De gelijkenis van een model

10
6
32
18
6
smelting van toeval en handeling in een
gaan met het bindmiddel. Een leerzame bijdrage
sprek met het echtpaar Henk en Victoria
beeld vol tegenstrijdigheden waarin toch,
van Academie Renshof.
De Heus-Zomer die een indrukwekkende
uiteindelijk, alles klopt.
ben.
PAGINA
40
In Museum Belvédère hebben we een ge-
40 Volgens Natalia Dik worden uiterlijke gelijkenis van
collectie hedendaagse kunstwerken heb28 Jan Mankes is een kunstenaar die erg bij
een model bereikt door de tekening, analyse van
de vorm en de proporties. De compositie van het
28
schilderij! geeft vooral de innerlijke of psychologische gelijkenis van het model weer.
56 De mooie volle kleuren en het diepe zwart zijn
kenmerkend voor de grafische uitstraling van het
werk van Liedia van de Mortel. Haar werk is zeer
gedetailleerd en zij streeft naar realisme en au12 Er komt een moment als ik schilder, dat ik
de winter past. Hij geeft op zijn manier een
niet meer wil nadenken. Julian Schnabel is
bijzondere intimiteit weer die je vaak ervaart
beeldend kunstenaar, maar maakt ook
als de uitbundige natuur tot de kern is te-
films. De films lijken op dit moment succes-
ruggebracht.
voller.
18 Een schilderij van Joke Frima bekijken is
thenticiteit.
60 Meer dan in het gefotografeerde portret schuilt er
in het geschilderde portret een zekere mystiek,
een onderzoek naar de kern van degene die af-
32 Nooit is kunst een pure kopie van de werkelijkheid. De Vlaamse fijnschilder Guy de
een feest voor het oog. Er zijn veel details
Jaegher heeft zijn stijl en techniek ge-
te zien, die overigens de perceptie van een
bouwd op de fundamenten van de “Oude
eenheid niet in de weg staan.
Meesters” uit de Middeleeuwen.
gebeeld wordt, en tegelijkertijd een onderzoek
naar de mens die erachter zit.
66 Twaalf winnaars in de traditionele Schildercompetitie van Palet met als thema 'Portret'. De jury was
vol lof over de inzendingen. De prijswinnaars
22 De schilderijen van Jessica Skowroneck
36 Pigmenten zijn kleur reflecterende,
verbeelden sensaties en elementen uit de
in water onoplosbare poeders, die de kleur
natuur, waarbij zij zoekt naar een samen-
verlenen aan verf door een interactie aan te
Inhoud
4
palet 369 I februari/maart 2014
72
56
plaatsen wij in het – publicitaire – licht.
72 Als de temperatuur stijgt kun je weer heerlijk buiten schilderen. Catherine Gathier vindt het fijn om
ergens op locatie een schilderij op te zetten.
Schilderen op locatie heeft veel voordelen ten opzichte van schilderen vanaf een foto.
78 Na intens zoekwerk was Winsor & Newton in
staat om de eerste partij vernieuwde Rose Madder Professional Water Colour (hoogwaardige
kwaliteit aquarelverf) te produceren. Spoedig zullen ook de olieverfschilders van deze nieuwe
kleur kunnen genieten.
60
6 Museum Belvédère
12 Julian Schnabel, Ik wil nu kunst
maken en niets anders
18 Joke Frima, Een feest voor het oog
22 Jessica Skowroneck,
Aangeleerd gedrag
28 Jan Mankes,
Liefde voor de schepping
32 Guy de Jeagher,
Het kunstmatig realisme
uitgave
36 Academie Renshof
369
40 Natalia Dik,
februri/maart
De gelijkenis
2014
van een model
46 Aly Schutte,
Meer kleuren zijn er niet
50 Liesbeth van Keulen,
Geschiedenis van het portret
56 Liedia van de Mortel,
Het lijkt wel geschilderd
60 Het geschilderde portret
64 Glenn Brown,
Zo plat als een dubbeltje
66 Uitslag studie competitie
72 Catherine Gathier,
CuveÌe Asperges
Uitzicht uit het kasteel
aÌ la Flamande' Huile sur
bois, 100 x 80 cm
78 Aan de slag met Rose Madder
86 Agenda
90 Vakantie adressen
93 Kunstschildersmaterialen
94 Taxatie
98 Volgend nummer
palet 369 I februari/maart 2014
5
Tekst Eric Beets Beeld Belvédère Museum
Museum
Belvédère
LANGE RECHTE LIJNEN REKKEN ZICH UIT EN DRUKKEN TEGEN DE HORIZON AAN. RECHTS VAN ONS LIGT HET IJSSELMEER DAT DEZE DAG
DROMERIG IN ZICHZELF IS GEKEERD, EN GEEN KLEUR HEEFT OPGENOMEN… NOU JA ... EEN SOORT MENGKLEUR: GRIJS. WE ZIJN OP
DE AFSLUITDIJK OP WEG NAAR MUSEUM BELVÉDÈRE IN HEERENVEEN.
Armando
Die schwarze Blume (1997),
olieverf op linnen, 200 x 200
Een van mijn favoriete musea, een status
Collectie De Heus-Zomer
die het voor mij tegenwoordig moet delen
met het nieuwe Kranenburgh in Bergen,
ook zo’n met de natuur vervlochten museum. We hebben een gesprek met het
kantoor geopend van de ABN AMRO. In Am-
lijke kijk op de hedendaagse kunst gekregen en
echtpaar Henk en Victoria De Heus-Zomer
sterdam werd een nieuw hoofdkantoor ge-
volgen al een tijd onze eigen smaak. We zien het
die een indrukwekkende collectie heden-
opend van de ABN AMRO. We gingen een kijkje
verzamelen als een groot avontuur. De kern van
daagse kunstwerken hebben. We gaan na-
nemen en zagen daar een groot werk van 3 bij
de collectie is een lyrische, poëtische visie.” Vic-
tuurlijk ook de expositie Facing Nature
2 meter van Elly Strik. We wisten helemaal niks
toria: “Wij waren achter in de veertig ... we had-
bekijken die samengesteld is uit deze col-
van hedendaagse beeldende kunst. We kwa-
den jong kinderen gekregen, dus tijd om
lectie.
men in contact met Deborah Wolf Campert die
aandacht aan de collectie te geven was aanwe-
de ABN AMRO collectie samenstelde en be-
zig. We gingen elke zaterdag naar Deborah.”
heerde.”
Henk: “Ik wilde nog geen kwartier aan kunst
Avontuur
Het woord avontuur valt veel in het gesprek
6
palet 369 I februari/maart 2014
denken in mijn bedrijf, dus die zaterdag werd be-
met Henk en Victoria De Heus-Zomer. Zij
Saampjes
langrijk.” Henk: “Ik had alle aandacht nodig voor
verzamelen sedert 1989 beeldende kunst,
“We vroegen haar waar we andere werken kon-
mijn werk en wilde geen tijd besteden aan de
voornamelijk schilderkunst. Het startpunt
den zien van dat soort afmetingen en bestaan
kunst in de loop van de week, maar op zater-
was een lege acht meter hoge muur in hun
er winkels waar je die kunt bekijken. Er werd ons
dagmiddag gingen we vaak naar Amsterdam
Het hele artikel
huis in Barneveld. Henk en Victoria de Heus
verteld dat je galeries moest zeggen. Het was
om galeries te bezoeken.”
kunt u lezen
(ik noem beiden omdat wat de een denkt,
wel duidelijk dat we iemand nodig hadden die
de ander zegt): “Wat moesten we met zo’n
ons op weg moest helpen en ons wilde leren kij-
Sfeer
grote lege muur. Er werd bij ons een nieuw
ken. We vroegen aan Deborah of zij iemand wist
In Belvédère zien we de wellicht belangrijkste tak
in het magazine.
en hoopten dat zij dat wellicht zelf wilde doen. Zij
van de collectie De Heus-Zomer, kunstwerken
Per Kirkeby Zonder titel (2000), olieverf op
wilde en zo kwam de collectie in overleg tot
die gerelateerd zijn aan de natuur. Natuur die we
doek, 200 x 130 Collectie De Heus-Zomer
stand ... en we hebben saampjes nu een rede-
volgens Victoria de Heus in brede zin moeten
palet 369 I februari/maart 2014
7
Tekst Eric Beets Beeld Gallerie Guy Pieters/Willumsens Museum
Afbeelding:
Fountain of youth 2012,
gemengde techniek
269 x 655
Ik wil nu kunst maken
en niets anders
12
palet 369 I februari/maart 2014
ER KOMT EEN MOMENT ALS IK SCHILDER, DAT IK NIET MEER WIL NADENKEN. JULIAN
SCHNABEL IS BEELDEND KUNSTENAAR, MAAR MAAKT OOK FILMS. DE FILMS LIJKEN OP DIT
MOMENT SUCCESVOLLER: ‘BASQUIAT’ (MET O.A. DAVID BOWIE ALS ANDY WARHOL) UIT
1996 WERD MET PRIJZEN OVERLADEN, EVENALS ‘BEFORE NIGHTFALLS’ (2000) EN HET ONGEWOON PRACHTIGE ‘THE DIVING BELL AND THE BUTTERFLY’ (2007)’.
palet 369 I februari/maart 2014
13
‘Ik wil nog twee films maken voor
ik dood ga. De ene moet gaan
over Caravaggio en de andere is
gebaseerd op het boek ‘In the
Hand of Dante’ dat door Nick Tosches is geschreven. Johnny
Depp zal de hoofdrol spelen. Maar
ik heb geen haast. Ik wil nu kunst
maken, en niks anders.’
Dialoog
In het intrigerende en fraaie J.F.
Willumsens Museum (Frederikssund, Denemarken) was tot eind
2013 nieuw werk van Schnabel
te zien. Verrassende schilderijen
die toch onmiddellijk herkenbaar
waren als Schnabel’s. ‘Mijn werk
hangt naast schilderijen van Willumsen en de Franse Dadaïst en
Surrealist Francis Picabia. Het is
een wild concept, als je bedenkt
‘ik heb geen
haast.
Ik wil nu
kunst maken,
en niks
anders.’
dat Willumsen in 1863 geboren is,
Picabia in 1879. Op een bepaalde
manier helpt mijn werk om een
dialoog tot stand te brengen of
duidelijker te maken waar deze
twee kunstenaars het over hadden. Maar de verbinding is natuurlijk ook het oneindige ‘everpresent’ moment. Ik voel me overigens erg verbonden met Francis
Picabia. Hij had een heerlijk gevoel
voor humor en hij hield van prachtige auto’s en extravaganties . En
Picabia was heel eigenwijs; hij
schilderde alleen wat hij wilde schilderen, tegen alle modes en ismes
in. Schilderijen kunnen mensen
erg van streek maken maar zij
kunnen ook positief opgewonden
raken. Schilderijen kunnen sterke
gevoelens oproepen, dat is iets
wat mensen willen, of zij voelen
Het hele artikel
zich verloren. Als je iets hebt waar
kunt u lezen
je van houdt, dan kan het een
in de gedrukte
soort ‘escape’ zijn, als een huis
versie van Palet.
aan het strand of een prachtig
gezicht op een vallei.’
The unknown painter and the
muse he will never meet 2011,
gemengde techniek
290 x 345
14
palet 369 I februari/maart 2014
palet 369 I februari/maart 2014
15
Tekst & Beeld Jessica Skowroneck
Aangeleerd
gedrag
JESSICA SKOWRONECK IS
IN JUNI 2013 AFGESTUDEERD BIJ FINE ART AAN
DE HOGESCHOOL VOOR
DE KUNSTEN IN UTRECHT.
ZIJ WERD GENOMINEERD
VOOR DE KONINKLIJKE
PRIJS VOOR DE SCHILDERKUNST 2013, EN WERKT NU
TOE NAAR EEN AANTAL
EXPOSITIES IN 2014.
HAAR SCHILDERIJEN
VERBEELDEN SENSATIES EN
ELEMENTEN UIT DE NATUUR, WAARBIJ ZIJ ZOEKT
NAAR EEN SAMENSMELTING VAN TOEVAL EN
HANDELING IN EEN BEELD
VOL TEGENSTRIJDIGHEDEN
Stipendium
stipendium bestaat uit de werk- en woonruimte
WAARIN TOCH, UITEINDE-
Jessica; “Sinds begin oktober 2013 woon en
aan het Fransepad en een maandelijkse toelage
kunt u lezen
werk ik in Blaricum, in het stipendium-atelier van
gedurende één jaar. Ik heb hier nu mijn huisje,
in de gedrukte
LIJK, ALLES KLOPT.
de Dooijewaard Stichting. Een ideale plek om in
mijn eigen tuintje, en voel me thuis in de omgeving
versie van Palet.
alle rust te schilderen en uit te zoeken welke
van het dorp. Ik heb me nooit echt een stads-
richting mijn werk op gaat na de Academie. Het
mens gevoeld. Ik ben in Zweden in een dorp
Jessica Skowroneck
22
palet 369 I februari/maart 2014
Het hele artikel
palet 369 I februari/maart 2014
23
Tekst Eric Beets Beeld Museum Belvédère
liefde voor
de schepping
JAN MANKES IS EEN KUNSTENAAR DIE NAAR MIJN GEVOEL ERG BIJ
DE WINTER PAST. HIJ GEEFT OP ZIJN MANIER EEN BIJZONDERE INTIMITEIT WEER DIE JE VAAK ERVAART ALS DE UITBUNDIGE NATUUR TOT DE
KERN IS TERUGGEBRACHT. ZO BRACHT MANKES VEEL ZAKEN TERUG
TOT DE KERN, EEN POËTISCHE KERN, DIE AAN HET RELIGIEUZE GRENST.
MANKES TOONDE EEN GROTE LIEFDE VOOR ZIJN ONDERWERPEN,
GEEN VERLIEFDHEID, MAAR EEN LIEFDE DIE EERDER GRENZELOOS IS.
EEN LIEFDE VOOR EEN VOGEL, MENS OF DING, MET ER DOOR HEEN
Parelhoen(1917),
olieverf op doek 27.5 x 37.5
SCHEMEREND EEN LIEFDE VOOR DE SCHEPPING.
particuliere collectie
Japanse prenten
De composities van Mankes doen wat denken
aan Japanse prenten. Niet verwonderlijk want
ook in Japan werd dit soort zaken in poëzie en
beeld vertaald. Het gaat niet om een afbeelding
maar om het celebreren van een gevoel. Een
intens gevoel levend te zijn en de schepping als
wonderbaarlijk schouwspel te eren. We laten u
kennis maken met het geconcentreerde werk
van een van onze helden: Jan Mankes. Een
jong gestorven kunstenaar die ons nog steeds
versteld doet staan van zijn visie. Mankes raakt
een kern en daardoor wordt een kern in ons
geraakt. Dit is geen geringe prestatie, het is niet
veel kunstenaars gegeven.
Het hele artikel kunt u lezen
in de gedrukte versie van Palet.
28
palet 369 I februari/maart 2014
palet 369 I februari/maart 2014
29
Tekst Frans Boenders Beeld Guy De Jaegher
de Jaegher vooral om hun vermogen hun onderwerpen te transformeren tot een metafysische
schoonheid. De ongelofelijke en nog immer goed
bewaard gebleven schilderijen, meestal uitgevoerd op houten panelen, hebben een perfecte
techniek. Bij de Jaegher monden erfdeel, evolutie en eigentijdse interpretatie uit in een eigen
hedendaagse stijl en éénheid. Laag voor laag
accentueert hij elementen door sommige delen te verdiepen of op te halen door middel van
tempera-witte hogingen op de olieverf. Door
Het kunstmatig
realisme
deze keer op keer te bestrijken met een fijn
glacis krijgen bepaalde lichten een extra accent en schittering.
Chateau l’Angelus
De compositie van Château l’Angélus is nauwgezet in balans. Trek maar eens twee denkbeeldige lijnen vanuit de rode capsule van de
Pruimen Reine Victoria in een Witte Ronde Kom
NOOIT IS KUNST EEN PURE KOPIE VAN DE WERKELIJKHEID. ZELFS DE
Olie op paneel 55x32 cm
MEEST REALISTISCHE KUNST GEEFT NOG ALTIJD EEN INTERPRETATIE
VAN DE REALITEIT. ZO WAREN DE VLAAMSE PRIMITIEVEN OOK NIET
‘PRIMITIEF’. ZEKER NIET ALS MEN AAN DE TERM DE NOTIES ‘ONBEHOLPEN’ OF ‘ONBESCHAAFD’ VERBINDT.
Cuvee Asperges ala Flamande, olieverf op paneel 100 x 80
Guy de Jeagher
Hun Kunst is integendeel zo
verfijnd, zo vernieuwend dat ze
juist als hoogbeschaafd en geraffineerd moet worden beschouwd. De ongelofelijke technische perfectie is een kenmerk
bij uitstek van de nieuwe esthetiek die zij introduceerden,
aldus Prof. Dr. Ludo Beheydt,
Docent Nederlandse Kunst en
Cultuur aan de Universiteit te
Leiden en aan de Universiteit
Louvain-La-Neuve.
In de lijn van deze primitieven
ligt het werk van de Vlaamse
fijnschilder Guy de Jaegher. Zijn
32
palet 369 I februari/maart 2014
stijl en techniek zijn gebouwd
wijnfles naar enerzijds het houten kurkentrekkertje
rode capsule van de wijnfles en de rode wijn in
op de fundamenten van de
linksonder en anderzijds naar de wijndecanteerder
de glazen karaf. Zoals sommige collega-fijnschil-
kunt u lezen
“Oude Meesters” uit de Mid-
rechtsonder. Dan blijkt dat alle objecten bij elkaar
ders de techniek terecht belangrijk vinden, is
in de gedrukte ver-
deleeuwen, de realistische fijn-
gegroepeerd zijn in deze gelijkbenige driehoek.
ook Guy De Jaegher van mening dat het be-
sie van Palet.
schilders van de ‘Noordelijke
In het kleurgebruik worden de overwegend koele
heersen van de techniek een absolute must is
Renaissance’. Deze bewondert
tinten geaccentueerd door de centraal geplaatste
voor het uitoefenen van deze kunstvorm.
Het hele artikel
palet 369 I februari/maart 2014
33
Tekst & Beeld Natalia Dik
Portret van een kind
Kijken we bijvoorbeeld naar het gezicht van een
kind dan is de aard en het karakter er nog niet
Schets Bianca
op nagelaten.
Er zijn nog geen rimpels, zichtbare omgevingsinvloeden etc.. Het gezicht is nog sereen en
soepel van karakter zonder veel zichtbare tekening. Bij oudere mensen vertelt het gezicht ons
véél meer!
Gissen naar het karakter van een kind kan alleen
De gelijkenis
van een model
door te zoeken naar het temperament. Dit tem-
DE UITERLIJKE GELIJKENIS VAN EEN MODEL WORDT BEREIKT DOOR
perament vindt je door te kijken naar de dynamiek
en bewegingen van het lichaam. Deze dynamiek
moet op het doek terug te vinden zijn!
(*) Classificatie door Carl Gustav Jung (1875 –
1961) In zijn boek Psychologische typen uit 1921
werkte hij twee basistypen van de menselijke
ming) en intuïtie, waarbij elke functie als het
persoonlijkheid uit: introvert en extravert. Hij
ware de pool is van een cirkel, die het zelf sym-
kunt u lezen
stelde daarbij contrasterende functies tegenover
boliseert. Eén van die polen is bij elk basistype
in de gedrukte
elkaar: denken en voelen, perceptie (waarne-
dominant, ze is onze ‘superieure functie’.
Het hele artikel
versie van Palet.
DE TEKENING, ANALYSE VAN DE VORM EN DE PROPORTIES. DE COMPOSITIE VAN HET SCHILDERIJ! GEEFT VOORAL DE INNERLIJKE OF PSYCHOLOGISCHE GELIJKENIS VAN HET MODEL WEER.
Natalia Dik
Om een goed portret van iemand te beschrijven
zoeken we naar de juiste letters en woorden om
er uiteindelijk de beste zinnen mee te maken. We
proberen dan het karakter te ontdekken. Is de
psyche van deze persoon naar binnen (introvert)
of juist naar buiten (extrovert) gericht? Óók gissen
we naar het temperament: cholerisch, sanguine,
flegmatisch of melancholisch (*) en proberen dit
met optimale woorden zo goed mogelijk te omschrijven.
Moeten wij een portret van iemand schilderen,
dan zijn er géén letters, woorden of zinnen,
maar spreken we in ‘schildertaal’. Deze bestaat
uit contrasten van tonen en kleuren; het ritme van
vlekken en lijnen en gevulde of lege ruimte op het
doek. Dit is ook de taal van de architectuur en de
muziek. De bijzondere balans van het ritme, die
alléén bij dit model en concreet het karakter van
deze persoon behoort, rondt de compositie af.
Dit is het nut van vele kleine vóórschetsen. Het
nut van zoeken naar de compositieruimte in een
bepaald formaat. De basis van de innerlijke gelijkenis
van ons model wordt in belangrijke mate gelegd
bij de keuze van het formaat van het doek; door
de organisatie van tonen en kleuren; het spel van
licht en schaduw en het spel van ‘warme’- en
‘koude’ verven.
40
palet 369 I februari/maart 2014
palet 369 I februari/maart 2014
41
Tekst & Beeld Liesbeth van Keulen, oprichter en hoofddocent van Portretschool Amsterdam
-Hier wil ik meer van weten: wie zijn dit, waarom
zijn deze portretten gemaakt?
Wanneer is het gemaakt en wie zijn de
kunstenaars?
De Britse archeoloog Flinders Petrie begon in
1887 met opgravingen in Hawara, Egypte. In de
Romeinse necropolis (dodenstad, begraafplaats)
die hij ontdekte, vond hij onverwacht vele geschilderde portretten op houten panelen die in
de mummiewindselen gestoken waren. Wel al
Geschiedenis
van het portret
eerder in 1615 had de Italiaan Pietro della Valle
SINDS WANNEER WORDEN ER LEVENSECHTE PORTRETTEN GESCHIL-
en het oude Egypte in het bijzonder werden de
DERD? WIE WAREN DE GROOTSTE MEESTERS? WAAR IN NEDERLAND
Vanaf het begin van onze jaartelling tot in de
een groot aantal portretten gevonden in een
grot in Sakkara. Toen hij de volgende dag terug
kwam om ze mee te nemen naar Europa waren
ze allemaal op twee na opgestookt voor een
kookvuurtje. Deze twee nam hij mee maar veel
bekendheid kregen de portretten in eerste instantie nog niet. Pas met de vondst van Petrie
en de hernieuwde belangstelling voor archeologie
portretten bekender .
KAN JE EEN VOORBEELD ZIEN IN EEN OPENBARE COLLECTIE? WELKE
derde eeuw werden deze portretten gemaakt
TECHNIEKEN EN STIJLEN ZIJN ER IN DE LOOP DER TIJDEN GEBRUIKT?
meinse rijk crisis uitbrak en de upperclass minder
EN...HOE ZOU JIJ HIERVAN IETS KUNNEN GEBRUIKEN VOOR JE EIGEN
geld had om uit te geven aan hun begrafenis
SCHILDERKUNST? LIESBETH VAN KEULEN, PORTRETSCHILDER EN OP-
mend Christendom bewerkstelligde dat alle hei-
RICHTER EN HOOFDDOCENT VAN PORTRETSCHOOL AMSTERDAM
dense tradities zouden verdwijnen. De schilders
NEEMT JE MEE OP HAAR ONTDEKKINGSREIS DOOR DE WERELD VAN
genomen, we weten niet wie ze waren.
HET GESCHILDERDE PORTRET.
voor de gegoede burgerij. Toen er in het Ro-
verdween deze portrettraditie. Ook het opko-
hebben hun namen in hun eigen graven mee-
Wie staan er op en waarom werden
deze mensen geschilderd?
Introductie
We weten evenmin meestal wie de geportret-
Zo’n vijftien jaar geleden vertel ik aan Sam Drukker
teerden zijn. Heel soms staat er een naam of
dat ik een cursus portretschilderen aan het opzetten
een beroep bij vermeld zoals ‘onderwijzeres’. In
ben. Hij zegt: “Ken jij die mummieportretten, die zijn
Egypte bestond al millennia (!) lang een traditie
werkelijk fenomenaal!” Ik heb geen idee waar hij het
van voorouderverering. Ook de Romeinse over-
over heeft. Hij raadt me aan het boek van Euphrosyne
heersers vereerden hun voorouders met kleine
Doxiadis te kopen: The Mysterious Fayum Portraits,
beeldjes in huis van de Lares, de vergoddelijkte
Faces from Ancient Egypt.
geesten van hun voorvaderen. Dus het laten
dingen wel steeds schematischer. De stap naar
Een soldaat, encaustiek
In de boekwinkel blader ik door het zware en dus
schilderen van jezelf om langer bij je nabestaan-
icoonkunst die uit deze traditie is geboren is dan
op hout, 138-192 na Chr.
dure boek om te zien of ik zo’n grote aanschaf wel
den te blijven paste helemaal in de visie van ver-
niet zo groot meer.
de moeite waard vind. Vanaf de kaft kijkt een bebaarde
bondenheid door de eeuwen heen met je familie.
Portret van een man, goud
jongeman met hertenogen me aan met een licht ver-
Sommige schrijvers denken dat de beeldjes bij
Waar is het gemaakt?
op glas, derde eeuw na
wijtende blik: Ken jij ons nog niet, hoe is dat mogelijk,
leven werden geschilderd, naar de natuur dus.
In het noorden van Egypte (=Beneden Egypte,
Christus, Romeins, Oudheid-
Liesbeth? De portretten in het boek laten me van de
De levendigheid pleit daarvoor. Andere denken
de Egyptenaren zagen de noordelijke delta van
kundig Museum Arezzo
ene verbazing in de andere vallen: wat is dit prachtig!
dat het een soort kant en klaar concept voor
de Nijl als de onderkant van hun land, water
kunt u lezen
Realistische koppen die je zo op straat kan tegenko-
een portret was dat voor elke gelegenheid een
stroomt immers naar beneden) leefden rond
in het magazine.
men kijken me indringend aan.
beetje werd aangepast. Dat kon dus ook prima
het begin van onze jaartelling allerlei volken en
Springlevend lijken deze mensen tweeduizend jaar
na de dood van een persoon gebeuren. Aan
culturen samen: de oorspronkelijke Egyptische
moeiteloos te overbruggen.
het eind van deze periode worden de afbeel-
bevolking, Griekse kolonisten die door de helle-
50
palet 369 I februari/maart 2014
Het hele artikel
palet 369 I februari/maart 2014
51
Tekst & Beeld Liedia van de Mortel
Het lijkt wel
geschilderd
‘IS DIT GEMAAKT MET KLEURPOTLOOD? HET LIJKT WEL GESCHILDERD.’ ALDUS EEN REACTIE DIE LIEDIA VAN DE MORTEL STEEDS WEER
TE HOREN KRIJGT ALS ZIJ HAAR WERK TENTOONSTELT. DE MOOIE
VOLLE KLEUREN EN HET DIEPE ZWART, DIE KENMERKEND ZIJN VOOR
DE GRAFISCHE UITSTRALING VAN HAAR WERK, VERBAZEN MENIGEEN. HAAR WERK IS ZEER GEDETAILLEERD EN ZIJ STREEFT NAAR REALISME EN AUTHENTICITEIT.
Liedia van de Mortel / Hide and seek
56
palet 369 I februari/maart 2014
Liedia van de Mortel werkt
Verrassende manier
technieken op uiteenlopende ondergronden uit.
sinds 1995 met kleurpot-
Haar autonome werk omvat stillevens die op
De papiersoort is van groot belang. Die heeft
lood. Haar eerste set was
een verrassende manier in beeld zijn gebracht.
niet alleen invloed op de uitstraling van een te-
van het merk Karisma,
Zij besteedt veel aandacht aan de opstelling van
kening, maar moet ook veel kleurlagen kunnen
zachte potloden in een
het stilleven, de compositie en de lichtval. De
bevatten. Een tekening heeft immers al gauw
uitgebreid kleurenpalet.
stillevens kenmerken zich door de glazen of
tussen de vijftien en twintig kleurlagen.
Toen het merk na enige
glanzende voorwerpen die het licht en de om-
jaren uit de handel werd
liggende voorwerpen reflecteren. Het is dus van
Exaclair Colorfin Award
genomen, stapte zij over
belang vooraf te beslissen welke reflecties be-
Kleurpotlood wint de laatste jaren aan populariteit,
op potloden van Prisma-
langrijk zijn en welke er beslist niet in mogen.
zeker in Engeland en Amerika. Het werk van
color. Ook die zijn zacht.
Na een zorgvuldige afweging schetst zij het stil-
Liedia van de Mortel is regelmatig in het buitenland
Bovendien kun je er ge-
leven op papier en maakt vervolgens foto’s om
te zien. Zij heeft in Engeland met het werk ‘True
makkelijk verschillende la-
de lichtval en de reflecties vast te leggen. Kleur-
Colours’ de Exaclair Colorfin Award gewonnen
gen mee over elkaar aan-
potlood is moeilijk te verwijderen. Daardoor
en in Amerika staat zij met haar werk ‘Hide and
brengen, een absolute
dient zij vooraf goed te bedenken welke kleuren
Seek’ in het prestigieuze boek CP Treasures Vo-
Het hele artikel
noodzakelijkheid voor de
ze wil bereiken en hoe zij die opbouwt. Door het
lume II: Colored pencil masterworks from around
kunt u lezen
techniek die Liedia han-
aanbrengen van diverse kleuren in lichte lagen,
the globe. Maar ook in eigen land is er veel be-
in het magazine.
teert. Haar tekeningen zijn
lijken de onderwerpen gedurende het proces
langstelling voor haar werk. Zij exposeert hier
opgebouwd uit diverse la-
vanuit de achtergrond naar voren te komen. De
vaak op tentoonstellingen en beurzen.
gen verschillende kleuren,
kleuren worden rijker en voller door in verschil-
Naar aanleiding van haar Award voor ‘True Colours’
een uiterst arbeidsintensief
lende mate druk uit te oefenen op het potlood.
maakte TV Rijnmond in 2011een reportage over
proces.
De afgelopen jaren probeerde Liedia diverse
haar en haar werk.
Cristel clear
palet 369 I februari/maart 2014
57
Tekst Casper Verborg Beeld Art Partout
Het geschilderde
portret
van de fotografie, de film en later het digitale
verf op een doek. De materie is een wezenlijk
Tijdens de anatomielessen
tijdperk zou het schilderen overbodig zijn, een
onderdeel van het schilderen, een essentieel
worden alle
anachronisme uit het verleden, een bezigheid
verschil met fotografie. Een ander belangrijk punt
‘onderdelen’ van het
die voor velen nog z’n charmes heeft maar zijn
in de waardering van het portret schuilt in het
menselijk hoofd bestudeerd
zeggingskracht verloren is. Desalniettemin is de
ambacht van de maker. In een tijd waarin alles
schilderkunst nog steeds springlevend. Alle po-
met een eenvoudige druk op de knop is vast-
RECENT WERD SELFIE VERKOZEN TOT WOORD VAN HET JAAR 2013.
lemieken en manifesten ten spijt is het schilderen
gelegd is er veel bewondering voor de kennis
altijd aanwezig geweest in het kunstklimaat. In
en de kunde om vanuit de verf een gelaat te-
IN HET WOORD LIGT DE KERN VAN DE BETEKENIS AL BESLOTEN, MAAR
de voortstuwende schilderstroom is het men-
voorschijn te halen dat niet alleen gelijkenis ver-
VOOR WIE ER NIET BEKEND MEE IS: EEN SELFIE IS EEN GEFOTOGRA-
selijke figuur en het portret altijd een constante
toont maar tevens iets zegt over zijn of haar
geweest. In het gezicht manifesteert het wezen
persoonlijkheid. Dat verklaart wellicht de popu-
FEERD ZELFPORTRET, MEESTAL GEMAAKT MET EEN DIGITALE CAMERA
van een persoon zich het meest duidelijk, en
lariteit van het geschilderde portret.
OF SMARTPHONE WAARBIJ DE GEFOTOGRAFEERDE OOK DE MAKER
dat willen we als kijker of als maker toch proberen
te doorgronden.
Een goed schilderij begint en eindigt met nauw-
IS. DE SELFIE DUIKT OVERAL OP, EN IS ZELFS IN HET NIEUWS ALS EEN
Meer dan in het gefotografeerde portret schuilt
keurig en feitelijk kijken, met observeren. De
BEKEND PERSOON ER EENTJE MAAKT, ZOALS ONLANGS BARACK
er in het geschilderde portret een zekere mystiek,
kunstenaar observeert het model en vertaalt
Het hele artikel
een onderzoek naar de kern van degene die af-
zijn waarnemingen naar de bewegingen met
kunt u lezen
OBAMA TIJDENS DE HERDENKINGSBIJEENKOMST VOOR NELSON
gebeeld wordt, en tegelijkertijd een onderzoek
verf op het doek; eenmaal gereed transformeert
in het magazine.
naar de mens die erachter zit.
de toeschouwer het schilderij tot een belevenis,
MANDELA.
een ervaring die iets zegt over de geportretOngeacht de verfijndheid van techniek en de
teerde, maar meer nog over de kijker. De toe-
We leggen onszelf graag vast. De behoefte tot
rijkdom aan details, een geschilderd portret is
schouwer hoeft immers niet bekend te zijn met
Schilderen naar levend
zelfexpressie is echter niet iets van de laatste
enkel suggestie; feitelijk bestaat het slechts uit
het model, een goed portret vertegenwoordigt
model in een kleine groep
Een detail van het portret in wording
jaren, ook toen we nog fotografeerden op film
poseerden we graag bij een belangrijke gebeurtenis of bijzondere locatie; als er geen foto is, is
er niets gebeurd en bestaat het moment niet.
We kijken graag naar onszelf en naar anderen.
Zien en gezien worden, is wellicht een essentiële
eigenschap van de mens. De drang om onszelf
te kennen, om ons wezen te doorgronden is
immens; al sinds de grotten van Lascaux creëert
de mens zijn eigen beeltenis in zijn kunst. En
deze noodzaak tot onderzoek en het vastleggen
van beelden duurt voort tot op de dag van vandaag.
Portret
Vele malen in de recente (kunst)geschiedenis
stond de schilderkunst onder druk; met de komst
60
palet 369 I februari/maart 2014
palet 369 I februari/maart 2014
61
Tekst & Beeld Catherine Gathier
Uitzicht uit
het kasteel
IN DEZE KOUDE WINTERMAANDEN KAN IK SOMS INEENS ZO VERLANGEN NAAR DE ZOMER. ZELFS HET VOORJAAR ZOU AL VOLDOEN! NAacryl onderschildering af
TUURLIJK IS HET OOK GEZELLIG ALS DE REGEN TEGEN DE RAMEN
KLETTERT, OM DAN IN HUIS DE KAARSJES AAN TE STEKEN. MAAR ALS DE
TEMPERATUUR STIJGT KUN JE WEER ZO HEERLIJK BUITEN SCHILDEREN.
Acryl onderschildering halverwege
Ik vind het fijn om ergens op lo-
voor ik begin met schilderen, zodat ik niets ver-
Omdat ik toch graag met olieverf schilder en
geet. Qua materiaalkeuze ben je soms een
daarnaast graag op locatie mijn schilderij opzet,
beetje beperkt. Aquarel en acryl zijn op locatie
breng ik mijn onderschildering vaak aan met
goed te gebruiken, maar olieverf met zijn lange
acryl. Hierna werk ik het schilderij m.b.v. foto`s
droogtijd is wat lastiger toe te passen.
uit in het atelier. Er zijn soms verschillende me-
catie een schilderij op te zetten.
Schilderen op locatie heeft veel
voordelen ten opzichte van schilderen vanaf een foto. Dat er af
en toe iemand over je schouder
meekijkt vind ik geen probleem,
trouwens in de praktijk valt dat
ook nog wel mee. Vaak zit ik een
beetje “achteraf”, niet aan een
doorgaande weg.
Het hele artikel
Iets wat ik wel eens lastig vindt is
kunt u lezen
het gebrek aan “comfort” op lo-
in het magazine.
catie. Waar thuis alle materialen,
een ezel, tafeltjes e.d., tot je beschikking staan, moet je op locatie
nog wel eens een beetje improviseren.
Door goed te plannen kun je de
meeste problemen wel onder-
lucht en bergen olieverf
vangen. Een stoeltje, ezeltje, verf
en penselen zijn zo ingepakt. Ik
ga meestal in gedachten alle stappen na die ik thuis ook zou doen
72
palet 369 I februari/maart 2014
palet 369 I februari/maart 2014
73

Download Report