seminar SPONSERED BY Dag van de Waardering 16 september 2014 Voor beleggers, vastgoedmanagers, vastgoedbeheerders en projectontwikkelaars. Waarde toevoegen aan uw vastgoed Een nieuw licht op de waarderingsvraagstukken Waarderingsvraagstukken worden vaak verteld vanuit het perspectief van de taxateur. Maar wat is de impact van de nieuwe richtlijnen? Hoe kunnen de nieuwe regels in uw voordeel werken als het gaat om de jaarrekening, investeringsbeslissingen en fraudepreventie? Waar ligt uw invloed om de waarde van uw vastgoed te beschermen? Wat zijn de factoren die inzicht en afweging bepalen? Dat is niet alleen de locatie van het vastgoed, duur van het huurcontract en de kredietwaardigheid van de huurder. Maar ook uw rendementsdoelstellingen en andere (object-specifieke) risico’s spelen een belangrijke rol. We geven u een inkijk in de sociaal demografische ontwikkelingen van morgen die van invloed zijn op de vestigingsvraag. Vervolgens slaan we een brug naar de praktijk met boeiende verhalen van professionals die het klappen van de zweep kennen. Programma dinsdag 16 september, Nyenrode Business University in Breukelen 12.00 uur Inloop met lunch 12.45 uur Inleiding door middagvoorzitter Marcel de Boer Managing Director Troostwijk 13.00 uur Prof. dr. Jan Latten, Universiteit van Amsterdam Over 50 jaar zijn we ouder, werken we langer en tellen we meer dan miljoenen alleenstaanden. Prof. dr. Jan Latten neemt u mee op een boeiende sociaal demografische reis met interessante vraagstukken zoals: • Het veranderend gedrag van de burger in zijn privéleven, de toenemende wisselingen in relaties gedurende de levensloop en de daarbij horende vestigingsvraag. • De toenemende diversiteit en daarmee samenhangende segregatie van leefstijlen/woonconsumenten. • De vergrijzing en de toenemende behoefte aan sociale aspecten van wonen. • De andere economie met toenemende concentratieneiging in de metropoolregio’s en regionale contrasten. 13.45 uur Prof. dr. Jaap Koelewijn, zelfstandig adviseur en hoogleraar Corporate Finance, Nyenrode Business University We zien dat de macro setting slecht is, dat renteverlagingen niet leiden tot investeringsherstel. We zien dat door de trek naar metropoolgebieden we een verder verval van de periferie krijgen. En bestaande capaciteit veroudert veel sneller dan verwacht. Hoe lossen we sector breed het probleem van de overcapaciteit in zakelijk vastgoed op? Immers, zonder gecoördineerd ingrijpen blijft dat probleem boven de markt hangen, banken zullen onder druk van de toezichthouders versneld afschrijven en investeerders zijn gedwongen uiteindelijk ook af te boeken. En welk perspectief biedt de toekomst? • Macrobeeld: lage groei, alleen in specifieke regio’s volume uitbreiding • Bestaande capaciteit: transitie naar duurzaamheid, kwaliteit en flexibiliteit • Rendementen op een structureel lager niveau • Rol voor vastgoed in de asset mix wordt kleiner 14.30 uur Pauze met koffie en thee 15.00 uur Prof.dr. P.L.C. Hilbers, directeur Toezicht beleid DNB en hoogleraar Financieel Toezicht Nyenrode Business University Professor Hilbers zal in zijn presentatie ingaan op de wijze waarop DNB in haar toezicht met de vastgoedmarkt omgaat, en het belang daarvan voor financiële stabiliteit. Hij gaat daarbij in op recente onderzoeken van DNB naar de exposures van de banken op deze belangrijke markt. Adequate waarderingen en transparantie spelen daarbij een grote rol, en hij zal de visie van DNB daarop toelichten. Ook zal hij ingaan op de belangen van verzekeraars en pensioenfondsen in deze markt. 15.30 uur Frank van Kuijck RA RO EMIA, Partner bij Deloitte Nederland Elk jaar controleert de accountant de jaarrekening en kijkt dan ook of het vastgoed juist is gewaardeerd. Dit is cruciaal voor het getoonde eigen vermogen. Echter, de juiste waardering bestaat niet, het is altijd een inschatting op enig moment. De accountant moet derhalve controleren of de inschatting transparant en navolgbaar is. Welke factoren spelen daarbij een rol: • De accountant en zijn optreden, rol en zienswijze in relatie tot Goed Gewaardeerd (NBA rapport). • Bij inschakelen van deskundigen moet je er goed op letten aan welke regels gehouden wordt (COS 620). • Wat zijn de waarde drijvers die inzicht en afweging bepalen? Denk aan: - Locatie van het vastgoed - Duur van het huurcontract - Kredietwaardigheid van de huurder - Gedane transacties en fiscale issues - Kasstroomoverzicht volgens de DIRECTE methode - Welk rendement wil ik realiseren, waar neem ik genoegen mee - Wat zijn (object-specifieke) risico’s - Welke alternatieven zijn er voor leegstaand vastgoed zoals urban farming, tijdelijke huisvesting etc. 16.00 uur Gerben van Dijk, Procesmanager - Vernieuwing Bouw Hoe je nieuwe wegen kan vinden door de bestaande wegen te verlaten. Wat kan je anders doen met bestaand vastgoed, waar liggen de kansen? Zorg dat je de nu al de waarde van je vastgoed borgt voor de toekomst. • Het gaat niet alleen om euro’s, maar om waarde en waarde stromen. Als het niet meer stroomt, moet je op zoek naar een nieuwe bron. • Zonder gebruiker eindigt de waarde uiteindelijk op nul. Of misschien toch niet? • Darwin: niet de snelste of de slimste wint, maar die zich het beste kan aanpassen. Zou dat ook gelden voor gebouwen en gebieden? 16.30 uur Prof. dr. Tom M. Berkhout, Nyenrode Business University Het richtlijnen- en standaarden oerwoud: wat is de rode draad? Welke richtlijn is voor wat maatgevend? Het praktische belang van de nieuwe taxatieregels voor beleggers, vastgoedmanagers, vastgoedbeheerders en projectontwikkelaars: • Wat betekenen de nieuwe regels voor uw organisatie? • Hoe laat u de bal het werk doen? • Hoe gebruikt u de regels in uw voordeel: jaarrekening, investeringsbeslissingen, fraudepreventie? • Als het ondanks alles dan toch mis gaat: wat is de aansprakelijkheid van de taxateur? 17.00 uur Afsluiting door middagvoorzitter en netwerkborrel