van synthetische spraak voor het uitspreken van
bereiden. Deze kunnen dan later naar het hulpmiddel
getypte of geselecteerde boodschappen. Op de ver-
overgezet worden. Ook kan de software gebruikt worden
schillende systemen zijn verschillende synthesizers
om met een cliënt aan de pc te oefenen, bijv. om vast te
geïnstalleerd. Voor elke synthesizer is doorgaans zowel
stellen of de cliënt met een dynamisch systeem overweg
een mannen- als een vrouwenstem beschikbaar. Alle
zal kunnen.
beschikbare stemmen zijn goed verstaanbaar, maar
welke het prettigst klinkt, is zeer persoonlijk.
Kant-en-klare vocabulaires
29
Mind Express
Voor het inrichten van dynamische systemen,
standaard geïnstalleerd op de Mobi 2 en Tellus 4
en in vereenvoudigde vorm op de Smart en Zingui
Tobii SymbolMate
Voor het maken van papieren communicatiekaarten
en activiteiten en het inrichten van de Tobii S32
Het maken van een volledig gepersonaliseerd voca-
Op Windows-gebaseerde systemen is het mogelijk
bulaire is niet altijd noodzakelijk. Met name voor
een stem naar keuze te installeren. Dit maakt het ook
geletterde gebruikers, of wanneer geen sprake is van een
mogelijk een eigen “gedigitaliseerde stem” te gebruiken.
cognitieve beperking, kan een kant-en-klaar vocabulaire
Voor mensen die niet meer kunnen spreken kan het
prima geschikt zijn. Er zijn kant-en-klare vocabulaires
vervreemdend werken om te moeten communiceren
beschikbaar voor verschillende doelgroepen en niveaus.
met de stem van een ander. Voor mensen die dreigen
Voor geletterde gebruikers geeft zo’n vocabulaire
hun stem te verliezen, bijv. als gevolg van ALS of een
snel toegang tot alle functies van het hulpmiddel.
laryngectomie, biedt rdgKompagne daarom de dienst
Voor kinderen kan het een voordeel zijn dat kant-
“stemdigitalisering” aan: met behulp van een relatief klein
Symbol for Windows Paper Chart Maker
en-klare vocabulaires toegang geven tot veel meer
aantal spraakopnames wordt een nieuwe synthetische
Voor het maken van papieren communicatiekaarten
uitingen dan al bekend zijn, hetgeen kan helpen bij de
stem gegenereerd, die een treffende gelijkenis vertoont
taalontwikkeling. Kinderen zonder beperkingen worden
met de stem van degene die het materiaal heeft
immers ook aan veel meer woorden blootgesteld dan ze
ingesproken. Door opnames van de stem te maken
zelf al kunnen gebruiken; op die manier breiden zij hun
wanneer dat nog kan, kan men in een later stadium de
vocabulaire steeds verder uit. Kant-en-klare vocabulaires
eigen stem in een communicatiehulpmiddel gebruiken.
The Grid 2
Proloquo4Text
Voor het inrichten van een iPad als
dynamisch systeem
Voor het inrichten van een iPad als
tekstsysteem
Kant-en-klare vocabulaires
zijn ontwikkeld op basis van uitgebreid taalkundig
onderzoek onder verschillende doelgroepen. Bij de
SymbolStix Online
Voor het downloaden van SymbolStix symbolen
Sono Key
Voor tekstgebaseerde communicatie en pc-bediening, zeer geschikt voor oogbesturing
Tobii Communicator
Voor het inrichten van dynamische
systemen en bedienen van de pc, standaard geïnstalleerd op de Tobii M8, I12 en I15
www.rdgkompagne.nl
Eurovocs Suite
Sono Primo
Voor tekstgebaseerde communicatie
Voor beginnende communiceerders,
beschikbaar als kaartenset voor de Tobii S32 en als dynamisch vocabulaire
www.rdgkompagne.nl
30
Communicatiehulpmiddelen
Communicatiehulpmiddelen
Overige
31
OVERIGE
Voor wie: mensen met een motorische en communicatieve beperking, mensen met een laag stemvolume of
mensen met een cognitieve of visuele beperking.
Voor wat: hulp oproepen binnenshuis, spreken, lezen en onthouden.
Voor welke situatie: thuis, op school/werk of onderweg.
Scan de code voor ons meest actuele productaanbod.
Naast een uitgebreid aanbod aan spraakcomputers, heeft
winkelkassa’s. RFID-chips bevinden zich o.a. in anti-
rdgKompagne ook enkele eenvoudigere hulpmiddelen
diefstalstickers en in de OV-chipkaart, de bijbehorende
die de actieve of passieve communicatie kunnen onder-
scanners bevinden zich in de welbekende poortjes. Er
steunen.
bestaan echter ook barcode- en RFID-scanners met een
spraakfunctie. Deze scanners zijn speciaal bedoeld voor
Binnenhuisoproep
ondersteuning van de communicatie. Ze zijn voorzien
Voor personen met een motorische en communicatieve
van een ingebouwde microfoon en geheugen voor het
beperking kan het van belang zijn te beschikken over een
opnemen en opslaan van spraakboodschappen. Deze
systeem om binnenshuis hulp te kunnen oproepen. Soms
boodschappen worden gekoppeld aan bijgeleverde bar-
is het communicatieapparaat of de omgevingsbediening
code- of RFID-stickers, die op voorwerpen geplakt kun-
al met zo’n functie uitgerust. Voor separate systemen is
nen worden. De gebruiker haalt de scanner over de
het belangrijk dat ze bediend kunnen worden met een
sticker en hoort dan de opgenomen spraakboodschap.
schakelaar, bijvoorbeeld bij het hoofd, of aangesloten
kunnen worden op het communicatieapparaat, de rol-
Deze scanners kunnen een goed hulpmiddel zijn voor
stoel- of omgevingsbediening.
mensen met cognitieve beperkingen, zoals autisme, afasie en downsyndroom, in therapiesituaties, op school of
Spraakversterkers
thuis. De scanner kan gebruikt worden voor het vergroten
Spraakversterkers kunnen een hulpmiddel zijn voor per-
van de woordenschat, het verbeteren van de uitspraak,
sonen die problemen hebben met hun verstaanbaarheid
het aanleren van de betekenis van pictogrammen, of
door een laag stemvolume. Deze versterkers bestaan uit
voor zelfstandigheidsbevordering, bijv. door stickers in
een compacte luidspreker en een headset-, dasspeld- of
een kookboek te plakken en de instructies in te spreken.
keelmicrofoon. Voorwaarde voor gebruik is een goede
De scanners kunnen ook heel goed gebruikt worden in
articulatie; onduidelijke spraak zal bij versterking niet tot
combinatie met een communicatieschrift, door stickers bij
een betere verstaanbaarheid leiden.
de pictogrammen te plakken, of met de Pictogenda, bijv.
voor het overbrengen van boodschappen van ouder naar
www.rdgkompagne.nl
Barcode- en RFID-scanners
leerkracht en vice versa. Mensen met een visuele beper-
Barcodes (of streepjescodes) kennen we van allerlei
king kunnen dit soort scanners gebruiken voor het iden-
producten en de bijbehorende scanners zien we bij
tificeren van voorwerpen, zoals opbergmappen of cd’s.
www.rdgkompagne.nl
32
Communicatiehulpmiddelen
Communicatiehulpmiddelen
Overige
Voorleesapparaten
Voorleesapparaten en -software
Naast voorleesapparaten zijn er diverse voorlees-
Een voorleesapparaat is een documentscanner met
programma’s voor op de pc. Deze programma’s kunnen
voorleesfunctie. Op de scanner kunnen getypte brieven,
e-boeken voorlezen, of lezen wat u aanwijst, typt
boeken,
medicijnen,
en selecteert. Behalve voor mensen met een visuele
gebruiksaanwijzingen of andere gedrukte materialen
tijdschriften,
bijsluiters
van
beperking, kan dit een uitkomst zijn voor mensen met
geplaatst worden. Het apparaat scant de tekst en leest
dyslexie.
33
Barcodescanners
deze voor met behulp van een spraaksynthesizer.
Teksten worden herkend ongeacht hoe ze op de
Memorecorders
scanner worden geplaatst of hoe ze zijn opgemaakt.
Mensen met een visuele of cognitieve beperking kunnen
Sommige voorleesapparaten kunnen de teksten ook als
gebaat zijn bij het gebruik van een memorecorder.
geluidsbestand bewaren en naar bijv. een mp3-speler
Memorecorders zijn bedoeld om spraak op te nemen,
kopiëren. Ook zijn er voorleesapparaten waarop een
bijvoorbeeld als geheugensteun. Voor mensen met
Brailleleesregel kan worden aangesloten. De tekst wordt
visusproblemen zijn er memorecorders met voelbare
dan omgezet naar Braille in plaats van spraak.
toetsen in verschillende vormen en gesproken feedback
Sophie en Sophie Pro
B.A.Bar
Scant bijgeleverde streepjescodes
bij de verschillende functies.
Voorleessoftware
Spraakversterkers
Milestone 312 met Speakout
Memorecorder met ingebouwde
RFID labelscanner
Echovoice
Micro Voice Amp
Easy Reader
Leest digitale boeken voor
Memorecorders
Oproepsystemen
Spika
Leest wat u aanwijst, typt en selecteert, werkt vanaf
USB-stick, ook beschikbaar binnen Fluency TTS
Milestone 312
Wireless Pager
Met voelbare toetsen
en gesproken feedback
Te activeren met Jelly Beamer en
Big Beamer draadloze schakelaars
www.rdgkompagne.nl
www.rdgkompagne.nl
34
Bedieningshulpmiddelen
Bedieningshulpmiddelen
Oogbesturing
35
OOGBESTURING
Voor wie: mensen met een zeer beperkte of ongecontroleerde motoriek, zoals bij de ziektebeelden ALS of CP.
Voor wat: bedienen van communicatiehulpmiddel en/of computer met behulp van de ogen.
Voor welke situatie: thuis, in de klas/groep of onderweg; op de rolstoel, in bed of op de werkplek.
Scan de code voor ons meest actuele productaanbod.
Oogbesturing is een alternatieve methode voor de be-
voor het bedienen van een communicatiehulpmiddel.
diening van computers, ontwikkeld voor mensen met
Er zijn dynamische communicatiehulpmiddelen met een
zeer beperkte bewegingsmogelijkheden. De gebruiker
ingebouwde module voor oogbesturing en er zijn losse
hoeft slechts naar het scherm te kijken om objecten
modules die met communicatiesystemen gecombineerd
“aan te klikken”.
kunnen worden.
De huidige oogbesturingssystemen werken zeer nauw-
Geïntegreerde modules hebben als voordeel dat ze
keurig, ongeacht de aanwezigheid van een bril of
geen losse aansluitpunten of losse kabels hebben, wat
contactlenzen, de kleur van de ogen en lichtom-
de betrouwbaarheid ten goede komt. Het voordeel van
standigheden. Zodra de gebruiker voor het systeem
een losse module is dat het hulpmiddel bij progressieve
plaatsneemt, zullen de ogen van de gebruiker gedetec-
aandoeningen snel kan worden aangepast aan de
teerd worden. De eerste keer dat een gebruiker het
veranderende lichamelijke situatie.
systeem gaat bedienen, zal er een kalibratie doorlopen
moeten worden. Deze kalibratie kan vervolgens als
Voor een effectief gebruik van oogbesturing is wel een
persoonlijk profiel bewaard worden. Dit maakt het moge-
bepaald schermformaat vereist. Daarom kunnen alleen
lijk om een systeem in te zetten voor meerdere gebruikers.
de grotere dynamische communicatiehulpmiddelen uitgerust worden met een module voor oogbesturing.
Er zijn (al dan niet ingebouwde) oogbesturingsmodules
De compactste van deze systemen zijn geschikt om te
voor dynamische communicatiehulpmiddelen en mo-
worden opgebouwd op een rolstoel.
dules voor pc-bediening.
Pc-bediening
www.rdgkompagne.nl
Communicatie
Modules met usb-aansluiting kunnen ook aangesloten
Voor mensen die niet kunnen spreken en bovendien
worden op standaard pc’s of laptops. De module wordt
geen controle hebben over hun handen en andere
dan onder het beeldscherm gemonteerd en aangesloten
lichaamsdelen, kan oogbesturing worden toegepast
op de usb-poort.
www.rdgkompagne.nl
36
Bedieningshulpmiddelen
Bedieningshulpmiddelen
Oogbesturing
37
Wijze van besturing
is. Groot voordeel van deze methode is bovendien dat
Onderlinge verschillen
handicap. In de ruim 15 jaar dat rdgKompagne al met
Er zijn drie methoden om computers met de ogen te
de gebruiker gewoon rond kan kijken op het scherm en
Systemen voor oogbesturing verschillen onderling van
oogbesturing werkt, hebben wij de techniek sterk zien
besturen.
rustig teksten kan lezen, zonder per ongeluk objecten
elkaar in:
verbeteren, waardoor deze voor steeds meer mensen in
aan te klikken. Een unieke zoomfunctie maakt het moge-
•
•
•
Aansluiting
meer situaties kan worden ingezet. Het blijft echter een
Trackbox
complexe techniek. Middels een aparte website en een
Instelmogelijkheden en gebruiksvriendelijkheid
aanvullend dienstenpakket wil rdgKompagne gebruikers
Bij Red Dot Tracking zorgt speciale (communicatie)
lijk zelfs de kleinste gebieden op het scherm te selecteren.
software ervoor dat de gebruiker niet de muispijl met
de ogen hoeft te besturen, maar direct kan kijken naar
Bij alledrie de methoden kunnen objecten op het scherm
objecten of knoppen op het scherm. De software legt
geselecteerd worden door de blik erop te fixeren, te
Expertisecentrum Oogbesturing
begeleiders en leerkrachten faciliteren. Ook geven wij
daarvoor als het ware een onzichtbaar raster over de
knipperen, of een schakelaar te gebruiken.
rdgKompagne is in Nederland hét expertisecentrum
informatie en demonstraties aan alle belangstellenden.
op het gebied van oogbesturing voor mensen met een
Lees meer op www.oogbesturing.net.
knoppen. Knoppen kunnen zo groot gemaakt worden als
voor de gebruiker noodzakelijk is. Wanneer de gebruiker
Gevoeligheid versus nauwkeurigheid
naar een knop kijkt, dan licht deze direct op, zonder dat er
Oogbesturingssystemen verschillen van elkaar in de
een muisaanwijzer aan te pas komt. Deze bedieningsvorm
grootte van de “trackbox”. Dit is de ruimte voor het
vereist veel minder inspanning dan het besturen van de
scherm waarbinnen de gebruiker zich vrij kan bewegen,
muispijl. De gebruiker kan zich bovendien vrij bewegen
zonder contact met het systeem te verliezen of aan
voor de monitor, zonder de nauwkeurigheid van de
nauwkeurigheid in te boeten. De trackbox van Tobii
oogregistraties te beïnvloeden.
is een van de grootste op de markt. Het systeem legt
van oogbesturing extra ondersteunen en therapeuten,
geen bewegingsbeperkingen op, zodat de gebruiker
Windows Mouse Control is een methode waarbij oog-
zich vrij kan bewegen voor de monitor zonder precisie
bewegingen direct worden vertaald naar bewegingen
te verliezen of opnieuw te moeten kalibreren. Het Tobii-
van de muispijl op het scherm. Een muismenu maakt
systeem is daarmee ook geschikt voor mensen die last
het mogelijk de verschillende klikacties uit te voeren.
hebben van ongecontroleerde bewegingen.
Zo wordt de gehele Windows-omgeving toegankelijk,
inclusief alle muisbedienbare programma’s. Het direct
Systemen met een kleinere trackbox zijn weliswaar
aansturen van de muispijl is echter voor de meeste ge-
gevoeliger voor bewegingen, maar kunnen geschikter
bruikers moeilijk en inspannend, enerzijds doordat het
zijn voor het aanwijzen van kleine objecten op het
moeilijk is om de muispijl volledig stil te houden (ook al
scherm en daarmee ook voor besturing van de muispijl.
worden saccades uitgefilterd), en anderzijds doordat we
Welk systeem in de praktijk het beste werkt voor dit doel,
van nature geneigd zijn de pijl met de ogen te volgen, in
is echter heel persoonlijk.
Tobii I12 en I15
Dynamische communicatiehulpmiddelen
met ingebouwde oogbesturingsmodule
plaats van andersom.
Ook voor laag ontwikkelingsniveau
Op de systemen van Tobii is nog een derde besturings-
Oogbesturing kan ook ingezet worden voor kinderen en
vorm mogelijk: Tobii Gaze Selection. Hiermee wordt de
volwassenen met ernstige meervoudige beperkingen.
volledige Windows-omgeving toegankelijk, zonder dat
Speciaal voor deze doelgroep ontwikkelde toepassingen
er een muispijl aan te pas komt. Gaze Selection verdeelt
laten dingen op het scherm gebeuren wanneer de
het computerscherm in een kijkgebied en een smalle
gebruiker slechts naar dat scherm kijkt. Zo kunnen meer
menubalk, die de beschikbare functies toont. In het
actieve acties uitgelokt worden, waardoor gebruikers
kijkgebied gebeurt niets, totdat een functie geselecteerd
leren dat zij invloed hebben op hun omgeving. Sommige
is in de menubalk. Voor het kiezen van een functie kijkt
kinderen kunnen op deze manier spelenderwijs de eerste
men kort naar het betreffende icoon om vervolgens
stappen zetten in communicatieontwikkeling en de
weer direct terug te kijken naar het kijkgebied. De blik
omgang met oogbesturing, hetgeen voor hen op andere
hoeft dus niet enkele seconden op het icoon gefixeerd
manieren niet mogelijk is (zie ook pagina 69).
te worden, zoals bij Windows Mouse Control het geval
www.rdgkompagne.nl
Tobii PCEye Go
Compacte module voor de pc of laptop
Tobii EyeMobile
Eyetech TM4
Houder voor het monteren van de
PCEye Go onder een Windows 8 tablet
Module voor de Tellus 4 en Mobi 2
www.rdgkompagne.nl
38
Bedieningshulpmiddelen
Bedieningshulpmiddelen
Schakelaars
39
SCHAKELAARS
Voor wie: mensen met een zeer beperkte of ongecontroleerde motoriek, of mensen met een verstandelijke beperking.
Voor wat: bedienen van communicatiehulpmiddel, pc, omgevingsbediening, oproepsysteem of spelmateriaal met de
hand, het hoofd of een willekeurig ander lichaamsdeel.
Voor welke situatie: thuis, in de klas/groep of onderweg; op de rolstoel, in bed of op de werkplek.
Scan de code voor ons meest actuele productaanbod.
Een schakelaar is een bedieningshulpmiddel waarmee
het scherm. Hetzelfde geldt voor aangepast speelgoed
een of meer functies uitgevoerd kunnen worden. Denk
(zie pagina 75).
bijvoorbeeld aan de schakelaar waarmee u het licht
aan en uit schakelt. De hier beschreven schakelaars zijn
Binnen andere software en bij hulpmiddelen voor com-
echter speciaal geschikt om bediend te kunnen worden
municatie en omgevingsbediening is de bediening
door mensen met verschillende handicaps. Ze kunnen
indirect. Deze bedieningsvorm wordt “scanning” ge-
aangesloten worden op communicatiehulpmiddelen,
noemd. Bij scanning bestuurt de gebruiker een aan-
omgevingsbedieningen, oproepsystemen, pc’s, tablets
wijskader (of lampje) dat stap-voor-stap de verschillende
of aangepast speelgoed.
opties langsloopt. Zodra de aanwijzer bij de gewenste
optie is, activeert de gebruiker zijn of haar schakelaar. Bij
Schakelaars zijn beschikbaar in vele soorten en maten.
automatische scanning worden de opties automatisch
Veel schakelaars kunnen slechts één functie uitvoeren.
doorlopen. Bij stepscanning werkt de gebruiker met twee
Voor het uitvoeren van meerdere functies zijn dan
schakelaars: met de eerste beweegt hij of zij stap-voor-
meerdere schakelaars nodig. Er zijn ook gecombineerde
stap zelf de aanwijzer, met de tweede wordt de gewenste
schakelaars, waarmee twee of meer functies uitgevoerd
optie geactiveerd. Vaak worden ook verschillende
kunnen worden. De eenvoudigste schakelaars zijn druk-
scanpatronen aangeboden. Zo worden bij lineair scan-
knoppen. Geavanceerdere schakelaars kunnen bijv. be-
nen alle opties een-voor-een doorlopen, terwijl bij rij-
diend worden door te blazen en/of zuigen, of door te
kolom scanning eerst de rijen worden gescand en na
knipperen met de ogen. Schakelaars kunnen op elke
selectie de opties binnen de gekozen rij. Voor gebruikers
plek gemonteerd worden, zodat ze naar wens bediend
met een visuele beperking kan een lampje of kader
kunnen worden met bijv. hand, voet, hoofd of mond.
onbruikbaar zijn. Voor deze gebruikers bieden sommige
hulpmiddelen de mogelijkheid van auditieve scanning:
Bediening
vooraf wordt dan voor alle opties een korte auditieve
Bij schakelaarbediening kan onderscheid gemaakt wor-
“cue” ingesproken, die bij het scannen hoorbaar wordt
den tussen directe en indirecte bediening. Speciaal voor
gemaakt.
mensen met een laag ontwikkelingsniveau is er actiereactie-software beschikbaar die direct reageert op een
Sommige gebruikers besturen de cursor op hun computer
activering van de schakelaar, er gebeurt meteen iets op
of communicatiehulpmiddel met het hoofd of met de
ogen, maar gebruiken een schakelaar om te klikken.
www.rdgkompagne.nl
www.rdgkompagne.nl
40
Bedieningshulpmiddelen
41
Bedieningshulpmiddelen
Schakelaars
Grasp
Leaf
Flex
Knijpschakelaar
Buigschakelaar
Buigschakelaar
Aansluiting
Tenslotte zijn er schakelaars en interfacekastjes met
De meeste schakelaars zijn voorzien van een 3,5 mm
een Bluetooth-verbinding. Deze schakelaars kunnen
jackaansluiting (mini-jack). Hiermee kunnen ze recht-
behalve op de pc ook gebruikt worden voor de
streeks aangesloten worden op communicatiehulpmid-
bediening van smartphones en tabletcomputers. Let
Cup, Mini Cup en Cap
delen, apparaten voor omgevingsbesturing of aangepast
wel op dat de schakelaar geschikt moet zijn voor uw
In twee formaten
speelgoed.
specifieke tablet en voor de te gebruiken apps. Op iPads
Plate
Micro Light
vanaf iOS 7 zijn dankzij de functie “Switch Control” alle
Via een speciaal interfacekastje kunnen deze schakelaars
apps schakelaarbedienbaar. In oudere iOS-versies en
ook aangesloten worden op de computer. Vaak worden
in Android dient de gebruikte app zelf geschikt te zijn
deze interfacekastjes geleverd met speciale software,
voor schakelaarbediening.
waarmee de functies van de aangesloten schakelaars
Onderlinge verschillen
mogelijk om met behulp van vier schakelaars de muispijl
Schakelaars verschillen onderling van elkaar in:
in vier richtingen te besturen en met behulp van een
•
•
•
•
•
vijfde schakelaar te klikken (zie Muisbesturing).
Er zijn ook schakelaars speciaal ontwikkeld voor pcgebruik. Deze schakelaars zijn voorzien van een usb-
Piko button
PikoDual
kunnen worden ingesteld. Op die manier is het bijv. ook
Tip
Candy Corn
Kantelschakelaar
Benaderingsschakelaar
Aantal functies
Wijze van bediening
Formaat
Bedieningskracht
Aansluiting
aansluiting en kunnen niet gebruikt worden voor het
AMDi benaderingsschakelaar
bedienen van andere apparaten.
Sip/Puff
SimplyWorks Send
Blaaszuigschakelaar
USB schakelaars
Specs
Buddy Button en Big Buddy Button
Jelly Bean en Big Red
Joggle Switch
In twee formaten en verschillende kleuren
In twee formaten, met verwisselbare
kapjes in vier kleuren
Met instelbare tegendruk
Switch Click USB
Swifty
Schakelaar met USB-aansluiting
Sluit een of twee schakelaars aan
op de pc, via mini-jack of IR
Bluetooth schakelaars
Beam
Voor het draadloos maken van schakelaars, Voor het draadloos maken
te combineren met SimplyWorks Receive van schakelaars, te combineren
(voor pc) en Control (voor bijv. speelgoed) met de Swifty
Hook
Pagebot for Kindle Keyboard
Schakelaarbediening voor e-reader
Bedien de muziekbibliotheek
van uw iPod of iPhone
met schakelaars
SimplyWorks Switch
Draadloze schakelaar in twee formaten, te
combineren met SimplyWorks Receive (voor
pc) en Control (voor bijv. speelgoed)
Soft
Jelly Beamer
Big Beamer
Mini Beamer
Draadloze schakelaar
Grote draadloze schakelaar
Draadloze benaderingsschakelaar
Pillow
Rocker
www.rdgkompagne.nl
Herga voetschakelaar
Bluetooth Super Switch
New Blue2
Bluetooth Switch Interface
Tecla Shield DOS
SimplyWorks for iPad
ClickToPhone
Schakelaarbediening voor Apple,
Android en Windows apparaten
Schakelaarbediening voor de
iPad of iPhone
Maakt de functies van een Android telefoon
toegankelijk voor schakelaargebruikers
www.rdgkompagne.nl
42
Bedieningshulpmiddelen
Bedieningshulpmiddelen
Muisbesturing
43
MUISBESTURING
Voor wie: mensen met een beperkte fijne of grove motoriek, of afwezige handfunctie.
Voor wat: besturen van de muiscursor op de computer.
Voor welke situatie: thuis, op het werk of op school.
Scan de code voor ons meest actuele productaanbod.
Voor mensen die moeite hebben met het bedienen van
Ergonomische muizen
een standaard computermuis, bestaan veel alternatieven.
Ergonomische muizen zijn klassieke muizen, die zorgen
Muisvervangers kunnen gebruikt worden op de pc,
voor een optimale houding van de hand en pols. Deze
maar ook op dynamische communicatiehulpmiddelen
muizen zijn doorgaans leverbaar in verschillende for-
met een usb-aansluiting. Ze kunnen dus ook een
maten, om optimaal aan te sluiten bij de hand van de
oplossing zijn voor mensen die het aanraakscherm
gebruiker.
van hun communicatieapparaat niet kunnen bedienen.
Muisvervangers die geen extra voeding nodig hebben,
Touchpads
kunnen bovendien gebruikt worden op tabletcomputers
Een touchpad is een aanraaktableau, zoals dat ook te
met een usb-aansluiting (of usb-adapter) en Windows of
vinden is op de meeste laptops. De muispijl wordt be-
Android besturingssysteem.
stuurd door de vinger met minimale kracht over het aanraakvlak te bewegen. Met speciale vingerbewegingen
Toegankelijkheidsinstellingen
kunnen ook andere muisfuncties uitgevoerd worden.
Soms is het voldoende uw muisinstellingen te wijzigen
om goed met de muis te kunnen werken. Via de con-
Aanraakschermen
figuratieschermen van Windows en Mac OS zijn verschil-
Een aanraakscherm is een van de meest directe bedie-
lende instellingen beschikbaar, waarmee de reactie
ningsvormen. De gebruiker drukt direct op de objecten
van de muis gewijzigd kan worden. Zo kan het zinvol
op het scherm om deze te activeren. Aanraakschermen
zijn de snelheid en versnelling van de muiscursor aan
zijn dan ook zeer geschikt voor gebruikers met oog-hand-
te passen. Met de functie Klikvergrendeling kunt u de
coördinatieproblemen of cognitieve beperkingen. Ook
muisknop “vastzetten” door deze wat langer in te
kan een aanraakscherm gebruikt worden voor communi-
drukken. U kunt dan de sleepfunctie gebruiken zonder
catietraining, als opstap naar een persoonlijk commu-
de muistoets ingedrukt te houden. Ook is het mogelijk
nicatiehulpmiddel. Deze toepassingsmogelijkheden ma-
de muiscursor te besturen met behulp van uw toetsen-
ken aanraakschermen bij uitstek geschikt voor centra met
bord. Hiertoe schakelt u de functie Muistoetsen in. De
verstandelijk en/of motorisch gehandicapte bewoners of
beschikbare instellingen zijn afhankelijk van de ge-
bezoekers.
installeerde muisdriver. Drivers die veel instellingen
bieden, zijn gratis te downloaden.
www.rdgkompagne.nl
www.rdgkompagne.nl
44
Bedieningshulpmiddelen
Bedieningshulpmiddelen
Muisbesturing
45
Trackballs
ongestoorde fijne motoriek. Sommige van deze joysticks
Kliksoftware
muisknop of schakelaar te bedienen, is “dwellselectie” of
Het voordeel van een trackball is dat het apparaat zelf
zijn ook geschikt om met bijv. de mond of kin bestuurd
Mensen die wel een muisvervanger kunnen gebruiken
autoklik een optie. Hierbij wordt automatisch een muisklik
niet hoeft te worden bewogen, waardoor maar beperkte
te worden. Gamejoysticks kunnen niet als muis gebruikt
om de muispijl te besturen, maar niet de muisknoppen
uitgevoerd wanneer de muiscursor een bepaalde tijd stil
armbewegingen nodig zijn. Voor de bediening is boven-
worden.
kunnen bedienen, kunnen gebruik maken van klik-
gehouden wordt. Deze methode wordt vaak toegepast
software. Met behulp van kliksoftware kunnen alle
bij mensen die de computer bedienen met het hoofd of
muisfuncties uitgevoerd worden met één muisknop of
met de ogen. Het gebied waarbinnen de muispijl moet
schakelaar. Voor mensen die ook niet in staat zijn een
worden stilgehouden, is instelbaar.
dien geen grip nodig. Door de bal in verschillende
het scherm. Om de muisknoppen in te drukken, moet
Vijffunctieschakelaars, knoppenmuizen,
interfacekastjes
de hand of vinger van de bal gehaald worden. Hierdoor
Wanneer ook een joystick niet voldoet, kan het voor
wordt de muispijl niet weer per ongeluk verplaatst bij
mensen met een zeer beperkte coördinatie een optie
het klikken. Een trackball is ook ideaal voor mensen met
zijn de muispijl te besturen met behulp van knoppen
een klein werkblad, bijv. op een rolstoel. Trackballs zijn er
of schakelaars. Een vijffunctieschakelaar integreert vijf
met grotere en kleinere, zwaardere en lichtere ballen, en
knoppen in één apparaat. Met de eerste vier knoppen
met verschillende aantallen knoppen. Behalve knoppen
wordt de muispijl in vier richtingen over het scherm
voor linker- en rechtermuisklik kunnen er knoppen zijn
bewogen, met de vijfde knop wordt de muisklik uit-
voor dubbelklik, slepen en neerzetten, en scrollen. De
gevoerd. Een knoppenmuis heeft meer knoppen en kan
grotere trackballs zijn speciaal geschikt voor gebruikers
daarmee de muispijl in acht richtingen bewegen en ook
met een beperkte coördinatie, maar ook voor bediening
de functies rechtsklik, dubbelklik en slepen uitvoeren.
met de voeten. Bij een zeer beperkte coördinatie kan
Interfacekastjes zijn kastjes waarop losse schakelaars
een afdekplaat een oplossing zijn. De knoppen komen
aangesloten kunnen worden. Met de verschillende
dan verzonken te liggen, zodat de gebruiker zijn hand
schakelaars kan de muis dan in vier richtingen bewogen
op de behuizing kan laten rusten, zonder per ongeluk
worden en kunnen verschillende klikfuncties uitgevoerd
een knop in te drukken. Op een aantal trackballs kunnen
worden. Meestal is de functie van elke schakelaar
bovendien externe schakelaars worden aangesloten,
instelbaar.
richtingen te rollen, wordt de muispijl bewogen over
Muisbesturing
Ergonomische muizen
Seniorenmuis
Contourmuis
Evoluent Mouse
Oystermouse
Compenseert tremoren
In verschillende formaten
Verticale muis
Met instelbare gebruikshoek
SwiftPoint
Finger Mouse
Switch Mouse
Kleine duimtrackball,
wordt om de vinger gedragen
Uitschuifbare muis
voor als de ingebouwde knoppen te klein, te zwaar, of te
Hoofdmuizen
dicht bij elkaar geplaatst zijn.
Hoofdmuizen maken het mogelijk de muiscursor met
Joysticks
het hoofd te besturen. Bij klassieke hoofdmuizen wordt
Heeft de gebruiker een zeer beperkte coördinatie, maar
op het voorhoofd of brilmontuur van de gebruiker een
een trackball voldoet niet, dan kan een grove joystick een
klein reflecterend stickertje aangebracht. Een speciale
oplossing zijn. Ook mensen met een tremor kunnen baat
camera op het beeldscherm detecteert het stickertje en
hebben bij een joystick. Het voordeel van een joystick is
daarmee de hoofdbewegingen. Deze worden vertaald
dat de muispijl over het scherm blijft bewegen, zolang
naar bewegingen van de muispijl op het scherm. Er zijn
Anir Mouse
Trackbar Emotion
Roller Mouse Free
de joystick in een richting wordt vastgehouden. Er zijn
ook muizen met een ingebouwde gyroscoop, waarmee
Muis met verticaal pookje
joysticks die zich gedragen als een gewone muis, waarbij
de positie van de muis wordt bepaald. De muispijl
Rollend staafje direct
voor het toetsenbord
Rollend staafje direct voor het
toetsenbord
de muispijl in alle richtingen over het scherm kan worden
wordt dan bestuurd door de gyroscoop te bewegen
bewogen, en digitale joysticks die slechts vier of acht
of te kantelen. Hoofdmuizen gedragen zich zoals elke
richtingen toelaten. Het laatste type is extra ongevoelig
andere muis. Om de muispijl te bewegen is slechts een
voor bijvoorbeeld tremoren. Net als bij de trackballs
minimale hoofdbeweging nodig. Omdat er geen vaste
zijn er joysticks met verschillende aantallen knoppen,
draadverbinding met de computer nodig is, kan de
en met en zonder afdekplaat. Er zijn ook kleinere,
gebruiker zich verder vrij bewegen. Ter vervanging van
lichter bedienbare joysticks die juist geschikt zijn voor
de muisknoppen kunnen schakelaars en/of kliksoftware
mensen met een beperkt bereik, beperkte kracht en een
worden gebruikt.
www.rdgkompagne.nl
Hoofdmuizen
Quha Zono
EnPathia
Headmouse Extreme
Tracker Pro
Draadloze gyroscopische muis
Reageert op kantelingen
Draadloze hoofdmuis
Draadloze hoofdmuis
www.rdgkompagne.nl
46
Bedieningshulpmiddelen
Bedieningshulpmiddelen
Muisbesturing
Joysticks
47
Trackballs
Traxsys Roller Plus trackball
SimplyWorks trackball
n-Abler trackball
Funkey joystick
BJOY Stick
Groot, robuust en configureerbaar,
ook geschikt voor het spelen van
games
In verschillende uitvoeringen
en indelingen
n-Abler joystick
Draadloze trackball, te combineren met
SimplyWorks Receive USB-ontvanger
HelpiJoy
Traxsys Roller Plus joystick
Traxsys Roller II joystick
SimplyWorks joystick
Draadloze joystick, te combineren met
SimplyWorks Receive USB-ontvanger
Traxsys Roller II trackball
KidTRAC
BIGtrack
Ook verkrijgbaar als “PC-Trac”
in zwart of grijs
Mini-joystick
HelpiClick
BJOY Hand
Te bedienen met één hand
Statische muis, bedienbaar
met één vinger
Touchpads
iOne Libra-90 trackball
Kensington Slimblade
Kensington Expert Mouse
Kensington Orbit Elite
Glidepoint EasyCat
Glidepoint SmartCat
Orbitrack
Kliksoftware
Vijffunctieschakelaars, knoppenmuizen
SwitchXS
Mondmuizen
voor Mac OS
IntegraMouse Plus
Bedien alle muisfuncties
draadloos met de mond
Piko SW5R
BJOY Button
Gorlo&Todt knoppenmuis
Dragger
USB-interfacekastjes
SimplyWorks Receive
Mitch
IntelliSwitch
Ontvanger voor de draadloze
schakelaars en muisvervangers
uit de SimplyWorks serie
Voor gebruik van joystick en/of
schakelaars als muisvervanger
Draadloos interfacekastje
www.rdgkompagne.nl
BJOY Click
KeyVit
Tobii Communicator Light
www.rdgkompagne.nl
EasiTrax
48
Bedieningshulpmiddelen
Bedieningshulpmiddelen
Tekstinvoer
49
TEKSTINVOER
Voor wie: mensen met een beperkte fijne of grove motoriek, afwezige handfunctie of visuele beperking.
Voor wat: invoeren van tekst op de computer, ter vervanging van het standaard toetsenbord.
Voor welke situatie: thuis, op het werk of op school.
Scan de code voor ons meest actuele productaanbod.
Voor mensen die moeite hebben met het bedienen van
kleiner. Kleine toetsen zijn soms zo licht bedienbaar dat
een standaard toetsenbord voor het invoeren van tekst
ze kunnen worden aangeslagen met een stick voor hand,
op hun computer, zijn er aangepaste toetsenborden en
vinger, mond of hoofd.
andere alternatieven.
Vergrote toetsenborden
Toegankelijkheidsinstellingen
Vergrote toetsenborden kunnen geschikt zijn voor
Soms is het voldoende de toetsenbordinstellingen te wij-
mensen die problemen hebben met fijnmotorische han-
zigen om goed met uw standaard toetsenbord te kun-
delingen en voor mensen met een visuele beperking. De
nen werken. Via de configuratieschermen van Windows
toetsen van deze toetsenborden zijn extra groot en vaak
en Mac OS zijn verschillende instellingen beschikbaar,
met grote letters bedrukt.
waarmee de reactie van toetsaanslagen gewijzigd kan
www.rdgkompagne.nl
worden. Voor sommige gebruikers kan het zinvol zijn de
Afdekrasters
herhaalvertraging te wijzigen. Zo kunt u voorkomen dat
Voor mensen met een beperkte coördinatie kunnen
een toets meerdere keren wordt herhaald, wanneer deze
toetsenborden voorzien worden van een afdekraster.
langere tijd wordt ingedrukt. Schakelt u filtertoetsen
Het raster zorgt ervoor dat de toetsen verzonken ko-
in, dan worden korte of herhaalde toetsaanslagen ge-
men te liggen, waardoor de gebruiker de handen op
negeerd of vertraagd. Het gebruik van “plaktoetsen” kan
het toetsenbord kan laten rusten. Dit voorkomt het
zinvol zijn wanneer u het toetsenbord met één hand
ongewenst indrukken van toetsen en maakt het
gebruikt, of het lastig vindt twee toetsen tegelijk in te
gemakkelijker om één toets afzonderlijk in te drukken.
drukken. Met deze functie kunt u toetscombinaties met
Afdekrasters zijn er voor standaard toetsenborden, maar
Shift, Ctrl en Alt na elkaar indrukken.
ook voor verkleinde en vergrote toetsenborden.
Verkleinde toetsenborden
Indeling en bedrukking
Voor mensen met een klein bereik en weinig kracht kun-
Toetsenborden kunnen op verschillende manieren
nen verkleinde toetsenborden een oplossing zijn. Deze
ingedeeld en bedrukt zijn. In Nederland hebben stan-
toetsenborden zijn klein van formaat en de toetsen zijn
daard toetsenborden een QWERTY-indeling. Sommige
dicht bij elkaar geplaatst. De toetsen zelf kunnen even
gebruikers, bijv. beginnende spellertjes, kunnen gebaat
groot zijn als die van een standaard toetsenbord, of veel
zijn bij een toetsenbord met ABC-indeling en kleine
www.rdgkompagne.nl
50
Bedieningshulpmiddelen
Bedieningshulpmiddelen
Tekstinvoer
51
in plaats van hoofdletters. Kleurgebruik kan helpen
en minder uitgebreide varianten. Windows en Mac
Voor het leren werken met spraakherkenning is training
enkele dagdelen training. Hiervoor werken wij samen met
onderscheid te maken tussen klinkers, medeklinkers,
OS zijn standaard voorzien van een eenvoudig scherm-
van groot belang. Dat geldt zowel voor mensen mét als
bedrijven die zeer veel ervaring hebben met het gebruik
cijfers en functietoetsen. Op sommige toetsenborden
toetsenbord.
schermtoetsenborden
voor mensen zónder beperkingen. rdgKompagne biedt
van spraakherkenning door mensen met een handicap.
maken de kleuren het voor ouders of leerkrachten ge-
hebben een lay-out die persoonlijk aanpasbaar is voor
spraakherkenning daarom altijd aan in combinatie met
makkelijk de locatie van een toets te omschrijven, zon-
wat betreft toetsindeling, lettertype, kleur, grootte en
der deze fysiek aan te wijzen, zodat kinderen zelf de
lettergrootte. Daarnaast kunnen deze toetsenborden
toets kunnen vinden die ze zoeken. Kleurgebruik is ook
voorzien worden van een woordvoorspeller om de invoer
een manier om de letters op de toetsen beter zichtbaar
van tekst te versnellen. Ook kan het mogelijk zijn zinnen,
te maken voor mensen met een visuele beperking.
toetscombinaties of macro’s voor te programmeren,
In plaats van witte letters op zwarte toetsen, kunnen
zodat met behulp van één toets een zin kan worden
voor hen zwarte letters op witte of gele toetsen beter
getypt of een programma kan worden opgestart. Een
zichtbaar zijn. Uiteraard helpt het ook als de letters op
ingebouwde autoklikfunctie zorgt ervoor dat een
de toetsen groter zijn dan normaal.
gebruiker van bijv. oogbesturing geen muisknop of
Geavanceerdere
Vergrote toetsenborden
schakelaar nodig heeft om te klikken. Voor gebruikers
Ergonomie
van schakelaars moet het schermtoetsenbord scannend
Ergonomische toetsenborden zijn toetsenborden die door
bediend kunnen worden (zie pagina 39).
Clevy toetsenbord
Clevy Contrast
Grote toetsen met kleurcodering
Grote toetsen met hoog contrast
hun vorm een goede werkhouding bevorderen. Er zijn
toetsenborden met een deelbare linker- en rechterhelft,
Spraakherkenning
waardoor de handen een natuurlijkere houding hebben
Spraakherkenning is een techniek waarbij het toetsen-
en spierspanning op de onderarmen afneemt. De meest
bord en de muis van de computer vervangen worden
vergaande variant hierop is het verticale toetsenbord, dat
door de stem. De gebruiker kan teksten dicteren in een
zorgt voor een volledig natuurlijke, neutrale houding van
tekstverwerker, e-mailen, programma’s opstarten en
de armen en polsen.
afsluiten, menu’s bedienen, internetkoppelingen “aanklikken”, en zelfs de muispijl met de stem bedienen.
Clevy Dyscover
VisionBoard 2
Lichtvlekbediende toetsenborden
Spraakherkenning kan worden ingezet bij mensen met
Lichtvlekbediende toetsenborden worden bediend met
RSI/CANS en bij mensen met een beperkte handfunctie.
Hoog contrast toetsenbord met
grote geelzwarte of witzwarte toetsen
behulp van een laseraanwijzer, die bijv. aan het hoofd
Het is wel wenselijk dat de gebruiker computerervaring
Hoes en bijbehorende software voor het Clevy toetsenbord, vervangt
de cijfer- en tekentoetsen door veelgebruikte Nederlandse klanken,
speciaal voor kinderen met dyslexie
of om de pols gedragen kan worden. Een toets wordt
heeft, redelijk kan spreken en zien, en bereid is de nodige
geactiveerd door deze een bepaalde tijd te belichten.
uren te oefenen.
Lichtvlekbediende toetsenborden staan rechtop, zodat
de toetsen goed gezien en aangewezen kunnen worden.
Ook voor mensen met een zwaardere handicap, die
Met deze toetsenborden kan tekst ingevoerd worden,
volledig handenvrij met de computer moeten kun-
maar ook de muiscursor kan worden bestuurd. Voor het
nen werken, kan spraakherkenning een goede bedie-
bedienen van deze toetsenborden is geen kracht nodig.
ningsmogelijkheid zijn. Voorwaarde is wel dat de
De indeling van de toetsen is zodanig dat slechts zeer
gebruiker beschikt over een stabiele stem. De voor-
ZoomText toetsenbord
delen zijn groot: bediening met spraak gaat veel
Grootlettertoetsenbord met hoog contrast en
directe toegang tot ZoomText functies
beperkte bewegingen nodig zijn voor de bediening.
sneller dan de bediening van de computer met andere
Schermtoetsenborden
invoerhulpmiddelen. Met spraakherkenning kan een
Personen met onvoldoende handfunctie voor het
geoefend gebruiker een invoersnelheid halen die in
bedienen van een toetsenbord, kunnen tekst invoeren
de buurt komt van die van een geoefend typist. Voor
met behulp van hun hoofdmuis, oogbesturing, of
gebruikers met een zware handicap is dat een drastische
BigKeys LX en BigKeys Plus
schakelaars, door gebruik te maken van een scherm-
verhoging van de invoersnelheid.
Toetsenborden met grote toetsen in verschillende
combinaties van kleur, bedrukking en indeling
toetsenbord. Schermtoetsenborden zijn er in meer
www.rdgkompagne.nl
www.rdgkompagne.nl
52
Bedieningshulpmiddelen
Tekstinvoer
Bedieningshulpmiddelen
Lichtvlekbediende toetsenborden
Verkleinde toetsenborden
Cherry Mini
KSI Minitoetsenbord
Met of zonder ingebouwde trackball
IntelliKeys
Lomak
Met verwisselbare sjablonen
Toetsenborden met raster
Lucy 4
Schermtoetsenborden
Apple toetsenbord met raster
Cherry Mini met raster
KeyVit en Skippy
In compacte draadloze versie of met numeriek gedeelte, met raster in kunststof of RVS
Softype
Tobii Communicator Light
Clevy met raster
VisionBoard 2 met raster
Vochtbestendige toetsenborden
Spraakherkenning
KeyStrokes
Voor Mac OS
Duraflex
CleanKeys
Ergonomische toetsenborden
Yogitype
Verticaal toetsenbord
met geïntegreerde muis
Cherry Numeriek
Siemens deelbaar toetsenbord
www.rdgkompagne.nl
Andrea NC-181 headset
Dragon NaturallySpeaking
TableMike USB
Tafelmodel microfoon
www.rdgkompagne.nl
53
54
Bedieningshulpmiddelen
Bedieningshulpmiddelen
Visuele compensatie
55
VISUELE COMPENSATIE
Voor wie: blinde en slechtziende gebruikers van communicatiehulpmiddelen en computers.
Voor wat: leesbaar maken van informatie op beeldschermen en ondersteunen bij het invoeren van tekst.
Voor welke situatie: thuis, op het werk, op school of onderweg.
Scan de code voor ons meest actuele productaanbod.
Wanneer motorische en/of communicatieve beperkingen
al dan niet alleen door een oortelefoontje, als aanwijzing
samengaan met een beperkte visus, ontstaat een
voor de volledige boodschap van de betreffende toets.
complexe problematiek. Het vinden van een goede
Zo weet de gebruiker wanneer hij of zij de schakelaar
combinatie van hulpmiddelen is dan niet eenvoudig.
moet activeren. Behalve communicatiehulpmiddelen
zijn er ook omgevingsbedieningen met auditieve scan-
rdgKompagne kan hierbij helpen. Voor het gebruik
ning als bedieningsoptie. Veel dynamische communi-
van communicatiehulpmiddelen moeten de symbolen
catiehulpmiddelen kunnen ook gebruikt worden voor
of teksten op het scherm waargenomen kunnen
omgevingsbediening.
worden. Afhankelijk van het visusprobleem kan het
dan ook van belang zijn een hulpmiddel te kiezen met
Op dynamische communicatiehulpmiddelen kunnen de
grote toetsen en zelf te kiezen kleuren, zodat voor een
toetsen, afhankelijk van de software, ook beurtelings ver-
optimaal contrast kan worden gezorgd (bijvoorbeeld
groot worden bij het scannen.
witte letters op een zwarte achtergrond). Dynamische
communicatiehulpmiddelen zijn hierin volledig flexibel.
Op het gebied van communicatie levert rdgKompagne
ook voorleesapparaten, memorecorders en barcode-
Wordt het communicatiehulpmiddel scannend bediend,
scanners voor mensen met een visuele beperking (zie
dan kan auditieve terugkoppeling een must zijn. Bij
pagina 31).
scanning bestuurt de gebruiker een aanwijskader
www.rdgkompagne.nl
of lampje dat stap-voor-stap de verschillende opties
Voor bediening van de computer heeft rdgKompagne
langsloopt. Zodra de aanwijzer bij de gewenste optie
diverse toetsenborden met verhoogd contrast en extra
is, activeert de gebruiker een schakelaar. Kan men het
grote letters (zie pagina 49). Daarnaast is er software die
aanwijskader of lampje niet zien, dan kan voor elke optie
de informatie op het scherm leesbaar maakt, door het
een korte boodschap (“cue”) hoorbaar gemaakt worden,
beeld vele malen te vergroten, kleuren aan te passen, of
www.rdgkompagne.nl
56
Bedieningshulpmiddelen
Bedieningshulpmiddelen
Visuele compensatie
de inhoud van het scherm voor te lezen. Sommige van
en schermteksten gelezen kunnen worden. Met een
deze functies zijn, in zeer beperkte mate, ook beschikbaar
Brailleleesregel kan bovendien tekst ingevoerd worden.
in de toegankelijkheidsopties van Windows en Mac OS.
Brailleleesregels kunnen niet alleen gebruikt worden voor
57
het bedienen van de computer, maar ook in combinatie
Voor Braillegebruikers zijn er Brailleleesregels. Speciale
met voorleessystemen, smartphones en tablets (via
schermleessoftware stuurt dan alle tekst op het
Bluetooth).
scherm naar de leesregel, zodat functies gelocaliseerd
SuperNova
Beeldvergroting, spraak- en Braille-uitvoer voor de pc
Enkele voorbeelden van de mogelijkheden die communicatiesoftware voor dynamische
systemen biedt voor mensen met een visuele beperking
ZoomText
Visio Voice
Beeldvergroting en spraakuitvoer voor de pc
Beeldvergroting en spraakuitvoer voor Mac OS
USB Brailletoetsenbord
Easy Braille
Compacte brailleleesregel, met
USB-kabel of Bluetooth
www.rdgkompagne.nl
www.rdgkompagne.nl
www.rdgkompagne.nl
58
Bedieningshulpmiddelen
Bedieningshulpmiddelen
Werkplekaanpassingen
59
WERKPLEKAANPASSINGEN
Voor wie: mensen met een motorische arbeidsbeperking.
Voor wat: bedienen van de pc.
Voor welke situatie: thuis, op het werk of op school.
Scan de code voor ons meest actuele productaanbod.
rdgKompagne
voor
gecompenseerd, wordt de constante druk op rug, nek en
mensen met invoerproblemen door motorische en/of
levert
werkplekaanpassingen
schouders verlicht. Alle bewegingen verlopen natuurlijk,
visuele beperkingen. Een werkplekaanpassing bestaat
soepel en kosten de gebruiker nog maar weinig kracht
uit een combinatie van aangepaste bedieningen voor
en energie.
muisbesturing en tekstinvoer, en/of een ergonomische
oplossing, zoals armondersteuning.
Wanneer de gebruiker werkt vanuit een rolstoel, is het
belangrijk de monitor zo te plaatsen dat een goede
Armondersteuningen
ondersteunen
de
onderarm
werkhouding gewaarborgd wordt. Dit kan bereikt
bij het bedienen van de pc. Dit kan zinvol zijn voor
worden door gebruik te maken van een laptopstandaard
mensen die weinig spierkracht hebben of hun
of monitorarm.
spierkracht niet langdurig kunnen gebruiken of belasten.
Armondersteuningen kunnen bijv. worden ingezet in
Onze in- en uitvoerhulpmiddelen vindt u op de voor-
werksituaties, om fysieke klachten zoals RSI/CANS te
gaande pagina’s in deze catalogus.
voorkomen. Doordat het gewicht van de arm wordt
Monitorarm
Armondersteuning
Armon Edero
Armondersteuning met gewichtcompensatie
Ergotron LX
www.rdgkompagne.nl
Ergorest 330 en 331
Ergorest 350
Met of zonder hoogteverstelling
Met muisplateau
www.rdgkompagne.nl
60
Omgevingsbediening
Omgevingsbediening
61
OMGEVINGSBEDIENING
Voor wie:  mensen met een motorische beperking die in en om het huis aanpassingen nodig hebben om zo zelfstandig
mogelijk te kunnen wonen.
Voor wat:  openen van deuren, ramen, gordijnen, bedienen van de telefoon, het bed, de sta-opstoel, audiovisuele
apparatuur, lampen, een intercomsysteem of de lift.
Voor welke situatie: thuis; op de (rol)stoel of in bed.
Scan de code voor ons meest actuele productaanbod.
Omgevingsbediening kan van groot belang zijn voor
Er zijn ook communicatiehulpmiddelen met een geïn-
het vergroten van de zelfstandigheid van mensen met
tegreerde zender voor omgevingsbediening. Dit maakt
een handicap. Dankzij het groeiend aantal standaard
het niet alleen mogelijk één hulpmiddel voor verschillen-
domoticavoorzieningen zijn tegenwoordig veel oplos-
de doelen te gebruiken, maar kan omgevingsbediening
singen realiseerbaar. Het is allang niet alleen meer de
ook toegankelijk maken voor kinderen of mensen met
tv die op afstand bediend kan worden, maar ook bijv.
een verstandelijke beperking (bijv. door afbeeldingen
deuren, liften, lampen, intercoms en telefoons.
te gebruiken). Bovendien geven sommige van deze
hulpmiddelen nog uitgebreidere bedieningsopties, zo-
Bediening
Standaard
afstandsbedieningen
dat het bijv. mogelijk wordt apparaten in huis met de
zijn
echter
vaak
ogen te bedienen.
niet bedienbaar door mensen met een motorische
handicap, terwijl juist zij het meest gebaat zijn bij
Signalen
een geautomatiseerde woning. rdgKompagne levert
Afstandsbedieningen kunnen verschillende soorten
aangepaste afstandsbedieningen, die op alternatieve
signalen uitzenden. De bekendste zijn infrarood (IR) en
manieren bediend kunnen worden. De meeste van
radiofrequente (RF) signalen. Sommige bedieningen
onze afstandsbedieningen zijn voorzien van grote
hebben alleen een IR-zender, de meer geavanceerde
toetsen, al dan niet op een aanraakscherm. Heeft de
systemen hebben ook een RF-zender.
gebruiker een verminderde handfunctie, dan zijn er
www.rdgkompagne.nl
afstandsbedieningen die met schakelaars bediend kun-
IR-signalen kunnen gebruikt worden voor het bedienen
nen worden, bijv. met het hoofd of met de mond (zie
van apparaten die zich in dezelfde ruimte bevinden,
pagina 39). Op eenvoudige apparaten wordt een be-
denk aan lampen of de televisie. Het voordeel van IR is
perkt aantal schakelaars aangesloten en heeft elke
dat codes kunnen worden ingeleerd met behulp van
schakelaar een eigen functie. Ingewikkeldere apparaten
de originele afstandsbediening, waardoor de bediening
kunnen “scannen”: op de toetsen gaan dan een voor een
met vrijwel elk infraroodapparaat gebruikt kan worden.
lichtjes branden of er loopt een kader langs de toetsen.
De IR-zenders van aangepaste afstandsbedieningen zijn
Brandt het lichtje van de gewenste toets, dan activeert de
over het algemeen vele malen krachtiger dan die van
gebruiker zijn of haar schakelaar.
gewone afstandsbedieningen, waardoor geen directe
www.rdgkompagne.nl
62
Omgevingsbediening
zichtverbinding noodzakelijk is en het niet nodig is te
alle lichten in huis aandoen, of de tv zachter zetten en de
richten.
telefoon aannemen.
RF-signalen gaan door muren heen, zodat ook apparaten
Sommige systemen hebben een of meer relaisuitgangen
die zich in een andere ruimte bevinden bediend kun-
voor het aansluiten van apparaten, zoals een oproep-
nen worden. Sommige afstandsbedieningen geven te-
systeem.
63
Omgevingsbediening
rugkoppeling als het uitgezonden signaal is ontvangen
en de taak is uitgevoerd. Voor RF-signalen bestaan
Bedienbare apparatuur
verschillende protocollen. Bovendien kunnen RF-codes
Naast aangepaste zenders levert rdgKompagne ook
niet ingeleerd worden, maar moeten beschikbaar zijn
ontvangers en andere componenten om apparaten
in de codedatabase op het apparaat. RF-bediening
en objecten in huis bedienbaar te maken. Denk aan
werkt daarom alleen met specifieke ontvangers, waarbij
bedbediening, sta-opstoel, deur- en gordijnopeners,
Gewa Control Prog
de zender en ontvanger gebruik moeten maken van
zonwering, intercomsystemen, lampen en stopcontacten.
Zeer betrouwbare
IR-afstandsbediening
met scanning
hetzelfde protocol.
Primo
Ook levert rdgKompagne speciale apparatuur, die met de
Functies
afstandsbediening bediend kan worden, zoals telefoons,
Eenvoudige afstandsbedieningen kunnen slechts een
bladomslagapparaten en binnenhuisoproepsystemen.
Veelzijdige afstandsbediening met
dynamisch display en scanning
Eldat oproepsysteem
Te bedienen met een schakelaar
of afstandsbediening
beperkt aantal apparaten aansturen. Geavanceerdere
bedieningen werken met “niveaus” of hebben een dyna-
Daarnaast kan vrijwel elk infraroodapparaat gebruikt
misch scherm. Apparaten met niveaus hebben weliswaar
worden dat in de reguliere markt verkrijgbaar is, zoals
vaste toetsen, maar op elk niveau kunnen andere
de tv en dvd-speler. Zoals gezegd kunnen IR-signalen
signalen ingeleerd worden. Met behulp van een niveau-
gemakkelijk ingeleerd worden met behulp van de
toets wordt door de verschillende niveaus “gebladerd”.
originele afstandsbediening. Voor kinderen kan het leuk
Zo kunnen zeer veel verschillende apparaten bediend
zijn afstandbedienbaar speelgoed te kunnen bedienen,
worden. Het nadeel van dit type bediening is dat de
zoals een auto of robot.
Housemate Lite
Housemate Pro
functies zich bevinden. Afstandsbedieningen met een
Totaaloplossingen
dynamisch display maken dit zichtbaar op het scherm,
rdgKompagne kan het totale pakket bieden van aan-
IR-afstandsbediening met
scanning en gesproken
feedback
Bedien apparaten met een Android
smartphone of tablet en een
schakelaar of (rolstoel)joystick
hetgeen de bediening vereenvoudigt.
gepaste afstandsbedieningen, speciale apparatuur en
gebruiker moet onthouden waar de verschillende
Gewa Control Omni
Veelzijdige afstandsbediening met
dynamische aanraakscherm,
gsm-functie en scanning
aanpassingen in de woning, zowel IR als RF. Doordat
Op elk niveau of op elke pagina van de afstandsbe-
rdgKompagne een zeer breed aanbod heeft aan mid-
diening kunnen de signalen van verschillende apparaten
delen voor omgevingsbediening en bovendien samen-
geprogrammeerd worden. Behalve enkelvoudige func-
werkt met alle betalende instanties, kunnen wij een
ties, is het ook mogelijk macro’s te maken. Zo kan de
integrale aanpak bieden en u als geen ander adviseren
gebruiker door het indrukken van één toets bijv. direct
en ondersteunen bij de aanvraag van alle benodigde
een bepaalde teletekstpagina op de televisie oproepen,
aanpassingen om uw huis bedienbaar te maken.
GEWAtel 200
IR-telefoon
Sero
Remoset
Draadloze IR-telefoon
www.rdgkompagne.nl
www.rdgkompagne.nl
IR-telefoon met gesproken nummerweergave en menu’s,
ingebouwd antwoordapparaat, voor te programmeren
spraakboodschappen en noodoproepfunctie
64
Cognitieve ondersteuning
Cognitieve ondersteuning
65
COGNITIEVE ONDERSTEUNING
Voor wie:  mensen met een stoornis in het autistische spectrum, leerproblemen, niet-aangeboren hersenletsel
(NAH), ADHD, vroege dementie en psychiatrische aandoeningen zoals schizofrenie en depressie.
Voor wat: geeft ondersteuning en vertrouwen bij het uitvoeren van taken.
Voor welke situatie: op school, op het werk, bij het boodschappen doen en bij andere dagelijkse
bezigheden.
Scan de code voor ons meest actuele productaanbod.
Voor mensen met een cognitieve beperking heeft
De belangrijkste functie van de Handifon is de
rdgKompagne hulpmiddelen die ondersteuning bie-
kalender. Dit is een flexibele agenda met duidelijke en
den op het gebied van planning, zelfredzaamheid,
gestructureerde informatie, waarbij de resterende tijd tot
communicatie en educatie. Het algemene doel is gebrui-
een afspraak, gebeurtenis of taak wordt gevisualiseerd.
kers een gevoel van zekerheid te geven bij hun deelname
Als de ingestelde tijd bereikt is, laat de Handifon een
aan de maatschappij. De hulpmiddelen kunnen gebruikt
alarm horen, zien en voelen. Voor belangrijke taken, zoals
worden op school, op het werk, bij het boodschappen
het innemen van medicijnen, kan de Handifon om een
doen en bij andere dagelijkse bezigheden, en zijn dan
bevestiging vragen dat de taak is volbracht. Aan een taak
ook uitermate geschikt om te worden ingezet binnen een
in de kalender kunnen ook andere functies gekoppeld
re-integratietraject.
worden, zoals een checklist die men moet invullen, een
boodschappenlijstje (al dan niet in de vorm van foto’s) of
Onderlinge verschillen
een telefoonnummer dat direct gebeld wordt wanneer
De hulpmiddelen in deze categorie zijn zeer divers. Er
de gebruiker erop drukt. Alle taken in de kalender kun-
zijn hulpmiddelen die primair gericht zijn op het leren
nen voorzien worden van pictogrammen en door een
omgaan met het begrip tijd, hulpmiddelen voor planning
kunstmatige stem worden uitgesproken.
en structuur, hulpmiddelen die helpen bij het uitvoeren
van taken en hulpmiddelen die het gevoel van veiligheid
Doelgroep
vergroten.
Hulpmiddelen voor cognitieve ondersteuning en meer
specifiek de Handifon kunnen worden ingezet voor
Handifon
mensen met een stoornis in het autistische spectrum,
In de Handifon worden al deze functies samengebracht
leerproblemen, niet-aangeboren hersenletsel (NAH),
om de zelfstandigheid van de gebruiker te vergroten.
ADHD, vroege dementie en psychiatrische aandoe-
De Handifon is een veelzijdig hulpmiddel dat helpt bij
ningen zoals schizofrenie en depressie.
het indelen van tijd, herinneren van taken en instructies
en het omgaan met geld. Daarnaast heeft de Handifon
functies om stress te verminderen en hulp op te roepen.
www.rdgkompagne.nl
www.rdgkompagne.nl
66
Cognitieve ondersteuning
Cognitieve ondersteuning
Tijdhulp
Alles-in-één
Time Timer
Timecoach
Time Timer horloge Plus
Kwartierklokje
Toont resterende tijd voor
activiteiten en afspraken
Klok toont resterende tijd, met
gekleurde klepjes kan leerling
om aandacht vragen
Toont resterende tijd voor
activiteiten en afspraken
Geeft resterende tijd voor activiteiten
en afspraken weer in de vorm van stippen
Geheugenhulp
Handifon Kalender
Handifon
Beeldhorloge
Milestone 112 kleur
VideoBrix
Met agendafunctie die
meldingen geeft in de
vorm van afbeeldingen
Eenvoudige memorecorder
Met videoboodschap
Hulpmiddel voor planning
en zelfstandigheidsbevordering
Taakhulp
Handifon Kalender, activiteitweergave
Handifon Sms
67
Handifon Album
Milestone 312 kleur met Speakout
Step Pad
Memorecorder met ingebouwde labelscanner
Geeft stap-voor-stap instructies
bij het uitvoeren van taken
Handifon Prijscalculator
Sprekend fotoalbum
B.A.Bar
Barcodescanner
www.rdgkompagne.nl
www.rdgkompagne.nl
68
Spelmaterialen
Spelmaterialen
Interactief snoezelen en leren communiceren
69
INTERACTIEF SNOEZELEN EN LEREN COMMUNICEREN
Voor wie: kinderen en volwassenen met een motorische beperking en/of een zeer laag ontwikkelingsniveau.
Voor wat: een interactie hebben met de omgeving, communicatieontwikkeling of motorische therapie.
Voor welke situatie:  op school, in het activiteitencentrum, kdc, woonvoorziening of andersoortige instelling voor
dagbesteding of therapie.
Scan de code voor ons meest actuele productaanbod.
Spelen is van groot belang voor de motorische, cog-
bieden gebruikers een breed scala aan nieuwe werelden
nitieve, emotionele en communicatieve ontwikkeling
die ze kunnen verkennen en beïnvloeden, gewoon door
van kinderen. Kinderen met een beperkte handfunctie of
te bewegen of rond te kijken. Zo kunnen er bijvoorbeeld
mobiliteit kunnen met veel standaard speelgoed echter
kleuren verschijnen daar waar de gebruiker kijkt of
niet overweg. Voor hen zijn er aangepaste spelmaterialen
beweegt, of kan de gebruiker bloemen of blaadjes
en software, die bediend kunnen worden met schakelaars
wegvegen, vissen wegjagen, tekeningen inkleuren,
(zie pagina 75). Met schakelaars kunnen kinderen echter
een bal “wegschoppen”, piano spelen, etc. etc. Oog-
slechts een of enkele acties uitvoeren. Bovendien zijn er
besturing en interactieve projectiesystemen kunnen
ook kinderen met ernstige meervoudige beperkingen,
ook met elkaar gecombineerd worden, zodat het voor
die zelfs een schakelaar niet kunnen bedienen.
gebruikers mogelijk wordt interactief met elkaar te
spelen.
Interactief snoezelen
Een geheel nieuwe doelgroep wordt bereikt met de
Oogbesturing
methode “interactief snoezelen”, waarbij gebruikt wordt
Oogbesturing werd tot voor kort nog alleen ingezet
gemaakt van interactieve projecties en/of oogbesturing.
voor communicatie en pc-bediening (zie ook pagina 35).
Waar de gebruiker bij regulier snoezelen de sensorische
Om te kunnen werken met oogbesturing waren er drie
ervaringen passief ondergaat, maakt interactief snoezelen
randvoorwaarden: de gebruiker moest een aantoonbaar
het mogelijk de snoezelomgeving zelf te beïnvloeden.
begrip hebben van oorzaak en gevolg, de gebruiker
Interactieve projectiesystemen projecteren beelden
moest in staat zijn te categoriseren, en de gebruiker
op de vloer, de wand of het plafond en vertalen bewe-
moest (cognitief ) in staat zijn het systeem te kalibreren.
gingen in het projectiegebied direct naar audiovisuele
De communicatiesoftware op deze systemen vereiste
effecten. Bij oogbesturing worden oogbewegingen ver-
immers dat de gebruiker bewuste keuzes kon maken om
taald naar effecten op het scherm. Dit geeft personen
wensen en gedachtes te formuleren. Bij de eerste stappen
met ernstige motorische beperkingen en/of een zeer
van het leren communiceren konden deze systemen niet
laag ontwikkelingsniveau de unieke mogelijkheid een
helpen.
interactie te hebben met hun omgeving. De systemen
www.rdgkompagne.nl
www.rdgkompagne.nl
70
Spelmaterialen
71
Spelmaterialen
Interactief snoezelen en leren communiceren
Als expertisecentrum staat rdgKompagne voor een
hun wensen duidelijk te maken, te kiezen en samen
Met behulp van activiteiten die om een specifiekere actie
leerkrachten, begeleiders en andere hulpverleners die
nieuwe benadering van het gebruik van oogbesturing.
te spelen. Daarnaast leren ze in rap tempo woorden,
vragen, leren gebruikers o.a. keuzes te maken.
meer inzicht willen krijgen in het cognitieve niveau van
In deze benadering zijn drie uitgangspunten van belang:
kleuren, getallen en symbolen kennen, en leren ze wat bij
1. Oogbesturing kan met iedereen uitgeprobeerd wor-
hun cliënten.
wat hoort in de wereld. Het zijn stuk voor stuk belangrijke
Voor oogbesturing zijn er tenslotte verschillende spe-
communicatievaardigheden.
letjes en communicatiekaarten beschikbaar die speciaal
Gaze Viewer maakt het mogelijk oogbewegingen te
bedoeld zijn voor het oefenen van communicatievaar-
registreren en vast te leggen, zodat u het scherm kunt
den, ongeacht het huidige cognitieve niveau.
2. Oogbesturing hoeft niet per se voor communicatie in-
Voor kinderen met ernstige meervoudige beperkingen
digheden, zoals het leren categoriseren, het oefenen van
zien door de ogen van uw cliënt. Oogbewegingen
gezet te worden, het eerste doel is het vangen van de
kunnen zelfs de eerste passieve stappen van dit proces
begrippen en symbolen, het vergroten van woordenschat
worden opgenomen samen met de bijbehorende
blik.
problematisch zijn. Voor hen zullen de basisvaardigheden
en taalbegrip en het leren omgaan met een dynamisch
schermbeelden en het geluid. Zo kunt u vaststellen
3. De mogelijkheid bestaat dat mensen zonder inter-
op een andere manier gestimuleerd moeten worden. Het
communicatiehulpmiddel.
naar welke afbeeldingen of gebieden de gebruiker
actiemogelijkheden zich niet of beperkt ontwikkelen, ter-
Leercurve-concept is erop gericht kinderen met behulp
wijl daarvoor wel cognitief potentieel is. De nieuwe
van oogbesturing en/of andere interactieve materialen
Behalve met interactieve projecties en oogbesturing
inzicht geven in het denkproces, de zoekstrategie en het
mogelijkheid tot interactie kan een aanzet zijn voor de
spelenderwijs dezelfde leercurve te laten volgen die
kan de leercurve ook ondersteund worden door
communicatieniveau van de gebruiker. Zo kan Tobii Gaze
ontwikkeling op andere vlakken.
normaal gesproken door baby’s, peuters en kleuters
aangepast speelgoed (bijv. voor het trainen van actie-
Viewer bijvoorbeeld gebruikt worden om vast te stellen
wordt doorgemaakt wanneer zij leren communiceren.
reactie en samen spelen, zie pagina 75), eenknops
of een gebruiker met oogbesturing kan omgaan, kan
Toepassingen voor interactief snoezelen maken het
heeft gekeken, hoe lang en in welke volgorde. Dit kan
communicatiehulpmiddelen (bijv. voor het voeren van
categoriseren, symbolen begrijpt of begrijpt wat u zegt.
mogelijk oogbesturing te gebruiken zonder eerst te
Dit begint met interactief snoezelen, waarbij alle
de eerste gesprekken, zie pagina 11), communicatie-
Oogbewegingen kunnen samen met het beeld en geluid
moeten kalibreren. Het systeem wordt voor de gebruiker
onwillekeurige oog- of lichaamsbewegingen worden
hulpmiddelen met visuele scènes (bijv. voor het
als video worden opgeslagen. De bekeken gebieden en
geplaatst en oogbewegingen worden direct vertaald
omgezet in audiovisuele effecten, zoals sterretjes of
ontdekken van werelden en het trainen van actie-reactie)
oogbewegingen worden hierin weergegeven in de vorm
naar effecten op het scherm. Hierdoor kan oogbesturing
kleuren die verschijnen daar waar de gebruiker kijkt of
of symbolen (bijv. voor het leren keuzes te maken, zie
van een heat map en/of lijndiagram. Ook is het mogelijk
al op zeer laag niveau worden toegepast. Voor sommige
beweegt. Zo leren gebruikers dat zij invloed kunnen
pagina 15) en dynamische systemen (bijv. voor het leren
om afzonderlijke frames als afbeeldingen op te slaan.
gebruikers kan dit bovendien de eerste stap zijn van een
hebben op hun omgeving en worden meer actieve acties
omgaan met categorieën, zie pagina 23).
communicatieve leercurve.
uitgelokt.
Motorische en cognitieve therapie
Gaze viewer
Interactieve projectiesystemen kunnen behalve voor
Het Leercurve-concept
Met behulp van oogbesturing is het ook mogelijk een
Voor personen die door hun beperkingen niet in staat
communicatietherapie
Een kind dat een normale ontwikkeling doormaakt, leert
vroeg “gesprek” te voeren: door een video, familiefoto
zijn hun cognitieve niveau aan de buitenwereld te
motorische revalidatie of fysiotherapie. rdgKompagne
communiceren door te kijken, te luisteren, te voelen, te
of andere afbeelding op het scherm te tonen en de
tonen, is er nu Tobii Gaze Viewer. Gaze Viewer is unieke
levert ook andere systemen die speciaal zijn ontwikkeld
ontdekken, te spelen en door interactie met anderen. Dat
oogbewegingen van het kind op het scherm te volgen,
analysesoftware die inzicht kan geven in voorheen
voor motorische therapie, cognitieve therapie, of
proces begint al in de wieg. Ouders reageren op huilen,
kan een gericht gesprek met het kind gevoerd worden.
moeilijk te beoordelen personen. De software is spe-
communicatieontwikkeling. De komende jaren zal
waardoor een gevoel van invloed op de omgeving
Het kind leert zo dat er gereageerd wordt op hetgeen
ciaal ontwikkeld voor alle adviseurs, therapeuten,
rdgKompagne dit aanbod nog verder uitbreiden. Houdt
ontstaat. Ouders reageren op geluidjes, waardoor het
waarnaar hij of zij kijkt en kan bovendien leren het
kind al vroeg kennis maakt met de structuur van een
gesprek te beïnvloeden.
u onze website dus in de gaten.
gesprek. We bieden baby’s auditieve en visuele stimuli
aan, zodat ze al luisterend en kijkend de wereld kunnen
Is de gebruiker zich bewust van het effect van zijn of
verkennen. Door objecten te voelen en in de mond te
haar (oog)bewegingen, dan kunnen activiteiten ingezet
stoppen, leren ze de eigenschappen van materialen
worden die om een bewustere actie van de gebruiker
kennen. Door het eerste “interactieve” speelgoed, zoals
vragen, zoals met veegbewegingen een plaatje inkleu-
een rammelaar of een babygym, leert het kind dat op
ren of bewegende objecten proberen te raken. Met
een actie (beweging) een reactie (bijv. geluid) volgt.
deze activiteiten ontdekken gebruikers de verschillende
Tijdens de peuter- en kleutertijd gaat de ontwikkeling
(virtuele) werelden en de invloed van hun acties.
snel. Spelenderwijs leren kinderen de wereld kennen,
Tobii Gaze Viewer
www.rdgkompagne.nl
ook
www.rdgkompagne.nl
ingezet
worden
voor
72
Spelmaterialen
Spelmaterialen
Interactief snoezelen en leren communiceren
Magic Carpet
Interactieve vloerprojectie
Sensory EyeFX
Look to Learn
Spelenderwijs leren communiceren en omgaan met oogbesturing
Spelenderwijs leren omgaan met oogbesturing
OmiReflex
Interactieve wandprojectie
Timocco
Trainen van motoriek, cognitie en communicatie met behulp van gekleurde balletjes of oogbesturing
OmiVista
OmiBeam
Interactieve vloerprojectie
Interactieve lichtstralen
www.rdgkompagne.nl
www.rdgkompagne.nl
73
74
Spelmaterialen
Spelmaterialen
Aangepast speelgoed
75
AANGEPAST SPEELGOED
Voor wie: kinderen met een motorische en/of verstandelijke beperking.
Voor wat:  spelen en uitvoeren van (groeps)activiteiten met behulp van een schakelaar of andere alternatieve 
bediening.
Voor welke situatie:  thuis, op school, in het activiteitencentrum, kdc, woonvoorziening of
andersoortige instelling voor dagbesteding of therapie.
Scan de code voor ons meest actuele productaanbod.
rdgKompagne
voor
hebben, zoals bijv. een zaklamp. Een batterijonderbreker
jonge kinderen met motorische beperkingen, of
levert
diverse
spelmaterialen
bestaat uit een kabeltje met aan de ene kant een koperen
oudere kinderen met een motorische en verstandelijke
schijfje en aan de andere kant een schakelaaraansluiting.
beperking. Er zijn verschillende soorten speelgoed,
Het koperen schijfje plaatst u eenvoudig tussen de
software en materialen voor groepsactiviteiten. Al deze
batterij en het batterijcontact van het apparaat. Aan
spelmaterialen kunnen met schakelaars worden bediend.
de andere kant van het kabeltje sluit u een schakelaar
aan. De aan/uit-functie wordt nu overgenomen door de
Schakelaars
schakelaar.
Schakelaars zijn er in alle soorten en maten, zodat
www.rdgkompagne.nl
voor bijna iedereen wel een geschikte schakelaar kan
Ook apparaten met een stekker kunnen schakelaar-
worden gevonden (zie pagina 39). Ook sommige com-
bedienbaar gemaakt worden. Hiervoor zijn apparaten
municatiehulpmiddelen (starters en plaatjessystemen)
beschikbaar waarop zich stopcontacten en schakelaar-
kunnen als schakelaar gebruikt worden. Bij het activeren
aansluitingen bevinden. Daarop kunnen willekeurige
van speelgoed of apparaten kan dan gelijktijdig een
andere apparaten aangesloten worden, die vervolgens
spraakboodschap of ingezongen liedje klinken.
met schakelaars aan- en uitgezet kunnen worden.
Speelgoed en andere apparatuur
Werking
Op het gebied van speelgoed zijn er o.a. diverse plu-
Met behulp van een adapter tussen het te bedienen
chen beesten en autootjes, die voorzien zijn van een
apparaat en de schakelaar kan de werking van de
schakelaaraansluiting. Door de schakelaar te activeren
schakelaar veranderd worden. Standaard blijft een
kan een hondje bijv. gaan blaffen of een autootje gaan
apparaat aan zolang de schakelaar geactiveerd wordt
rijden. Het is ook mogelijk elektronisch speelgoed of
(“direct”-modus). In de “latch”-modus zet een eerste
andere apparaten zelf van een schakelaaraansluiting te
schakelaaractivering het apparaat aan en de tweede weer
voorzien. Hiervoor zijn batterijonderbrekers beschikbaar.
uit. In “timed”-modus blijft het apparaat na activering van
Batterijonderbrekers zijn geschikt voor alle apparaten
de schakelaar een ingesteld aantal seconden of minuten
die op batterijen werken en alleen een aan/uit-functie
aan.
www.rdgkompagne.nl
76
Spelmaterialen
77
Spelmaterialen
Aangepast speelgoed
Er zijn ook adapters waarop meerdere apparaten en
communiceren en actief mee te doen in een groep.
schakelaars aangesloten kunnen worden, die vervolgens
Daarnaast worden spelenderwijs belangrijke communi-
alleen beurtelings geactiveerd kunnen worden. Leer-
catievaardigheden getraind, zoals actie-reactie, beurt
lingen leren zo om te gaan met beurten, of één leerling
wisselen en initiatief nemen.
danwel keuzes te maken tussen twee apparaten. Een
Software
modus waarin twee schakelaars gelijktijdig geactiveerd
Behalve
moeten worden om één apparaat aan te zetten, kan
rdgKompagne voor deze doelgroep ook spelsoftware.
leerlingen leren samen te werken.
Er zijn verschillende programma’s die gericht zijn op het
speelgoed
en
andere
Thomas de Trein
Tolo First Friends
Graafmachine en Tractor
leert apparaten in een bepaalde volgorde te activeren,
apparatuur
levert
leren omgaan met schakelaars, muis of rolstoeljoystick.
Groepsactiviteiten
Daarnaast zijn er programma’s die meer gericht zijn
Aangepaste spelmaterialen zijn ook uitermate geschikt
op beginnende communicatie. In deze programma’s
voor het opzetten van groepsactiviteiten. Ze maken
leren kinderen samenwerken en maken ze kennis met
het voor kinderen met lichamelijke en/of verstandelijke
begrippen en symbolen. Al deze programma’s kunnen
beperkingen mogelijk een bijdrage te leveren aan
met schakelaars bediend worden. De programma’s zijn
activiteiten in de klas, het activiteitencentrum, of thuis.
speels en hebben een goed doordachte structuur, met
Denk bijv. aan het gezamenlijk maken van sapjes met een
oefeningen waarvan de moeilijkheidsgraad langzaam
blender. Door schakelaars aan te sluiten op alledaagse
wordt opgebouwd.
elektrische apparaten of speelgoed kunt u uiteenlopende groepsactiviteiten creëren, waarmee kinderen
Naast spelsoftware is er ook software waarmee door
belangrijke vaardigheden leren. Zo leren kinderen
een leerkracht, begeleider of ouder activiteiten kunnen
niet alleen om te gaan met schakelaars en apparaten
worden samengesteld (zie pagina 27).
Giggle Buddy Hond
Henry the Hoover
My Art Spinner
te bedienen, maar ze worden ook gestimuleerd om te
BJ Adapted Digital Camera
Bubble Machine
All-Turn-It Spinner
“Dobbelsteen” met verwisselbare
schijven voor verschillende activiteiten
Aangepaste supersoaker
Wij kunnen voor uiteenlopend speelgoed aanpassingen
op maat maken, vraag naar de mogelijkheden
My First Driving School
www.rdgkompagne.nl
Batterijonderbreker
Powerlink 4
Big Jack
Maak speelgoed op batterijen
zelf schakelaarbedienbaar
Sluit elektrische apparaten of speelgoed aan
en bedien deze met schakelaars
Afstandsbediening
voor beginners
www.rdgkompagne.nl
78
Adaptatietechniek
Adaptatietechniek
79
In de eigen werkplaats van rdgKompagne is een groep
Het systeem is vooral geschikt voor relatief eenvoudige
professionals werkzaam die zich bezighoudt met het
opbouwen die snel moeten plaatsvinden en waarbij het
adviseren, ontwikkelen, aanpassen en produceren
gewicht beperkt is. De onderdelen van het Montysysteem
van individuele aanpassingen die nodig zijn om hulp-
verschillen in insteekgedeelte, instelbaarheid, draag-
middelen voor mensen met een handicap goed be-
kracht en verplaatsbaarheid.
dienbaar te maken. Dit kunnen aanpassingen zijn aan
het hulpmiddel zelf, of aan bijv. de rolstoel, het bed of de
Rasters en bescherming
werkplek. Aanpassingen zijn specifiek voor de individuele
Afdekrasters kunnen nuttig zijn voor mensen met een
gebruiker en worden ontwikkeld in nauwe samenspraak
beperkte coördinatie of motorische problemen. Door
met de regioadviseur.
een afdekraster op een hulpmiddel te bevestigen, komen de toetsen verzonken te liggen. De gebruiker kan
Opbouw en inbouw
dan de hand op het raster laten rusten en de juiste
Om een hulpmiddel optimaal bedienbaar te maken,
toets kiezen, zonder daarbij ongewenste toetsen in
moet het geïntegreerd worden in de leefomgeving van
te drukken. rdgKompagne maakt rasters voor com-
de gebruiker. Opbouw op een rolstoel, trippelstoel of
municatiehulpmiddelen en toetsenborden. Indien ge-
sta-opstoel kan op veel verschillende manieren. De wijze
wenst kan het raster afneembaar gemaakt worden.
waarop het hulpmiddel wordt op- of ingebouwd, hangt af
van veel factoren, zoals de wijze waarop het hulpmiddel
Statische communicatiehulpmiddelen zijn vaak stan-
bediend wordt, of het hulpmiddel eenvoudig verplaatst
daard voorzien van een afdekraster. Voor dynamische
moet kunnen worden, of de gebruiker het hulpmiddel
hulpmiddelen is dat niet mogelijk, omdat gebruikers
zelf moet kunnen wegdraaien danwel neerklappen in het
werken met een persoonlijke schermindeling. Door
rolstoelblad, etc.
onze afdeling Adaptatie kunnen voor alle dynamische
communicatiehulpmiddelen met aanraakscherm afdek-
Bevestigingsarmen en statieven
rasters op maat gemaakt worden.
Met behulp van een statief kunnen hulpmiddelen op de
juiste hoogte bij het bed of bij een sta-opstoel geplaatst
Ook voor toetsenborden kunnen rasters op maat gemaakt
worden. Statieven kunnen verschillen in verrijdbaarheid,
worden. Een goed voorbeeld van een individuele
zwaarte (belangrijk voor de zwaardere hulpmiddelen) en
aanpassing is een raster voor het Brailletoetsenbord.
eventuele extra plateaus.
Omdat het toetsenbord voor deze gebruiker teveel
afleidende toetsen had, zijn de belangrijkste Braille-
Bevestigingsarmen kunnen gebruikt worden voor de
toetsen verhoogd waardoor ze boven het raster uit-
montage van bijvoorbeeld schakelaars of omgevings-
steken, de overige toetsen worden door de plaat
bedieningen. De armen kunnen gemonteerd worden aan
afgedekt.
de bedrand, tafelrand of stoelleuning. Door middel van
een klem kunnen ze gemakkelijk verplaatsbaar worden
Voor hulpmiddelen die buitenshuis gebruikt moeten
gemaakt. Bevestigingsarmen zijn goed positioneerbaar,
kunnen worden, is het soms nodig een speciale regen-
dankzij een flexibele zwanenhals of meerdere draai-
hoes te ontwikkelen. Daarnaast kan het nodig zijn de
punten. Zo nodig ontwikkelt rdgKompagne montage-
aansluitingen van het hulpmiddel af te schermen.
platen of behuizingen op maat om het hulpmiddel op
een goede manier aan de arm of standaard te kunnen
Individuele aanpassingen
bevestigen.
Naast aanpassingen aan onze eigen hulpmiddelen,
ontwikkelen wij ook individuele aanpassingen voor het
www.rdgkompagne.nl
Monty opbouwsysteem
bedienbaar maken van uiteenlopende gereedschappen,
Monty is een modulair systeem voor het opbouwen
voor werk, hobby, of voor het uitvoeren van algemene
van (communicatie)hulpmiddelen, bijv. op een rolstoel.
dagelijkse levensverrichtingen.
www.rdgkompagne.nl
80
Adaptatietechniek
Aanpassingen voor tablets en smartphones
beschermen tegen vallen. Zo zijn er diverse behuizingen
Tabletcomputers en smartphones zijn inmiddels wijd
die het apparaat robuuster en/of beter hanteerbaar maken.
verspreid maar vaak moeilijk bedienbaar door mensen met
Voor het bedienen van het aanraakscherm kan een typspalk
een motorische beperking en bovendien erg kwetsbaar.
uitkomst bieden. En uiteraard zijn ook voor deze apparaten
Er zijn verschillende standaard oplossingen beschikbaar
aanpassingen op maat mogelijk.
Adaptatietechniek
81
Bevestigingsarmen en statieven
om deze apparaten beter bedienbaar te maken en te
Opbouw en inbouw
Opbouw op rolstoelblad
Tafelstandaard
Aangepast met zuignappen
Opklapsysteem in rolstoelblad
Tafelstandaard
Opbouw op sta-opstoel
Magic Arm
Wegklapsysteem
Wegklapsysteem
Voor de montage van een
afstandsbediening
Elektrische hooglaagverstelling
Beugel met dubbele insteek
Flexarm
Bevestigingsplaat
Verrijdbaar statief
Voor zware apparatuur
www.rdgkompagne.nl
Flexarm
Wegklapsysteem
Behuizing
Elektrische hooglaagverstelling
Verstelbare bevestiging
op standaard
www.rdgkompagne.nl
82
Adaptatietechniek
Adaptatietechniek
Rasters en bescherming
83
Monty 3D modulair systeem
Raster voor Brailletoetsenbord
Monty 3D
tafelklem
Monty 3D
bevestigingsarm met klem
Monty 3D
bevestigingsarm
Raster voor Apple toetsenbord, in kunststof of RVS
Monty 3D tafelstandaard
Zonnedakje voor
communicatiehulpmiddel
Monty 3D statief
Smartphone- en tabletaanpassingen
Raster met schuifsysteem voor communicatiehulpmiddel
Regenhoes voor communicatiehulpmiddel
Individuele aanpassingen
iAdapter
Griffin Survivor Case
Otterbox Defender
Behuizing voor iPad, met geluidsversterking en afdekstrip voor de
homeknop
Robuuste behuizingen,
ook beschikbaar met
Monty-bevestiging
Robuuste behuizingen,
ook beschikbaar met
Monty-bevestiging
Big Grips
Monty GA-iPad2
Voor opbouw van een iPad
Tobii EyeMobile
Typspalk
Monty tabletopbouw
Gripcase
Stethoscoop voor slechthorenden
Individueel aangepast gereedschap
Individueel aangepaste fiets
Individueel aangepast muziekinstrument
Individueel aangepast muziekinstrument
Individueel aangepaste fiets
Voor het monteren van de PCEye Go
Voor tablet of smartphone
oogbesturingsmodule onder een Windows 8 tablet
www.rdgkompagne.nl
www.rdgkompagne.nl
Colofon
Tekst rdgKompagne
Ontwerp
rdgKompagne
Fotografie Astrid Bron Fotografie, Tobii Technology AB, Sensory Guru Ltd, OM Interactive Ltd.
Met dank aan medewerkers en leerlingen van Mytylschool De Trappenberg en alle andere fotomodellen.
n
Postadres
Postbus 310
7500 AH Enschede
n
Locatie Oost
Roessinghsbleekweg 161
7522 AH Enschede
n
Locatie West
Winthontlaan 200
3526 KV Utrecht
n
Locatie Zuid
Spaarpot 28
5667 KX Geldrop
Websites
n
Contact
Telefoon: +31 (0)88 0 310 310
E-mail: [email protected]
n
www.rdgkompagne.nl
webshop.rdgkompagne.nl
www.oogbesturing.net

Advertentie Gesis verdeelblokjes met schakelfunctie

Gedragscode gebruik AMN-testresultaten

Alg voorwaarden - Vind mijn rijschool

VERGELIJK ONZE CROSSTRAINERS

Huisregels WTC The Hague Business Center

Gebruikersboete opgelegd door O.C. SOK vzw bij het niet

Postbus 40 – 1720 AA Broek op Langedijk KvK Alkmaar: 37107092

Interactieve werksessie Communicatie

wat wil de reiziger? – Jan Vanseveren, TreinTramBus