Download het whitepaper

Boom
Psychologie & Psychiatrie
whitepaper
Online zelfhulp biedt oplossing
bij borderlineproblematiek
Erwin van Meekeren
U hebt ongetwijfeld patiënten in uw praktijk die last hebben van verschijnselen als:
identiteitsproblemen, slecht zelfbeeld, stemmingsschommelingen, impulsiviteit,
terugkerende conflicten met anderen en vastlopen in opleidingen en werk.
Sommigen van hen voldoen aan de criteria voor een classificatie borderline
persoonlijkheidsstoornis. De behandeling voor deze stoornis is vaak intensief,
multimodaal en complex.
EHealth bij borderline
Naast de bestaande face-to-face behandelingen is nu een innovatieve methode
beschikbaar: het online zelfhulpprogramma Borderline. Dit is de eerste in zijn soort. Het
zelfhulpprogramma kan prima ingepast worden in uw (huidige) behandelingen, ook
bij patiënten die niet aan de classificatie borderline voldoen, en zeker bij adolescenten
en volwassenen met mildere klachten. Maar er is toenemende overtuiging dat ‘eHealth
ook voor complexe en chronische patiënten een bijdrage kan leveren aan betere service,
effectiviteit en efficiëntie van de zorg’ (Kraaijeveld, 2011).
Het programma ‘Borderline’
Het online zelfhulpprogramma is gebaseerd op het Boom Hulpboek Borderline
(Spaans & Van Meekeren, 2008), maar is geschikt gemaakt voor online behandelen.
Het programma is integratief: er wordt gebruik gemaakt van inzichten uit meerdere
invalshoeken en therapiestromingen, zoals cognitieve therapie, de positieve
psychologie en DGT (Linehan). Het is met name gericht op het verbeteren van het
probleemoplossend vermogen en op empowerment. Patiënten hoeven niet meteen goed
te kunnen mentaliseren om de zelfhulpmethode te volgen. Het programma heeft de
volgende basisingrediënten:
• informatieverstrekking (psycho-educatie)
• illustraties (casuïstiek)
• een overkoepelend en telkens terugkerend model (gebaseerd op de G-keten:
gebeurtenis-gedachten-gevoel-gedrag-gevolgen)
• oefeningen (bijvoorbeeld het verbeteren van zelfcontrole)
1|4
De titels van de kernmodules zijn onder andere: meer controle over je emoties, je gedrag
beter beheersen, evenwichtiger leren denken en meer evenwicht aanbrengen in je
relaties. Daarnaast is er een inleidende module met algemene aandachtspunten zoals:
•
•
•
orde op zaken (planning; regelmaat; gezond lichaam)
zelfwaardering (opvijzelen)
aandachtsvol worden (mindfulness)
In de laatste module komen de ernstige symptomen en verschijnselen aan de orde,
waarbij de cursist leert hoe hij kan omgaan met crisissituaties, suïcidaliteit, leegte,
dissociatie en psychotische verschijnselen. In deze module vindt de cursist ook advies en
informatie over professionele hulp.
Zelfsturing door zelfhulp
Mensen met borderlinepathologie hebben vaak klachten die zijn gerelateerd aan
autonomiekwesties. Vaak zijn zij in het verleden in hun eigen autonomie aangetast,
door bijvoorbeeld machtsmisbruik, seksueel en fysiek misbruik of hebben zij bij
anderen de grens overschreden. Daarom gaan zij ook nog al eens de strijd aan met
mensen die naar hun idee macht vertegenwoordigen, zoals professionals. Deze hoge
autonomiegevoeligheid uit zich volgens Dawson & MacMillan (1993) al snel in een strijd
om de macht, waarbij de patiënt uit wanhoop strijdmiddelen als zelfbeschadiging en
suïcidaliteit inzet. In minder nadrukkelijke vorm zie je deze problemen terugkomen in
ambivalentie, therapie(-on)trouw, strijd, no show en drop-out. Zelfhulp past in deze visie
en is een belangrijke manier om een gevoel van zelfsturing en autonomie te krijgen, en
om verantwoordelijkheid te (gaan) nemen over je leven. Bovendien past zelfhulp bij deze
tijd: overheid en verzekeraars leggen hier steeds meer nadruk op en stimuleren de inzet
van zelfhulpmethodes volop.
Blended care
Het zelfhulpprogramma Borderline is een vorm van blended care: een combinatie van
eHealth en face-to-face-sessies. De manier waarop de online cursus ingezet kan worden
is mede afhankelijk van de capaciteiten van je patiënt. Intelligentie, mentaliserend
vermogen, (in)stabiliteit en vooral doorzettingsvermogen zijn van belang voor het
verloop van behandelingen. Dat geldt ook voor zelfhulp en eHealth. Blended care
betekent bijvoorbeeld dat je face-to-face eerst adequaat vaststelt waar je patiënt aan wil
werken (concreet behandelplan). Zelf laten kiezen, mits verantwoord uiteraard, is een
goed uitgangspunt. Dat verhoogt de commitment. Dan stel je voor dat je patiënt zelf,
thuis, aan de slag gaat met een specifiek onderdeel uit het onlineprogramma. Hij leest
eerst de informatie. Vervolgens vraag je face-to-face of alles duidelijk is, en of er nog
vragen zijn. Vervolgens kan de patiënt thuis aan de slag met de oefeningen, die je weer
bespreekt in een face-to-face-sessie. Tempo en intensiteit bepaal je samen met je patiënt.
Het programma heeft een logische opbouw; het is dus raadzaam de volgorde van de
modules aan te houden. Dat voert de cursist in eigen tempo thuis uit. Als therapeut
heb je dan voornamelijk een coachende rol. Een andere optie is om de zelfhulpcursus
2|4
te organiseren in groepsverband, waarbij wekelijkse huiswerkbegeleiding en
lotgenotencontact centraal staan, al dan niet met chatfunctie. Je kunt Borderline ook
georganiseerd invoegen in je eigen behandelmodel en op indicatie onderdelen eruit
gebruiken. Zoals altijd, en zeker bij deze doelgroep, moet je als behandelaar beschikken
over creativiteit en gevoel voor timing.
Literatuur
• Kraaijeveld, J.F. (2011). ‘Internet: psycho-educatie en eHealth.’ In: Ingenhoven. T. e.a. (red.) Handboek borderline persoonlijkheidsstoornis. Utrecht: De Tijdstroom.
• Spaans, J. & E. van Meekeren (2008.) Borderline hulpboek. Wat je zelf kunt doen aan verschijnselen als impulsiviteit, heftige emoties en conflicten. 10e herziene versie. Amsterdam: Uitgeverij Boom.
• Dawson, D. & H.L. MacMillan (1993). Relationship management of the borderline patient. New York: Brunner/Mazel.
3|4
Borderline – Online zelfhulpcursus
voor particulieren
Wil je weten hoe de cursus
Borderline eruit ziet?
Bekijk dan de presentatie op
www.boompsychologie.nl/
borderline
De cursus Borderline bestaat uit psychoeducatie en opdrachten die de patiënt
zelfstandig uitvoert. In acht stappen
leert de patiënt zijn gedrag en gedachten
te veranderen en zijn emoties in de
hand te houden. De patiënt werkt aan
het verbeteren van de (veer)kracht
en het vergroten van het oplossend
vermogen. De ervaringen van anderen
met borderlineklachten, waarmee de
opdrachten afgewisseld worden, bieden
herkenbaarheid en het vertrouwen dat
verandering mogelijk is.
Wil je je praktijkervaringen delen
met de auteur of heb je suggesties
voor verbetering: graag! Je kan
Erwin van Meekeren bereiken via
[email protected].
Ga voor meer informatie over de cursus Borderline naar
www.boompsychologie.nl/borderline
4|4

Download Report