Nieuws van de stuurgroep, juni 2014

Nieuws van de Stuurgroep Zuidwestelijke Delta
Juni 2014
Inhoud
Bijeenkomst Stuurgroep Zuidwestelijke Delta 22 mei | Verslag sessies omtrent
Grevelingen, Krammer-Volkerak en Zoommeer-Binnenschelde 14 april | Contact en
colofon
Bijeenkomst Stuurgroep Zuidwestelijke Delta
Tijdens de bijeenkomst van de stuurgroep op 22 mei ligt de Integrale
Voorkeursstrategie Zuidwestelijke Delta ter besluitvorming voor. Verder wordt
uitgebreid stil gestaan bij het gesprek dat de stuurgroep had met de minister
van Infrastructuur en Milieu op 23 april. Daar werd vooral gesproken over de
voortgang van de Rijksstructuurvisie Grevelingen en Volkerak-Zoommeer en het
Programma Gebiedsontwikkeling. De laatste bijeenkomst van de stuurgroep
voor de zomervakantie wordt afgesloten met een bezoek aan de
Krammersluizen. Daar wordt sinds april van dit jaar in de noordelijke
jachtensluis gewerkt met een nieuwe manier om zoet en zout water van elkaar
te scheiden.
Nieuwe programmadirecteur
Allereerst heten de leden van de stuurgroep Stephon van der Hulst welkom. Hij is sinds 1
mei programmadirecteur voor de Zuidwestelijke Delta en volgt Jan Nathan Rozendaal op
die wethouder in de gemeente Papendrecht is geworden. Stephon is van huis uit
hydroloog en heeft de afgelopen jaren diverse managementfuncties bij Dienst Landelijk
Gebied (DLG) bekleed.
Laatste fase bestuurlijke consultatie – mondelinge terugkoppeling
In de laatste fase van de bestuurlijke consultatie die plaatsvond in april en mei hebben
de betrokken waterschappen en provincies en de Zeeuwse gemeenten in de
Zuidwestelijke Delta gebruik gemaakt van de mogelijkheid om schriftelijk te reageren op
de Integrale Voorkeursstrategie Zuidwestelijke Delta. De resultaten worden mondeling
toegelicht.





Waterveiligheid: akkoord met de nieuwe normering, onder voorbehoud van een
aantal discussiepunten. Zo wordt aandacht gevraagd voor een goede
communicatie richting inwoners, is er nog onduidelijkheid over wat de nieuwe
normering nu echt betekent en wordt geadviseerd om bij twijfel te kiezen voor de
strengste normklasse;
Zoetwatervoorziening: uitgangspunt: de zoetwatervoorziening goed regelen, met
aanvoer uit de strategische zoetwaterbuffer Haringvliet-Hollands Diep en het
veiligstellen van de inlaatpunten. Verder wordt aandacht gevraagd voor de
leveringszekerheid van de inlaatpunten Gouda, Bernisse, Roode Vaart en
Oosterhout en de aanvullende maatregelen voor Reigersbergsepolder;
Grevelingen-Volkerak-Zoommeer: er is steun voor een zout Volkerak-Zoommeer
en getij op de Grevelingen, niet voor waterberging op de Grevelingen;
Oosterschelde, Westerschelde, kust en voordelta: integrale ontwikkeling van kust
en grote wateren, waaronder veiligheid, natuur en ruimtelijke en economische
ontwikkeling, gesteund door wetgeving en programmering. De gemeente hebben
aangegeven betrokken te willen zijn bij de Verkenning Oosterschelde;
Governance: pleidooi voor heldere verdeling van rollen, verantwoordelijkheden en
financiering tussen Rijk en regio, met een nadrukkelijke rol voor de regio.
Integrale Voorkeursstrategie Zuidwestelijke Delta
De stuurgroep is in principe – en op enkele kleine aanpassingen na – akkoord met de
Integrale Voorkeursstrategie Zuidwestelijke Delta. Deze wordt gepresenteerd tijdens de
conferentie Zuidwestelijke Delta op 19 juni a.s. in Bergen op Zoom.
Gesprek met minister IenM op 23 april en vervolg
In het gesprek tussen een delegatie van de stuurgroep en de minister op 23 april, is
uitgebreid gesproken over de ontwikkeling van Grevelingen en Volkerak-Zoommeer. De
stuurgroep gaf aan dat betekenisvolle besluiten nodig zijn vanwege de slechte
waterkwaliteit. Dat betekent in de ogen van de stuurgroep dat er in 2020 een perspectief
moet zijn op getij terug op de Grevelingen en rond 2025 op een weer zout VolkerakZoommeer. De minister had begrip voor de vraag van de stuurgroep, maar constateerde
ook dat er op dit moment onvoldoende zicht is op financiering van de door de stuurgroep
voorgestelde maatregelen. Met de minister is toen afgesproken om gezamenlijk te
zoeken naar creatieve oplossingen. De leden van de stuurgroep stellen op 22 mei vast
dat er flinke stappen gemaakt zijn, maar dat verdere uitwerking en concretisering nog
nodig is ten behoeve van een vervolgoverleg dat bij voorkeur plaatsvindt voor het
zomerreces.
Bezoek aan de Krammersluizen
Na een presentatie van enkele betrokken medewerkers van Rijkswaterstaat Zee en Delta
en de aannemerscombinatie, brengen enkele leden van de stuurgroep een bezoek aan de
Krammersluizen. In plaats van het vervangen van zout water in de jachtensluis door zoet
water en andersom, wordt het water nu aan weerszijden van de sluis gescheiden door
een innovatief systeem van luchtbellen, zoetwaterinjectie en het spoelen met zoet water.
Het nieuwe systeem wordt nauwkeurig gevolgd om daarna toe te passen in de
Krammersluizen voor de beroepsvaart. Voorwaarden om de nieuwe techniek ook in de
andere sluizen van het Krammersluizencomplex in te bouwen, zijn dat het nieuwe
systeem het zout voldoende tegen kan houden, dit voor de vaarweggebruiker een forse
tijdwinst oplevert en voor Rijkswaterstaat een besparing op beheer- en
onderhoudskosten.
Het is mooi weer op 22 mei en de stuurgroepleden kunnen met eigen ogen zien dat de
recreatievaart met het in- en uitvaren rekening houdt met een onrustig wateroppervlak,
waar wel gewoon doorheen gevaren kan worden. Omdat het wateroppervlak bij de
sluisdeuren onrustiger is dan voorheen, gaan er tijdens de proefperiode per schutting
minder schepen mee. Omdat het schutten sneller verloopt, is de wachttijd beperkt. Bij de
sluis staat een digitaal informatiebord dat de pleziervaarders verzoekt gewoon door te
varen. Een raad die prima opgevolgd wordt!
Gezamenlijk regionaal bod door oprichting gebiedscoöperaties
“Geen cherry-picking of freeriding”. Daar waren de vertegenwoordigers van
overheden en marktpartijen het over eens toen ze elkaar op 14 april in
Bruinisse ontmoetten. Onderwerp van gesprek: manieren vinden om voldoende
geld op tafel te krijgen voor Rijk, regionale overheden en private partijen, zodat
twee wensen in vervulling kunnen gaan: een zout Volkerak-Zoommeer en getij
terug op de Grevelingen. Aan drie bekkentafels werden plannen gesmeed om
door middel van gebiedscoöperaties voor Zoommeer-Binnenschelde,
Grevelingen en Krammer-Volkerak een regionaal bod uit te brengen om de
grootse ingrepen mede te financieren.
Verbonden toekomst
De drie sessies werden geopend met een presentatie van landschapsarchitect Steven
Slabbers over het ontwikkelingsperspectief voor het gebied rond Grevelingen en
Volkerak-Zoommeer, met de nadruk op de verbinding tussen land en water, en de
perspectiefwisselingen daartussen. ‘Verbonden Toekomst’ is een visie van de
Adviesgroep-plus, met vertegenwoordigers van maatschappelijke groeperingen en
wethouders van de gemeenten. Figuurlijk, en deels zelfs letterlijk, werd ingezoomd op
drie bekkens met grote ontwikkelpotentie:
- Het uitbaggeren van het Zoommeer-Binnenschelde, in combinatie met een
verbinding met een zout Volkerak-Zoommeer, geeft stevige impulsen aan de
stedelijke en toeristisch-recreatieve ontwikkeling van met name Bergen op Zoom;
- Het weer toelaten van beperkt getij kan de waterkwaliteit van de Grevelingen
verbeteren. Zo blijft een bruisend watersportgebied behouden, ontstaan kansen
voor uitbreiding van de toeristische sector en de schelpdiervisserij, en kan de
getijdenwerking worden benut om door middel van turbines duurzame energie op
te wekken;
- Terugkeer van zout (met beperkt getij) in het Krammer-Volkerak leidt tot
waardecreatie in de vorm van schelpdier- en recreatieontwikkeling.
Ontwikkelingsinitiatieven ‘op het land’ zijn hier via het Waterpoortmanifest sterk
mee verbonden.
Gebiedsontwikkeling afhankelijk van ‘concrete en betekenisvolle besluiten’
Pieter Hordijk, programmamanager Gebiedsontwikkeling Grevelingen en VolkerakZoommeer, schetste de hindernissen die nog genomen moeten worden om te komen tot
concrete en betekenisvolle besluiten in het kader van de Rijksstructuurvisie Grevelingen
Volkerak-Zoommeer. “De waterkwaliteit in deze wateren is een verantwoordelijkheid van
het Rijk. Die geeft aan dat de kosten van de noodzakelijke maatregelen niet
disproportioneel mogen zijn en lijkt de gang naar Brussel te willen maken om ontheffing
te vragen.” De voorkeur van de Stuurgroep Zuidwestelijke Delta is helder: zij zet in op
een zout Volkerak-Zoommeer en getij terug op de Grevelingen en is hierover momenteel
in gesprek met minister Schultz van Haegen van IenM (zie ook hierboven). De
zoetwatermaatregelen in het gebied hangen samen met deze plannen én met het
Deltaprogramma. Waterschappen en provincies in de Zuidwestelijke Delta leveren
daaraan forse financiële bijdragen. Pieter: “Met gebiedsontwikkeling 3.0 kunnen alle
betrokkenen, volgens het beginsel ‘voor wat hoort wat’, werken aan waardecreatie,
gebruikmakend van de voordelen van een zout Volkerak-Zoommeer en getij op de
Grevelingen, en zo vanuit de regio financieel bijdragen aan de kosten van deze grote
ingrepen. Zo realiseert ook het Rijk haar doelstellingen én tegen lagere kosten: een
echte win-win-situatie”.
Gebiedscoöperaties
Onder begeleiding van Jan-Coen van Elburg van de Rebel Group werd gesproken over de
invulling van ‘gebiedsontwikkeling-nieuwe-stijl’ door middel van gebiedscoöperaties voor
de drie bekkens. De taken van deze coöperaties richten zich op:
a. gezamenlijke inspanning voor uitvoering van rijksmaatregelen;
b. financiële bijdragen, gedurende 10-20-30 jaar, vanuit waardecreatie;
c. bundeling van maatschappelijke aandacht voor de ontwikkeling van het gebied.
Investerings- en exploitatietoezeggingen door publieke, private en maatschappelijke
actoren (regionaal bod) kunnen worden gedaan vanuit de veronderstelling dat de baten
ervan weer in het gebied neerslaan. Van Elburg maakte duidelijk dat er juridisch vele
vormen mogelijk zijn om een economische relatie met de coöperatie te onderhouden,
van shareholder tot tientjeslid.
Bekkentafel Grevelingen
In deze sessie werd geconcludeerd dat de Gebiedscoöperatie Grevelingen een belangrijk
vehikel kan zijn in een proces dat moet leiden tot getij terug op de Grevelingen in 2020.
Topexpert Ad de Rooij van Rijkswaterstaat lichtte toe hoe partijen op en rond de
Grevelingen samen kunnen werken aan het realiseren van duurzame infrastructuur,
natuur, energie en economie. Tijdens de discussie kwamen enkele aandachtspunten naar
voren: zo is het niet vanzelfsprekend dat de getijdencentrale in één keer in de markt
gezet zal kunnen worden. Daarnaast moet het gebied voldoende aantrekkelijk blijven
voor de waterrecreant. Er werd ook vastgesteld dat er veel verschillende belangen zijn:
afzonderlijk zal het niet lukken, de kracht moet uit de bundeling komen.
Bekkentafel Krammer-Volkerak
Diverse partijen deden een oproep om de urgentie van een besluit over een zout
Volkerak-Zoommeer bij de minister van IenM neer te leggen. Jan Hoogendoorn,
voorzitter Waterpoort: “Het gebied is door toedoen van de Deltawerken ecologisch failliet
gegaan, dat moet overgebracht worden!” De gebiedspartijen hebben hun gezamenlijke
visie op de gebiedsontwikkeling uitgewerkt in het Waterpoortmanifest, met als
uitgangspunt het weer zout maken van het Volkerak-Zoommeer. De provincies gaven
aan bij te dragen door middel van de financiering van de zoetwatervoorziening. Ook de
beroepsvissers zien kansen, hoewel zij zich nog afvragen hoe groot het financieel
voordeel zal zijn en wanneer dit geïncasseerd kan worden. De gemeenten, waaronder
Tholen, hadden nog vragen over de wijze waarop de voorwaarde ‘eerst het zoet, dan het
zout’ geregeld wordt. Anderzijds was er de algemene perceptie dat niet alles vooraf
geregeld moet zijn. Een oproep tot bestuurlijk lef werd gedaan: we weten nog niet
precies het ‘hoe’, maar over het ‘wat’ zijn we het eens! Dit behoudens politieke
rugdekking, variërend van de zojuist verkozen nieuwe gemeenteraden tot de minister
voor Wonen en Rijksdienst, die gaat over het Rijksvastgoed- en ontwikkelingsbedrijf
RVOB.
Bekkentafel Zoommeer-Binnenschelde
Ook voor de gebiedsontwikkeling in dit bekken is het weer zout worden van het VolkerakZoommeer, het uitgangspunt. De aanwezigen waren verder van mening dat de
ontwikkeling van het Zoommeer gericht moet worden op de verbetering van de ligging
van Bergen op Zoom aan de Oosterschelde. Met het oog op de waterkwaliteit, kan de
Binnenschelde worden verdiept en op één niveau met het Zoommeer worden gebracht.
Hierbij wordt ophoogspecie gewonnen die ingezet kan worden voor gebiedsontwikkeling
binnen of buiten het gebied. Al onder de huidige zoetwateromstandigheden levert dit een
sluitende publieke businesscase op. Daarnaast, in geval van een zout
Zoommeer/Binnenschelde, de extra kansen voor de recreatiesector en schelpdiervisserij.
Betekenisvolle stap: een regionaal bod
Zo hadden de drie bekkentafelsessies ieder een eigen accent, maar kenden ze ook een
belangrijke gemene deler. De gemeenten, provincies, waterschap Brabantse Delta,
Waterpoort, Rijksvastgoed- en ontwikkelingsbedrijf RVOB, Rijkswaterstaat,
Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, Beroepsvisserij, Boskalis, Zeelenberg Architectuur
en Stichting Ondernemers Brouwersdam i.o., spraken onder voorbehoud van politieke
rugdekking, de intentie uit om door middel van bindende onderlinge afspraken van start
te gaan met de vorming van gebiedscoöperaties in de drie bekkens in dit gebied.
Contact
Indien u vragen, suggesties of opmerkingen heeft naar aanleiding van deze nieuwsbrief,
kunt u contact opnemen met Anton van Berchum, omgevingsmanager Zuidwestelijke
Delta, [email protected] of met Arie Haasnoot, gemeenteambassadeur
Zuidwestelijke Delta, [email protected].
Indien u geen prijs stelt op deze nieuwsbrief, kunt u zich afmelden bij [email protected].
Colofon
Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Programmabureau Zuidwestelijke Delta. De
nieuwsbrief is bestemd voor betrokkenen bij de Zuidwestelijke Delta en verschijnt zo snel
mogelijk na elke bijeenkomst van de stuurgroep. Het programmabureau ondersteunt de
Stuurgroep Zuidwestelijke Delta bij het werken aan en verbinden van de opdrachten
Deltaprogramma|Zuidwestelijke Delta, de Rijksstructuurvisie Grevelingen en
Volkerak-Zoommeer, het Programma Gebiedsontwikkeling Grevelingen en
Volkerak-Zoommeer en het Uitvoeringsprogramma Zuidwestelijke Delta.
Kijk voor meer informatie op www.zwdelta.nl en volg ons op Twitter: @zwdelta.nl.
Voor informatie over het nationaal Deltaprogramma, zie: www.deltacommissaris.nl.

Download Report