KAREL DE GROTE. Macht Kunst Schatten

KAREL DE GROTE.
Macht Kunst Schatten
Het Evangeliarium van Lorsch, de Karelsschrijn in 3D, een nieuwe blik op de palts: Aken viert het Karelsjaar 2014 met
een spectaculaire tentoonstelling. Op 28 januari 814 stierf Karel de Grote in Aken. Zijn leven en erfenis staan - 1200
jaar later - in het middelpunt van de groots opgezette tentoonstelling "KAREL DE GROTE. Macht Kunst Schatten." Op
uitverkozen plekken in de Akense palts worden drie tentoonstellingen gehouden. Het paleis is de best bewaarde
Karolingische palts van Europa en was ooit het centrum van macht en cultuur binnen het reusachtige Frankische rijk.
Een presentatie die aan hoge eisen moet voldoen: de curatoren zijn aangetreden om hun meest memorabele bijdrage
te leveren aan een reeks tentoonstellingen die ter gelegenheid van het 1200 jarige sterfjaar van Karel de Grote in
binnen- en buitenland worden gehouden. Tot 21 september 2014 zullen zij in het Rathaus, in het Centre Charlemagne
en in de Schatkamer, het leven en de erfenis van de Frankische koning voor de bezoekers tot leven brengen. Er
worden ten minste 100.000 bezoekers verwacht.
In de kroningszaal van het historische stadhuis, de plaats van de koningshal van Karel de Grote, neemt een
cultuurhistorische presentatie de bezoeker mee op reis door de Akense palts als het centrum van macht. In de
schatkamer van de Dom worden de belangrijkste kostbaarheden van de kerkelijke schat en verloren werken getoond,
die speciaal voor de tentoonstelling uit alle hoeken van de wereld zijn teruggehaald naar Aken. In het nieuwe Centre
Charlemagne kan de bezoeker zich vergapen aan zeer kostbare kunstwerken uit de hofschool van Karel de Grote.
Tegenwoordig zijn deze werken te bewonderen in de grote musea der wereld als meesterlijke verzamelstukken en
keren tijdens tentoonstelling terug naar de plaats van herkomst.
De Europese Raad, het Europese Parlement en het Goethe-Institut zijn de officiële partners van de tentoonstelling.
Beschermheeren zijn naast Bondspresident Joachim Gauck ook de Italiaanse president Giorgio Napolitano en zijn
Franse collega Francois Hollande. Joachim Gauck zal "KAREL DE GROTE. Macht Kunst Schatten" op 19 juni 2014
openen.
Pers en media
Stad Aken / afdeling pers en media
Evelin Wölk
Haus Löwenstein, Markt 39, D-52058 Aken
Tel. +49 (0)241 432-1316
Fax +49 (0)241 28121
[email protected]
www.karldergrosse2014.de/presse
"Macht" in de kroningszaal
Hoe zag Aken er uit in de Karolingische tijd? Waarom groeide de Akense palts uit tot machtcentrum en de culturele
impuls van het enorme Frankische rijk? Hoe slagen heersers erin macht op te bouwen, veilig te stellen en te
consolideren – tot op heden?
In de grote cultuurhistorische tentoonstelling van de trias "KAREL DE GROTE. Macht Kunst Schatten" in het Rathaus
staan deze vragen centraal. De spectaculaire architectuur van de kroningszaal vormt het decor voor de
tentoonstelling die een brug slaat tussen de middeleeuwse machtcentra in Europa en de virtuele "machtcentra" van
onze tijd. In tien stadia wordt de indrukwekkende ontwikkeling getoond van de structuren in Europa, van het
Frankische reizende koningschap tot het in steen vastgelegde symbool van de Karolingische macht.
Spatha, Ulfberth-zwaard, rond 800 (vondst uit Mannheim)
© Germanisches Nationalmuseum, Neurenberg
De bezoeker wordt ontvangen als reiziger in de residentiestad van Karel de Grote en geïntroduceerd in het politieke,
economische en maatschappelijke leven aan het Karolingische hof. Hij krijgt een blik achter de schermen - door de
muren en de zalen heen op de mensen, rollen, en lotgevallen van een Europese samenleving, die net als nu haar
kracht om anders te denken putte uit het internationale karakter van haar vertegenwoordigers. Archeologische
artefacten en multimediale middelen, een manshoge strijder in vol ornaat en de Karelsschrijn in 3D - de organisatie
van de tentoonstelling heeft kosten noch moeite gespaard om de geschiedenis en de verhalen spannend en
aanschouwelijk te vertellen.
De locatie van de tentoonstelling is met zorg uitgekozen: de kroningszaal staat op het fundament van de voormalige
Karolingische koningshal. Hier legden eeuwen lang de koningen van het Heilige Roomse Rijk met veel staatsie hun
eed af. Tegenwoordig wordt hier de internationale Karelsprijs van Aken uitgereikt voor bijzondere verdienste
omtrent de Europese eenheid. Vanaf deze plek heerste Karel de Grote, hier ontving hij belangrijke ambassadeurs en
hier resideerde hij.
Op een bouwplaats, zo weet men nu. De paltsgebouwen, waarvan de meesten pas vanaf de tweede helft van de
jaren 790 waren opgericht, werden tijdens het leven van Karel niet afgemaakt. Enkel de Mariakerk, het kernstuk van
de huidige Dom was voltooid - en voorzien van knalrood stuukwerk. "Macht" wordt ondersteund door recente
wetenschappelijke ontwikkelingen die een reeks conventionele ideeën revideren. Nieuwe archeologische
uitgravingen tonen ook: het traditionele beeld van de Akense palts moet aanzienlijk worden gecorrigeerd. Tijdens de
tentoonstelling zullen deze verbeteringen in een frisse blik op de palts worden gepresenteerd. Gerevideerd wordt
ook het idee van een architectonisch ensemble op een groene weide. Want de palts was geïntegreerd in een dichte,
stedelijke infrastructuur die sinds de antieke oudheid was gegroeid en waarvan de architectuur tot in 1100 het
stadsbeeld bepaalde.
Deze en andere inzichten zullen de bezoeker op de locatie "Macht" verassen. Een catalogus met uitgebreide essays
van gerenommeerde internationale onderzoekers die dieper op de materie ingaat zal de presentatie begeleiden.
Curator
Dr. Frank Pohle, historicus
Vormgeving tentoonstelling
Dr. Ulrich Hermanns Ausstellung Medien Transfer GmbH, Münster
235 Media – Gesellschaft für Medientechnologie und Kunst mbH, Köln
Kroningszaal
Rathaus Aken, Markt
www.rathaus-aachen.de
www.route-charlemagne.eu
"Karels Kunst" in het Centre Charlemagne
Het Evangeliarium van Lorsch is een van de meest beroemde Karolingische manuscripten uit de Akense hofschool
van Karel de Grote. Door gebruik te maken van de meest kostbare materialen zoals goud en purper onderscheidde
het handschrift zich al tijdens zijn ontstaan als pronkschrift voor speciale gelegenheden.
Het Evangeliarium heeft een veelbewogen geschiedenis. Dit heeft er o.a. toe geleidt dat een deel van de tekst
tegenwoordig wordt bewaard in de Roemeense nationale bibliotheek en een ander deel in de Vaticaanse
Bibliotheek. De uitzonderlijk mooi bewerkte en zeer kostbare ivoren boekbanden bevinden zich in het Victoria and
Albert Museum in London en de Vaticaanse Musea in Rome. Uiterst zelden worden deze speciale werken uitgeleend.
Voor de grote tentoonstelling in Aken maakten beide musea echter een uitzondering. De ivoren banden kunnen nu
samen worden bewonderd op de plek waar ze ooit zijn vervaardigd.
De boekbanden van het Evangeliarium van Lorsch zijn twee van 30 prominente werken uit de Akense hofschool
waarmee "Karels Kunst" in het Centre Charlemagne uitpakt. Deze werken zijn hoogtepunten uit collecties van de
meest toonaangevende musea ter wereld.
De enscenering van de tentoonstelling richt zich op de geschiedenis van elk individueel werk en verbindt werken uit
de Karolingische tijd met geselecteerde objecten uit voorafgaande periodes en andere stijlen uit dezelfde tijd.
"Karels Kunst" zal de over heel Europa verstrooide kostbare handschriften, ivoren beeldsnijwerken en goudsmederij
uit Akense ateliers naar de plek terughalen waar ze ooit zijn vervaardigd.
Curatoren
Peter van den Brink, directeur van de stedelijke musea Aken
Sarvenaz Ayooghi, kunsthistorica
Centre Charlemagne
Katschhof - tussen Rathaus en Dom
www.route-charlemagne.eu
Links: Ivoren boekband van het Evangeliarium van Lorsch, rond
810, Victoria and Albert Museum, London
Rechts: Ivoren boekband (achterzijde) van het Evangeliarium van
Lorsch, rond 810, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vaticaanstad
Portret, Christus en de evangelist
Matheus, rond 800, Museo Nazionale, Ravenna
Fibula uit Dorestad, rond 800,
Museum van Oudheden, Leiden
Links: Heilige Johannes
Rechts: Fontein des levens
Uit het Evangeliarium van
Saint-Médard in Soissons,
begin 9e eeuw, Bibliothèque
nationale de France, Département des Manuscrits
Beelden ter download:
www.karldergrosse2014.de/presse
Paswoord: KDG2014
"Verloren schatten" in de schatkamer van de Dom
van Aken
Enkele beduidende werken uit de tijd van Karel de Grote maken deel uit van de vaste collectie van de Akense
Domschatkamer, o.a. de antieke Proserpina-sarkofaag waarin Karel op 28 januari 814 waarschijnlijk werd bijgezet.
Veel waardevolle stukken, ook uit latere periodes, zijn in de loop der eeuwen verloren gegaan. Tijdens de
tentoonstelling "Verloren Schatten" keren enkele stukken terug naar hun plek van herkomst.
Lucasmadonna, speksteen, 12e eeuw, hanger 14e eeuw
© Cleveland Museum of Art
De werken zijn niet alleen zeer kostbaar, ook de weg die ze hebben afgelegd is interessant. Zoals de Lucasmadonna:
Dit kleine Byzantijnse spekstenen beeldje uit de 12e eeuw is een afbeelding van de Moeder Gods met kind. Het is
gevat in een 14e eeuwse gotische hanger en op de inschrift is te lezen dat deze afbeelding van Maria eigenhandig
door de Evangelist Lucas is vervaardigd. De figuur uit speksteen behoorde eens tot de meest vereerde
Karelsrelikwieën uit de Akense Domschatkamer. Volgens vele gelovigen was dit een van de hangers die Karel de
Grote in zijn graf droeg. Bisschop Berdolet schonk het kleinood in augustus 1804 aan keizerin Joséphine.
Na de dood van de keizerin kwam de hanger in het bezit van haar dochter, koningin Hortense, die de hanger op haar
beurt aan haar zoon vererfde. Daarna verliest men dit juweeltje uit het oog. Tegen het einde van de 19e eeuw duikt
het op in de Parijse Daguerre collectie. Tegenwoordig bevindt de hanger zich in het Cleveland Museum of Art.
Kelkvelum van het kroningsgewaad van Richard of Cornwall, 13e eeuw
© Copyright Domkapitel Aachen, Foto: Monica Vroon
Het kroningsgewaad van Richard of Cornwall is een ander stuk dat terugkeert: op 17 mei 1257 werd Richard in Aken
gekroond. Recent onderzoek heeft aangetoond dat van een aanzienlijk deel van zijn kroningsmantel een liturgisch
gewaad uit de Akense schatkamer werd gemaakt. De andere delen werden in alle windrichtingen verstrooid: een 19e
eeuws onderzoek van de Akense kanunnik Frans Bock leidde tot de conclusie dat ontelbare andere fragmenten van
de kroningsmantel verbloemt door heel Europa zijn verkocht. Door bruiklenen van musea in Berlijn, London, Lyon,
Parijs en Wenen is het mogelijk de kroningsmantel te reconstrueren.
Curator
Dr. Georg Minkenberg, directeur Domschatkamer Aken
Domschatkamer
Papst-Johannes-Paul-II-straat – tussen Centre Charlemagne en Dom
www.aachendom.de, www.route-charlemagne.eu
Contact
en informatie
Pers en media
Stad Aken
Afdeling pers en marketing
Evelin Woelk
Haus Löwenstein, Markt 39, D-52058 Aken
Tel. +49 (0)241 432-1316
Fax +49 (0)241 28121
[email protected]
www.karldergrosse2014.de/presse
(tekst en beelden voor download, paswoord: KDG2014)
www.aachen.de
Boekingen en reisinformatie
aachen tourist info e.v.
VVV Elisenbrunnen
Friedrich-Wilhelm-Platz, D-52062 Aachen
Tel. +49 (0)241 18029-60 of -61
Fax +49 (0)241 18029-69
[email protected]
www.aachen-tourist.de
Tentoonstellingsbureau
Kulturbetrieb der Stadt Aachen
Mozartstr. 2-10, D-52058 Aken
Tel. +49 (0)241 432-4902
Fax +49 (0)241 432-4999
[email protected]
www.aachen.de/kultur
Sponsoren
Wij willen ons graag bedanken bij onze sponsoren, donateurs en partners.

Download Report