d-1167-dgg (5.51MB)

De grens gepasseerd
Verkeer tussen
Oost-Nederland
en Duitsland
Ministerie van Verkeer en Waterstaat
Rijkswaterstaat, Directie Oost-Nederland
-;
De grens gepasseerd
Inleiding
nder invloed van het vervagen
van de Europese binnengrenzen
neemt de barrière-werking van
grenzen af. Een grotere vrijheid
van bewegen zorgt voor hechtere relaties
tussen de grensregio's. Aan beide zijden
van de grens bloeien initiatieven op,
waarbij het aantal verkeersbewegingen
tussen de grensregio's toeneemt. Ook het
internationale vervoer over langere
afstanden ondervindt weinig of geen vertraging meer bij het passeren van de
grens.
een deel van de grensovergangen, met
name die in de regio Oost (Overijssel,
Gelderland en Noord-Limburg) meer uitgebreid belicht. Uit de informatie zal blijken dat er met name ten aanzien van het
regionale internationale verkeer en vervoer belangrijke kennislacunes bestaan.
De aanwezige gegevens hebben vooral
betrekking op verkeer vanuit Nederland
richting Duitsland. Omtrent dit verkeer is
zowel in Nederland als in Duitsland meer
bekend dan over het verkeer in de andere
richting.
Door de grensstreek lopen hoogwaardige
verbindingen voor het internationale personen- en goederenvervoer. Een aantal
van deze verbindingen is aangewezen als
hoofdtransportas over water, weg of rail.
De belangrijkste hoofdtransportassen tussen de mainports (Rotterdam en
Schiphol) en het achterland behoren in
Nederland tot het economisch belangrijke
net van achterlandverbindingen. Het verbeteren van de verkeersafwikkeling van
en naar de beide mainports, via deze verbindingen krijgt in Nederland prioriteit.
Omdat sinds het openstellen van de
grenzen binnen de EG op 1 januari 1993
het vrachtverkeer niet meer stopt bij de
grens, kan de chauffeurs daar niet meer
gevraagd worden naar hun ritgegevens.
Daarom is in 1991 en 1992 op een aantal
grensposten in de regio Oost uitgebreid
onderzoek verricht onder het grensoverschrijdende vrachtverkeer. Dit onderzoek
kan als afsluiting beschouwd worden van
een onderzoeksopzet die sinds het openstellen van de grenzen niet meer mogelijk
is. De gegevens uit dit onderzoek, aangevuld met gegevens uit diverse andere
bronnen (zowel Duitse als Nederlandse),
vormen de basis voor deze brochure.
In deze brochure wordt het gebruik van
de Nederlands-Duitse grensovergangen,
door zowel personen- als vrachtverkeer,
nader in beeld gebracht. Voorts wordt
Directoraat-Generaal Goederenvervo1
Informatie en Documentatie
Postbus 20904
2500 EX Den Haag
tel. 070-3511361 /fax. 070-3511362
Nederland internationaal
ederland is in Europees perspectief gezien een klein land. Al
van oudsher is Nederland sterk
op het buitenland georiënteerd.
De economische banden met het buitenland zijn hecht. Dit uit zich ondermeer in
het verkeer en vervoer tussen Nederland
en de haar omringende landen. In dit
hoofdstuk wordt een indruk gegeven van
de omvang van dit verkeer en vervoer.
Luchtverkeer is hierbij buiten beschouwing gelaten.
In tabel 1 is een overzicht gegeven van
de ontwikkeling van de intensiteiten op
een 15-tal wegvakken op of nabij de
gehele Nederlands-Duitse grens, alsmede
op de daarvan binnen de regio Oost vallende wegvakken. Uit de groeicijfers is te
zien dat vooral in 1992 het grensoverschrijdend verkeer sterk is toegenomen.
In 1993 is de toename meer in overeenstemming met die in de jaren vóór 1992,
namelijk rond de 6%. In de regio Oost is
de groei na 1989 duidelijk sterker dan
over de gehele grens.
Personenverkeer
Over het internationale personenverkeer
worden relatief weinig gegevens verzameld. Bij kentekenenquêtes op het
Nederlandse wegennet worden bijvoorbeeld auto's met een buitenlands kenteken niet in het onderzoek betrokken.
spoorwegen
vaarwegen
grensovergangen hoofdwegen
idem binnen regio Oo5t
Tabel 1: Ontwikkeling intensiteit op 15 wegvakken op of nabij de
Nederlands-Duitse grens. Bron: AVV
Omschrijving
gehele Nedertands-Duitse grens
Grensgebied regio Oost
index intensiteit (1986=100)
1986
1987
1988
1989
1990
100
100
105
106
119
120
124
124
132
135
1991 1992 1993
139
140
155
158
165
171
De grens gepasseerd
Het aantal reizigers dat per auto de grens
passeert is derhalve vaak niet bekend.
Wel wordt op een groot aantal grensovergangen het aantal passerende voertuigen geteld. Ook zijn gegevens aanwezig omtrent het gebruik van Nederlandse
personenauto's in het buitenland. Het
CBS heeft becijferd dat gemiddeld 7,5%
van het aantal kilometers dat jaarlijks met
Nederlandse personenauto's wordt afgelegd, in het buitenland (dus niet alleen in
Duitsland) wordt gereden. Dit komt neer
op ongeveer 6 miljard kilometer.
Totaal goederenvervoer van/naar
Nederland naar vervoerwijze.
Bron: CBS
Omtrent het reizigersverkeer per openbaar vervoer of besloten vervoer is meer
bekend dan over het particulier personenvervoer. In 1992 werden in Nederland
333 miljoen reizigers per spoor vervoerd,
waarvan 7 miljoen (2,1 %) reizigers op
internationale trajecten. (Bron: NV
Nederlandse Spoorwegen). In het
beroepspersonenvervoer per autobus
door Nederlandse ondernemingen werden in 1992 op internationale reizen 6
miljoen personen vervoerd. In totaal gaat
het om ruim 4 miljard reizigerskilometers.
(Bron: CBS).
Goederenvervoer
Het internationale vervoer via de
Nederlandse grenzen, gemeten in vervoerd goederengewicht, omvat circa 20%
van het totale Europese vervoer.
Ongeveer een derde deel van het internationale wegtransport binnen Europa
wordt gerealiseerd door Nederlandse vervoerders. Men zou dus kunnen stellen dat
Nederland een belangrijk distributieland
van Europa is.
Tabel 2: Internationaal goederenvervoer over de weg:
geladen en gelost in Nederland 1992. BromCBS.
Land van herkomst
resp. bestemming
gelost in Nederland
geladen in Nederland
:-'
totaal
(x min.;ton)
Duitsland
België en Luxemburg
overige landen
29
Totaal
64
20
15
In 1992 werd in het internationale vervoer 686 miljoen ton goederen in
Nederland geladen of gelost. De verdeling over de verschillende vervoerwijzen is
weergegeven in onderstaande figuur.
Daaruit blijkt dat het grootste deel werd
vervoerd in de zeevaart. Bijna een kwart
werd vervoerd met een binnenschip. Het
wegvervoer nam ongeveer 1/5 deel voor
haar rekening, terwijl het vervoer per
spoor slechts enkele procenten bedroeg.
•
:
27
19
23
56
39
38
69
133
Het internationaal goederenvervoer per
spoor omvatte in 1992 een totaal gewicht
van 12 miljoen ton. Er is al geruime tijd
sprake van een dalende trend. In 1980
werd nog ruim 15 miljoen ton per spoor
vervoerd.
Qua vervoerd gewicht wordt het vervoer
via de weg en via het spoor verre overtroffen door het vervoer via het water,
met name door de zeevaart.
De internationale aan- en afvoer over de
weg bedroeg in 1992 133 miljoen ton.
Het internationale wegvervoer groeit
sterk. In 1986 bedroeg de internationale
aan- en afvoer over de weg nog 92 miljoen ton: een gemiddelde jaarlijkse groei
van 6,4%. Het goederenvervoer tussen
Nederland en Duitsland is het belangrijkste in de totale aan- en afvoerstromen
over de weg, zoals blijkt uit tabel 2.
aanvoer 289 min (Rotterdam: 79%)
zeevervoer
378 min
afvoer 89 min (Rotterdam: 71%)
aanvoer 48 min
binnenvaart
163 min
afvoer 115 min
Totaal
686 min
aanvoer 64 min
wegvervoer
133 min
afvoer 69 min
In Nederland aan- en afgevoerd
goederengewicht in het internationale vervoer, in tonnen, 1992
(Bron: CBS, NS)
spoorvervoer
12 min
De grens gepasseerd
Verkeer via de Nederlands-Duitse grens
et aantal motorvoertuigen dat
in 1992 de Nederlands-Duitse
grens in de richting Duitsland
passeerde bedroeg 53,7 miljoen. Het betreft 91,2% personenauto's
en 7,4% vrachtauto's. In 1989 bedroeg
het aantal grenspassages nog47,8 mil-
joen; dit is een toename van 12,6%. Ook
in het vrachtverkeer heeft tussen 1989 en
1992 een aanzienlijke toename plaatsgevonden: 9,9% (van 3,6 miljoen tot 4,0
miljoen voertuigen).
Ontwikkeling van het aantal passages via de Duits-Nederlandse
grens van Nederland naar
Duitsland 1989 - 1992.
Bron: KBA/Adviesbureau
van Roon
Tabel 3: Aantal passages van de Nederlands-Duitse grens richting
Duitsland, 1989-1992. Bron: KBA
voertuigtype
X
personenauto's
vrachtauto's
motorfietsen
autobussen
totaal
1989
1992
%
7,6
7,8
x 1000 vtg
46.049
4.116
8,1
%
x 1000 vtg
48.957 91,2
3.979
7,4
507
1,1
479
1,0
535
1,1
511
1,0
221
0,5
222
0,4
220
0,4
241
0,4
90,9
47,835 100,0
^
1991
x 1000 vtg
45.785
3.929
1000 vtg
43.488
3.619
fa
1990
90,8
50.415 100,0
90,4
50.920 100,0
53,688 100,0
Seizoensinvloeden
et aantal passages van de
Nederlands-Duitse grens is over
het jaar niet constant. In de
wintermaanden is het aantal
passages het laagst; in juli en augustus
worden de hoogste aantallen bereikt. De
fluctuaties zijn ook voor de verschillende
voertuigsoorten niet hetzelfde. Het aantal
passages van autobussen houdt duidelijk
verband met de vakantieperioden.
Het aantal grenspassages voor vrachtauto's is het hoogst in de maanden maart
tot en met juli. Deze fluctuatie is onder
meer afhankelijk van de aard van de vervoerde goederen. Ter illustratie is in de
figuur de afvoer per maand van 3 goederensoorten via de grenspost A12 Bergh in
1989 weergegeven. Het vervoer van
aardappelen is het grootst in maart en
daalt tot vrijwei nihil in augustus. De
.
afvoer van bewerkte bouwmaterialen laat
een geheel ander beeld zien. Dit houdt
verband met de bouwactiviteiten in de
verschillende jaarperioden. De afvoer van
chemische produkten is nauwelijks afhankelijk van seizoensinvloeden. Deze afvoer
is dan ook grotendeels constant over het
jaar.
Aantal verplaatsingen per maand
per voertuigsoort via grensposten
op de Nederlands-Duitse grens in
de richting Duitsland.
Bron: KBA/Adviesbureau van
Roon.
jan tro
mrt
ani
m
iep
ott
rwv
drt
*• Aantal grenspassages per
••
maand vanuit Nederland naar
Duitsland per voertuigsoort in
1991 (totaal per voertuigsoort =
100%). Bron: KBA/Adviesbureau
van Roon.
*- *- Aantal vrachtwagens dat de
jan
feb
••
mrl
ppden
apr
+
mei
jün
jül
Bewerkte tiouwmat
aug
*
iep
okt
MOV
der
grens passeert vanuit Nederland
CFierü Bj>ih|jri.::|nk ••
naar Duitsland met 3 geselecteerde goederengroepen in 1989
jjn
!eb
mrt
dpr
niei
un
.ui
mg
(totaal per goederengroep = 100
%). Bron: KBA/Adviesbureau van
Roon.
De grens gepasseerd
Goederenvervoer
tussen Nederlandse
havengebieden en Duitsland
n het navolgende wordt het
goederenvervoer beschouwd
tussen de belangrijkste
Nederlandse zeehavengebieden
Totale aan- en afvoer in 1990 in miljoen ton vanuit
Rijnmond naar Duitsland + doorvoer door Duitsland.
Bron: NEA
(Rijnmond en Umond) en Duitsland.
In de figuren is het totale vervoer tussen
Rijnmond, Umond en overig Nederland
enerzijds en enkele gebieden in Duitsland
anderzijds, alsmede de doorvoer door
Duitsland weergegeven.
Tabel 4: Aan- en afvoer tussen Nederland en Duitsland, 1990, Bron: NEA
aTVoer
aanvoer
weg
aanvoer
+ afvoer
binnen
vaart
rail
totaal
weg
binnen
vaart
rail
totaal
totaaf
min ton
Rijnmond
Umond
overig Nederland
3,5
0,9
18,8
5,9
1,1
17,6
0,6
0,0
0,5
10,0
, 2 , 0
36,9 -
3,5
1,0
14,6
63,1
4,3
10,5
2,4
0,3
0,8
69,0
5,6
25,9
79,0
7,6
62,8
totaal
23,2
24,6
1,1
48,9
19,1
77,9
3,5
100,5
149,4
aanvoer
Totale aan- en afvoer in 1990 in
In 1990 bedroeg de totale aanvoer uit
Duitsland naar Rijnmond 10 miljoen ton;
die naar Umond 2 miljoen ton (zie tabel
4). Dit is samen 25% van de aanvoer uit
Duitsland naar Nederland. Het aandeel
van het wegvervoer in de aanvoer naar
geheel Nederland is 47%. In de aanvoer
naar de beide havengebieden is dit aandeel 37%. Dit komt doordat het binnenvaartvervoer in de relatie met de zeehavens een belangrijker aandeel heeft.
miljoen ton vanuit Umond naar
Duitsland + doorvoer door
Duitsland. Bron: NEA
afvoer
De afvoer naar Duitsland vanuit de beide
havengebieden is veel groter dan de aanvoer. Vanuit Rijnmond werd in 1990 met
69 miljoen ton ongeveer 7 maal zo veel
afgevoerd als aangevoerd. Vanuit Umond
is het afgevoerde tonnage met 5,6 miljoen ruim het dubbele van de aanvoer.
Beide zeehavens samen leveren 75% van
de totale afvoer vanuit Nederland naar
Duitsland. De afvoer vanuit Rijnmond
gebeurt voor verreweg het grootste deel
(91%) per binnenschip.
0
De grens gepasseerd
Totale aan- en afvoer in 1990 in
Modal-split in %
'70 —
miljoen ton vanuit overig
60-
Nederland naar Duitsland +
doorvoer door Duitsland. Bron:
50 —
NEA
40 —
30
10
HÜ
In het wegvervoer is de relatie tussen
Rijnmond en Duitsland lang niet zo sterk
als die tussen overig Nederland en
Duitsland. De achterlandverbindingen
tussen de Randstad en de Duitse grens
zijn dus ook van groot belang als verzamelroutes voor het vervoer van en naar
andere delen van Nederland. In het
water- en spoorvervoer daarentegen is er
veel meer sprake van een gebundelde
goederenstroom tussen Rijnmond en
Duitsland.
0
Grenspostkeuze vrachtverkeer vanuit Nederlandse zeehavens
Van het vrachtverkeer uit Rijnmond en
Umond is voor 1988 bekend van welke
grensovergangen gebruik werd gemaakt
(Bron: KBA). Hoewel de gegevens gedateerd zijn, bieden ze een inzicht in de
grenspostkeuze van het vrachtverkeer uit
de zeehavens.
Rijnmond
In 1988 passeerden ongeveer 240.000
vrachtwagens met lading afkomstig uit
het Rijnmondgebied de grens richting
Duitsland. Dit is aanmerkelijk meer dan
het aantal vrachtwagens dat met lading in
tegengestelde richting rijdt (170.000).
Wb.
\
^ ^ ^
Hebelermaer • ZwartBmaei
•-^Sna Ruhlertwisi - Nw Schooneibeet
^^J^Nordhorn Frensdorterhaar - Denekamp
Het vrachtverkeer uit het Rijnmondgebied
in de richting Duitsland maakt vooral
gebruik van de grensposten bij Venlo
(A67 en Schwanenhaus), met tezamen
ruim 42% van het totaal aantal vrachtverkeers-grenspassages richting Duitsland.
Andere belangrijke grensovergangen zijn
A12 Bergh (12%), A77 Gennep (11%),
A1 Oldenzaal (9%) en N342 Denekamp
(7%)
~-~^s^ Bad Benthalm Autobahn • Oldenzaa! autoweg
^ ^
""N.
^v^^^^-f/^.Heerenbruecke - 's HeerenberQ
12
v.
a
^*
; : : : ; :
G o c h
^r^^j
^
-
Aui
°
bahn
•
Gerne
Heerlen autoweg
10000 LastkraWahrieuge/
Viacliftvagens
RuhlaHwist - Nw. Schoonebeek
Nordhorn Frensdorfertiaar - Denekamp
Bed Penihalm Autoüahn - Oklenzaal autoweg
öronau Glanerbruke • Qlanrarbrug
;Hemden • Heun
Heerenbruecke • 'a Hearenberg
Autobann • Bergh A12
,. cammerbruch - Venlo Wez. Barrière
> Sicealon Autobalin • Vento AB7
Scnwanenhaua • Venlo Keulse barrlera
Ëlmpt • Maalbroek/Roermond
Aachan Aulobann nord - Keerian autoweg
Umond
Circa 58.000 vrachtwagens met lading
afkomstig uit het Umondgebied passeerden in 1988 de grens richting Duitsland.
Dit zijn er ongeveer evenveel als er met
lading in tegengestelde richting rijden.
Het vrachtverkeer uit het Umondgebied
in de richting Duitsland maakt vooral
gebruik van de grensposten A12 Bergh
(26%), A1 Oldenzaal (19%), A77
Gennep (10%) en N342 Denekamp
(10%). De grensovergangen bij Venlo
verwerken samen 15% van het vrachtverkeer uit Umond.
p
A
"
%
Dammetbruch - Venlo Wez Bariiere
J> Strealen Autobahn • Vonlo A67
/ /
Schwanenhaus - Venlo Keulaa barrière
n Autobalin nord -
10000 UslkfaMahrieuge/VraOitwaBena
Gronau GlanBrBruke - Glannerbrug
De grens gepasseerd
Grensovergangen regio Oost
Het grensgebied dat hier nader bekeken
wordt omvat 32 grensovergangen in
Overijssel, Gelderland en Noord-Limburg
en wordt in het noorden begrensd door
de grenspost Wielen-Veenebrugge en
aan de zuidzijde door de A77 bij Gennep.
Een overzicht van deze grensovergangen
is gegeven in tabel 5.
Binnen de regio Oost wordt de
Nederlands-Duitse grens gekruist door
twee achterlandverbindingen via de weg
(de A1 bij Oldenzaal en de A12 Bij Bergh)
en een hoofdtransportas (de A77 bij
Gennep).
Tabel 5: Aantal grenspassages in de regio Oost per grenspost, richting Duitsland, 1991.
Bron: KBA
personenauto's
vracht»
autofe
rnotorr
fietsen
autobussen
TOTAAL
wegnr
vtg
grenspost
6.576
3.915
201
208.721
1. Wielen -Veenebrugge
198,029
2. Mander - Getelo
3,371
244.089
227.019
13.157
142
123.847
1.363
130.518
3. Halle - Uaagse. Paal
5,149
159
4. Denekampf
1.447.339
N342
231,411
1.678.862
9.:861
8,251
A1
438.363
9,81,6
5, Oldenzaal autoweg
295.486
749.417
5.752
390
6. De Poppe - Springbfël
128,780
2.214 ;
136.104
4.720,
7, Överdinkel - Tiekerboek
•6.0Q9 ,
866.549
10=708:
4.598
845,234
:
706 - ;
61
131.003
130.849
8, Gron.au - Glarïe
•. 387
;
:
l
N35
,
93,702,
2.416.996
2.291,838
9, Glarferbrug •
':
•
,20,^148 '-' 11.308
lO.Kïialhutte - Sandersküper.
390:667
4,363 ,
1.816
400,818
3,972
3596
343,456
1.685
11. Besselinghoek - Buurse
.1,651
350.388
483
42 .
690
58.580
12. Oldenkotte
57.365
1.718
74.076
2.042.
77.994
158
13.,Zwillb.i"o0k - Holterhoek
1.72.4
2.8§5.
, 1.366
271.204
277,159
14. Gaxel.- Huppel
N319
15. Winterswijk
46; 664; ,
742" • . 414.980
363.157
•A07. .
796
16. Barlo-Woold
"' : 1J64Ï491
. : 4 4 2 Q ' ; •• ,2.546; ; ; 172.026
17. Heurne - Hemden
. . •N313
; 560:227 .-- •:'••.: , 4 4 f # 4 ^ ' ' ' ; f 9 t 8 . •: f 1.891: ;
615.980
ƒ IM317 • • • : 6 3 7 \ 7 5 Ï , "••-.•••
18. Dinxperlo oost - Suderwick
677.658
14.713 •• i. 6.385 - I
'ÏB-09-':, ' :
:
:
.101 .
229.735
19. Dinxperlo west - Brüggenhütte :
225:017 . •-:'-" • ,'"2;7^3 -'>
, 1 . 8 . 9 4 . "'
601.333
20. Anholt - Gendringen
-•' ••, 1 2 , 5 1 * ; ' , ••- 27,500;-;; •'. .. 519 *;,
seojoo
51.971
21. Netterden
;i';fO8ï ",
ff
: 5.ö,8ï.i . '• -. V/'C52,
1
N316
22. 's Heerenberg
• •. -5^59 ; ' 14384' • 1214.348
, 1.1-15:794" . ; ï • S7.pii
222;61;6 ; - ' • 02,958 ;- "• : 3.95§ : 1.704 .., 231.233
23. Beek - EIten
:
24. Bergh A12
>-'3;38,1:Ö2 - ; • • • ,: 5.201 i • 20.079 - 2.934.901
•A12
2.57.1.519
25. EIten - Babberich
, • 3.t1,3S::
2.355
291.820
279.868
1 6 ^ 6 2 •• :
'2:639: •
37
47.136
26. EIten - Spijk
44.-460
,.,': • ; o :
:
:
984
211.787
27, Elteri -iobith
.
195.256
• i'6.014
;9(5 33- ' '
0
.1.146
28,LQbitli.(R[jn) ; :
0
1.146
. .0
24.2
277,172
1,970
280.940
29. MiHïngen - Btmm'en
• 1.556
4.982
1.704.463
30, Beek • Wyler
N52
1.669.456
13.590 ,
16.435
31. Ven-'Zelderheide - Grunewaïd
7,387
2346
371
287,547
277.443
268;477
A77
1.072,508
5:886
• 7;521
1.354.392
32. Gennep A77 ,
totaal
17.255.412
1.511.931
190.479 :
92.772
19.050.594
De grens gepasseerd
Ontwikkeling van het aantal
I n .;•••
tussen 1989 en 1992 13%; voor de
vrachtwagens is deze toename iets kleiner
(10%).
•
grenspassages via de NederlandsDuitse grens van Nederland naar
Duitsland in de regio Oost 1989 -
In de regio Oost waren in 1991 6 grensovergangen waar meer dan 1 miljoen
motorvoertuigen passeerden (zie tabel 5).
Het betreft: Denekamp, Gianerbrug, 'sHeerenberg, A12 Bergh, Beek-Wyler en
A77 Gennep. Tezamen verwerkten deze
grensposten 11 miljoen motorvoertuigen
van de 19 miljoen die binnen de regio
Oost de grens passeerden.
1992. Bron: KBA/Adviesbureau
van Roem.
Het totaal aantal voertuigen dat de
grensposten binnen de regio Oost passeerde in de richting Duitsland bedroeg in
1992 20 miljoen. Daarvan bestond 91 %
uit personenauto's en 8% uit
vrachtauto's. Het totaal aantal passerende
motorvoertuigen via de grensposten in de
regio Oost is ten opzichte van 1989 met
12% gestegen. Het aantal passages van
vrachtwagens is in dezelfde periode bijna
even sterk toegenomen (11 %). Over de
totale Nederlands-Duitse grens bedroeg
de stijging van het totaal aantal passages
Wat betreft het aantal passages van
vrachtverkeer zijn respektievelijk de A12
(Bergh), de A1 (Oldenzaal), de A77
(Gennep) en de N342 (Denekamp) de
belangrijkste grensposten. Qua aandeel
vrachtverkeer in het totaal aantal passages is de volgorde van belangrijkheid: A1
Oldenzaal (39%), A77 Gennep (20%),
N342 Denekamp (13%) en A12 Bergh
(12%).
Tabel 6: Aantal grenspassages richting Duitsland in de regio Oost,
1989-1992. Bron: KBA
1989
x 1000 vtg
1990
1991
1992
personenauto's
vrachtauto's
motorfietsen
autobussen
16.197
1.362
171
90
17.363
1.484
167
93
17.255
1.512
190
93
18.134
1.513
179
101
totaal
17.821
19.107
19.051
19.926
voertuigtype
Aantal personen dat de grens richting
Duitsland passeert
Via de grensposten in de regio Oost passeerden in 1991 in de richting Duitsland
36,4 miljoen personen. Daarvan was
85% of 31,1 miljoen bestuurder van een
personenauto. Met touringcars gingen
2,6 miljoen personen de grens over. Dit is
7% van het totaal aantal personen dat in
de regio Oost de grens passeerde. (Bron:
KBA). Met motorfietsen overschreden 0,3
miljoen personen de Nederlands-Duitse
grens in de regio Oost. Dat is 0,8% van
het totaal aantal personenverplaatsingen.
(Bron: Personenauto Panel). Het openbaar vervoer heeft met 0,7 miljoen personen (2,0%) een relatief klein aandeel in
het aantal personenverplaatsingen van
Nederland naar Duitsland. Het gaat vooral om treinreizigers; 1,4% van het totaal.
Dit betreft de verbindingen AmsterdamHannover via Hengelo en Amsterdam-
Keulen via Arnhem. De resterende 0,6%
werd via grensoverschrijdende buslijndiensten vervoerd. (Bron: NS, TET, GVM
en NIAG, bewerking Adviesbureau van
Roon).
Autobussen OV 0,6 %
Personenverplaatsingen via de
Nederlands-Duitse grens in de
regio Oost 1991. Bron: KBA,
Adviesbureau van Roon, NS, CBS,
GVM, TET, NIAC
De grens gepasseerd
Vrachtverkeer op 7 grensposten
nader bekeken
Uit de telling van het KBA zijn gegevens
bekend over het aantal passages van
vrachtwagens per grenspost. Deze gegevens bevatten geen informatie over de
herkomst, de bestemming en de routekeuze van de voertuigen. Teneinde hierin
inzicht te verkrijgen is in 1991 en 1992
op een 7-tal grensposten onderzoek verricht. Het gaat om de volgende grensovergangen: N342 Denekamp, A1
Oldenzaal, N35 Glanerbrug, N319
Winterswijk, N316 's-Heerenberg, A12
Bergh en A77 Gennep.
Van het vrachtverkeer via de 7 grensposten in de richting Duitsland is 93%
afkomstig uit Nederland. De overige 7%
is transitoverkeer uit met name België en
Frankrijk. De bestemmingen zijn voor
85% in Duitsland gelegen; de rest gaat
vooral naar Scandinavië
(7,5%), Italië (1,5%), Polen (1,5%),
|
Oostenrijk (1,1%) en Griekenland
(1,0%).
De verdeling van herkomsten in
Nederland respektievelijk bestemmingen
in Duitsland is weergegeven in onderstaande figuur. Hieruit blijkt dat het
vrachtverkeer voor een belangrijk deel
afkomstig is uit de grensregio's in
Gelderland en Overijssel, dus relatief
dicht bij de onderzochte grensovergangen. Een sterke concentratie bevindt zich
voorts in Rotterdam en het Rotterdamse
havengebied. Het vrachtverkeer is vooral
gericht op de Duitse grensregio's in de
omgeving van de onderzochte grensposten. Voorts wordt voornamelijk het
noordwestelijk deel van Duitsland
bediend.
| < 50 ritten
[ X J 50-100 ritten
[fHiOO-200 ritten
HUI 200-300 ritten
Aantal herkomsten uit Nederland
en aantal bestemmingen in
1300 - 400 ritten
Duitsland van het vrachtverkeer
> 400 ritten
op een werkdag in 1991/1992
tussen 7.00 en 21.00. Bron:
Adviesbureau van Roon.
1
Zie 'Vrachtverkeer op de Nederlands-Duitse grens 1991' en de in 1993 verschenen brochure 'Wegtransport
Gelderland', beide samengesteld door Adviesbureau van Roon.
Routekeuze vrachtverkeer op
7 grensposten
Per grenspost is er een specifiek patroon
van herkomsten en bestemmingen, alsmede van gekozen routes van het vrachtverkeer. Voor het Nederlandse ritgedeelte
betreft het de werkelijk gevolgde routes,
voor het Duitse routedeel gaat het om
toedelingen met behulp van een routekeuzeprogramma.
(Bron: Adviesbureau van Roon).
De vermelde aantallen grenspassages
betreffen het aantal vrachtauto's van
Nederland naar Duitsland tussen 7.00 en
21.00 uur op de enquêtedag. In het
navolgende wordt per grensovergang een
beeld gegeven van de routes.
N342 Denekamp
Het vrachtverkeer via Denekamp is vrijwel uitsluitend georiënteerd op
Scandinavië en Noord-Duitsland. De herkomsten zijn verspreid over geheel
Nederland, waarbij een concentratie
optreedt in het Rotterdamse havengebied. Er is 27% transitoverkeer, met
name uit België.
Routekeuze van het vrachtverkeer
naar Duitsland via de grenspost
Denekamp N342.
Aantal passages: 473.
De grens gepasseerd
A1 Oldenzaal
Op deze grenspost betreft 12% regionaal
verkeer. De overige herkomsten liggen
vooral in Zuid-Holland en Overijssel. De
bestemmingen bevinden zich voor meer
dan de helft in Noord-Duitsland. Het aandeel transitoverkeer bedraagt op deze
grenspost 12%.
Routekeuze van het vrachtverkeer naar Duitsland via de
grenspost Oldenzaal A1. Aantal passages: 870
N35 Glanerbrug
De grensovergang Glanerbrug-Gronau
heeft een sterk regionaal karakter. Ruim
55% van de verplaatsingen gaat niet verder dan Westfalen-Noord. Ongeveer
15% van de verplaatsingen heeft een
bestemming in Noord-Duitsland en 11 %
in het Ruhrgebied. Het vrachtverkeer is
vooral afkomstig uit Overijssel (59%).
Routekeuze van het vrachtverkeer naar Duitsland via
de grenspost Glanerbrug N35. Aantal passages: 357
N319 Winterswijk
Ook de grenspost Winterswijk
heeft vooral een regionale betekenis. Westfalen-Noord is voor
56% van de ritten het bestemmingsgebied. De overige bestemmingen zijn verspreid over het
grootste deel van Duitsland. De
herkomsten liggen voor meer
dan de helft in Gelderland.
Routekeuze van het vrachtverkeer naar Duitsland via de
grenspost Winterswijk N319.
Aantal passages: 197
N316 's-Heerenberg
Het vrachtverkeer via de grensovergang
's-Heerenberg is voor ruim 1/3 regionaal
verkeer. Het overige verkeer komt met
name via de A12 en de A18.
Routekeuze van het vrachtverkeer naar Duitsland via de
grenspost 's Heerenberg N 316. Aantal passages: 179
De route via 's-Heerenberg, in plaats van
de A12, zal door dit vrachtverkeer waarschijnlijk om redenen van grenspost-faciliteiten zijn gekozen. Het verkeer heeft
vooral bestemmingen in Westf alen-Zuid
(38%), het Ruhrgebied (18%) en ZuidDuitsland (14%).
De grens gepasseerd
A12 Bergh
De relaties van het vrachtverkeer op deze
grensovergang liggen vooral tussen
Noord- en Zuid-Holland enerzijds en het
Ruhrgebied anderzijds. Ongeveer 24% is
afkomstig uit de provincie Gelderland.
Routekeuze van het vrachtverkeer naar Duitsland via
de grenspost Bergh A12. Aantal passages: 1172
A77 Gennep
De bestemmingen van het vrachtverkeer
via de A77 bij Gennep zijn vooral in zuidoostelijke richting verspreid. Het
Ruhrgebied is de belangrijkste concentratie (37%). Ook hier zijn de herkomsten
vooral gelegen in Noord- en Zuid-Holland
(29%).
Routekeuze van het vrachtverkeer naar Duitsland via de
grenspost Gennep A77. Aantal passages: 900
Daarnaast vormen Noord-Brabant (25%)
en Nijmegen en omgeving (13%) een
belangrijke concentratie van herkomsten.
Tot slot
eze brochure bevat gegevens
die bekend zijn over het internationale verkeer en vervoer in
de regio Oost. Een inzicht in het
grensoverschrijdende verkeer en vervoer
in dit gebied is om meerdere redenen van
belang. In de regio Oost bevinden zich
meerdere hoofdtransportassen en achterlandverbindingen. In het SVV 2 wordt
aan deze verbindingen prioriteit toegekend en zijn voor deze verbindingen congestienormen geformuleerd. Uit studies
blijkt dat op diverse lokaties op achterlandverbindingen de congestienormen
reeds zijn overschreden of in de nabije
toekomst naar verwachting worden overschreden. Maatregelen zullen getroffen
moeten worden om een vlotte doorstroming van het economisch belangrijke
internationale verkeer te waarborgen. Bij
het treffen van maatregelen is het van
belang om het effect te weten voor de
categorieën verkeer waarvoor de maatregelen in de eerste plaats zijn bedoeld.
Momenteel zijn in de regio Oost meerdere projecten in studie welke van groot
belang zijn voor het internationale
(vracht-)verkeer. Alom bekend zijn de
Betuwelijn, de HSL-Oost en de doortrekking van RW 15. In een minder gevorderd stadium bevinden zich de Noordtak
van de Betuwelijn, het TwenteMittellandkanaal en de doortrekking van
RW 35 naar de grens. Kennis van het
internationale verkeer is nodig om effecten van projecten in te kunnen schatten
en te kunnen evalueren.
Uit de brochure blijkt dat er belangrijke
kennislacunes bestaan met betrekking tot
het grensoverschrijdend verkeer. Er worden nauwelijks op een georganiseerde
manier gegevens verzameld die een
inzicht geven in het totale grensoverschrijdende verkeer en vervoer. Wat
betreft het personenverkeer zijn alleen
gegevens beschikbaar omtrent de
omvang van het grensoverschrijdende
verkeer, alsmede intensiteiten op wegen
in de grensregio's. Over het aandeel van
het internationale verkeer op het wegennet verder landinwaarts zijn slechts incidentele gegevens bekend. Cijfers met
betrekking tot de nationaliteiten en de
herkomsten en bestemmingen van het
grensoverschrijdende verkeer zijn eveneens slechts uit incidenteel onderzoek
bekend. Hetzelfde geldt voor de verplaatsingsmotieven van het grensoverschrijdende personenverkeer.
Over de omvang van het grensoverschrijdende goederenvervoer is uit vervoersstatistieken meer bekend. Er zijn naar modaliteit in ieder geval gegevens aanwezig
over de totale grensoverschrijdende goederenstromen. Van het vrachtverkeer
over de weg zijn uit tellingen gegevens
bekend over de grenspostkeuze. Er is
echter onvoldoende inzicht in de herkomsten en bestemmingen van het goederenvervoer. Omdat per 1-1-1993 de
Europese binnengrenzen zijn opengesteld,
zijn in opdracht van de toenmalige
Directie Gelderland van Rijkswaterstaat in
1991 en 1992 enquêtes gehouden op
een aantal grensovergangen in de regio
Oost. Deze laatste kans om op een relatief eenvoudige manier gegevens te verzamelen omtrent het grensoverschrijdend
vrachtverkeer is aangegrepen om ook in
de toekomst op verder te kunnen bouwen.
De grens gepasseerd
Vanwege het grote belang van de mainports voor de Nederlandse economie is er
een beeld ontstaan alsof het goederenvervoer in Nederland vrijwel exclusief in
de mainports wordt gegenereerd.
Uit de gegevens over het grensoverschrijdende verkeer blijkt echter dat een
belangrijk deel van het wegverkeer via de
grenzen afkomstig is uit de nabijgelegen
regio's. Dit geldt hier met name voor de
regio Oost, maar zal ook gelden voor
andere grensregio's in Nederland. Het
Studie ten aanzien van de doorstroming
van dit vrachtverkeer blijft dus nodig.
economische belang van de regio Oost
voor het internationale verkeer en vervoer mag daarom niet onderschat worden.
notoire congestie-lokaties op de A12
beoogd. Momenteel wordt een studie
verricht naar de milieu-effecten van deze
eventuele doortrekking.
Naar verwachting zal in de nabije toekomst het internationale (vracht-)verkeer
grote wijzigingen ondergaan, wanneer
twee infrastructurele projecten welke
thans in studie zijn, tot uitvoering komen.
Ook de regio Oost zal daarvan zeker de
gevolgen ondervinden. De Betuwelijn
beoogt een versterking te bewerkstelligen
van de positie van Nederland als transportland, door een vergroting van het
(thans geringe) aandeel van het internationale goederenvervoer per spoor.
Onderzoek heeft uitgewezen dat in de
regio Oost van de aanleg van de
Betuwelijn geen belangrijke reducerende
effecten op de omvang van het vrachtverkeer over de weg te verwachten zijn.
Er is sprake van een toenemende internationalisering van verkeer en vervoer. Dit
blijkt ondermeer uit het feit dat het internationale verkeer en vervoer sneller groeit
dan het binnenlandse verkeer en vervoer.
Als regio's zoals Rijnmond worden
bestempeld als de motor van de economie dan kan de sector goederenvervoer
als de smeerolie daarvan worden
beschouwd en de infrastructuur als de
olieleidingen. Goederenvervoer is onmisbaar om de economische motor soepel te
laten lopen. De leidingen mogen zeker
niet verstopt zijn. Een nauwgezet volgen
van de ontwikkeling van het internationale verkeer en vervoer is dan ook van het
grootste belang.
De A12 vormt een belangrijke schakel in
de routes voor het internationale verkeer.
Door de sterke toename van het verkeer
op de A12 is er op bepaalde lokaties
sprake van congestievorming, waardoor
het economisch belangrijke internationale
verkeer in de knel kan geraken. Met een
doortrekking van de A15 naar de A12
wordt ondermeer een ontlasting van
Colofon
Samenstelling:
Adviesbureau van Roon
Verkeersadviseurs, Den Haag
Fotografie:
Rijkswaterstaat, Meetkundige Dienst
Afdeling Grafische Techniek
Ontwerp en layout:
Studio Blanco BV Rijswijk
Drukwerk:
Drukkerij Ribberink vd Gang BV
Uitgave:
november 1994

Download Report