Vlaams-Nederlands Huis
jaarverslag
programma
2013
Hemels Gewelf van James Turrell © Gerrit Schreurs, courtesy Stroom Den Haag
vooraf
Beste Lezeres,
Beste Lezer,
Beste Observator van deBuren,
4 september 2013 is een belangrijke datum in onze tienjarige geschiedenis. In aanwezigheid van de Vlaamse minister Joke Schauvliege en de Nederlandse minister
Frans Timmermans werd het mooie pand aan de Leopoldstraat 6 opnieuw het huis
van deBuren. Wij hebben op het openingsfeest vooral de nadruk gelegd op jonge
woordkunstenaars en verzamelden hun Goede Raad in een publicatie.
In het kader van de Vrede van Utrecht 2013 werd de tentoonstelling van de Gentse kunstenaar Filip Berte, House of Utopia, gepresenteerd in samenwerking met
Campo Gent en de ECF uit Amsterdam.
2013 werd ook het jaar waarin wij de kaap van 4 miljoen downloads van de luisterboeken van deBuren bereikten. In de maanden juli en augustus werden gemiddeld
vijf luisterboeken per minuut beluisterd. Ook de literaire en educatieve initiatieven
die in de periferie van de citybooks ontstaan verheugen ons zeer.
Voor de tweede keer vond de schrijfresidentie in Parijs plaats met 20 jonge talenten die zich in de Nederlandstalige media en het theater manifesteren. Dit jaar heeft
het verblijf ook geleid tot een radiodocumentaire van Katharina Smets die op Klara
en Holland-doc te beluisteren was.
Dat ook dit jaar meer dan 180 activiteiten konden plaats vinden in Nederland en
Vlaanderen en af en toe verder zoals in Semarang en Stellenbosch is te danken
aan onze zeer goede en talrijke bondgenoten. Dat deBuren ook in het ‘verhuisjaar’
permanent aanwezig kon zijn, is vooral aan hen te danken.
Ook de Europese thema’s kwamen in 2013 ruim aan bod. Binnen de EU is (eindelijk) vastgesteld dat cultuur een belangrijk bindmiddel is, wanneer financiële en
politieke afspraken moeilijk worden. deBuren dankt Vlaanderen en Nederland om
in deze belangrijke Europese démarche een rol te mogen blijven spelen.
Graag dank ik alle medewerkers en bestuurders van het Vlaams-Nederlands Huis
deBuren voor hun inzet. Ook dank ik alle bezoekers voor hun trouwe aanwezigheid
bij onze programma’s en op de website.
Eind 2013 liep het voorzittersmandaat af van Berend-Jan baron van Voorst tot
Voorst. Ook deze wijze voorzitter dank ik voor zijn serene en efficiënte aanwezigheid.
Dorian van der Brempt © Friederike von Rauch
Dorian van der Brempt
Brussel, februari 2014
inhoud
inhoud
dit was 2013
7
hoogtepunten29
deBuren zijn weer thuis! ___________________________________________________ 31
THINKING EUROPE_________________________________________ 34
Europa actuele vraagstukken_______________________________________________
Stad en stedelijkheid______________________________________________________
Culturele, religieuze en genderdiversiteit in tijden van migratie_____________________
Taal en meertaligheid _____________________________________________________
Geschiedenis en erfgoed___________________________________________________
35
37
40
44
45
Voorbij de grenzen van Europa______________________________________________ 46
CULTUUR DENKEN EN DOEN__________________________________ 48
Cultuur in brede zin_______________________________________________________
Literatuur_______________________________________________________________
Film en documentaire_____________________________________________________
Tentoonstellingen ________________________________________________________
48
49
55
58
De kracht van jonge denkers, durvers en doeners________________________________
Goede raad _____________________________________________________________
Opdrachten en residenties__________________________________________________
Podiumkunsten __________________________________________________________
64
65
65
69
Cultuurbeleid en cultureel ondernemerschap___________________________________
Mediadebat en Mediakritiek ________________________________________________
Wetenschap ____________________________________________________________
Filosofie _______________________________________________________________
citybooks als synthese____________________________________________________
71
73
76
78
80
inhoud
de cijfers
91
Een breed en kwaliteitsvol aanbod en stevige samenwerkingsverbanden_____________ 92
Bezoekerscijfers _________________________________________________________ 99
De Luisterboeken _______________________________________________________ 100
communicatie103
Programmabrochure_____________________________________________________
De website ____________________________________________________________
Sociale media __________________________________________________________
Nieuwsbrief en wedstrijden________________________________________________
Samenwerking met de media ______________________________________________
104
105
106
107
107
deBuren is…
109
opiniestukken en colums
111
Vlaams-Nederlands Huis
Het Vlaams-Nederlands Huis deBuren is een vzw naar Belgisch recht
die bestuurd wordt door een Raad van Bestuur:
- Bert Claerhout
- Joop Daalmeijer
- Wivina Demeester, penningmeester
- Ben de Reu, voorzitter
- Saïda Sakali
- Marietje Schaake
- Paulette Smit
- Johan Swinnen
Onder toezicht van een Algemene Vergadering:
- Bert Claerhout
- Joop Daalmeijer
- Wivina Demeester, penningmeester
- Annemie Neyts
- Ben de Reu, voorzitter
- Saïda Sakali
- Marietje Schaake
- Paulette Smit
- Johan Swinnen
- Bob Verburg
Het Vlaams-Nederlands Huis deBuren ontvangt subsidies van Nederland
en Vlaanderen. De Vlaamse minister van Cultuur, de Nederlandse minister
van OCW en de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken
maken het mogelijk dat deBuren een rol kan spelen:
- in de presentatie van schoonheid en wijsheid uit de Lage Landen;
- in een permanent debat over cultuur, politiek en maatschappij;
- in een reflectie over datgene wat Vlaanderen en Nederland bindt en datgene
waarin accenten kunnen verschillen;
- in de relatie met Europa: beter luisteren naar Europa en ervoor zorgen dat
Nederland en Vlaanderen beter door Europa gehoord worden.
dit was
2013
Activiteitenoverzicht
Hemels Gewelf van James Turrell © Gerrit Schreurs, courtesy Stroom Den Haag
Ikke, ikke, ikke en de rest kan stikken! #2
Wie zorgt voor ons als we oud worden?
MA 14.01 | Toneelhuis, Antwerpen
‘Ikke, ikke, ikke en de rest kan stikken’ is een
nieuwe vierdelige debattenreeks over de spanning tussen het algemene belang en het privébelang. De sprekers van het tweede debat in
deze reeks zijn Wivina Demeester (VIGeZ),
Bart Bots (CEO Senior Living Group),
Olivier Remy (LBC- NVK) en Dirk Barrez
(DeWereldMorgen.be).
Toneelhuis@TheMovies: Guy Cassiers
DI 15.01 | Cinema Zuid, Antwerpen
Literaire Loketten
De Biograaf | Gerard Reve
Tentoonstelling | Orban Space
WO 16.01 | De Loketten van het Vlaams
Parlement, Brussel
ZO 20.01 > ZO 24.03
Stroom Den Haag, Den Haag
Gerard Reve wordt algemeen beschouwd als
één van de grootste Nederlandse schrijvers
van de naoorlogse periode. Zo controversieel
en baanbrekend als zijn werk was, zo grillig
verloopt ook de publicatie van de biografie
over zijn leven. Biograaf Nop Maas schreef
een driedelige biografie over Reve en schuwde
daarin de harde waarheid niet. Wat weten we
van deze bijzondere schrijver? De biograaf zelf
praat ons bij en gaat in gesprek met Reinjan
Mulder (uitgever, auteur en voormalig recensent van NRC Handelsblad).
De tentoonstelling Orban Space: Luc Deleu
- T.O.P. office concentreert zich op Orban
Space, het meest recente onderzoeksproject
dat in 2006 door Luc Deleu - T.O.P. office
is opgestart. Met Orban Space maakt T.O.P.
office zijn ambitie waar om een theoretisch
kader en een methodiek te ontwikkelen waarbinnen kan worden nagedacht over de openbare ruimte op wereldschaal, met als uiteindelijk doel om geschikte ontwerpstrategieën te
ontwikkelen.
Eros en de kwetsbare mens #9
Prof. Veronica Vasterling
Teun Voeten, ‘Narco Estado. Drug
violence in Mexico’ (Parijs)
Simone de Beauvoir en de tweede sekse
MA 21.01 > ZO 03.03
Stichting Biermans-Lapôtre, Frankrijk
Luc Deleu - T.O.P. office
Toneelhuis, Cinema Zuid en deBuren slaan de
handen in elkaar voor een reeks van boeiende
gesprekken met topacteurs en makers van
Toneelhuis over de spannende relatie tussen
toneel en film, de eigen wetten van het vak,
de vertaalslag van het live performen naar
het grote doek. Tijdens deze aflevering kunt
u kijken naar de film ‘Peeping Tom’ en gaat
Erwin Jans in gesprek met Guy Cassiers.
ZO 20.01 | Filosofiehuis Het zoekend hert,
Berchem
citybookstentoonstelling in Graz
IM | Jan Vanriet
Tentoonstelling ‘A Look Inside’
DI 15.01 > ZO 24.02
Galerie ORF Landesstudio Steiermark, Graz
Welkom op je begrafenis
Surveillance Art tentoonstelling
ZO 20.01 | Vrijstaat O., Oostende
In Galerie ORF in Graz loopt een tentoonstelling met de citybooksfoto’s van Lea Titz
en Andrea Galiazzo. De fotografen maakten
stadsportretten van Chartres, Graz en Venetië.
De tentoonstelling wordt georganiseerd door
citybookspartner NEXT en loopt tot 24
februari.
Wie droomt er niet van om op zijn eigen
begrafenis aanwezig te zijn? Anna Luyten
vraagt tijdens een intiem doch publiek
gesprek aan Jan Vanriet hoe hij na zijn dood
herdacht wil worden. Voorafgaand aan dit
gesprek draagt vriend Kurt Van Eeghem een
speciaal voor de gelegenheid geschreven In
Memoriam voor.
DI 22.01 > ZO 03.02
De Markten, Brussel
8
Dit was 2013
Filosofe Veronica Vasterling, gespecialiseerd
in Gender Studies, belicht de betekenis van
Simone de Beauvoir als denkster en inspirator
van de tweede feministische golf. Deze lezing
is volgeboekt.
De Nederlandse antropoloog en oorlogsfotograaf Teun Voeten concentreerde zich de
afgelopen drie jaar op het drugsgeweld in
Mexico. Hij bracht niet alleen het bloedige
geweld maar ook de ontwrichting van de
samenleving en het ingrijpen van de autoriteiten pregnant in beeld. Dit resulteerde in een
indrukwekkend fotoboek en de gelijknamige
tentoonstelling ‘Narco Estado. Drug Violence
in Mexico’.
In het kader van CPDP 2013 presenteert
deBuren een interactieve kunsttentoonstelling rond Surveillance Art. Met werken
van Stanza, Sylvain Vriens, Manu Luksh,
Front404, Bureau d’Etudes, Heath Bunting,
Ief Spincemaille, Bart Dewolf, Wendy Van
Weynsberghe, Briko2K, Dawamesk, Alex
Mayo & Robotic Works, Bob De Groof,
Heardryers en BRTNY.
Computers, Privacy & Data Protection
2013: Reloading Data Protection
Boekpresentatie
‘Wat rest’ van Peter van Kraaij
Rondleiding
Tentoonstelling ‘A Look Inside’
WO 23.01 > VR 25.01
Hallen van Schaarbeek, Brussel
VR 25.01 | Kaaitheater, Brussel
DI 29.01 | De Markten, Brussel
Peter van Kraaij is theater- en filmmaker. Hij
maakte voorstellingen bij het Kaaitheater, het
Zuidelijk Toneel en Toneelgroep Amsterdam,
waar hij hoofd dramaturgie is. Na de theaterteksten ‘Het Kind van de Smid’ (met Josse de
Pauw), ‘Sittings’ en ‘Trinity trip’ komt hij nu
met zijn debuutroman: ‘Wat rest’. Tijdens de
feestelijke boekpresentatie interviewt Mark
Schaevers (Humo) de trotse schrijver. Sara
De Bosschere en Lucas Vandervost lezen fragmenten voor.
“Glimlach! U wordt gefilmd!” Moeten we
bezorgd zijn over onze privacy of kunnen we
rekenen op de goede bedoelingen van overheid
en bedrijven? Curator Jeroen De Meyer geeft
een rondleiding door de interactieve tentoonstelling ‘A Look Inside’, met werk van onder
meer Stanza(GB), Sylvain Vriens (NL) en Alex
Mayo & Robotic Works (BE).
Diy Day presenteert
Electronica Workshop & Concert
‘Vergeten Koninkrijken’
Boekpresentatie door David Lyon + debat
WO 23.01 | De Markten, Brussel
ZA 26.01 | De Markten, Brussel
Professor David Lyon (directeur van het
Surveillance Studies Centre, Queens
University, Canada) komt zijn nieuwe boek
‘Liquid Surveillance: A Conversation’ voorstellen dat hij samen geschreven heeft met
Zygmunt Bauman. In het Engels
Een namiddag experimenteren & solderen,
spelen met elektronica! Maak je eigen noizebox. Geef je oude pc een nieuw leven. Hoe
omzeil je een PIR-sensor? Tover een oude,
kapotte harde schijf om tot … een speaker.
Leer meer over technieken voor het zelf
maken van originele installaties van games en
gadgets. ’s Avonds is er een concert van Ripit
met visuals van Circle Stripe.
WO 30.01 | Museum BELvue, Brussel
No free lunch on social media
Kort! De poëzie en het korte verhaal
citybooks op tournee door Nederland
Verzwegen Heden
Slavernij nu
ZO 27.01 | Bibliotheek Eemland, Nederland
DI 05.02 | Beursschouwburg, Brussel
Wat is het verschil tussen een kort verhaal en
een lang gedicht? We onderzoeken het tijdens
een mooie literaire middag in Amersfoort. Met
verhalen en gedichten van Annelies Verbeke,
Maud Vanhauwaert, Margriet Bolding, Cees
van Weerd en de winnaar van de speciaal voor
deze gelegenheid georganiseerde korteverhalenwedstrijd.
Hoewel het 150 jaar geleden is dat de slavernij in Nederland werd afgeschaft, worden ook
in de Lage Landen duizenden mensen nog
altijd stelselmatig uitgebuit. Denk aan vrouwenhandel, prostitutie en illegale seizoensarbeid. Bestrijding van moderne slavernij blijkt
bijzonder moeilijk. Waarom? Een debat met
mensenrechtenactiviste Patsy Sörensen en
schrijfsters Chika Unigwe en Renate van der
Zee. Moderator: Dirk Barrez.
In het kader van wereldprivacydag op 28
januari zal de jaarlijkse internationale conferentie Computers, Privacy and Data
Protection (CPDP2013) plaatsvinden van 23
t/m 25 januari in De Hallen van Schaarbeek
te Brussel. Tijdens de conferentie debatteren
academici, beleidsmakers, juristen, ngo’s en
professionals over actuele thema’s in informatietechnologie, privacy en gegevensbescherming. In het Engels
Liquid Surveillance
DO 24.01 | De Markten, Brussel
In dit debat bespreken de panelleden de
betekenis van privacy in systemen die zijn
ontwikkeld om persoonlijke informatie van
gebruikers te laten delen. Hoeveel privacy
verwachten de gebruikers zelf? In het panel:
Melina Violari (Facebook, Europa), Alain
Heureux (IAB, Europa), Runa A. Sandvik
(ToR, VS), Colin J. Bennett (University of
Victoria, Canada), moderator: Dominique
Deckmyn (De Standaard, België). In het
Engels
Norman Davies in gesprek met Luuk van
Middelaar
De verborgen geschiedenis van Europa
Naar aanleiding van zijn nieuwe boek
‘Vergeten Koninkrijken: de verborgen
geschiedenis van Europa’ gaat Brits historicus Norman Davies in gesprek met Luuk
van Middelaar. Wat leert de geschiedenis van
vergeten grootmachten ons over het huidige
Europa? VOLGEBOEKT.
Dit was 2013
9
Let Love Rule
VR 08.02 | Vrijstaat O., Oostende
Aan de vooravond van Valentijnsdag presenteert Stijn Vranken een avond barstensvol
performers en muzikanten met gevoel voor
drama, woord en muziek met als thema’s liefde
en begeerte. Laat u zot maken van verlangen
door Imaginary Family, ervaar een filosofische roes op de teksten van Lotte Dodion, ga
dubbel zien door de stereoperformances van
het Nederlandse dichtersduo Kila & Babsie en
koel af met muziek en poëzie van Nu nog even
niet, Stoomboot en Dobberman.
Liefde tussen de lijnen 2013
ZO 10.02 | Vrijstaat O., Oostende
Het hoogtepunt van het liefdesprogramma
Liefde tussen de Lijnen is sinds jaar en dag
in handen van deBuren en Vrijstaat O.. Dit
jaar presenteren we een hartverwarmend
programma onder leiding van Gudrun De
Geyter (Klara). Annelies Verbeke leest voor
uit eigen werk, de Nederlandse dichteres Ellen
Deckwitz brengt u in vervoering en Wannes
Capelle sluit een muzikale coalitie met cellist
Frans Grapperhaus die recent het repertoire
van Het Zesde Metaal herwerkte voor een
theatershow.
Grijze Cellen: Wat is gezonde voeding?
MA 11.02 | Handelsbeurs Concertzaal, Gent Wat is gezond eten? Onderzoeken naar en
boeken over verantwoorde voeding lijken
elkaar voortdurend tegen te spreken. Welke
zekerheden biedt de voedingswetenschap ons
nog? Kris Verburgh (‘De voedselzandloper’)
en Patrick Mullie (KU Leuven) geven een
lezing en gaan daarna met elkaar in gesprek
onder leiding van Eos-redacteur Dieter De
Cleene.
10
Dit was 2013
De Literaire Loketten
Jan Terlouw: Koning van Katoren
Toneelhuis@TheMovies
Mokhallad Rasem
WO 13.02 | De Loketten van het Vlaams
Parlement, Brussel
DI 19.02 | Cinema Zuid, Antwerpen
Jan Terlouw (1931) stond aan de basis van
het succes van de Nederlandse politieke partij
D66 en is een van de beste Nederlandse kinderboekenschrijvers. Naar aanleiding van de
verfilming van ‘Koning van Katoren’, spreekt
hij met Karin Kustermans (‘Leesgoed’) over
literatuur, film en politiek.
Toneelhuis, Cinema Zuid en deBuren slaan de
handen in elkaar voor een reeks van boeiende
gesprekken met topacteurs en makers van
Toneelhuis over de spannende relatie tussen
toneel en film, de eigen wetten van het vak,
de vertaalslag van het live performen naar het
grote doek. Voor deze aflevering gaat Erwin
Jans in gesprek met Mokhallad Rasem en
kunt u kijken naar de film ‘Turtles Can Fly’.
Sven Augustijnen in Malmö Konsthall
(Zweden)
Verzwegen Verleden #3 | de politionele
acties in Nederlands-Indië
ZA 16.02 > ZO 07.04.2013
Lezing en gesprek Hans Goedkoop
Van 16 februari tot 7 april toont Malmö
Konsthall de film ‘Spectres’ van de Belgische
kunstenaar Sven Augustijnen. De film zal ook
uitkomen in Parijs in Cinema Espace Saint
Michel en later in de provincies.
DI 19.02 | Beursschouwburg, Brussel
In zijn boek ‘De Laatste Man. Een herinnering’ ontrafelt Hans Goedkoop het persoonlijke en lang verzwegen verleden van zijn
grootvader Hein van Langen, een oud-KNILofficier die in de jaren na WOII grootschalige
operaties leidde in Nederlands-Indië voor
het behoud van de toenmalige kolonie. Hans
Goedkoop geeft een lezing hierover, gevolgd
door een gesprek met Marc Reynebeau.
Eros en de kwetsbare mens #10
Prof. Hubert Dethier
Eros en de kwetsbare mens
# synthese & slot
Connie Palmen en de wetten van de liefde
Selm Wenselaers, Dimitri Goossens, Suzanne
Grotenhuis
ZO 17.02 | Filosofiehuis Het zoekend hert,
Berchem
In aanwezigheid van zijn oud-leerlinge
spreekt hoogleraar Hubert Dethier over
Connie Palmen. Ze studeerde filosofie en
taal- en letterkunde aan de UvA, waar hij haar
inspireerde.
ZA 23.02 | Filosofiehuis Het zoekend hert,
Berchem
Historicus en auteur Selm Wenselaers verwijst naar de strijd bij Boon tussen persona en
schaduw. Filosoof en historicus Dimitri Goossens
herneemt de vraag hoe de relatie tussen willen en
werkelijk zijn en de ervaring van onze lichamelijkheid gedacht kan worden in onze postmoderne
cultuur. Vlaams-Nederlands actrice Suzanne
Grotenhuis verhaalt met theatrale monologen en
zang over de eeuwige strijd van Eros.
Who’s afraid of the F-word? #2
Mannelijke voorvechters
Mediacafé #12: Iedereen journalist!
Opkras kuit: Hoera, het is crisis!
Wat is een diploma journalistiek nog waard?
Gesprekken over feminisme en gender
ZO 10.03 | Vrijstaat O., Oostende
DI 05.03 | Beursschouwburg, Brussel
WO 27.02 | Atlas | Huis van Diversiteit en
Inburgering, Antwerpen
Francesca Vanthielen praat met Henk de
Smaele, Kristien Hemmerechts en Jens van
Tricht over wat mannen kunnen betekenen
voor het feminisme. Waarom voelen mannen
zich aangesproken door feminisme? Hoe
vertalen ze dat in een concreet engagement?
Zouden ze zich willen aansluiten bij het georganiseerde feminisme? En welke uitdagingen
stelt zo’n gemengde beweging?
Redacteuren uiten vaak hun bezorgdheid over
de competenties van hun pas afgestudeerde
collega’s. Zijn de opleidingen nog relevant en
kwalitatief hoogstaand? Hoe diep is de kloof
tussen schoolverlaters en ervaren journalisten?
Worden beginners nog voldoende begeleid op
de redactievloer? Welke rol moeten de opleidingen journalistiek spelen in de toekomst?
Iris Musschoot, Michaël Opgenhaffen, AnnSofie Dekeyser en Jo Bardoel spreken onder
leiding van Koen Wauters (VRT).
Mind the Book 2013
Mag ik u boeken?
DO 28.02 > ZO 03.03 | deSingel, Antwerpen
Een borrel, een babbel en een boek
Mind the Book is een literair event dat via
auteursontmoetingen, lezingen en debatten
focust op uiteenlopende actualiteitsthema’s,
gaande van duurzaamheid over Europese
geschiedenis tot de financiële crisis en onderwijs. Signeersessies, boekenstands, stripconcerten, films en leeszaalperformances kruiden
het festival. deBuren ontvangt er Maxim
Februari, Maartje Wortel, Paul Verhaeghe,
Michael Foley, Kasper van Royen, Marja
Pruis, Uinko Eerenstein, Sander van der
Pavert, Matthijs de Ridder en Rob Schröder.
DO 07.03 | Muntpunt, Brussel
Reizen en lezen zijn een heerlijke combinatie maar het nadeel is dat je je medereizigers
tijdens het lezen in de trein niet mag storen.
deBuren organiseert daarom een bijzondere
boekenbijeenkomst. Tijdens korte, intieme
gesprekjes kom je in contact met je medereizigers. Wie leest wat en waarom? Katrijn
Van Bouwel is de conductrice van dienst. Gui
Polspoel – journalist, Brusselaar en voorzitter
van Muntpunt – verwelkomt de reizigers en
vertelt over zijn boekengeheimen.
Opkras kuit is een literaire vaudevilleshow,
bedacht en gemaakt door Maud Vanhauwaert,
Freek Vielen en Rebekka de Wit. Het streven
is een ontmoeting tussen verschillende domeinen: kunst en wetenschap, literatuur en slapstick, de wereld en de eigen navel. Met deze
keer als gasten: schrijver Jeroen Olyslaegers en
econoom en politicus Bram Delen.
De Literaire Loketten
Boekpresentatie ‘Grens/Frontière’
WO 13.03 | De Loketten van het Vlaams
Parlement, Brussel
In 1713 werd tijdens de Vrede van Utrecht
de grens vastgelegd tussen wat toen het
Franse Koninkrijk was en de Oostenrijkse
Nederlanden werd. Die grens is sindsdien
nauwelijks nog gewijzigd en bakent nu
België af van Frankrijk. Wat betekent ze voor
Vlaamse en Franse schrijvers die in de buurt
ervan zijn opgegroeid? Luc Devoldere (Ons
Erfdeel) stelt het boek voor en geeft het woord
aan Anne Provoost en Luuk Gruwez.
Literaire avond: Tommy Wieringa
Presentatie ‘Het oog in de storm’
IDFA on Tour 2013
DO 28.02 | De Ambassade van het Koninkrijk
der Nederlanden, Brussel
‘Rundskop’ gefotografeerd door Maarten
Vanden Abeele
ZA 16.03 | Cinema Zuid, Antwerpen
VR 08.03 | Cinema Zuid & FotoMuseum,
Antwerpen
In Cinema Zuid kunt u gaan kijken naar
de vier winnaars van het International
Documentary
Filmfestival
Amsterdam
(IDFA) 2012: ‘Geluiden voor Mazin’ (NL,
15 min.), ‘First cousin once removed’ (VS,
78 min.), ‘Little world’ (SP, 83 min.) en ‘The
Only Son’ (NL, 90 min.).
deBuren zet de traditie van de Literaire
Avonden op de Nederlandse Ambassade
voort met Tommy Wieringa als eerste gast
voor 2013. Met op zijn naam veelgeprezen en wereldwijd vertaalde boeken als
‘Joe Speedboot’, ‘Caesarion’ en ‘Dit zijn de
namen’ behoort Wieringa ‘tot de Grote Tien
van de Nederlandse literatuur’, aldus NRC
Handelsblad. In de ambassade wordt hij geïnterviewd door Piet Piryns.
Fotograaf Maarten Vanden Abeele was de
bevoorrechte getuige van ‘Rundskop’, de
meest gelauwerde Belgische debuutfilm van
deze eeuw. Op 8 maart wordt zijn fotoboek
‘Rundskop. Het oog in de storm’ voorgesteld
in Antwerpen. Robbert Ammerlaan (uitgeverij De Bezige Bij) verwelkomt de aanwezigen.
Anneleen Masschelein praat met Maarten
Vanden Abeele.
Dit was 2013
11
Gouden tijden, zwarte bladzijden
citybooks op tournee door Nederland
Who’s afraid of the F-word? #3
Seksualisering van de samenleving
Back in the USSR
ZO 17.03 | denieuwebibliotheek, Almere,
Nederland
Gesprekken over feminisme en gender
Jan Balliauw vertelt het verhaal van de
Russen
WO 20.03 | Handelsbeurs Concertzaal, Gent
MA 25.03 | HETPALEIS, Antwerpen
Naar aanleiding van het Boekenweekthema
‘Gouden tijden, zwarte bladzijden’ organiseren
we samen met de nieuwe bibliotheek een literair programma in Almere. Joost Zwagerman
(citybooks Sheffield) en Bart Chabot dragen
voor uit eigen werk en we beleven de primeur
van twee bijzondere teksten: de citybooks van
Gustaaf Peek en Bouke Billiet die in 2012
naar Semarang (Indonesië) afreisden en hun
ervaringen voor het eerst komen delen met
het publiek. Met eten, drinken en veel, heel
veel boeken.
Zijn de commercie en de media met de
emancipatorische boodschap van de seksuele vrijheid op de loop gegaan? Een gesprek
onder leiding van Francesca Vanthielen met
o.a. Marjolein Van Bavel (VOK), Liesbet
van Zoonen (Loughborough University en
Erasmus Universiteit Rotterdam) en Murielle
Scherre (lingerieontwerpster, auteur en presentatrice).
Rusland spreekt tot ieders verbeelding.
Journalist Jan Balliauw, tijdens de jaren 90
Moskou-correspondent voor de toenmalige
BRT en bekend van het boek en de televisieserie ‘Back in the USSR’, vertelt ons het verhaal
van de Russen zelf. De politieke situatie speelt
steeds op de achtergrond, maar tijdens deze
lezing is er vooral oog voor de vaak onderbelichte menselijke kant van het verhaal.
ECF Prinses Margriet Award 2013
Verbeelding onder druk: Europa, crisis
en schrijverschap
Toneelhuis@TheMovies: Kevin Janssens
Debat met laureaten Dan & Lia Perjovschi
DI 19.03 | The Egg, Brussel
Zuid-Europese auteurs in debat
De ECF Prinses Margriet Award gaat dit jaar
naar het Roemeense kunstenaarsduo Dan &
Lia Perjovschi en naar de jonge Israëlische
dirigent Yoel Gamzou. Voorafgaand aan de
officiële en besloten prijsuitreiking organiseert deBuren i.s.m. de European Cultural
Foundation (ECF) om 14:30 een debat met de
Perjovschi’s onder leiding van Ann Demeester
(kunstencentrum De Appel, Amsterdam). In
het Engels
ZO 24.03 | Beursschouwburg, Brussel
Drie auteurs uit crisislanden Portugal, Spanje
en Griekenland praten over de plaats van de
verbeelding in een Europa in crisis. De toekomstdromen van een hele generatie in ZuidEuropa kunnen in de ijskast, als we de media
moeten geloven. Wat is de visie van de genodigde auteurs? Gaat het allemaal bergafwaarts
of biedt het veranderende Europa juist nieuwe
kansen? NRC-journaliste Margot Dijkgraaf
praat met Dulce Maria Cardoso, Christos
Chryssopoulos en Use Lahoz (Spanje).
Koen Raes: engagement in het publieke
debat
Presentatie themanummer ‘De Lente’
van DW B
DI 19.03 | Beursschouwburg, Brussel
ZO 24.03 | Beursschouwburg, Brussel
Koen Raes (1954-2011) was rechtsfilosoof,
ethicus en hoogleraar in Gent. Behalve als
academicus was hij ook zeer actief als publieke
intellectueel. Naar aanleiding van het verschijnen van twee boeken over Raes organiseren we
een gesprek over het publieke debat vandaag
en de rol van geëngageerde intellectuelen
zoals Koen Raes daarin. Harry Kunneman
(UvH) en Ludo Abicht (UA) gaan in gesprek
onder leiding van advocate Liliane Versluys
(Tegenspraak).
Moeten kunstenaars zich mengen in het
maatschappelijke debat, of dienen zij zich
verre te houden van het actuele gebeuren?
Zijn kunstenaars bij machte om opiniërend
naar buiten treden en richting te geven aan de
discussies over de wereld van vandaag? Naar
aanleiding van Occupy en de Arabische Lente
legde Arnoud van Adrichem deze vragen
voor aan diverse schrijvers. Benieuwd naar
hun antwoorden? Kom luisteren naar socioloog Merijn Oudenampsen en auteur Daniël
Rovers. Hoofdredacteur van DW B, Hugo
Bousset, houdt een inleiding. Presentatie:
Dirk Barrez.
12
Dit was 2013
DI 26.03 | Cinema Zuid, Antwerpen
Kevin Janssens, bekend als acteur uit diverse
populaire films en tv-series, sluit deze reeks af.
In maart speelt hij één van de vier pisteleros
in de Toneelhuisproductie ‘Desperado’. Zijn
keuzefilm ‘The War Zone’ is het prachtige
regiedebuut van acteur Tim Roth. In deze
film over incest toont Roth dingen waar u
liever van wegkijkt en roept vragen op die u
zich liever niet stelt.
Luiheid: Het laatste taboe
WO 27.03 | Argos, centrum voor kunst en
media, Brussel
In het kader van de groepstentoonstelling
‘Bon Travail’ nodigt Argos twee denkers uit
die het hebben over de rol van luiheid in de
maatschappij vandaag. De filosofes Isabelle
Stengers (ULB) en Petra Van Brabandt (Sint
Lucas Antwerpen) onderzoeken tijdens deze
avond wat onze ambigue positie ten aanzien
van luiheid zegt over werken, genieten, het
hedendaagse productie- en consumptiemodel,
en onze sterfelijkheid. In het Engels/Frans
De filosofie van het schrijven - Jannah
Loontjens
DO 28.03 | Filosofiehuis Het zoekend hert,
Berchem
De Nederlandse filosofe, schrijfster en dichteres Jannah Loontjens (1974) presenteert
haar nieuwste boek ‘Mijn leven is mooier
dan literatuur. Een kleine filosofie van het
schrijven’ en haar dichtbundel ‘Dat ben jij
toch’. Ze studeerde filosofie aan de UvA en
doceert literatuurtheorie en literair schrijven
aan de Koninklijke Academie van Beeldende
Kunsten en ArtEz. Loontjens houdt een lezing
over de filosofie van het schrijven.
Hegel en de huidige wereldgeest #1
De waarheden van Hegel - Prof. em. Herman
van Erp
ZO 07.04 | Filosofiehuis Het zoekend hert,
Berchem
Bij het verschijnen van de eerste Nederlandse
vertaling van ‘Die Phänomenologie des
Geistes’, het hoofdwerk van G.W.F. Hegel,
organiseren Het zoekend hert en deBuren een
driedelige lezingencyclus. Tijdens de eerste
lezing introduceert prof.em. Herman van Erp
ons in de denkwereld van Hegel. Zijn nieuwe
boek wordt door uitgever Wouter Van Gils
(Boom) in primeur in België gepresenteerd.
De Literaire Loketten: citybooks
Turnhout
WO 10.04 | De Loketten van het Vlaams
Parlement, Brussel
In 2012 was Turnhout culturele hoofdstad
van Vlaanderen. deBuren droeg zijn steentje
bij en nodigde auteurs uit binnen- en buitenland uit om een citybook te schrijven over de
parel van de Kempen. Walter van den Broeck,
Lasha Bugadze, Maxim Februari, Peter Terrin
en Chika Unigwe schreven stadsverhalen die
te lezen en te beluisteren zijn op www.citybooks.eu, Kakha Kakhiani maakte 24 foto’s.
Willem Bongers-Dek vertelt over het project
en houdt interviews. Alle aanwezigen krijgen
een gedrukt exemplaar van de citybooks
Turnhout!
Help! Zelfhulpboeken
De Nieuwe Preek #1
Crisis en de bonuscultuur
Helpt de zelfhulpfilosofie ons echt verder?
Schuld, Zinvragen & Vertrouwen
DI 02.04 | Beursschouwburg, Brussel
ZO 07.04 | Lutherse Kerk, Nederland
VR 12.04 | Beurs van Berlage, Amsterdam,
Nederland
Heeft u ooit een zelfhulpboek gekocht? U bent
niet de enige. De zelfhulpboekenmarkt is big
business, zowel in de Lage Landen als daarbuiten. Het genre kent echter veel critici. Is hun
kritiek terecht? We gaan in debat met vooren tegenstanders: geluksexpert Ad Bergsma,
Laurens Knoop, die de School of Life-filosofie
van Alain de Botton naar Nederland haalde en
schrijfster en dichteres Ester Naomi Perquin,
winnares van de VSB Poëzieprijs 2013. Zij
schreef voor het radioprogramma De Avonden
onder meer een cursus geluk in dertien delen.
De Nieuwe Preek: lezingen in Utrecht tijdens
de Maand van de Filosofie, gebaseerd op het
thema Schuld en Boete. De excessen in de
bancaire wereld, het wegwerken van overheidsschulden ten behoeve van Europa en
grotere particuliere schulden roepen vragen
op over zowel ons economisch systeem als
over de manier waarop we zinvol en betaalbaar
kunnen samenleven. Geven kunst en filosofie
ons nieuwe antwoorden? Een lezing door
Carlo Leget (Universiteit voor Humanistiek
in Utrecht).
De Filosofie Nacht is het hoogtepunt van de
Maand van de Filosofie. Filosofen, economen
en andere denkers buigen zich over het thema
van dit jaar: Schuld en Boete in relatie tot de
economische crisis. deBuren is medeorganisator van een debat over de bonuscultuur. Is
er sprake van een moreel verval en waarom
leiden bonussen tot zoveel verontwaardiging?
Kilian Wawoe (ex-ABN Amro), René ten
Bos (Radboud Universiteit Nijmegen) en de
Vlaamse filosofe Tinneke Beeckman debatteren o.l.v. Laurens Knoop (Brandstof ).
Rebelse ritmes in Oostende
Superflemish!
In The Dark | Luisteravond
ZO 07.04 | Vrijstaat O., Oostende
DI 09.04 | deSingel, Antwerpen
Alles is al gezegd, maar niet door mij
In zijn boek ‘Rebelse ritmes’ laat essayist,
literatuurcriticus en jazzfanaat Matthijs de
Ridder zien hoe de jazz mensen als Paul van
Ostaijen, Hermann Hesse en Remco Campert
inspireerde. Het huwelijk tussen jazz en literatuur wordt op de planken opnieuw bezegeld
met een veelzijdig middagprogramma waarbij
De Ridder vertelt, Tom van Bauwel teksten
brengt en Ben Sluijs de saxofoon bespeelt. In
het kader van, STORM!, het nieuwe jazzfestival van Oostende.
Is Vlaanderen een architectonisch walhalla voor Nederlanders? We vragen het aan
schrijvers en architecten tijdens de avond
‘Superflemish!’. Schrijver Christiaan Weijts
(Euforie) opent de avond: ‘Vergeleken met hun
noorderburen lijken Vlaamse architecten over
een speelsheid te beschikken die juist getuigt
van een gedegener opleidings- en kennisniveau.’ Christoph Grafe (VAi), Klaske Havik
(TU Delft), Roel Griffioen (VU, Kunstlicht)
en Gideon Boie (BAVO) reageren ieder met
eigen teksten en inzichten. Aanleiding is het
‘Architectuurboek Vlaanderen N°10: Radicale
gemeenplaatsen – Europese architectuur uit
Vlaanderen’’.
ZA 13.04 | Café Kiebooms, Antwerpen
In The Dark is een internationale radiogemeenschap die regelmatig luistersessies organiseert voor geluidsverhalen die je niet zo vaak
hoort op antenne. Omdat je er voor moet
gaan zitten, omdat de verhalen aangrijpender
zijn. In The Dark nodigt op 13 april Edwin
Brys uit, de godfather van de Vlaamse radiodocumentaire. Een avond vol verhalen van
sterke radiomensen overal ter wereld. Brys
kiest en vertelt over de handtekening van deze
vertellers.
Dit was 2013
13
De Nieuwe Preek #2
Arabic-European Saloon 2013
De Nieuwe Preek #3
God is een plot. Het geloof in de moderne
kunst
Arabisch literatuurprogramma met Anne
Provoost en Francis Dannemark
Tegen de Onverschilligheid
ZO 14.04 | Geertekerk, Utrecht, Nederland
ZO 21.04 | Flagey, Brussel
De Nieuwe Preek: lezingen in Utrecht tijdens
de Maand van de Filosofie, gebaseerd op het
thema Schuld en Boete. De excessen in de
bancaire wereld, het wegwerken van overheidsschulden ten behoeve van Europa en
grotere particuliere schulden roepen vragen
op over zowel ons economisch systeem als
over de manier waarop we zinvol en betaalbaar kunnen samenleven. Geven kunst en filosofie ons nieuwe antwoorden? Op deze tweede
zondag geeft Joost Zwagerman een lezing.
Youssef Ziedan (Egypte), Raja Alem
(Saoedi-Arabië) en Mohamed Achaari
(Marokko), drie winnaars van de prestigieuze
International Prize for Arabic Fiction, treden
samen op in zeven Europese steden met een
bijzonder literair programma. Zij gaan in elk
land in gesprek met een interessante auteur
ter plaatse. In Brussel ontmoeten ze Anne
Provoost en Francis Dannemark. De avond
wordt gemodereerd door Taha Adnan. Met
live muziek van Moussa Elias en Robert Ikis.
Erotisch Kapitaal - Catherine Hakim
Filosofische wandeling: Museum
Middelheim #3
Ikke, ikke, ikke en de rest kan stikken! #3
Het natuurlijke van de kunst - Prof. em. Annie
Reniers
MA 22.04.2013 | Toneelhuis, Antwerpen
ZO 21.04 | Filosofiehuis Het zoekend hert,
Berchem
Hoe zorgen we ervoor dat in de dichtbevolkte
Nederlanden iedereen kan wonen, werken,
bewegen, ontspannen, kortom: leven?
Voldoende stof voor een derde ‘Ikke, ikke,
ikke en de rest kan stikken’ debat. We gaan
in gesprek met Christoph Grafe, Manu Claeys
en Hanneke Schreuders.
DI 16.04 | Beursschouwburg, Brussel
Volgens de Britse sociologe Catherine Hakim
(‘Honey Money’) bereiken vrouwen meer op
de arbeidsmarkt wanneer zij hun ‘erotisch
kapitaal’ uitbuiten. Luidt Hakim een nieuw
feministisch hoofdstuk in of onderwerpt de
nadruk op het erotisch kapitaal vrouwen
opnieuw aan mannelijke stereotypering van
het vrouwelijke schoonheidsideaal? Een lezing
van Catherine Hakim, gevolgd door een
gesprek met Nadia Dala. In het Engels
Luisteren naar Venetië
ZA 20.04 > ZO 21.04 | Sfeercafé De Patio,
Sint-Niklaas
In het kader van het jaarlijkse boekenevenement Archipel in Sint-Niklaas komen telkens
maximaal twintig deelnemers citybooks
beluisteren over Venetië. Deze stadsportretten van dertig minuten werden geschreven
en ingelezen in het kader van citybooks
Venetië. In de loop van het weekend hoor je
zo de audioboeken van Cees Nooteboom, Luc
Devoldere, Rebekka de Wit, Atte Jongstra en
Lydia Mischkulnig. Reis zonder je te verplaatsen!
14
Dit was 2013
Deze derde editie wordt begeleid door
gewezen hoogleraar kunstgeschiedenis en
esthetica (VUB), schrijfster en dichteres Annie
Reniers. Haar poëzie werd beïnvloed door de
zijnsfilosofie van Martin Heidegger. In haar
denken leeft een hoge mate van abstractie.
Voor haar bundel ‘Nieuwe geboorte’ (1976)
ontving ze de Hugues C. Pernathprijs. Na
een lezing in Het zoekend hert volgt zij een
persoonlijk traject in het beeldenpark van het
nabijgelegen Middelheimmuseum.
Stop de Tijd! Feestelijke afsluiting
brievenwedstrijd Trage Post
Wat zou u uw kleinkind willen vertellen,
wanneer hij of zij 18 jaar oud is?
ZO 21.04 | Passa Porta, Brussel
In 2012 schreven grootouders trage brieven aan hun kleinkinderen: brieven die over 18 jaar worden bezorgd. De
vijf beste brievenschrijvers winnen een trage brief van een
bekende auteur. Op de feestelijke afsluiting van deze wedstrijd worden de prijswinnende brieven bekend gemaakt en
voorgelezen, praat Gudrun De Geyter met Hugo de Ridder
over zijn ‘Brief aan mijn kleinkinderen’ (2012) en draagt Jan
Hautekiet een brief aan zijn kleinzoon voor. U kunt die dag
ook uw eigen trage brief te posten. Neem in de voormiddag ook deel aan de briefschrijf-workshop en de wandeling
langs de bessst-route (eindpunt Passa Porta) van Bibliotheca
Wittockiana en bessst!
ZO 21.04 | Nicolaïkerk, Utrecht, Nederland
De Nieuwe Preek: lezingen in Utrecht tijdens
de Maand van de Filosofie, gebaseerd op het
thema Schuld en Boete. De excessen in de
bancaire wereld, het wegwerken van overheidsschulden ten behoeve van Europa en
grotere particuliere schulden roepen vragen
op over zowel ons economisch systeem als
over de manier waarop we zinvol en betaalbaar
kunnen samenleven. Geven kunst en filosofie
ons nieuwe antwoorden? Een lezing door Joep
Dohmen (Universiteit voor Humanistiek).
Van wie is de openbare ruimte?
China, traditie en morderniteit
MA 22.04 | HETPALEIS, Antwerpen
China is één van de sterkst groeiende economische machten, maar de vraag rijst hoe
hun eeuwenoude tradities te rijmen zijn met
de oprukkende globalisering. Hoe kijkt de
bevolking zelf naar een toekomst vervuld van
kapitalistische denkbeelden? Schrijfster Lulu
Wang schetst een beeld van haar geboorteland
op de grens tussen traditie en moderniteit.
Sopraanzangeres Xiaolan Ji zorgt voor een
passende muzikale omlijsting.
It’s the economy, stupid! #7:
Havensteden: concurrentie of
partnerschap?
citybooks te gast bij Brands met
Boeken Archief
WO 24.04 | deSingel, Antwerpen
VR 26.04 | de Brakke Grond, Amsterdam,
Nederland
Hoe diep is het water tussen Rotterdam en
Antwerpen? Jeannette Baljeu, wethouder
haven, verkeer en regionale economie van
Rotterdam (VVD) gaat in discussie met de
Antwerpse havenschepen Marc Van Peel
(CD&V). Is felle concurrentie tussen de twee
havensteden achterhaald in de context van
Europese integratie? Of is partnerschap tussen
de twee steden juist economisch onwenselijk?
Moderator: Piet Depuydt.
Belg in de boardroom
De Belgische aanpak voor ambitieuze
managers
DO 25.04 | Ambassade van het Koninkrijk der
Nederlanden, Brussel
Live radio-uitzending in de Brakke Grond
Op 26 april opent de citybookstentoonstelling
in het Vlaams Cultuurhuis de Brakke Grond,
met foto’s van vijftien steden uit het citybooksproject, en ook luisterverhalen en City One
Minute films. Tijdens de feestelijke vernissage
wordt Brands met Boeken (Radio 1) live uitgezonden vanuit de Brakke Grond. Aan tafel
de auteurs Abdelkader Benali, Anna Luyten
en Annelies Verbeke en fotograaf Martijn van
de Griendt. Zij gaan midden in de tentoonstelling in gesprek met Wim Brands over citybooks, literatuur en fotografie.
De bezette stad II: gentrificatie en de
verbeelding van de sociale ruimte
Archief
VR 26.04.2013 | Perdu, Amsterdam, Nederland
Nederlandse bedrijven worden steeds vaker
geleid door een Belg. Wat doen deze Belgen
anders dan Nederlanders in de boardroom?
Omgekeerd zitten er ook veel Nederlanders
aan de top bij Belgische bedrijven. Hoe
ervaren deze bedrijven het geleid te worden
door een Nederlander en hoe is het voor de
CEO? Debat n.a.v. het verschijnen van ‘Belg
in de boardroom’ van Gerd de Smyter, met
Tom Verhaegen (Koninklijke Grolsch N.V.)
en David Gering (Luchthaven Charleroi).
Tweede avond in de reeks ‘Bezette stad’, een
doorlopend onderzoek naar de betekenis van
stad, politiek en kunst in Amsterdam en verre
omstreken. Interdisciplinaire programma’s
waarin we onderzoek doen naar de bezette
stad, bezetting van de stad en de rol die kunst,
literatuur en in het bijzonder de poëzie hierin
spelen. We stellen vragen vanuit de filosofie,
architectuur, politiek, culturele kritiek en voor
elk programma gaat een dichter de bezette stad
in om deze te thematiseren, deconstrueren en
te herdefiniëren in zijn poëzie. Daarnaast zijn
er discussies, lezingen en voordrachten.
citybookstentoonstelling in Amsterdam
Van doopvont tot grafzerk
VR 26.04 > ZO 02.06 | Vlaams Cultuurhuis de
Brakke Grond, Amsterdam, Nederland
Filosofische wandeling in modernistische
woonwijk
Jonge fotografen maakten op uitnodiging van
deBuren een citybook, een stadsportret in 24
foto’s. Dat levert verrassende en prikkelende
beelden op van vijftien steden in Europa en
ver daarbuiten. Van Boekarest tot Tbilisi, van
Grahamstown tot Charleroi. De foto´s reizen
dit voorjaar naar Amsterdam voor een overzichtstentoonstelling in Vlaams Cultuurhuis
de Brakke Grond. Met werk van Christian
Binder, David Bocking, Sander Buyck, Lisa
Van Damme, Andrea Galiazzo, Martijn van
de Griendt, Kakha Kakhiani, Dadang Pribadi,
Pieter-Jan De Pue, Maciej Rukasz, Sophie
Smith, Frosina Stojkovska en Lea Titz.
ZA 27.04 | Filosofiehuis Het zoekend hert,
Berchem
Samen met Het zoekend hert maken we een
wandeling langs burgerhuizen en kunstenaarswoningen in art deco en nieuwe zakelijkheid,
het Middelheimziekenhuis, het kerkhof van
Berchem en de verborgen schrijfplek van
een vermaarde Vlaamse dichter. Twee gereputeerde gidsen lezen filosofische en literaire
fragmenten die de beleving extra diepgang
geven.
Presentatie ‘Het Liegend Konijn’ 2013-1
ZA 27.04 | Poëziecentrum Gent
Het Liegend Konijn, tijdschrift voor hedendaagse Nederlandstalige poëzie, werd opgericht in 2003. Het verschijnt twee keer per
jaar. Hoofdredacteur is Jozef Deleu, dichter,
prozaschrijver, bloemlezer en oprichter van
Ons Erfdeel. Jaargang 11, nummer 1 wordt
op 27 april feestelijk gepresenteerd in het
Poëziecentrum Gent. Met optredens van Ellen
Deckwitz, Jo Govaerts, Anton Korteweg en
Piet Gerbrandy. Cellist Harald Austbø zorgt
voor een muzikaal intermezzo.
De Nieuwe Preek #4
ZO 28.04 | Pieterskerk, Utrecht, Nederland
De Nieuwe Preek: lezingen in Utrecht tijdens
de Maand van de Filosofie, gebaseerd op het
thema Schuld en Boete. De excessen in de
bancaire wereld, het wegwerken van overheidsschulden ten behoeve van Europa en
grotere particuliere schulden roepen vragen
op over zowel ons economisch systeem als
over de manier waarop we zinvol en betaalbaar
kunnen samenleven. Geven kunst en filosofie
ons nieuwe antwoorden? Te gast is de Britse
filosoof Jules Evans, schrijver van de bestseller
Filosofie voor het leven. In het Engels
Who’s afraid of the F-word? #4
Mannen van Mars, Vrouwen van Venus?
Gesprekken over feminisme en gender
DI 30.04 | Beursschouwburg, Brussel
Tijdens de laatste avond in de reeks Who’s
afraid of the F-word? staat het verschil tussen
vrouwen en mannen centraal. Ligt de oorsprong in onze genen of in onze opvoeding?
Griet Vandermassen (UGent) en Asha ten
Broeke (wetenschapsjournalist) geven een
lezing en gaan daarna met elkaar in gesprek.
Vaste moderatrice van de reeks is actrice,
presentatrice en G1000-activiste Francesca
Vanthielen. Ze vertelt u hier waarom u erbij
moet zijn. De podcasts van de eerste, tweede
en derde avond kunt u op onze site beluisteren.
Dit was 2013
15
‘Ossuaires’ cinéconcerten |
Graindelavoix
Schrijvende meesters en stadskinderen
What the Body Does Not Remember
Een gesprek over kunst, literatuur en de stad
ZO 05.05 > ZA 11.05 | Kortrijk - Hasselt Mechelen
DI 07.05 | Vlaams Cultuurhuis de Brakke
Grond, Amsterdam, Nederland
Originele voorstelling van Wim Vandekeybus
uit 1987 | Herneming 2013
Cinéconcerten met beelden uit ‘Ossuaires’
(2013), een roadmovie van Björn Schmelzer
met Anne Teresa De Keersmaeker en Philippe
Genet in de hoofdrol, waarin de omzwervingen van Villard de Honnecourt centraal staan,
een 13e-eeuwse kathedraalbouwer die ons
enkel een schetsboek met schitterende tekeningen naliet. Officiegezangen voor Elisabeth
van Hongarije begeleiden de beelden en vertellen het verhaal van haar beenderen, die
als relikwie over Europa werden verspreid.
deBuren geeft een duoticket weg voor de voorstelling in Kortrijk, Hasselt en Mechelen.
Naar aanleiding van de citybooksfototentoonstelling in de Brakke Grond gaan we in gesprek
over kunst(beleid) en literatuur in grote en
kleine steden. Waar is er ruimte en hoe wordt
die benut? Welke rol kan de stad spelen in
het creatieve proces? Te gast zijn de citybooksauteurs Ester Naomi Perquin en Christiaan
Weijts. De politieke kant wordt vertegenwoordigd door Stefaan De Clerck, Vlaams politicus en oud-burgemeester van Kortrijk, en Jan
Hoekema, burgemeester van Wassenaar en
voorzitter van het Nederlands Letterenfonds.
Het debat wordt gemodereerd door de directeur van deBuren, Dorian van der Brempt.
Hegel en de huidige wereldgeest #2
De Literaire Loketten | Architectuur,
idealisme en literatuur
Antithese: Het negatieve bij Hegel - Prof. Dr.
Karin de Boer
ZO 05.05 | Filosofiehuis Het zoekend hert,
Berchem
Bij het verschijnen van de eerste integrale Nederlandse vertaling van ‘Die
Phänomenologie des Geistes’, het hoofdwerk
van de Duitse denker G.W. F. Hegel organiseren Het zoekend hert en deBuren een unieke
driedelige lezingencyclus. Op zondag 5 mei
geeft Karin de Boer (KU Leuven) de tweede
lezing. Ze toont het essentiële belang aan van
het ‘negatieve’ in de speculatieve methode van
de Duitse denker.
WO 08.05 | De Loketten van het Vlaams
Parlement, Brussel
Christiaan Weijts is schrijver en columnist
voor NRC en De Groene Amsterdammer.
Zijn nieuwe roman ‘Euforie’ gaat over de
schijnbaar grenzeloze jaren negentig; architectuur, vooruitgangsoptimisme en desillusie spelen in het boek een belangrijke rol.
Willem van Zadelhoff schreef een veelgeprezen romantrilogie waarin dezelfde thematiek
een rol speelt, maar dan met het modernisme
vanaf de jaren ‘20 als uitgangspunt. De
auteurs lezen voor en gaan onder leiding van
Gudrun De Geyter (Klara) in gesprek over
hun fascinatie voor het – al dan niet naïeve –
geloof in de maakbare mens.
VR 10.05 > ZA 11.05 | Toneelschuur, Haarlem,
Nederland
In 1987 sloeg het debuut van Wim
Vandekeybus en Ultima Vez bij de toenmalige danswereld in als een bom. In 2013, 25
jaar later en met een nieuwe cast, gaat de
voorstelling opnieuw op tournee over de hele
wereld. De première was destijds te zien in de
Toneelschuur in Haarlem en is daar binnenkort weer te bewonderen.
Grijze Cellen: Fraude, de grijze zone
DI 14.05 | Handelsbeurs Concertzaal, Gent
Afgelopen jaar was de wetenschapsfraude van
de Nederlandse sociaal psycholoog Diederik
Stapel voorpaginanieuws. Uit een anonieme
enquête van Eos-magazine blijkt dat acht
procent van de medische onderzoekers in
Vlaanderen data verzint of ‘masseert’ om
een hypothese te doen kloppen. En bijna de
helft ziet zulke frauduleuze praktijken om
zich heen gebeuren. Hoe kunnen de mazen
in het net worden verkleind? Eos-redacteur
Reinout Verbeke gaat in gesprek met Daniele
Fanelli (University of Edinburgh), Joeri
Tijdink (VU Medisch Centrum Amsterdam)
en Marie-Christine Janssens (KU Leuven en
HUBrussel). In het Engels
Lydia Teresa Andersen. Lifetime
Achievement Award
Bezette Stad #3: de kaart
Élevage de poussière / Dust breeding
Met: Emile den Tex, Jacqueline Schoemaker
Film van Sarah Vanagt
Een monoloog van Nele Vereecken
VR 10.05 | Perdu, Amsterdam, Nederland
DO 16.05 > ZO 19.05 | Beursschouwburg,
Brussel
DI 07.05 | Lord Byron Artcafé, Brussel
In de zomer van 2012 schreef actrice Nele
Vereecken een monoloog in opdracht van d e
t h e a t e r m a k e r. Aan het woord is biologe
Lydia Teresa Andersen, die een prijs uitgereikt
krijgt voor haar carrière als vorser. Tijdens
de prijsuitreiking wil ze in een lange speech
een aantal mensen bedanken. Haar dankrede
verandert echter langzaamaan in een biecht,
waarin ze haar leven en de beslissingen die
ze genomen heeft onder de loep neemt. Nele
Vereecken leest haar eigen debuuttekst.
16
Dit was 2013
Derde avond in de reeks Bezette Stad, over
stad, kunst en politiek in Amsterdam en verre
omstreken. Deze avond staat de kaart centraal: hoe geeft de kaart de stedelijke ruimte
weer, en wat laat ze weg? Hoe werpt een kritische kaart een ander licht op deze stedelijke
ruimte en kan kunst daarbij een rol spelen?
Er zijn lezingen en een dichter wordt de stad
in gestuurd. Met Emile den Tex en Jacqueline
Schoemaker.
In haar film, ‘Élevage de poussière / Dust
Breeding’, stelt filmmaker Sarah Vanagt
vragen bij een van de meest pijnlijke hoofdstukken uit de recente Europese geschiedenis:
de oorlog in het voormalige Joegoslavië. Het
Joegoslaviëtribunaal in Den Haag heeft de
gruwelijkheden ervan haarfijn gedocumenteerd, maar wat tonen deze beelden nu echt?.
European Literature Night Brussels
IM: Christine Van Broeckhoven
DO 16.05 | Centrum van Brussel, diverse
locaties
ZO 19.05 | Vrijstaat O., Oostende
MO*lezing: Sunita Narain (Gent Antwerpen)
Ecologie van de armen
Na een aantal succesvolle edities in andere
Europese steden organiseert EUNIC – de
organisatie van samenwerkende culturele
instituten in Brussel – dit jaar een European
Literature Night in de Europese hoofdstad.
Literatuur uit heel Europa wordt in Franse
en Nederlandse vertaling voorgedragen op
diverse locaties in het centrum van Brussel.
deBuren vaardigt namens de Lage Landen de
schrijvers Benno Barnard en Joseph Pearce af.
Wie droomt er niet van om op zijn eigen begrafenis aanwezig te zijn? Moleculair bioloog
Christine Van Broeckhoven is een internationaal gelauwerde Alzheimerspecialist. Hoe wil
deze kenner van het menselijk geheugen zelf
herinnerd worden? Tijdens een intiem doch
publiek gesprek praat Anna Luyten met haar
over leven, werken en … sterven. Voorafgaand
aan dit gesprek wordt een speciaal voor
de gelegenheid geschreven In Memoriam
voorgedragen door schrijver/journalist Jef
Lambrecht.
DO 23.05 - VR 24.05 | Vooruit, Gent
Talk | Sarah Vanagt
The Pop-Up City live
Ikke, ikke, ikke en de rest kan stikken! #4
Het ontcijferen van oorlogssporten
citybooks in de Brakke Grond
Het is mijn energie! Of toch niet?
VR 17.05 | Beursschouwburg, Brussel
DI 21.05 | Vlaams Cultuurhuis de Brakke
Grond, Amsterdam, Nederland
MA 27.05 | Toneelhuis, Antwerpen
Sarah Vanagt en Frank van Vree (UvA, De
Groene Amsterdammer) gaan op vrijdag 17
mei in Beursschouwburg in gesprek over het
ontcijferen van oorlogssporen, de hiërogliefen van de beeldtaal, en hun verband met de
rechtspraak
Mag ik u boeken?
Een borrel, een babbel en een boek
ZA 18.05 | Vrijstaat O., Oostende
Reizen en lezen zijn een heerlijke combinatie maar het nadeel is dat je je medereizigers
tijdens het lezen in de trein niet mag storen.
deBuren organiseert daarom een bijzondere
boekenbijeenkomst. Tijdens korte, intieme
gesprekjes kom je in contact met je medereizigers. Wie leest wat en waarom? Katrijn Van
Bouwel is de conductrice van dienst. Martin
Heylen, journalist en tv-maker, is onze gast.
De jongens achter de befaamde PechaKucha
Nights in Amsterdam organiseren op 21 mei
The Pop-Up City in de citybooksfototentoonstelling in de Brakke Grond. citybooks en
de toonaangevende internationale blog The
Pop-Up City ontmoeten elkaar op een interactieve avond. In een hoog tempo bloggen
we live over de stad. Van column tot online
stadsexcursie, van literair reisverslag tot beeldimpressie. Gasten zijn onder meer Saskia de
Coster en Andrea Galiazzo.
Mediacafé #13: Crowdfunding. Het grote
redmiddel?
WO 22.05 | Rits Café, A. Dansaertstraat 70,
1000 Brussel
Alternatieve financieringsmethoden van
(onderzoeks)journalistiek zijn al een tijd in
zwang. Ook crowdfunding, een businessmodel waarbij het publiek betrokken wordt bij
het bekostigen van een project. Maar moeten
we er wel op inzetten? Is crowdfunding
wel het grote redmiddel? Een debat onder
leiding van Lin Delcour (Koppen, VRT) met
Arnold van Bruggen (The Sochi Project), Jan
Beddegenoodts (The Taste of Freedom) en
Bieke Purnelle (DeWereldMorgen.be).
Als de term ‘baanbreker’ voor iemand uitgevonden werd, dan voor de ecologische passionaria Sunita Narain. Haar werk rond de waterhuishouding van India en de taakverdeling
tussen rijk en arm in het aanpakken van de
klimaatverandering heeft meer dan één steen
verlegd in de stroom van de geschiedenis. Na
haar lezing spreekt ze met filosoof Marius
de Geus (Universiteit Leiden). De volgende
dag in Antwerpen is er na haar lezing over
mondiale milieu-akkoorden een gesprek met
EU-delegatieleider in de klimaatonderhandelingen Artur Runge-Metzger en Wendel Trio
(Climate Action Network Europe).
Electrabel in debat met energiespecialisten en klimaatactivisten! Particulieren en
KMO’s betalen steeds meer voor hun energie.
Tegelijkertijd zijn ze steeds minder zeker van
hun bevoorrading. Of het sluiten van kerncentrales nu een bewuste, ethische keuze is of
een noodzaak door mankementen, de alternatieven zijn nog niet toereikend. Kunnen we
privé-energiebedrijven wel nog vertrouwen?
Of moet de overheid ingrijpen? En hoe dan?
Met Griet Heyvaert (hoofd public affairs
bij Electrabel), milieuactivist Nic Balthazar
(Sing for the Climate) en energiespecialisten Bart Martens (sp.a) en Tom De Meester
(‘Opgelicht’, PvdA).
Frits van Oostrom: ‘Wereld in woorden’
Literatuur van de Lage Landen in de veertiende
eeuw
DI 28.05 | Nederlandse Ambassade, Brussel
Frits van Oostrom, hoogleraar UU, won zowel
de AKO Literatuurprijs als de Spinozaprijs.
Onlangs verscheen zijn nieuwe boek ‘Wereld
in woorden’, het vervolg op ‘Stemmen op
schrift’. ‘Wereld in woorden’ opent een compleet nieuw venster op de roemruchte veertiende eeuw: de eeuw van de pest maar ook
een eeuw van grote creativiteit in de Lage
Landen, zoals blijkt uit de literatuur van deze
periode.
Dit was 2013
17
Hegel en de huidige wereldgeest #3
Synthese: De toekomst van Hegel - Dr. Laurens
ten Kate
De Literaire Loketten | In de mate van
het onmogelijke
It’s the economy, stupid! #8: betalen
voor ongezond gedrag
Vers van het Mes XXV
Lezing & debat met prof. dr. Ignaas Devisch en
Piet Depuydt
ZO 02.06 | Filosofiehuis Het zoekend hert,
Berchem
WO 12.06 | De Loketten van het Vlaams
Parlement, Brussel
Derde en laatste lezing van Het zoekend hert
en deBuren naar aanleiding van het verschijnen van de eerste integrale Nederlandse vertaling van ‘Die Phänomenologie des Geistes’,
van de Duitse meesterdenker Georg Wilhelm
Friedrich Hegel (1770-1831) met de uitmuntende Hegelkenner Dr. Laurens ten Kate.
Filosoof en theoloog ten Kate (Universiteit
voor Humanistiek in Utrecht) schreef een
studie over Hegel, secularisering en offer.
Sinds 2003 nodigt de Amsterdamse literaire
stichting Perdu in hun poëziereeks Vers van
het Mes jonge dichters uit om voor te dragen
en na te denken over hun dichterschap. Samen
met deBuren en het Poëziecentrum (met
steun van de Nederlandse Taalunie) steken we
deze succesvolle serie in een nieuw jasje. Kom
naar de primeur en luister naar Onno Kosters,
Frank Keizer en Leen Verheyen!
In de reeks It’s the economy, stupid! staat
telkens een prikkelende stelling op economisch gebied centraal. Deze keer is dat: ‘ongezond levende mensen moeten een hogere
zorgpremie betalen’. Ignaas Devisch, professor in ethiek en (medische) filosofie aan de
UGent, reageert op deze stelling in een korte
lezing en wordt daarna aan de tand gevoeld
door onze vaste moderator Piet Depuydt (De
Tijd).
De bezette stad IV: Utopie tot dystopie:
dromen verbeeld
Vijf jaar Luisterpunt
Fietsrondleiding langs kunstprojecten
van Stroom in Den Haag
Met Han van der Vegt, Arjaan van Nimwegen,
Mark Minkjan e.a.
VR 07.06 | Perdu, Amsterdam, Nederland
Vierde avond in de reeks Bezette Stad, over
stad, kunst en politiek in Amsterdam en verre
omstreken. De ideale wereld, de utopie, is
een belangrijk ijkpunt voor literatuur, politiek en architectuur. Hoe is het mogelijk dat
stadvernieuwing vaak een utopie voor ogen
heeft, maar in praktijk vaak in haar tegendeel,
de dystopie, vervalt? Er zijn lezingen en een
dichter wordt de stad in gestuurd.
Boekpresentatie ‘Giepswerk’ van Giep
Hagoort
MA 10.06 | deBuren, Brussel
Giep Hagoort, lector Kunst en Economie aan
de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht,
licht zijn nieuwe overzichtswerk ‘Giepswerk’
toe. Kern van de bundel artikels en essays is cultureel ondernemerschap. Hij gaat hierover in
gesprek met Dorian van der Brempt (deBuren)
en Annick Schramme (Cultuurmanagement
UA). Cultuurbeleid, cultuurmanagement en
cultuurpolitiek komen ter sprake, alsook de
positie van cultuur in Europa en de VlaamsNederlandse samenwerking.
18
Dit was 2013
Literair en muzikaal feestprogramma met
medewerking van citybooks-auteurs
VR 14.06 | Vooruit, Gent
DI 18.06 | Beursschouwburg, Brussel
ZA 22.06 | Vertrekpunt: Den Haag CS
Luisterpunt is de Vlaamse bibliotheek
voor personen met een leesbeperking.
Radioboeken en citybooks van deBuren zijn
er veelgevraagd. Op 14 juni viert deBuren vijf
jaar Luisterpunt mee met een literair luisterprogramma in de Vooruit. citybooksauteurs
Annelies Verbeke, Peter Holvoet-Hanssen en
Bart Van Loo lezen voor en gaan in gesprek
met Frieda Van Wijck. Aansluitend o.a. muzikaal programma met Sacha Van Loo en Geert
Maeckelbergh en danscafé met DJ GaGa.
deBuren organiseert samen met kunst- en
architectuurcentrum Stroom Den Haag
een fietsrondleiding in Den Haag waar
we een aantal indrukwekkende kunstprojecten bezoeken. We rijden ondermeer
langs de Beeldengalerij van P. Struycken
en de Papaverhof, die wordt gerekend tot
de Top 100 der Nederlandse UNESCOmonumenten. We trekken naar het ‘Hemels
Gewelf ’ van James Turrell (foto) en naar de
Bestuivingskamer van de Honing Bank waar
bezoekers samen in één ruimte verblijven met
duizenden bijen.
In The Dark | Luisteravond #3
I Am Europe
Waargebeurde sprookjes en waarachtige
verzinsels.
Burgerbetrokkenheid bij de toekomst van
Europa
ZA 15.06 | Café Kiebooms, Antwerpen
ZA 22.06 | The Egg, Brussel
‘In The Dark’ is een internationale radiogemeenschap die luistersessies organiseert voor
geluidsverhalen die je niet zo vaak hoort op
antenne. Een avond vol verhalen van onder
meer documentairemaker Brecht Devoldere
(VRT), de Belgische dichter Didi de Paris, de
Nederlandse musicus Lukas Simonis en Nina
Garthwaite (In The Dark London).
In hoeverre zijn de Europese instellingen
bereid om de burger meer inspraak te geven in
het vormgeven van Europa? Het Europese jaar
van de Burger inspireerde de Evens Stichting
en haar partners om met I AM EUROPE op
zoek te gaan naar wat burgerschap in Europa
nu eigenlijk betekent. 250 Europese burgers
wisselden ideeën uit die op 22 juni worden
voorgesteld. Daarbij streven we een rechtstreekse en constructieve dialoog na tussen
burgers, experts en politieke leiders.
Tentoonstelling: House of Eutopia - Filip
Berte
BOOKERS & HOOKERS #2 - De Vraag en de
Gedachte
Tussen de verborgen geschiedenis en de
toekomst van Europa
AVONTUUR / SPEELS & DOORDACHT
DO 25.07 > ZA 21.09 | Zijdebalen theater,
Utrecht, Nederland
Nog tot 21 september loopt House of Eutopia.
Dat is een indrukwekkende installatie waarin
beeldend kunstenaar en architect Filip Berte
de sociale, politieke, geografische en historische marges van Europa aftast en blootlegt.
Onder de noemer Eutopia bouwde Filip
Berte sinds 2006 bij CAMPO zijn ‘huis’ op
met films, foto’s, schilderijen, maquettes, kijkdozen,... Live interview met Filip Berte door
Edwin Jacobs (Centraal Museum) op 14.09.
VR 16.08 > ZA 17.08 | Scheld’apen (openlucht),
Antwerpen
De tweede BOOKERS & HOOKERS zal
gaan over het spreken en het benoemen van
de werkelijkheid – al van oudsher één van
de taken die de literatuur zich heeft gesteld.
Het is een voorstelling die het zal hebben over
de moed tot waarheidsformulering en de eis
tot zelfexpressie, maar ook over de inherente
onmogelijkheid van die twee opdrachten…
Viva Roma
VR 06.09 | De Roma, Borgerhout
De Roma in Borgerhout bestaat tien jaar en
viert dat met een Vlaams-Nederlands feest
vol theater, muziek, cabaret en dans. Een
keur van Vlaamse en Nederlandse artiesten
als Paul Haenen, Filip Jordens, Sven Ratzke,
Ronnie Tober en Dez Mona zetten zich belangeloos in. De daverende finale komt van
Brigitte Kaandorp, de grande dame van het
Nederlandse cabaret. Het feest is een initiatief
van Hans Focking vanwege zijn vijftigjarige
theaterloopbaan. De opbrengst gaat naar het
Bouwfonds van De Roma.
Heimat - een theatervoorstelling (TAZ)
BOOKERS & HOOKERS #3 - Het Experiment
DI 06.08 > ZA 10.08 | Theater Aan Zee, Oostende
AVONTUUR / SPEELS & DOORDACHT
Hotel en Design: een rondleiding in
Amsterdam
VR 23.08 > ZA 24.08 | Scheld’apen (openlucht),
Antwerpen
ZA 07.09 | Vertrekpunt: Amsterdam Centraal
Station
De derde BOOKERS & HOOKERS wil een
aantal voorstellen tot bevrijding formuleren –
of op z’n minst de vele pogingen daartoe die
in de literatuur werden ondernomen analyseren en herdefiniëren.
Suzanne Oxenaar realiseerde samen met
Otto Nan twee uitzonderlijke hotelconcepten in Amsterdam: het Lloyd Hotel &
Culturele Ambassade en Hotel The Exchange.
Momenteel werken Oxenaar en Nan aan
het project Sweets, waarbij Amsterdamse
brugwachtershuisjes tot hotelkamers worden
getransformeerd. Suzanne Oxenaar leidt ons
rond in de hotels en neemt ons mee naar een
tentoonstelling over Sweets in ARCAM.
BOOKERS & HOOKERS #1 - De Verdwijning
Openingsfeest deBuren: Goede Raad
Kinema #1: Pantserkruiser Potemkin
AVONTUUR / SPEELS & DOORDACHT
WO 04.09 | deBuren, Brussel
WO 11.09 | Cinematek, Brussel
Op 4 september eindigt het nomadisch
bestaan van deBuren. Na een inspirerende
periode van omzwervingen openen wij
opnieuw de deuren van het gerenoveerde
pand aan het Brusselse Muntplein, en presenteren we een avondvullend programma rond
het thema GOEDE RAAD.
Naar aanleiding van het NederlandRuslandjaar 2013 organiseert deBuren samen
met Cinematek een vierdelige Russische filmreeks. Elke film wordt geïntroduceerd door
een prominente Nederlandse of Vlaamse
spreker. We trappen af met de wereldberoemde film ‘Pantserkruiser Potemkin’ (1925)
van Sergei Eisenstein. Pepita Hesselberth
(Universiteit Leiden) leidt in. deBuren geeft
DUOTICKETS weg voor deze filmvertoning!
Vroeger was het gebruikelijk dat jongeren
voor ouderen gingen zorgen. Gaat er, nu we
niet meer in de buurt van onze ouderen leven,
waardevolle wijsheid verloren? Wat zijn de
gevolgen voor onze samenleving? Wat betekent ‘Heimat’ nog voor twintigers vandaag?
Rebekka de Wit, Freek Vielen, Maarten
Ketels, Suzanne Grotenhuis, Tom Struyf en
Harald Austbø gingen op onderzoek in bejaardentehuizen om te weten te komen welke
levenswijsheid daar te halen valt. Over gisteren, vandaag en morgen. Over onze grootouders, onszelf en onze kinderen.
VR 09.08 > ZA 10.08 | Scheld’apen (openlucht),
Antwerpen
Nico Boon, Hanne De Backer, Ine Bettens
en Aurelie Di Marino duiken het universum
van de wereldliteratuur in en maken met hun
vondsten enthousiaste entertainende soirees.
Zonder inhoudelijke toegevingen en met
de nodige humor, confronteren ze pulp met
poëzie, filosofische vlugschriften met grote
romans, Hollywoodscripts met theaterteksten.
Dit was 2013
19
House of Eutopia: live interview met Filip
Berte
ZA 14.09 | Zijdebalen theater, Utrecht,
Nederland
I am Gay and Muslim
DI 17.09 | deBuren, Brussel
Filosofische wandeling: Museum
Middelheim #4
Het theatrale van kunst - Kees Vuyk
In ‘I am Gay and Muslim’ volgt Chris Belloni
een aantal jonge, homoseksuele mannen in
Marokko en praat met hen over hun religieuze
en seksuele identiteit. Belloni licht de film
toe en spreekt na de vertoning met Döne Fil
(initiatiefnemer De Turkse Boot) en Vlaams
volksvertegenwoordiger Yamila Idrissi (sp.a).
Yves Aerts, algemeen coördinator van çavaria,
de koepel van holebi- en transgenderorganisaties in Vlaanderen, modereert het gesprek.
Met een uitleiding door staatssecretaris Bruno
De Lille (Groen!).
ZO 22.09 | Filosofiehuis Het zoekend hert,
Berchem
ZEEDIJK 10 #1: Paul Verhaeghe
Kinema #2: Stalker
Schrijversgevang #6
Vooruit met die crisis!
WO 18.09 | Cinematek, Brussel
Jong schrijftalent schrijft theaterteksten
Edwin Jacobs, directeur van het Centraal
Museum interviewt de Belgische kunstenaar
Filip Berte naar aanleiding van House of
Eutopia, een installatie over de geschiedenis
en toekomst van Europa. Filip Berte bouwde
een huis met vijf kamers die de sociale, politieke, geografische en historische grenzen van
Europa afgetast. Reis mee met de bus vanuit
Gent!
ZO 15.09 | Vrijstaat O., Oostende
Eerste aflevering van onze nieuwe reeks met
Vrijstaat O. met als vast uitgangspunt: de crisis
als nieuwe start. Klinisch psycholoog Paul
Verhaeghe, auteur van ‘Liefde in tijden van
eenzaamheid’ en ‘Identiteit’ formuleert zijn
antwoord op de vraag: is de crisis dé kans om
een samenleving te creëren die ons gelukkiger
maakt? Na een korte lezing wordt Verhaeghe
geïnterviewd door journalist Gui Polspoel
(Z-talk).
Vanwege het Nederland-Ruslandjaar 2013
organiseren deBuren en Cinematek een
Russische filmreeks. Elke film wordt geïntroduceerd door een prominente spreker.
De tweede film is de legendarische klassieker ‘Stalker’ (1979) van Andrei Tarkovsky.
De film wordt ingeleid door Dana Linssen,
grande dame van de Nederlandse filmjournalistiek (o.a. NRC, Filmkrant en Opium
Radio). deBuren geeft DUOTICKETS weg
voor deze filmvertoning!
Albert Camus: De moed om verder te
denken #1
Documentaire op Donderdag #1: Cave of
Forgotten Dreams
ZO 15.09 | Filosofiehuis Het zoekend hert,
Berchem
DO 19.09 | Muntpunt, Brussel
De nieuwe vierdelige cyclus van Het zoekend
hert en deBuren ‘De moed om verder te
denken - Mythes en mogelijkheden in het
werk van Albert Camus’ bestaat uit lezingen
naar aanleiding van de honderdste geboortedag van de Franse denker en literator (19131960). Prof. em. Maurice Weyembergh,
Camusspecialist en auteur van ‘Camus, de
filosoof en de romancier’, toont aan dat het
gedachtegoed van één van de belangrijkste Franse intellectuelen van de vorige eeuw
uiterst actueel en bruikbaar is.
20
Dit was 2013
Muntpunt en deBuren starten dit najaar met
een maandelijkse vertoning van bijzondere
documentaires, telkens gekoppeld aan een
lezing of gesprek met interessante sprekers uit
Nederland en Vlaanderen. Met de documentaire ‘Cave of Forgotten Dreams’ (2010) van
Werner Herzog geven we de aftrap. Bianca
Stigter (NRC, ‘De ontsproten Picasso’) geeft
een introductie.
Filosofiehuis Het zoekend hert en deBuren
ontwikkelen gaandeweg een ‘walk-inprogress’ door het beeldenpark van het
Middelheimmuseum. Deze keer leidt
Kees Vuyk, hoofddocent Media- en
Cultuurwetenschappen aan de Universiteit
van Utrecht, ons rond. Hij studeerde psychologie en filosofie en was geruime tijd directeur
van het Theater Instituut Nederland (TIN).
Hij publiceert essays over filosofie en kunst en
is redactielid van Esthetica, Tijdschrift voor
Kunst en Filosofie.
ZO 22.09 | Kultuurfaktorij Monty, Antwerpen
Roy Aernouts, Gökhan Girginol en Enver
Husicic, drie beloftevolle auteurs, laten zich
een week opsluiten in Monty. Ieder van hen
heeft vijf dagen om een nieuwe theatertekst
neer te pennen. De rasacteurs van LAZARUS,
de Roovers en het Echt Antwaarps teater
brengen de schrijfsels op scène. Een literairtheatrale dubbelinspanning van wereldformaat! deBuren geeft 5 DUOTICKETS weg!
Joke van Leeuwen over DAGDAG
DI 24.09 | HETPALEIS, Antwerpen
Naar aanleiding van de voorstelling
DAGDAG houdt Joke van Leeuwen een
lezing in HETPALEIS. Een bijzonder verhaal
over een man, een vrouw, een bergbeklimmer, trots zijn en een vlaggetje... Wat gaf
haar de inspiratie om dit verhaal te schrijven?
Verschilt het schrijven voor theater van het
schrijven voor een boekpublicatie?
Kinema #3: Burnt by the Sun/Soleil
Trompeur
WO 25.09 | Cinematek, Brussel
Vanwege het Nederland-Ruslandjaar 2013
organiseren deBuren en Cinematek een
Russische filmreeks. Ditmaal staat ‘Burnt by
the Sun/Soleil Trompeur’ (1994) van Nikita
Mikhalkov centraal. Vladimir Ronin (docent
Russisch en Geschiedenis van Rusland aan de
KU Leuven en Lessius Antwerpen) leidt in.
deBuren geeft DUOTICKETS weg voor deze
filmvertoning!
Openingsavond Transpoesie 2013
DO 26.09 | Passa Porta, Brussel
Vanaf 22 september transformeert Transpoesie
uw metrotrip opnieuw tot een poëtische
ervaring. 24 gedichten uit evenveel Europese
landen zullen in de originele taal en in het
Frans en Nederlands via affiches in Brusselse
metrostations verspreid worden. Op 26 september – Europese Dag van de Talen – opent
Transpoesie 2013 met een literaire avond
in Passa Porta. Voor deze editie selecteerde
deBuren de jonge Nederlandse dichter Frank
Keizer.
Vers van het Mes XXVI
Mediacafé #14
VR 27.09 | Perdu, Amsterdam, Nederland
Is regiojournalistiek ten dode opgeschreven?
Tijdens Vers van het Mes staan nog niet gedebuteerde Nederlandstalige dichters centraal.
De gasten krijgen de tijd en de gelegenheid
zich te presenteren middels poëzievoordrachten en het uitspreken van een kleine poëtica
over hun werk, het poëzielandschap en hoe
ze zichzelf daarin zien. Sinds 2013 vindt het
programma afwisselend in Amsterdam en
Gent plaats. Gasten: Leen Verheyen en Nickie
Theunissen. Jeroen Theunissen vertelt over
zijn ervaring met Vers van het Mes in 2004
en draagt voor.
DO 03.10 | deBuren, Brussel
Nu de werkingsmiddelen verschralen en fusies
de regiojournalistiek verder onder druk zetten,
vragen we ons in dit mediacafé hardop af wat de
toekomst van regionale berichtgeving zal zijn
en wat Vlaanderen en Nederland van elkaar
kunnen leren. Jan Bierhoff (Persinnovatie.nl),
Jana Wuyts (Het Laatste Nieuws) en Robert
Esselinckx (tvbrussel) gaan in gesprek met
moderator Trui De Maré (VRT).
Tentoonstellingen: ‘Waiting and
Watching: South African Moments’
Institutional Attitudes
MA 30.09 > ZA 30.11 | Bibliotheek De
Letterschuur, Zonnebeke
VR 04.10 | deBuren, Brussel
deBuren leent de fotocollectie ‘Waiting and
Watching: South African Moments’ uit aan de
bibliotheek in Zonnebeke. De expo toont het
leven en de gezichten van mensen die normaal
gezien onopgemerkt blijven.
Pax Hominis: de mensheid zij geprezen
Kinema #4: Cargo 200
VR 27.09 | deBuren, Brussel
WO 02.10 | Cinematek, Brussel
‘Pax Hominis’ is een theatermonoloog –
gespeeld door Sabri Saad El Hamus – waarin
een man het opneemt voor de mens. Een
eerbetoon aan al zijn succesverhalen, mislukkingen en misdaden. Humor voert de
boventoon en de Wijsheid wordt ontmaskerd.
‘Een boeiend, bizar zelfportret van de mens
als toneelspeler,’ aldus NRC Handelsblad.
De monoloog is gebaseerd op de tekst ‘De
Mensheid zij geprezen’ van Arnon Grunberg,
een satirische repliek op Erasmus’ ‘Lof der
Zotheid’. Regie: Gerardjan Rijnders.
We sluiten de Russische filmreeks in het
kader van het Nederland-Ruslandjaar af met
de geruchtmakende film ‘Cargo200’ (2007)
van Aleksej Balabanov. Het is een genadeloze afrekening met het Rusland van voor de
perestrojka. Maarten Horeman (coördinator
Centrum voor Russische Studies KU Leuven)
leidt in. deBuren geeft DUOTICKETS weg
voor deze filmvertoning!
Kunstinstituties in een vlakke wereld
Het boek ‘Institutional Attitudes’ onder
redactie van Pascal Gielen onderzoekt welke
identiteiten kunstinstellingen in de toekomst
kunnen hebben. Tijdens het symposium
maken verschillende sprekers van diverse
origine de balans op van de rol, betekenis
en positie van het kunstinstituut. Met Bart
De Baere (M HKA) Gerald Raunig (eipcp Wenen), Stefaan De Clerck (CD&V), Chris
Dercon (Tate Modern, Londen), Mieke Van
Hecke (VSKO) en Aviel Cahn (Vlaamse
Opera). Moderator is Ward Daenen (De
Morgen).
De gedroomde stad #1: Het menu van de
toekomst
Gesprek over voeding en stadslandbouw
ZA 05.10 | Museon, Den Haag, Nederland
Tegen 2050 woont bijna driekwart van de
wereldbevolking in de stad. Wat staat er daar
op het menu? Zetten de huidige trends zich
voort en brengt de toekomst ons biologisch,
vegetarisch en lokaal verbouwd voedsel?
Middenin de tentoonstelling #stadvandetoekomst gaan we hierover in gesprek met Frank
Petit-Jean, Tanja den Broeder, Tobias Leenaert
en Linda Vermaat. Aansluitend is er de mogelijkheid om mee te gaan op ‘Tour de (Stads)
Boer’: een excursie langs verschillende groene
projecten in en om Den Haag.
Dit was 2013
21
Grijze Cellen: Muziek en het Brein
Rijndorst.
Korte Golf | Race voor mooie radio
Topwetenschappers aan het woord
Presentatie DW B 2013.4
Audio Storytelling
MA 07.10 | Handelsbeurs Concertzaal, Gent
VR 11.10 | Perdu, Amsterdam, Nederland
Wat gebeurt er in ons brein als we naar muziek
luisteren? Zijn muzikaliteit en maatgevoel
aangeboren of aangeleerd? Wat is het verband
tussen muziek en emoties, en welk effect heeft
muziek bij revalidatie en sport? Henkjan
Honing (hoogleraar muziekcognitie UvA)
en Marc Leman (hoogleraar systematische
musicologie UGent) geven een lezing en gaan
daarna met Eos-redacteur Reinout Verbeke in
gesprek.
De Rijn: de levensader van imperialistisch
Europa, die zich in Nederland eindeloos
vertakt, heeft als eeuwenoude bron van inspiratie een mythische status in kunst en cultuur.
Het literaire tijdschrift DW B, bevraagt
de mythe en blaast haar nieuwe levens in.
Met: Lucas Hüsgen, Atte Jongstra, Jan van
Mersbergen, Maud Vanhauwaert, Ben Zwaal,
Bas Groes en Miek Zwamborn.
ZO 13.10 | De Brakke Grond, Amsterdam,
Nederland
De Literaire Loketten: citybooks van
Annelies Verbeke en Gustaaf Peek
BOOKERS & HOOKERS INDOOR
WO 09.10 | De Loketten van het Vlaams
Parlement, Brussel
ZO 13.10 | Kultuurfaktorij Monty, Antwerpen
De mythe van Sysiphus en de ervaring van het
absurde - Ruud Welten
De reizende literaire caravan van BOOKERS
& HOOKERS van d e t h e a t e r m a k e
r houdt halt in Monty. Vier jonge theatertalenten duiken het universum van de wereldliteratuur in en maken daarmee enthousiaste,
entertainende soirees. Zonder inhoudelijke
toegevingen en met de nodige humor, georkestreerde chaos en onverwachte gasten, confronteren ze pulp met poëzie, filosofische vlugschriften met grote romans, Hollywoodscripts
met theaterteksten.
ZO 13.10 | Filosofiehuis Het zoekend hert,
Berchem
Literaire avond: Bas Heijne over Louis
Couperus
ZEEDIJK 10 #2: David Van Reybrouck
L’ Arabe de service / Do your Arab thing
Vooruit met die crisis!
In het kader van het Louis Couperusjaar
ZO 13.10 | Vrijstaat O., Oostende
De westerse canon en kunstenaars uit de
Arabische wereld
Op uitnodiging van citybooks schreven
Annelies Verbeke en Gustaaf Peek elk een
nieuw verhaal. Het citybook van Verbeke is
een droogkomische tekst over haar woonplaats Gent. Gustaaf Peek ging naar Semarang
(Indonesië) en schreef een autobiografisch
verhaal in brieven. De auteurs lezen voor
en worden geïnterviewd door Annemie
Tweepenninckx (VRT/Klara).
WO 09.10 | Nederlandse Ambassade, Brussel
Bas Heijne is niet alleen de beste columnist
van Nederland, hij houdt zich ook al dertig
jaar bezig met het omvangrijke oeuvre van
Louis Couperus. Tijdens de Belgische presentatie van zijn nieuwe boek ‘Couperus, de
mystiek der zichtbare dingen’ blaast Heijne
het stof weg dat zich ten onrechte op de
boeken van Couperus heeft verzameld.
22
Dit was 2013
Speels en rebels, doorzocht en doorgraven
De crisis als nieuwe start? David Van
Reybrouck, auteur en initiatiefnemer van
G1000, spreekt over de toekomst van de
democratie. Dit najaar verschijnt het rapport
van dit geruchtmakende project. Wat zijn de
volgende stappen naar een vernieuwde democratie? Hoe kunnen we voorbij de huidige
vertrouwenscrisis? Na een korte lezing gaat
Van Reybrouck in gesprek met journalist Gui
Polspoel (Z-talk).
Lichten uit, radio aan! Vlaams cabaretier
Wouter Deprez presenteert het sprankelende
zondagnamiddagradioprogramma
Korte
Golf. De oude radio heeft zich in digitale
tijden als podcast heruitgevonden en de straffe
radiodocumentaire is terug van nooit weggeweest. Kom luisteren naar alles wat radio
vandaag te bieden heeft.
Albert Camus: De moed om verder te
denken #2
De lezing van Ruud Welten over Camus en
het absurdisme is volgeboekt, maar om 13:00
uur kunt u gaan luisteren naar filosoof en
antropoloog Rik Pinxten in Het zoekend
hert. Met zijn lezing over de indianencultuur
in relatie tot het denken van Camus opent hij
een tentoonstelling van Camiel Van Breedam.
Reserveren is wel aanbevolen.
MA 14.10 | deBuren, Brussel
Vastgesteld wordt dat Arabische schrijvers,
beeldend kunstenaars en acteurs doorgaans
alleen toegang krijgen tot gezaghebbende
artistieke producties als ze hun Arabische
‘troefkaart’ uitspelen, of als ze in het plaatje
passen van wat een westerling als stereotiep
Arabisch beschouwt. Wat zijn de mogelijkheden van een dynamischer en opener cultureel veld? Een meertalig colloquium van
Moussem.eu en partners met o.a. Chokri Ben
Chikha, Abdelkader Benali, Zahia Rahmani,
Wouter Hillaert, Mohamed Ikoubaân.
Het België van...
Mag ik u boeken? #4
Nieuwe maatjes
DI 15.10 | deBuren, Brussel
Een borrel, een babbel en een boek
Literaire ontmoetingen aan zee
ZA 19.10 | Muntpunt, Brussel
ZO 20.10 | Vrijstaat O., Oostende
Wie leest wat en waarom? Naar aanleiding van
een boek dat u meeneemt, gaat u in gesprek
met andere literatuurliefhebbers. Tijdens
korte, intieme ontmoetingen maakt u kennis
met andermans boekenkast en wisselt u leeservaringen uit. Katrijn Van Bouwel zorgt voor
een vlot verloop. Marc Didden (filmregisseur)
reist mee. Jij ook?
deBuren en Vrijstaat O. starten een frisse reeks
literaire ontmoetingen: Nieuwe maatjes. Jan
Terlouw en Bouke Billiet gaan in gesprek en
lezen voor. Tijdens deze middag gaat bovendien het artistieke uitwisselingsprogramma
BCC in première. Schrijver, literatuurcriticus
en jazzfanaat Matthijs de Ridder presenteert
en jazztrio Trioxide verzorgt de muziek.
De Spoorzoekers #1
De Biograaf: 1001 vrouwen
De naakte perenboom. Op reis met Spinoza Rudi Rotthier
DI 22.10 | deBuren, Brussel
ZA 19.10 | Filosofiehuis Het zoekend hert,
Berchem
Begin 2013 verscheen het biografische
lexicon ‘1001 Vrouwen uit de Nederlandse
Geschiedenis’, onder redactie van historica Els
Kloek. Portretten over opmerkelijke maar vaak
ook vergeten vrouwen uit het Nederlandse
verleden. Els Kloek presenteert enkele verhalen en historicus Henk de Smaele stelt een
aantal bijzondere vrouwen uit de Belgische
geschiedenis voor. Vervolgens gaan ze onder
leiding van Marc Reynebeau in gesprek.
In de reisserie ‘Het België van...’ (VPRO,
2012) zijn Laurence Vielle, Daan Stuyven,
Christophe Deborsu, David Van Reybrouck
en Annelies Verbeke de eigenzinnige gids door
hun vaderland. Dit najaar kunt u bij deBuren
drie afleveringen bekijken, gevolgd door een
gesprek. Tijdens de aftrap tonen we ‘Het
België van Laurence Vielle’, waarna Claude
Blondeel (Radio 1 en Klara) in gesprek gaat
met de Nederlandse makers Marlou van den
Berge en Djoeke Veeninga.
Documentaire op Donderdag #2
Project Nim
DO 17.10 | Muntpunt, Brussel
Kan een chimpansee een taal leren? De documentaire ‘Project Nim’ vertelt het waargebeurde en omstreden verhaal van de chimpansee Nim die in de jaren zeventig door een
Amerikaans gezin wordt opgevoed. Na de film
volgt een gesprek met Esteban Rivas (dierpsycholoog/filosoof ) en zijn onderzoek naar communicatie en cognitie bij chimpansees.
Vers van het Mes XXVII
VR 18.10 | Poëziecentrum, Gent
Nog niet gedebuteerde Nederlandstalige dichters staan centraal en krijgen de tijd en de gelegenheid zich te presenteren middels poëzievoordrachten en het uitspreken van een kleine
poëtica over hun werk, het poëzielandschap
en hoe ze zichzelf daarin zien. Gasten: Frank
Keizer, Nickie Theunissen. Jeroen Theunissen
vertelt over zijn ervaring met Vers van het Mes
in 2004 en draagt voor.
In de nieuwe reeks ‘De Spoorzoekers’, opgedragen aan Kamiel Vanhole, presenteren we
filosofische auteurs die in de voetsporen van
historische denkers en schrijvers treden. In
de openingseditie belicht reisauteur Rudi
Rotthier zijn nieuwste boek: ‘De naakte
perenboom’. Daarin gaat hij op zoek naar
Spinoza en naar het land waarin die gedachten
vorm kregen: Nederland.
Deugdzame Stad #1: Het rationele versus
het religieuze denken in de islam
ZA 19.10 | Cultuurcentrum Berchem
‘De stad is de kleinste samenleving die volmaakt of deugdzaam kan zijn en tot geluk
kan leiden voor haar bewoners.’ Met dit citaat
van de islamitische denker Al Farabi als inzet
organiseert Moussem, in samenwerking met
deBuren, een reeks van gespreksavonden over
het samenleven in de stad met haar verschillende gemeenschappen en overtuigingen.
Onmogelijke liefdes
Rebekka de Wit en Freek Vielen naar
aanleiding van ‘Romeo en Julia’
DI 22.10 | HETPALEIS, Antwerpen
Bijna iedereen is wel eens gemarteld door
een onmogelijke liefde. HETPALEIS brengt
de klassieker ‘Romeo & Julia’ opnieuw op de
planken. Naar aanleiding daarvan organiseren we een lezing over de onmogelijke liefde.
Rebekka de Wit en Freek Vielen maken
samen theater, maar zijn ook buiten het
podium met elkaar verbonden. Inspirerend?
Of een onmogelijkheid? Ze interviewen elkaar
over de liefde, het theater, mogelijkheden en
onmogelijkheden.
Dit was 2013
23
Jiskefet: Debiteuren Crediteurenmarathon
Grijze Cellen: de (on)zin van
Alternatieve Geneeskunde
Shaffyweekend
WO 23.10 | Beursschouwburg, Brussel
Topwetenschappers aan het woord
VR 08.11 > ZA 09.11 | Felix Meritis, Amsterdam,
Nederland
In de Jiskefet-sketches (VPRO) ‘Debiteuren
Crediteuren’ wordt het kantoorleven op
absurdistische wijze op de hak genomen door
de vaste personages Jos, Edgar, Storm en juffrouw Jannie. (Her)beleef de beste afleveringen achterelkaar tijdens een marathonavond
in de Beursschouwburg. In het kader van
‘Work Hard / Play Hard’ over absurditeit en
spel in werksituaties.
MA 04.11 | Handelsbeurs Concertzaal, Gent
Ramses Shaffy herdacht
Veel mensen zoeken hun heil in alternatieve
geneeswijzen zoals homeopathie, chiropraxie en
acupunctuur. Sommigen claimen dat bepaalde
alternatieve therapieën werken zelfs al ontbreekt
wetenschappelijk bewijs. Houden we de reguliere geneeskunde en alternatieve geneeskunde
best strikt gescheiden of kan een integrale
geneeskunde tot een betere gezondheidszorg
leiden? Norbert Fraeyman (hoogleraar farmacologie UGent en auteur van ‘Kritische reflecties over alternatieve geneeswijzen’) en Hilde
Vanthuyne (pedagoge en homeopaat) geven een
lezing en gaan daarna in gesprek onder leiding
van Eos-redacteur Reinout Verbeke.
Fan van Ramses Shaffy? Dan moet u op 8 en
9 november beslist naar het Shaffyweekend
in Felix Meritis in Amsterdam met jazz, pop,
zang, (muziek-)theater, dans, film, lezingen,
debatten, een tentoonstelling en meer. Non
stop op vijf podia, filmzaal, café chantant,
grand café en mediashop.
MO*lezing: De toekomst van Pakistan
Time to Talk: ‘Trust and transparency’
IM: Edwin Rutten (Ome Willem)
WO 23.10 | deBuren, Brussel
Transparantie: obsessie van een paranoïde
samenleving?
Joepie de poepie! Welkom op je eigen
begrafenis...
Pakistan heeft een nieuwe premier en een
nieuwe president en krijgt dit jaar ook nog
een nieuwe opperbevelhebber en een nieuwe
opperrechter. Met de zestienjarige Malala
Yousafzai heeft het land zelfs een internationaal gerespecteerde beroemdheid. Staat
Pakistan klaar om te vertrekken naar een
nieuwe toekomst? Of blijft het radicalisme,
terrorisme en armoede produceren? Twee
journalisten zorgen voor unieke analyses en
exclusieve informatie over ‘het meest gevaarlijke land van de wereld’.
DI 05.11 | deBuren, Brussel
ZO 10.11 | Vrijstaat O., Oostende
Niets of niemand is anno 2013 immuun
voor de eis tot meer transparantie. Politici,
CEO’s, overheidsinstellingen en zelfs geheime
diensten: hun doen en laten dient door
media en publiek gecontroleerd te worden.
Klokkenluiders zijn de nieuwe helden, lobbyisten kop van jut. Kan de samenleving nog
functioneren als alles openbaar moet zijn?
Debat met Albena Azmanova (University
of Kent), Thierry Baudet (jurist/publicist),
Manu Claeys (stRaten Generaal), Kirk
Leech (lobbyist) en Erna Scholtes (Twynstra
Gudde). Moderator: Claire Fox.
Wie droomt er niet van om op zijn eigen
begrafenis aanwezig te zijn? We zetten het
in scène, vandaar de tweelettertitel van deze
reeks. Gastvrouw Anna Luyten (Knack) vraagt
tijdens een intiem doch publiek gesprek aan
Edwin Rutten – bekend als ‘Ome Willem’,
als jazz-zanger en als presentator – hoe hij na
zijn dood herdacht wil worden. Wat betekenen leven en werk voor hem? Met een laudatio door zijn beste vriend, psycholoog René
Holdert.
Troost: De Parijs-editie
Herman de Coninck, van-voor-over-door
De Parijsresidenten van 2013 presenteren hun
teksten in Amsterdam
DO 07.11 | deBuren, Brussel
Belgische Vrouwendag in Brussel:
StereOh!type
MA 28.10 | Mediamatic, Amsterdam, Nederland
Herman de Coninck: man, dichter, vader,
echtgenoot, vriend... De voorstelling brengt
een pakkend beeld van De Coninck aan de
hand van zijn gedichten en brieven, aangevuld
met herinneringen van zijn vrouw Kristien
Hemmerechts en met muziek van sopraan
Sylvie De Pauw en pianist Koenraad Sterckx.
Een middagprogramma vol ontroering, taalliefde en humor.
Op het programma: de vergeten kunstenaars
van Parijs, de voetnoot onder het voetlicht,
interview over de Parijse keuken, een queeste
in stadspark Bois de Boulogne, een quiz, veel
literatuur en foto’s. Presentatie: Ernst-Jan
Pfauth. Muziek door Carlos Zorita Diaz.
24
Dit was 2013
MA 11.11 | Muntpunt, Brussel
De Belgische vrouwendag (VOK) vindt
dit jaar plaats in Brussel bij Muntpunt en
deBuren. Het centrale thema is stereotypering. We vertonen de documentaire ‘I Am
a Woman Now’ (2011) van Michiel van
Erp. Daarna gaan Joz Motmans (UA en
Transgender Infopunt) en Selm Wenselaers
(historicus en auteur) in gesprek onder leiding
van Catherine Vuylsteke (De Morgen) over
(trans)seksualiteit en heersende denkbeelden
omtrent vrouwelijkheid en mannelijkheid.
Uitreiking vierde Debuutprijs Het
Liegend Konijn aan Bernke Klein
Zandvoort
Stille Nacht
Een gecultiveerd gebrek aan respect
DO 14.11 | Schouwburg, Leuven
Onderzoek, onthulling en inzicht als eerste
opdracht voor de media
‘Er is niet zoiets als een lege ruimte of verloren tijd. Er is altijd iets te zien, iets te horen,’
opperde John Cage, de componist van het
legendarische 4’33” minuten stilte. Tijdens
Stille Nacht gaan muzikanten en schrijvers
op zoek naar dat moment dat de zintuigen op
scherp zet. Met Joke J. Hermsen, Oscar van
den Boogaard, Maud Vanhauwaert en Lies
Van Gasse. Met muziek van Nils Frahm en
Chantal Acda.
DI 19.11 | CAMPO nieuwpoort, Gent
Bezeten stad
Vroeger kon je lachen - Carmiggelt 100!
DO 14.11 | Letterenhuis, Antwerpen
DO 21.11 | deBuren, Brussel
Eind oktober 1918 vluchtte Paul van Ostaijen
naar de hoofdstad van de avant-garde: Berlijn.
Zijn Berlijnse ballingschap wordt via gedichten, brieven en verhalen tot leven gewekt in
een voorstelling vol jazzmuziek en literatuur.
Met Ine Van linthout, Marc Reynebeau, Eric
Spinoy, Matthijs de Ridder, Ben Sluijs en Tom
Van Bauwel.
Simon Carmiggelt zou op 7 oktober 2013
honderd jaar zijn geworden. Ter gelegenheid van deze mijlpaal verschijnt bij uitgeverij Van Oorschot het prachtige bundeltje
‘Gedundrukt’. Wouter van Oorschot, zoon
van de legendarische Geert van Oorschot,
leidt de avond in. Hoofdschotel: de vertoning
van de film ‘Vroeger kon je lachen’ (1983) van
Bert Haanstra.
Superdiversiteit: een nieuwe visie op
integratie
Albert Camus: De moed om verder te
denken #3
Ik weet er te weinig van (Rebekka de Wit
- De Tijd)
DO 14.11 | deBuren, Brussel
De mythe van Prometheus en de hoop op een
beter bestaan - Hans Achterhuis
ZA 23.11 > ZO 24.11 | deSingel, Antwerpen
Oude labels als ‘autochtoon’ en ‘allochtoon’
voldoen allang niet meer om de bevolking
van hedendaagse grote Europese steden te
beschrijven. De vroegere ‘autochtonen’ maken
steeds meer een minderheid uit en de ‘allochtoon’ is zowel de werkloze schoolverlater als de
hoopgeleide professional of diplomaat. Samen
vormen zij de stad van nu. Maurice Crul (VU
Amsterdam) stelt zijn boek ‘Superdiversiteit’
voor en gaat onder leiding van Meryem
Kanmaz (diversiteitexperte) in gesprek met
Wouter Van Besien (Groen).
ZO 17.11 | Filosofiehuis Het zoekend hert,
Berchem
Voor ‘Ik weet er te weinig van’ ging Rebekka
de Wit naar vier steden die ooit het centrum
van de wereld zijn geweest. Ze bezocht New
York, Berlijn, Parijs en Wenen om te kijken
of ze nog iets kon terugvinden van het Wenen
van 1900, het Berlijn van 1920 of het Parijs
van 1950. Waarom vond daar en toen een
samenscholing van de intelligentsia plaats?
Wat bracht die samenscholing teweeg?
Waardoor verdween ze weer? En ook: waar is
die samenscholing nu te vinden?
WO 13.11 | deBuren, Brussel
De tweejaarlijkse debuutprijs voor poëzie Het
Liegend Konijn gaat dit jaar naar Bernke Klein
Zandvoort (°1987) voor haar bundel ‘Uitzicht
is een afstand die zich omkeert’ (Querido).
Joke van Leeuwen reikt de prijs uit tijdens de
feestelijke avond. Lies Van Gasse spreekt de
laureaat toe namens de jury. Muzikale interventies: Duo Tarantelle.
De Literaire Loketten: Rebelse
jazzritmes in het parlement
WO 13.11 | De Loketten van het Vlaams
Parlement, Brussel
In zijn boek ‘Rebelse ritmes’ laat essayist,
literatuurcriticus en jazzfanaat Matthijs de
Ridder zien hoe de jazz schrijvers als Paul van
Ostaijen, Hermann Hesse en Remco Campert
inspireerde. Het huwelijk tussen jazz en literatuur wordt op de planken opnieuw bezegeld
met een veelzijdig middagprogramma waarbij
De Ridder vertelt, Tom van Bauwel teksten
brengt en Ben Sluijs de saxofoon bespeelt.
De Nederlandse topfilosoof Hans Achterhuis
promoveerde op het werk van Camus en
het geëngageerde denken van deze revolterende auteur blijft hem tot heden inspireren.
Achterhuis belicht het meesterwerk ‘L’homme
révolté’ (1951) en de positieve voorbeeldkracht van de mythische held Prometheus in
dit boek en bij andere denkers.
Hoe organiseren media het noodzakelijke
gebrek aan respect voor de macht in een
wereld die overloopt van feiten en meningen, maar niet bereid lijkt te betalen voor
onderzoek en kwaliteit? Tom Naegels (auteur
en ombudsman De Standaard), David Van
Reybrouck (auteur en voorzitter PENVlaanderen) en Margo Smit (directeur van
de Vlaams-Nederlandse Vereniging voor
Onderzoeksjournalisten) gaan hierover in
debat onder leiding van MO*hoofdredacteur
Gie Goris.
Dit was 2013
25
ZEEDIJK 10 #3: Anna Tilroe
Kijk. Boek. Kunst #1
Vooruit met die crisis!
Claude Bondeel en Chantal Pattyn
ZO 24.11 | Vrijstaat O., Oostende
DO 28.11 | M - Museum, Leuven
Hoe moeilijk is het voor journalisten in
Europa om bronnen geheim te houden?
Derde aflevering van onze nieuwe reeks met
Vrijstaat O. met als vast uitgangspunt: de crisis
als nieuwe start. Anna Tilroe is kunstcriticus,
curator en bijzonder hoogleraar Kunst en
Cultuur (RU Nijmegen). In haar veelbesproken pamflet ‘De Ja-sprong. Naar een nieuwe
vitaliteit in de kunst’ (2010) formuleert zij
een positieve horizon voor de kunsten. Na
een korte lezing gaat Tilroe in gesprek met
Chantal Pattyn, programmamaakster en nethoofd van Klara.
Vooraanstaande schrijvers en kunstliefhebbers leggen zich toe op het kijken naar kunst.
Door hun ogen leren wij anders naar kunst
kijken. Kom luisteren naar Claude Blondeel
en Chantal Pattyn die praten over beeldende
kunsten, film, fotografie, architectuur, literatuur en zo samen een liefdesverklaring aan de
kunst en aan het leven brengen.
DI 03.12 | deBuren, Brussel
Mediacafé #15: Moeten journalisten
kleur bekennen?
Filosofische wandeling: Museum
Middelheim #5
Heimat - een theatervoorstelling
(deSingel)
WO 27.11 | deBuren, Brussel
Sybrandt van Keulen: ‘De werking van kunst’
DO 05.12 > VR 06.12 | deSingel, Antwerpen
Mogen journalisten openlijk hun politieke
kleur uitdragen? Zijn journalisten die hun
overtuigingen helder uitspreken betrouwbaarder of moeten zij zich juist neutraal
opstellen om objectief over te komen? Een
gesprek met N-VA-kopstuk Siegfried Bracke,
hoofdredacteur Jörgen Oosterwaal (Knack) en
docent en politiek journalist Kees Boonman
(TROS Kamerbreed, Universiteit Leiden).
Karin Raeymaeckers (directeur Center for
Journalism Studies, UGent) modereert.
ZO 01.12 | Filosofiehuis Het zoekend hert,
Berchem
Sybrandt van Keulen, hoofddocent Filosofie
van kunst en cultuur en Geschiedenis van de
moderne wijsbegeerte aan de UvA en hoofdredacteur van ‘Esthetica. Tijdschrift voor
Kunst en Filosofie’, is onze gids tijdens deze
walk-in-progress. Voor en tijdens de wandeling reflecteert hij over zijn boek ‘Hoe Kunst
en filosofie werken’ (uitgeverij Boom).
Sources - how to protect them in the
EU?
Nu recent enkele gigantische internationale
cases de journalistieke gemoederen beroerden
– denk Offshore Leaks en het NSA-verhaal –
werd in heel wat landen druk uitgeoefend op
betrokken journalisten om hun bronnen vrij
te geven. Hoogleraar Dirk Voorhoof (UGent)
spreekt met Hans-Martin Tillack (jurylid
journalismfund.eu) over de bescherming van
bronnen in de EU. Met een introductie door
journalismfund.eu-voorzitter Brigitte Alfter.
In het Engels
Vroeger was het gebruikelijk dat jongeren
voor ouderen gingen zorgen. Gaat er, nu we
vaak niet meer in de buurt van onze ouderen
leven, waardevolle wijsheid verloren? Wat
zijn de gevolgen voor onze samenleving?
Wat betekent heimat nog voor twintigers
vandaag? Rebekka de Wit, Freek Vielen,
Maarten Ketels, Suzanne Grotenhuis, Tom
Struyf en Harald Austbø gingen op onderzoek
in bejaardentehuizen om te weten te komen
welke levenswijsheid daar te halen valt. Over
gisteren, vandaag en morgen. Over onze
grootouders, onszelf en onze kinderen.
Documentaire op Donderdag #3: 10e
chambre, instants d’audiences
MO*lezing: Wie wordt beter van de
Congolese grondstoffen?
Albert Camus: De moed om verder te
denken #4
DO 28.11 | Muntpunt, Brussel
DI 03.12 | De Roma, Borgerhout
Over de mogelijkheden van een kunstzinnig
denken en zoeken - Jeroen Theunissen
Voor de documentaire ‘10e chambre, instants
d’audiences’ (2004) parkeerde Raymond
Depardon zijn camera een zomer lang in
de Parijse rechtbank waar verdachten hun
absurde en soms pijnlijke verklaringen voor
hun daden voorleggen aan de vastberaden
vrouwelijke rechter Michèle Bernard-Requin.
Na de film volgt een gesprek over de film
en rechtspraak in België met Marleen Van
Wemmel (rechter correctionele rechtbank in
Gent) en Luckas Vander Taelen (politicus,
journalist en cineast).
Eind 2012 werd MO* veroordeeld voor een
cartoon van George Forrest in een dossier over
Congolese mijncontracten. MO* riep sympathisanten op om een vervolgonderzoek te
financieren. Op deze avond wordt dat dossier
voorgesteld en debatteren topspecialisten over
de vraag wie beter wordt van de Congolese
grondstoffen. Met David Van Reybrouck,
Frank De Coninck, Chrispin Mvano, Steven
Spittaels en John Vandaele.
ZO 08.12 | Filosofiehuis Het zoekend hert,
Berchem
26
Dit was 2013
VOLGEBOEKT. ‘Uit het werk van Camus
heb ik als jongeman twee zaken geleerd die
ik nooit vergeten ben en nooit hoop te vergeten, namelijk dat de absurditeit van het
bestaan geen eindpunt maar een vertrekpunt
is, en dat de opstandige impuls pas volledig
en waardevol is wanneer die gepaard gaat
met een diepe menselijke solidariteit,’ zegt
Jeroen Theunissen. In zijn syntheselezing in
de Camusreeks kijkt deze jonge romancier en
dichter naar de toekomstmogelijkheden van
de opstandige mens.
IM: Dirk Roofthooft
Met een grafrede door Stefan Hertmans
ZO 08.12 | Vrijstaat O., Oostende
Wie droomt er niet van om op zijn eigen
begrafenis aanwezig te zijn? Dirk Roofthooft
(1959) is een van Vlaanderens meest bekende
acteurs. Tijdens een intiem doch publiek
gesprek vraagt Anna Luyten hoe hij na zijn
dood herdacht wil worden. Voorafgaand
daaraan draagt Stefan Hertmans een speciaal
voor de gelegenheid geschreven In Memoriam
voor.
De Literaire Loketten: Rechtstreeks uit
Parijs
It’s the economy, stupid! #9
Jan Jonker: ‘Werken aan de WEconomy’
WO 11.12 | De Loketten van het Vlaams
Parlement, Brussel
De menselijke maat als vertrekpunt voor de
nieuwe economie
In de zomer van 2013 trokken twintig jonge
kunstenaars (achttien schrijvers, een fotografe
en een radiomaakster) uit Vlaanderen en
Nederland op uitnodiging van deBuren naar
Parijs. Ze resideerden twee weken lang in het
Huis Biermans-Lapôtre en lieten zich inspireren door de grootstad. Na afloop werden hun
stukken gepubliceerd in diverse media. In
Brussel komen ze voor het eerst hun inzichten delen met het publiek. Een niet te missen
primeur met veel Parijse charme!
Het België van Christophe Deborsu
Over de grens van het toelaatbare (18+)
DI 10.12 | deBuren, Brussel
DO 12.12 | deBuren, Brussel
In het najaar van 2012 werd de vijfdelige
reisserie ‘Het België van...’ uitgezonden op
de Nederlandse televisie. deBuren presenteert daarvan drie afleveringen, gevolgd door
een gesprek. Tijdens deze avond presenteren we Het België van journalist Christophe
Deborsu, naast Elio Di Rupo de bekendste
Waal van België. VRT-cultuurcoryfee Claude
Blondeel gaat in gesprek met Deborsu over de
absurditeit van België.
Uitgeverij het balanseer presenteert twee
boeken: de pornografische roman ‘Bloeiende
Agatha’ van Frank Vande Veire en de risicovreugdevolle dichtbundel ‘Liederen van
een kapseizend paard’ van Els Moors. De
Nederlandse dichter Frank Keizer laat zijn
licht schijnen over de poëzie, romancier
Patrick Bassant (‘Joy’) spreekt over het proza.
Een avond over de grens van het toelaatbare...
met verrassingsoptredens uit de rijke stal van
het balanseer!
Godfried wie? Godfried Bomans!
BOOKERS & HOOKERS INDOOR
DI 10.12 | HETPALEIS, Antwerpen
ZA 14.12 | Kultuurfaktorij Monty, Antwerpen
In 2013 is het honderd jaar geleden dat
Godfried Bomans werd geboren. Gerda
Dendooven houdt in HETPALEIS een lezing
naar aanleiding van de voorstelling ‘Godfried’
die zowel over de persoon Bomans als over zijn
literaire oeuvre gaat. Welke beelden roept het
werk van Bomans, met zijn vele sprookjes en
kinderverhalen als ‘Erik of het klein insectenboek’, bij haar op?
Vier jonge theatertalenten duiken het universum van de wereldliteratuur in en maken met
hun vondsten enthousiaste, entertainende
soirees. Zonder inhoudelijke toegevingen en
met de nodige humor, georkestreerde chaos
en onverwachte gasten, confronteren ze pulp
met poëzie, filosofische vlugschriften met
grote romans, Hollywoodscripts met theaterteksten.
DI 17.12 | deBuren, Brussel
Kleinschalige initiatieven schieten als paddenstoelen uit de grond: urban farming, repair cafés,
thuisproductie. De menselijke maat als vertrekpunt
voor de nieuwe economie: dichter bij huis, met
minder geld en meer betrokkenheid. Jan Jonker
is hoogleraar Duurzaam Ondernemen (Radboud
Universiteit Nijmegen) en auteur/samensteller van
Werken aan de WEconomy. In zijn lezing betoogt
hij waarom kleinschalige, duurzame initiatieven
de toekomst hebben. Met daarnaast enkele korte
presentaties, waaronder door Bert van Son, oprichter van het succesvolle modeconcept Mudjeans /
Leasejeans.com.
Documentaire op Donderdag #4:
Delicatessen uit een kleine wereld
DO 19.12 | Muntpunt, Brussel
Tijdens de laatste avond in onze maandelijkse
documentairereeks met Muntpunt presenteren we Delicatessen uit een kleine wereld
(2006) van Joseph Péaquin. Deze documentaire laat zien hoe het bejaarde Italiaanse
koppel Attilia en Erminio op het ritme van de
seizoenen kookt, eet en leeft. Na de vertoning
volgt een gesprek met culinair journalist Nick
Trachet (Brussel Deze Week) onder leiding
van Dirk Bosmans.
Deugdzame Stad #2 Jongeren uit
Antwerpen en Brussel over leven in de
stad
ZA 21.12 | Cultuurcentrum Berchem
In steden zoals Antwerpen en Brussel zijn
jongeren een grote en belangrijke bevolkingsgroep. Hoe beleven zij de stad? Hoe kijken
ze naar de problemen en de uitdagingen van
de stad? Filosoof en politicoloog Bleri Lhesi
verzamelde en verspreidde via zijn blog en De
Morgen een reeks brieven van jonge mensen
over het stedelijke leven. We laten hem en
enkelen van hen aan het woord. Met inzichten
van Lucas Catherine en Rachida Lamrabet.
Dit was 2013
27
hoogtepunten
deBuren zijn weer thuis!
Thinking Europe
Cultuur: denken en doen
Hemels Gewelf van James Turrell © Gerrit Schreurs, courtesy Stroom Den Haag
30
Hoogtepunten
deBuren zijn weer thuis!
Openingsfeest
Goede Raad van jong geweld
Op 4 september 2013 eindigde het nomadische bestaan van het
Vlaams-Nederlands Huis deBuren. Vlaamse minister van Cultuur Joke
Schauvliege en de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken Frans
Timmermans heropenden de deuren van het gerenoveerde pand aan
het Brusselse Muntplein. ’s Avonds ging het huis open voor het publiek
met een avondprogramma vol literatuur, theater en muziek. Het feest
was volledig volgeboekt maar werd rechtstreeks uitgezonden op een
groot scherm in de zaal op de begane grond en via een livestream op
www.deburen.eu! #goederaad
Minister Joke Schauvliege: ‘De goede raad die ik heb voor deBuren is dat ze de
ervaring die ze hebben opgedaan met het nomadisch bestaan verder zetten en dat ze
op locatie blijven gaan.’
Minister Frans Timmermans: ‘Breng Vlamingen en Nederlanders bij elkaar maar
nodig vooral ook vertegenwoordigers van alle andere landen uit.’
Hoogtepunten
31
Renovatie
toekomst
Vlaanderen investeerde één miljoen euro in de
renovatie van het pand. De isolatie en akoestiek werden verbeterd en de zalen werden
verder uitgerust met nieuwe podiumelementen.
De zaal op het gelijkvloers kreeg een nieuwe
keuken en sanitaire voorzieningen. De nieuwe
houten vloer, de grote mobiele bar en de muurbekleding geven de statige ruimte een warme
gloed. De kelder werd ingericht en de kantoren
en vergaderzalen op de tweede, derde en vierde
verdieping zijn opgefrist. De tweede verdieping
wordt gedeeld met CVN - Cultureel Verdrag
Vlaanderen-Nederland.
Directeur Dorian van der Brempt blijft zich
richten tot gezond nieuwsgierige burgers in
Brussel, Vlaanderen en Nederland. Hij vatte de
doelstellingen van deBuren voor de komende
jaren kernachtig samen:
De directeur en de medewerkers van deBuren
zijn blij dat zij weer thuis zijn. Ruim vier jaar
lang hebben we nomadisch gewerkt: tientallen
culturele partners in Vlaanderen en Nederland
hebben hun deuren opengezet om de lezingen,
debatten en tentoonstellingen van deBuren te
presenteren. deBuren dankt al die partners voor
de fijne tijd en zet zeker niet alle samenwerkingsverbanden stop. Succesvolle reeksen met onze
partners in Oostende, Gent, Antwerpen gaan
zeker nog door. De Brakke Grond en Perdu
in Amsterdam blijven structurele partners om
samen grensoverstijgende artistieke projecten
op te zetten. De uitdaging zit er natuurlijk wel
in nu om het publiek zoveel mogelijk terug
naar het gebouw in Brussel te halen.
Goede Raad van schrijver Tommy Wieringa: ‘Ik wens
deBuren dappere keuzes: weinig water bij de wijn. Dat
het Huis mag bloeien en groeien!
32
Hoogtepunten
De evidentie van culturele samenwerking
tussen Nederland en Vlaanderen blijven stimuleren en optimaliseren.
In Brussel een open debatforum zijn met
als belangrijkste thema’s Europa, de stad
en stedelijkheid, cultuur en cultuurpolitiek,
media en mediapolitiek.
Een actieve rol spelen in de culturele diplomatie en de culturele aanwezigheid van
Nederland en Vlaanderen in derde landen.
De creatieve industrie een kritisch forum
geven in Vlaanderen en Nederland.
Het stimuleren van jonge denkers, doeners
en makers.
Samen met de beste partners, schoonheid
en wijsheid uit de Lage Landen een juiste
en verdiende plaats geven.
Goede Raad van schrijfster Saskia de Coster:
‘Investeer geweldig veel in assertiviteit, investeer in
cultuur, investeer in jezelf.’
‘Laat Vlamingen en Nederlanders
de liefde bedrijven via cultuur’
Leen Vervaeke, de Volkskrant
4 september 2013
Goede raad
WO
04.09
19:30
Het openingsfeest was een avondvullend
programma rond het thema goede raad,
waarbij Tommy Wieringa en Saskia de
Coster literair advies gaven aan Vlaanderen
en Nederland. Schrijvers Rodaan Al
Galidi en Bouke Billiet lieten hun tegendraadse mening horen en er was ook ruimte
voor theater (Ayla Schneiders, Maud
Vanhauwaert en Freek Vielen) en muziek
(cellist Harald Austbø en de gitaarvirtuozen
van Duo Tarantelle).
Feest voor de heropening van het
Vlaams-Nederlands Huis deBuren
LITERATUUR
Bouke Billiet
Saskia de Coster
Rodaan Al Galidi
Tommy Wieringa
THEATER
Ayla Schneiders
Maud Vanhauwaert
Freek Vielen
Harald Austbø
Duo Tarantelle
{ Stijn Konings
en Romaric Martin }
BEELD
Lies Van Gasse
GOEDE RAAD VAN JONG GEWELD
BOUKE BILLIET CANDRA DEWI DIAN PUSPITASARI CHRISTIAAN DE BEUKELAER DANIËL VAN DER MEER
DORUNTINA ISLAMAJ EMMA LESUIS EMY KOOPMAN FRANK KEIZER FREEK VIELEN HELEEN MERCELIS
ILAY DEN BOER JAN POSTMA JELMER MOMMERS JUDITH VAN DER WEL JULIE RENIERS KATHARINA SMETS
NICOLAS VAN PUYMBROECK PIETER BONTE REBEKKA DE WIT EN RENTIA BARTLETT-MÖHL
deBuren Leopoldstraat 6 | 1000 Brussel
Gratis, reserveren www.deburen.eu +32 (0)2 212 19 30
v.u. dorian van der brempt, deburen, leopoldstraat 6, 1000 brussel | grafisch ontwerp: www.fennazamouri.be
MUZIEK
Op het feest werd een gelegenheidspublicatie uitgedeeld vol goede raad van jong
geweld: Bouke Billiet, Candra Dewi Dian
Puspitasari, Christiaan De Beukelaer,
Daniël van der Meer, Doruntina Islamaj,
Emma Lesuis, Emy Koopman, Frank
Keizer, Freek Vielen, Heleen Mercelis, TG
Ilay, Jan Postma, Jelmer Mommers, Judith
van der Wel, Julie Reniers, Katharina
Smets, Nicolas van Puymbroeck, Pieter
Bonte, Rebekka de Wit en Rentia BartlettMöhl.
‘Beste deBuren, ook vanuit het
verre zuidelijke punt in Afrika kon ik
vanavond jullie openingsfeest op het
internet beleeft. Het was uitstekend, vol
prachtige woorden, zachte klanken en
wijsheid. Ik hoop dat het nieuwe huis
voor jullie inderdaad een paleis van
waardevolle woorden zullen zijn. Ik ben
trots erop dat ik mij met zo een plek
kunnen vereenzelvigen.
Met veel liefde uit Pretoria.’
Rentia Bartlett-Möhl, Zuid-Afrika
De Vlaamse minister van Cultuur Joke
Schauvliege en de Nederlandse minister van
Buitenlandse Zaken Frans Timmermans
nemen de gelegenheidspublicatie Goede
Raad in ontvangst tijdens de openingsceremonie van deBuren
Hoogtepunten
33
THINKING EUROPE
Verdieping van het debat over EUROPA
De toekomst van Europa en de positie
van Vlaanderen en Nederland daarin
deBuren werd in juni 2004 opgericht, aan de vooravond van het Nederlands
voorzitterschap van de Europese Unie. Tot de belangrijkste taakstellingen van
het Huis behoren vanaf het begin het voeren van het debat over Europa en het
presenteren van Vlaamse en Nederlandse cultuur in een Europese context.
Europese activiteiten van deBuren vinden vaak plaats in samenwerking met
partners die op een relevant netwerk kunnen bogen, of het nu om cultuurprojecten, debatten of andere programma’s gaat. Voorbeelden van dergelijke
partners zijn EUNIC, het Europese debatnetwerk Time to Talk, De Nederlandse
Ambassade in Brussel en de European Cultural Foundation. Om continuïteit
en herkenbaarheid te vergroten programmeert deBuren sinds enkele jaren in
reeksen. Europese debatten en ontmoetingen vinden doorgaans plaats onder
de noemer ‘Thinking Europe’.
Het gesprek over Europa wordt bij deBuren op
verschillende niveaus en via diverse invalshoeken
gevoerd. Daarbij gaat het niet alleen om debat,
maar ook om een zeer divers palet aan programma’s over cultuur, geschiedenis, taal en erfgoed.
De Europese component komt daarbij telkens
duidelijk naar voren. De aandacht vestigen op het
belang van Europese samenwerking werkt doorgaans het beste aan de hand van zeer concrete
onderwerpen en projecten – dus eerder ‘bottom
up’ dan ‘top down’. Deze aanpak is in onze ervaring effectiever dan het organiseren van debatten
aan de hand van abstracte thema’s als ‘Europese
identiteit’ of ‘Europees burgerschap’. De stad
blijft daarbij, als onze voornaamste biotoop van
nu en de toekomst, een belangrijk en voor ons
publiek zeer herkenbaar referentiekader.
Het Europese programma van deBuren speelt
zich af op het niveau van:
actuele vraagstukken op het gebied
van politiek en economie
de stad als ontmoetingsplaats van
culturen en nationaliteiten
diversiteit op het gebied van cultuur,
religie en gender in tijden van migratie
taal en meertaligheid
geschiedenis en erfgoed
Een veelzijdig kunstproject dat zich op het snijvlak
van verschillende van bovengenoemde Europese
subthema’s afspeelt is ‘House of Eutopia’. Dit
meerjarige project van de Gentse kunstenaar
Filip Berte wordt vanaf het begin door deBuren
gesteund. Over House of Eutopia staat meer te
lezen in de paragraaf Tentoonstellingen.
In de hierna volgende paragrafen gaan we kort in
op de manier waarop bovengenoemde deelonderwerpen in 2013 bij deBuren aan de orde kwamen.
Een volledige opsomming van de programma’ s
vind u vooraan in dit verslag.
34
Hoogtepunten
europa: actuele vraagstukken THINKING EUROPE
europa
actuele vraagstukken
De programmamakers van deBuren houden de vinger aan de pols van de
Europese, Vlaamse en Nederlandse politiek en organiseren regelmatig debatten
en lezingen waarin actuele vraagstukken worden besproken. Vaak doen we dat
in samenwerking met partners. Verkiezingen of de huidige economische crisis
kunnen aanleiding zijn voor een politiek debat, maar ook kwesties die op langere
termijn spelen, zoals de opkomst van het populisme, het democratisch tekort van
Europa of de economische samenwerking van Vlaanderen en Nederland in Europa.
Enkele voorbeelden.
time to talk
deBuren is lid van het Europese debatnetwerk Time
to Talk, dat in samenwerking met Eurozine in heel
Europa debatten over soortgelijke thema’s organiseert.
Op 5 november 2013 organiseerden we samen met The
Institute of Ideas, medelid van Time to Talk, een debat
bij deBuren. The Institute of Ideas is de organisator van
The Battle of Ideas, een groot jaarlijks debatfestival in
Londen waar duizenden mensen op afkomen. Het debat
bij deBuren werd gevoerd in het Engels, ging over de
relatie tussen vertrouwen en transparantie (‘trust and
transparency’) en werd in de programmering van The
Battle of Ideas opgenomen als een van de ‘satellite debates’,
een reeks debatten die in de marge van het Londense festival met partners in heel Europa werd gevoerd. Het debat
ging vooral over transparantie op Europees niveau en dan
op de vraag of enerzijds die transparantie voldoende is
en anderzijds of transparantie tot meer vertrouwen in
‘Brussel’ zou leiden.
Eurosceptici als Thierry Baudet kruisten tijdens The Battle
of Ideas Brussels verbaal de degens met meer pro-Europese
sprekers uit Vlaanderen en Groot-Brittannië. Het werd een felle
discussie, waarbij het publiek zich niet onbetuigd liet.
Hoogtepunten
35
THINKING EUROPE europa: actuele vraagstukken
zeedijk 10: vooruit met die crisis!
In de reeks Zeedijk 10: vooruit met die crisis! nodigden
deBuren en zijn Oostendse partner Vrijstaat- O. prominente Vlaamse en Nederlandse sprekers uit om een licht
te werpen op de huidige Europese crisis en dan vooral
op de vraag hoe deze het startpunt van meer positieve
nieuwe ontwikkelingen kan zijn. Zo sprak David Van
Reybrouck, vooral bekend als auteur van het veelvuldig bekroonde Congo, over de vertrouwenscrisis die het
democratische systeem nu in bijna heel Europa treft. Kan
die worden omgebogen richting een positieve nieuwe
ontwikkeling? In zijn laatste boek Tegen verkiezingen stelt
Van Reybrouck dat er een uitweg is, namelijk een meer
directe vorm van democratie. Deze stelling verdedigde hij
tegenover een talrijk en kritisch publiek in de zaal van
onze partnerorganisatie Vrijstaat O. De reeks Zeedijk 10
loopt door in 2014.
Zeedijk 10, Vooruit met die crisis! Gui Polspoel in gesprek met
David Van Reybrouck
it’s the economy, stupid
Ook onze economiereeks It’s the economy, stupid werd
voortgezet in 2013. Opnieuw kwamen daarbij onderwerpen aan bod die van belang zijn voor de economie
van de Lage Landen, vaak in Europese context. Een
voorbeeld was de discussie die we op 24 april in deSingel in Antwerpen organiseerden tussen Jeanette Baljeu
(VVD), havenwethouder van Rotterdam, en Marc Van
Peel (CD&V), havenschepen van Antwerpen. De vraag
was of felle concurrentie tussen de twee havensteden achterhaald is in de context van Europese integratie. Hoewel
in de media wel eens een ander beeld opdoemt leek het
antwoord op deze vraag na de discussie een volmondig:
ja. De samenwerking tussen de havens gaat verder dan
vaak word gedacht, en anders dan sommige leden van
het publiek hadden verwacht. Het Nieuwsblad bracht een
verslag uit van deze ontmoeting.
36
Hoogtepunten
It’s the economy, stupid! #9: Jan Jonker: ‘Werken aan de WEconomy’.
De menselijke maat als vertrekpunt voor de nieuwe economie
stad en stedelijkheid THINKING EUROPE
Stad en stedelijkheid
De stad als punt waar alle grote actuele
thema’s van nu samenkomen
De stad is het kruispunt waar alle wegen van de toekomst elkaar kruisen.
Reflecteren op die stad, zowel in zijn huidige vorm als in de vorm die zij in
de toekomst zal aannemen, lijkt één van de meest vruchtbare manieren om
na te denken over de (stedelijke) samenleving van de toekomst. Naast het
omvangrijke project citybooks en de zomerse Parijsresidentie van deBuren,
waarover verderop in dit verslag meer te lezen valt, programmeert deBuren
debatten en lezingen rondom stad en stedelijkheid. De stad staat symbool
voor ontwikkeling, vooruitgang en internationalisering, maar tegelijkertijd
is het ook de plek waar misstanden in de samenleving het snelst aan het
licht komen. Als cultuurhuis in het hart van Brussel is deBuren zich daar
natuurlijk sterk van bewust.
nieuwe reeks: de gedroomde stad
Welk gezicht heeft de stad van de
toekomst?
Voor het eerst in onze geschiedenis woont meer dan
de helft van de wereldbevolking in steden en dat percentage wordt alleen maar groter. Hoe ziet de stad van
de toekomst eruit? Wat zijn in 2050 de oplossingen
voor wonen, werken en samenleven op grote schaal?
Welk gezicht heeft de stad van de toekomst? In de
nieuwe reeks De Gedroomde Stad werd dit onderzocht aan de hand van vier thema’s, in vier verschillende steden in Nederland en Vlaanderen: design
in Eindhoven, stedenbouw in Gent, diversiteit in
Brussel, en voeding in Den Haag.
Met dat eerste onderwerp gingen we in oktober van
start. Tijdens een debat in het Museon in Den Haag,
waar tegelijkertijd de tentoonstelling #stadvandetoekomst te bezichtigen was, onderzochten we hoe
de toekomst van ons voedsel eruit ziet. Biologisch,
vegetarisch en lokaal verbouwd? Of toch niet? Te
gast waren Frank Petit-Jean (Velt, Vereniging voor
Ecologisch Leven en Tuinieren), Tanja den Broeder
(Eetbaar Amsterdam) en Tobias Leenaert (EVA,
Ethisch Vegetarisch Alternatief ). Linda Vermaat
(Professional Rebel, mede-oprichter Youth Food
Movement) trad op als moderator.
Aansluitend was er de mogelijkheid om mee te gaan
op ‘Tour de (Stads)Boer’, georganiseerd door IVN
(Instituut Natuureducatie en Duurzaamheid) ZuidHolland. Deze tour ging langs Zorgstadslandbouw
Pluk! Den Haag, duurzame drijvende slakweker
Cultivation Systems in De Lier, melkveehouder en
kringloopboer Marien Boekesteijn, een toelichting
bij kringlooplandbouw in Midden-Delftland door
Hiske Ridder, en de tuin van Op Hodenpijl in
Schipluiden.
In Den Haag vond de aftrap plaats van onze nieuwe reeks De
Gedroomde Stad, waarin we aan de hand van verschillende
thema’s in steeds een andere Vlaamse of Nederlandse stad
in gesprek gaan over de stad van de toekomst. Hoe ziet die
eruit? Wat staat er op het menu? Hoe leeft men er? Na afloop
van het debat vond een rondleiding plaats door het Westland.
Hoogtepunten
37
THINKING EUROPE stad en stedelijkheid
De Nieuwe Preek
Lezingen over kunst en wetenschap
in Utrechtse kerken
De Nieuwe Preek is een lezingenreeks in Utrecht
tijdens de Maand van de Filosofie, georganiseerd in
samenwerking met House of Commons, In de Houten
Broek, de Universiteit voor Humanistiek en LUCY.
De excessen in de bancaire wereld, het wegwerken van
overheidsschulden ten behoeve van Europa, grotere
particuliere schulden: dit roept vragen op over zowel
ons economisch systeem als over de manier waarop
we zinvol en betaalbaar kunnen samenleven, in de
stad en ook daarbuiten. Geven kunst en filosofie ons
nu antwoorden, waar geloof eerder die plek innam?
#1 | geen levenskunst zonder
stervenskunst
07.04 | lutherse kerk, utrecht
De aftrap vond plaats in de Lutherse kerk, waar Carlo
Leget (hoogleraar Zorgethiek aan de Universiteit voor
Humanistiek en bijzonder hoogleraar op het gebied
van ethische en spirituele vragen in relatie tot de palliatieve zorg in hospices) een indringende lezing gaf.
The Pop-Up City
Amsterdamse stadsblog
In een uitverkochte Brakke Grond organiseerden
we in mei een avond rondom het toonaangevende
internationale blog popupcity.net. Hun eerste live
evenement sloot naadloos aan bij de citybookstentoonstelling die op dat moment in de Brakke Grond
in Amsterdam te zien was. Jeroen Beekmans en Joop
de Boer, oprichters van Pop-Up City, presenteerden
de avond. Andrea Galiazzo en Saskia de Coster
kwamen spreken over respectievelijk citybooks
Venetië en citybooks Skopje. Er werd gesproken
over urban herbology door Lynn Shore, over community blogging door onder andere de bloggers achter
ilovenoord.nl en er waren muzikale intermezzo’s door
The Deer Friends. Lidewij Loorbach (Nieuwezijds
Magazine) interviewde Edgar Kampers (oprichter
Qoin) over community currencies en we vertoonden
ook Brussels Express, een korte documentaire over
de eerste fietskoerier van Brussel, van de hand van
Sander Vandenbroucke. De stad kwam in al haar
vormen tot leven, tijdens deze avond, zowel online
als offline.
#2 | god is een plot.
het geloof in de moderne kunst
14.04 | Geertekerk, utrecht
De tweede lezing in de Geertekerk werd gegeven
door Joost Zwagerman: hij besteedde aandacht aan
moderne kunst.
#3 | tegen de onverschilligheid
21.04 | catherijneconvent, utrecht
De derde zondag was het woord aan Joep Dohmen,
hoogleraar wijsgerige en praktijkgerichte ethiek
aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht.
Tegelijkertijd kon de tentoonstelling (Goddelijke
inspiratie. Russische ikonen ontmoeten westerse
kunst worden bezichtigd in de Nicolaïkerk.)
#4 | philosophy for life
28.04 | pieterskerk, utrecht
Tot slot was de Britse filosoof Jules Evans te gast in de
Pieterskerk. Hij is schrijver van de bestseller Filosofie
voor het leven.
Met kunst en filosofie uit de crises!
In vier verschillende kerken in Utrecht
werden op alle zondagen in april
Nieuwe Preken gegeven: lezingen over
kunst en wetenschap voor een geïnteresseerd en cultuurminnend publiek.
38
Hoogtepunten
Het vijfjarig bestaan van het internationaal toonaangevende
blog popupcity.net was een mooie aanleiding om het
middenin de citybookstentoonstelling in de Brakke Grond te
hebben over alle facetten van de stad anno nu
stad en stedelijkheid THINKING EUROPE
Parijs, de grootstad
Zomerresidentie voor jongeren in Parijs
De zomerresidentie voor jonge journalisten, schrijvers,
theatermakers en wetenschappers in Parijs in Huis
Biermans-Lapôtre is inmiddels uitgegroeid tot een
vaste waarde in de programmering van deBuren. De
jongeren verblijven in de grootstad en schrijven over
hun verblijf. Alle aspecten komen aan bod: kunst en
armoede, integratie en muziek, eten en reizen, schrijven en wonen. Met deze jongeren, die vaak al schrijven voor media als De Standaard, De Morgen, NRC
Handelsblad, Trouw, De Groene Amsterdammer, De
Correspondent en vele andere media, kweken we een
nieuwe generatie deBurenambassadeurs. Meer over
deze residentie verderop in het jaarverslag.
Verder staat de toekomst van de stad ook centraal in de
reeks De Deugdzame Stad, gespreksavonden georganiseerd door Moussem en deBuren over het samenleven in
de stad met haar verschillende gemeenschappen en overtuigingen. Meer daarover vindt u in het volgende hoofdstuk. Ook het grote literaire stadsproject citybooks komt
verderop ruim aan bod.
deBuren stuurt jonge, kritische geesten op weg
om de confrontatie aan de gaan met de Franse
metropool, met elkaar, zichzelf en uiteindelijk
het brede lees- en luisterpubliek.
Hoogtepunten
39
THINKING EUROPE culturele, religieuze en genderdiversiteit in tijden van migratie
Culturele, religieuze
en genderdiversiteit
in tijden van migratie
Een belangrijk kenmerk van Europa is haar grote culturele diversiteit.
Enerzijds kunnen we dat gegeven als een ‘unique selling point’ van Europa
zien. Het credo van de EU is niet voor niets ‘in verscheidenheid verenigd’.
Dan benadrukken we diversiteit in taal en cultuur als voordeel: de verrijking en veerkracht die voortkomt uit een kruisbestuiving van culturen.
De culturele diversiteit heeft echter ook een keerzijde; dan gaat het over
integratieproblematiek, taalachterstand en religieuze intolerantie. Het zijn
twee kanten van dezelfde medaille waar ook Nederland en Vlaanderen mee
te maken hebben. deBuren heeft dan ook sinds het begin veel aandacht
geschonken aan vraagstukken rond religie, culturele en seksuele verscheidenheid. Die traditie werd in 2013 voortgezet met een uitgebreid
programma. Zo stond de allereerste activiteit na de heropening van deBuren
in het teken van homoseksualiteit en islam in Marokko én de Lage Landen.
We organiseerden avonden waarop nagedacht werd over genderrollen: na
de reeks Who’s afraid of the F-word? over hedendaags feminisme, zetten
we deze denkpiste door met evenementen als WoWmen! Stereotypering
was niet alleen het centrale thema van de nationale Vrouwendag die op
11.11.2013 door deBuren en Muntpunt gehost werd, maar ook van het
Moussem colloquium L’ Arabe de service / Do your Arab thing. Ook met
Moussem Nomadisch Kunstencentrum zetten we de eerste twee van de
vijfdelige debattenreeks De Deugdzame Stad op in Antwerpen, naar aanleiding van vijftig jaar Marokkaanse migratie naar België en Nederland.
40
Hoogtepunten
culturele, religieuze en genderdiversiteit in tijden van migratie THINKING EUROPE
Feminisme anno 2013
Heeft het feminisme afgedaan nu er wettelijke gelijkheid is tussen mannen en vrouwen? Of blijft het ook
vandaag een inspiratiebron voor het streven naar een
betere wereld? Welke rol kan het feminisme spelen in het
vormgeven van een duurzamere en sociaalrechtvaardige
wereld? Wordt het niet eens tijd om mannen bij het feminisme te betrekken? Zijn we wel zo seksueel bevrijd als we
graag zouden willen geloven? En ligt de verklaring voor
het verschil tussen vrouwen en mannen in de genen of
de opvoeding?
Al deze vragen vormden voor het VOK (Vrouwen Overleg
Komitee) en deBuren de aanleiding voor het opzetten van
Who’s afraid of the F-word?, een vierdelige lezingenen debattenreeks waarin de staat van het feminisme
anno 2013 werd besproken. Vaste moderator was
Francesca Vanthielen.
Op 11 november 2012 (Nationale Vrouwendag) ging
deze reeks van start met een lezing van Sandra Ezquerra
(Universitat de Vic, Barcelona) en een gesprek met
Pascal Smet (Vlaams minister van Onderwijs, Jeugd,
Gelijke Kansen en Brussel). In 2013 waren in diezelfde
reeks Henk de Smaele (UA), Kristien Hemmerechts
(auteur, HUB) en Jens van Tricht te gast voor het debat
(Mannelijke voorvechters). Marjolein Van Bavel (VOK),
Linda Duits (Universiteit Utrecht) en Murielle Scherre
(lingerieontwerpster) hadden het over de seksualiseren van de samenleving. Griet Vandermassen (UGent)
en Asha ten Broeke (wetenschapsjournalist/sociologe)
belichtten de begrippen nature & nurture, waarvan Kifkif
een goed verslag maakte.
Who’s afraid of the F-word
#1 | Vrouwendag: Feminism & gender
11.11.2012 | Casino Kursaal, OOSTENDE
#2 | Mannelijke voorvechters
27.02.2013 | Atlas, ANTWERPEN
#3 | Seksualisering van de samenleving
20.03.2013 | Handelsbeurs, GENT
#4 | Mannen van Mars, Vrouwen van Venus?
30.04.2013 | Beursschouwburg, BRUSSEL
Francesca Van Thielen in gesprek met Griet Vandermassen en
Asha ten Broeke
In schril contrast met de conventionele waarden van het
feminisme gaf Catherine Hakim op 16 april een lezing
over erotisch kapitaal. Volgens deze Britse sociologe
bereiken vrouwen meer op de arbeidsmarkt wanneer zij
hun sex appeal, schoonheid en sociale aantrekkelijkheid
uitbuiten. Deze theorie deed in Nederland en België veel
stof opwaaien. Na haar lezing ging ze in gesprek met
auteur Nadia Dala.
Hoogtepunten
41
THINKING EUROPE culturele, religieuze en genderdiversiteit in tijden van migratie
Stereotypering
Belgische Vrouwendag in Brussel:
StereOh!type
De Belgische vrouwendag (11.11.2013) vond dit
jaar plaats in Brussel bij Muntpunt en deBuren.
Opvattingen over de rol van vrouwen en mannen
zijn nog steeds bepalend voor de studiekeuze, de
arbeidsmarktpositie en de rolverdeling thuis. De
documentaire I Am a Woman Now van Michiel van
Erp werd vertoond, gevolgd door een gesprek tussen
Joz Motmans (UA en Transgender Infopunt), historicus Selm Wenselaers en Catherine Vuylsteke (De
Morgen) over (trans)seksualiteit en heersende denkbeelden omtrent vrouwelijkheid en mannelijkheid.
L’ Arabe de service / Do your Arab thing
In het kader van het project moussem.eu organiseerden deBuren, Moussem en Europese partners op 14
oktober een meertalig colloquium. Zahia Rahmani
(INHA-Paris) leidde dit colloquium in. Daarna
werden kunstenaars met een link naar de Arabische
wereld die in Europa leven en werken, uitgenodigd
om een dialoog op te bouwen rond de stereotypering
van Arabische cultuur in het Westen. Wat zijn volgens
hen de mogelijkheden van een dynamischer en
opener cultureel veld? Deelnemers waren ondermeer
Chokri Ben Chikha, Dahlia Pessemiers, Wouter
Hillaert, Cecilia Hörnell-Sunar, Nuria Medina,
Milan Vracar, Sabine Frank, Nacera Belaza, Michel
Khleifi, Gérard Mayen, Allal Bourqia, Najib
Ghallale en Taha Adnan.
42
Hoogtepunten
De superdiverse samenleving
Wat zijn de uitdagingen van de diverse samenleving anno
2014: wat werkt wel en wat niet? Wat zijn de meest interessante nieuwe inzichten? Welke ontwikkelingen zijn er
te signaleren in het buitenland?
Mohamed Ikoubaân (Moussem directeur) stelt het
zo: “Deugdzame Stad zal voor mij een geslaagd
project zijn als we het voor mekaar krijgen om
een groep jonge mensen te bereiken die bereid is
om met ons kritisch na te denken. Wij willen hen
hierbij een aantal instrumenten aanreiken, een
stuk erfgoed, mogelijke denkkaders. Tegelijkertijd
willen we mensen laten inzien dat de islam niet
bestaat uit één monolithisch blok, en hen kennis
laten maken met de diversiteit en de rijkdom
van het islamitische denken. We willen ruimte
scheppen voor gefundeerde argumenten en
tegenargumenten. Onze samenleving heeft daar
vandaag meer nood aan dan aan quotes van 30
seconden voor de tv-camera’s. Een echt debat
hebben we nog zelden.”
nieuwe reeks: De Deugdzame Stad
“De stad is de kleinste samenleving die volmaakt of deugdzaam
kan zijn en tot geluk kan leiden voor haar bewoners.” Met
dit citaat van de islamitische denker Al-Farabi als inzet
organiseert Moussem, in samenwerking met deBuren,
De Deugdzame Stad, een reeks van gespreksavonden
over het samenleven in de stad met haar verschillende
gemeenschappen en overtuigingen. We stellen telkens
het gedachtegoed van een groot islamitisch denker centraal, reflecteren over een thema en nodigen een kunstenaar uit om zijn visie te formuleren op de deugdzame
stad. Tijdens de eerste avond op 19 oktober spraken Jan
Van Reeth (UA, Godsdienstwetenschappen) Khalid
Ben Haddou (moslimtheoloog en voorzitter van het
Platform Vlaamse Imams), auteur Fikry El Azzouzi
en Layla El-Dekmak over het rationele versus het
religieuze denken in de islam. Tijdens de tweede editie
op 21 december lieten we jongeren uit de stad aan het
woord. Hoe kijken Ted Bwatu, Hannah, Ibrahim en
Amina naar de problemen en de uitdagingen van de
stad? Filosoof en politicoloog Bleri Lleshi verzamelde
en verspreidde via zijn blog en De Morgen een reeks
brieven van jonge mensen over het stedelijke leven. De
reeks loopt door in 2014 en kent bijdragen van Lucas
Catherine en Rachida Lamrabet.
culturele, religieuze en genderdiversiteit in tijden van migratie THINKING EUROPE
Homoseksualiteit en islam
Op 17 september vertoonden we de documentaire I am
Gay and Muslim. Documentairemaker Chris Belloni
zocht jonge, homoseksuele mannen in Marokko op en
praatte met hen over hun religieuze en seksuele identiteit.
Belloni lichtte de film toe en sprak met holebi-activiste
Döne Fil (De Turkse Boot), Vlaams volksvertegenwoordiger Yamila Idrissi (sp.a), Yves Aerts (çavaria) en
Brussels staatssecretaris Bruno De Lille (Groen).
Goede Raad van politicus Bert Anciaux: ‘Maak nooit de fout te
denken dat er één Nederlandse cultuur bestaat. Er bestaan
honderden culturen in Vlaanderen en Nederland en die moeten
jullie verzorgen’
Maurice Crul: “Onze samenleving zal
steeds diverser worden. En de mensen die
zich terugtrekken op hun eigen etnische
groep zullen op den duur zichzelf en ook
hun kinderen isoleren. In de steden van de
toekomst is superdiversiteit de norm.”
I’m Gay and Muslim
Superdiversiteit
een nieuwe visie op integratie
Maurice Crul (VU Amsterdam) stelde zijn boek
Superdiversiteit voor en ging onder leiding van diversiteitexperte Meryem Kanmaz in gesprek met partijvoorzitter Wouter Van Besien (Groen). Oude
labels als ‘autochtoon’ en ‘allochtoon’ voldoen allang
niet meer om de bevolking van hedendaagse grote
Europese steden te beschrijven. De vroegere ‘autochtonen’ maken steeds meer een minderheid uit en de
‘allochtoon’ is zowel de werkloze schoolverlater als
de hoopgeleide professional of diplomaat. Samen
vormen zij de stad van nu.
Maurice Crul, Meryem Kanmaz en Wouter Van Besien
Hoogtepunten
43
THINKING EUROPE taal en meertaligheid
Taal en meertaligheid
Taal en meertaligheid speelt een belangrijke rol in het programma van deBuren.
Uiteraard brengen we dit principe in de praktijk in de reeksen Radioboeken en citybooks, waarin literaire teksten in een groot aantal Europese talen door deBuren
worden geproduceerd, vertaald en verspreid. Maar we doen meer. Hierna volgen
twee voorbeelden van programma’s waarin de stimulering van meertaligheid
enerzijds en promotie van de Nederlandse taal in Europees verband anderzijds
een rol speelden. Beide projecten kwamen tot stand in samenwerking met EUNIC,
de organisatie van nationale culturele instituten van EU-lidstaten die in België
gevestigd zijn en waarvan ook deBuren lid is.
European literature
Transpoesie is een jaarlijks terugkerend poëzieproject,
waarbij 24 gedichten uit evenveel Europese landen in de
originele taal en in het Frans en Nederlands via affiches in
Brusselse metrostations verspreid worden.
Dit jaar was het thema ‘engagement’, en de jonge
Nederlandse dichter Frank Keizer (foto) was de
Nederlandstalige inzending via deBuren. Zijn gedicht uit
de bundel Dear world, fuck off, ik ga golfen maakte op een
groot affiche deel uit van de tentoongestelde gedichten en
werd net als de andere inzendingen via flyers en posters
breed in het Brusselse openbaar vervoer verspreid. Tijdens
de officiële opening van dit poëzie-evenement was Keizer
een van de voorlezende dichters tijdens een veeltalige en
goed bezochte avond.
44
Hoogtepunten
Met de European Literature Night organiseerde
EUNIC een Brusselse editie van een evenement dat in
een aantal andere Europese steden, waaronder Praag en
Londen, al met succes werd georganiseerd. Literatuur
uit heel Europa werd in Franse en Nederlandse vertaling voorgedragen op diverse locaties in het centrum van
Brussel. Namens de Lage Landen traden de Nederlandse
schrijver Benno Barnard en de Vlaamse auteurs Joseph
Pearce, Jeroen Olyslaegers, Saskia de Coster en Koen
Peeters op. Op onverwachte plaatsen werden voorbijgangers geconfronteerd met literatuur in verschillende talen,
een onverwachte ontmoeting met cultuur in een omgeving waarin de commercie domineert.
Benno Barnard leest voor tijdens de European Literature Night
geschiedenis en erfgoed THINKING EUROPE
Geschiedenis en erfgoed
Geschiedenis bindt én verdeelt zowel Europa als Vlaanderen en Nederland.
Wanneer je internationale samenwerking hoog in het vaandel draagt kun je niet
om geschiedenis heen. Ook de culturele samenwerking tussen Vlaanderen en
Nederland gebeurt tegen de achtergrond van een gedeelde taal en geschiedenis. Daarnaast groeit historisch besef aan belang in een tijd waarin men zich
veel vragen stelt over nationale of regionale identiteit tegen de achtergrond van
steeds verdergaande globalisering. Redenen te over voor een huis als deBuren om
geschiedenis een belangrijke plaats in de programmering toe te kennen. Enkele
voorbeelden.
Op 30 januari ging de internationaal bekende Britse
historicus Norman Davies, adviseur van het nog op te
richten House of European History, naar aanleiding van
het verschijnen van de Nederlandse vertaling van zijn
boek Vanished Kingdoms in gesprek met historicus Luuk
van Middelaar, tevens speechschrijver van EU-president
Herman Van Rompuy. Luuk van Middelaar, Norman Davies, Rik Van Cauwelaert. Onder
leiding van moderator Rik Van Cauwelaert werd de lijn van
de discussie vooral doorgetrokken vanuit het roerige verleden
van Europa naar de huidige Europese Unie en de uitdagingen
waar die voor staat op het gebied van opkomend (regionaal)
nationalisme en verzet tegen ‘Brussel’.
verzwegen verleden
Verzwegen verleden is een reeks van deBuren waarin we
lastige thema’s uit het verleden voor het voetlicht brengen.
De derde aflevering van de serie vond plaats op 19
februari in de Beursschouwburg. Gastspreker was Hans
Goedkoop, auteur en presentator van het Nederlandse
historische televisieprogramma ‘Andere Tijden’.
Hans Goedkoop kwam praten
over zijn nieuwe boek De Laatste
Man. Een herinnering. Daarin
ontrafelt hij het persoonlijke en
lang verzwegen verleden van zijn
grootvader Hein van Langen,
een oud-KNIL-officier die in
de jaren na WOII grootschalige
operaties leidde in NederlandsIndië voor het behoud van de
toenmalige kolonie. Veel verder terug in de geschiedenis gingen we tijdens
een avond die we op 28 mei in de Nederlands ambassade
in Brussel organiseerden. Prof. dr. Frits van Oostrom,
hoogleraar aan de Universiteit van Utrecht, sprak daar
naar aanleiding van zijn nieuwe boek Wereld in woorden,
het vervolg op zijn veelgeprezen bestseller Stemmen op
schrift. Wereld in woorden opent een compleet nieuw
venster op de roemruchte veertiende eeuw: de eeuw
van de pest maar ook een eeuw van grote creativiteit in
de Lage Landen, zoals blijkt uit de literatuur van deze
periode.
Van Oostrom is een begenadigd
spreker en wist de middeleeuwen
die avond tot leven te brengen
met talloze anekdotes en weetjes.
Voor het nieuwe boek deed hij
veelvuldig een beroep op de
Koninklijke Bibliotheek van
Brussel, waar veel middeleeuwse
handschriften worden bewaard.
Een presentatie in Brussel kon
dus niet achterwege blijven.
Hoogtepunten
45
THINKING EUROPE voorbij de grenzen van europa
Voorbij de grenzen
van Europa
MO *lezingen
Prangende internationale thema’s en
gerenommeerde sprekers
Europa kan in een sterk geglobaliseerde wereld geen
ondoordringbaar fort zijn. Daarom organiseren we
de MO*lezingen, genoemd naar onze vaste partner
met wie we de reeks in 2009 opstartten, het mondiaal
magazine MO*. In samenwerking met de cultuurhuizen Vooruit (Gent), Beursschouwburg (Brussel),
Kaaitheater (Brussel) en De Roma (Antwerpen)
nodigen we internationaal gerenommeerde sprekers
uit die mondiale vraagstukken behandelen waarna
een diepgravend gesprek volgt. De reeks krijgt heel
wat weerklank, ook in andere media. Op het afgelopen jaar met zes MO*lezingen mogen we tevreden
terugblikken. Een overzichtje.
02.03
Hamburgers in het paradijs
Louise O. Fresco i.k.v. Mind The Book
03.03
De economie van goed en kwaad
Tomáš Sedlácek en Joris Luyendijk
i.k.v. Mind The Book
23.05Ecologie van de armen
Sunita Narain & Marius de Geus
24.05 Wie gelooft nog in mondiale
milieu-akkoorden?
Sunita Narain, Artur Runge-Metzger
& Wendel Trio
23.10
De toekomst van Pakistan
Omar Waraich, Shada Islam
& Khalid Hameed Farooqi
03.12
Wie wordt beter van de Congolese
grondstoffen?
David Van Reybrouck, Chrispin Mvano,
Steven Spittaels, Frank De Coninck en
John Vandaele
Op 2 en 3 maart 2013 waren we te gast op het literatuurfestival Mind The Book in deSingel in Antwerpen.
Op zaterdag gaf voedselspecialiste Louise O. Fresco
er een druk bijgewoonde MO*lezing over haar
boek Hamburgers in het paradijs en op zondag ging
MO*hoofdredacteur Gie Goris in gesprek over economie en ethiek met de Tsjechische econoom Tomáš
Sedlácek en de Nederlandse journalist-antropoloog
Joris Luyendijk.
Twee maanden later, op 23 en 24 mei, haalden we de
bekende Indiase ecologiste en milieu-activiste Sunita
Narain (foto) naar België voor twee MO*lezingen.
Op 23 mei sprak ze in de Gentse Vooruit over de
relatie tussen ecologie en armoede. De Nederlandse
milieufilosoof Marius de Geus reageerde op haar stellingen. Een dag later was ze te gast in de Antwerpse
KBC-toren voor een lezing en debat over het belang
van mondiale milieuakkoorden. Andere sprekers
waren Wendel Trio van het Climate Action Network
en Artur Runge-Metzger, klimaatonderhandelaar
van de Europese Commissie.
“Ik vond Sunita Narain gisteren
zeer interessant. Een heel goede en
begeesterende spreker met innovatieve
ideeën, thumbs up!”
Brecht Vandermeulen, Greenpeace
46
Hoogtepunten
voorbij de grenzen van europa THINKING EUROPE
“Really enjoyed debate on #Pakistan with @
OmarWaraich and @KhalidFarooqi. Great
interaction with two brilliant journalists
Shada Islam @shada_islam op Twitter
In het najaar organiseerden we nog twee MO*lezingen.
Op 23 oktober gingen we bij deBuren dieper in op de
toekomst van Pakistan met de Pakistaanse topjournalist Omar Waraich en met Shada Islam van Friends
of Europe, Khalid Hameed Farooqi van Geo TV en
Bruno De Cordier van de Conflict Research Group
van de Universiteit Gent.
Het jaar sloten we af met een MO*lezing in De Roma
in Borgerhout. MO*journalist John Vandaele en
MO*correspondent Chrispin Mvano stelden er het
nieuwe MO*dossier over grondstoffen in Congo voor
dat tot stand gekomen was dankzij crowdfunding.
Nadien ging schrijver David Van Reybrouck in debat
met hen en met onderzoeker Steven Spittaels van
IPIS en Belgisch topdiplomaat Frank De Coninck.
De zes MO*lezingen konden op een talrijke
opkomst rekenen. In totaal woonden maar liefst
1262 personen lezingen bij en bereikten we
een veelvoud van dat aantal via de redactionele
en communicatieve inspanningen daar rond.
Bovendien kregen de MO*lezingen ook weerklank in de andere media en mochten we van
de sprekers en de toeschouwers vooral positieve
feedback en commentaar ontvangen. De reeks
MO*lezingen wordt daarom in 2014 met veel
enthousiasme verder gezet. De ambitie is om in
2014 minstens acht MO*lezingen te realiseren.
Uitgebreide verslagen met foto’s en video’s zijn te
bekijken op www.MO.be/dossiers/molezingen.
China
China komt de laatste jaren vooral in het nieuws als één
van de sterkst groeiende economische machten in de
wereld, maar hoeveel weten wij, Westerlingen, echt over
de Chinese cultuur? Naar aanleiding van het theaterstuk
Wulong of de dansende draak in HETPALEIS (Antwerpen)
nodigden we Lulu Wang (foto) uit voor een lezing over
haar geboorteland. De zaal was tot de nok toe gevuld.
Cover MO* nummer van december 2013 over grondstoffen in Congo
Hoogtepunten
47
CULTUUR
DENKEN EN DOEN
Cultuur in brede zin
literatuur
podiumkunsten
film en documentaire
tentoonstellingen
Het tonen en bespreken van cultuur en de culturele productie is een van
de speerpunten van deBuren. Vlaanderen en Nederland delen een taal en
een culturele ruimte maar hoe die ruimte eruitziet of eruit moet zien is een
vraag met steeds wisselende antwoorden. deBuren blijft vragen opwerpen en
mogelijke antwoorden suggereren.
Middels vaste reeksen als De Biograaf, IM en de
avonden in de Nederlandse Ambassade richtten
we de aandacht op grote namen uit ons taalgebied.
De nieuwe literaire reeks Nieuwe maatjes bracht
in Oostende een eminente auteur uit Vlaanderen
of Nederland in contact met een jonge collega van
over de grens: de eerste editie met Jan Terlouw
en Bouke Billiet was een voltreffer. Ook de
samenwerking met de literaire tijdschriften Het
Liegend Konijn en DW B bracht telkens schrijvers en redacteurs in contact met collega’s in het
buurland. Met Ons Erfdeel werkten we intensiever
samen om de voor de hand liggende link tussen
onze avondprogramma’s en hun papieren publicaties verder uit te werken. De nauwe banden
met het Koninklijk Concertgebouworkest
bleven we aanhalen. We waren aanwezig op nonfictiefestival Mind the Book dat afwisselend in
48
Hoogtepunten
Antwerpen en Gent plaatsvindt. De mogelijkheid om in het eigen Huis en bij de bevriende
organisaties Muntpunt, Cinematek in Brussel en
Cinema Zuid in Antwerpen films en documentaires te vertonen, grepen we met beide handen
aan. Door niet alleen het beste beeldmateriaal uit
Vlaanderen, Nederland en de rest van de wereld
te tonen maar ook stevig in te leiden, combineerden we het artistieke met het actuele. Tot slot
zetten we meer dan ooit in op een aanwezigheid
in Nederland: meer dan eens per maand gaven
we op een podium in Nederland de missie van
deBuren gestalte. Oude en nieuwe partners in de
grote en kleinere steden openden hun huizen voor
ons en anderzijds waren zij welkom in Brussel.
literatuur cultuur: denken en doen
Literatuur
2013 was een veelzijdig literair jaar bij deBuren. In het Huis stonden al
tijdens de opening verschillende Vlaamse en Nederlandse schrijvers op het
podium. deBuren blijft de taal die ons scheidt en ons verbindt hoog in het
vaandel dragen en durft ook over de grenzen van het taalgebied heen te
kijken. Zo dragen we bij aan een divers literair klimaat met waardering voor
het eigene en open luiken om het andere binnen te laten.
Grensoverschrijdende letteren
Het internationale residentieproject citybooks blijft het
belangrijkste grensoverschrijdende literatuurproject van
deBuren. Verderop in dit jaarverslag vindt u veel meer
over de verwezenlijkingen van dit meerjarige project dat
nieuwe aandacht blijft genereren. Ook het Parijsproject,
waarbinnen we sinds 2012 telkens twintig jonge schrijvers naar de Franse hoofdstad sturen, behandelen we
apart onder het kopje ‘Opdrachten en Residenties’.
20 > 24 .03 2013 BRUSSELS
Maar er was in 2013 meer te
beleven op internationaal literair gebied! Zo organiseerden
we in maart tijdens het Passa
Portafestival in Brussel een interessant dubbelluik over kunstenaarschap in moeilijke tijden.
Tijdens het eerste deel spraken drie auteurs uit crisislanden Portugal, Spanje en Griekenland over de plaats
van de verbeelding in een Europa in crisis. Kunnen de
toekomstdromen van een hele generatie in Zuid-Europa
in de ijskast of biedt het veranderende Europa juist
nieuwe kansen? NRC-journaliste Margot Dijkgraaf
sprak met Dulce Maria Cardoso (Portugal), Christos
Chryssopoulos (Griekenland) en Use Lahoz (Spanje).
Deze middag beviel ons zo goed dat we Cardoso vroegen
voor citybooks Lissabon en Lahoz voor citybooks
Hasselt-Genk.
Het tweede deel van de middag bestond uit een gesprek
tussen de Nederlandse socioloog Merijn Oudenampsen,
schrijver Daniël Rovers en journalist Dirk Barrez. Zij
spraken samen naar aanleiding van het themanummer
‘De Lente’ van DW B (over Occupy en de Arabische
renaissance) over de vraag of kunstenaars zich moeten
mengen in het maatschappelijke debat of zich verre
dienen te houden van het actuele gebeuren. Kunnen kunstenaars richting geven aan de discussies over de wereld
van vandaag?
Eveneens in Brussel organiseerden we (zoals in het
hoofdstukje over taal en meertaligheid al werd aangestipt) samen met EUNIC een Nacht van de Europese
Literatuur. Poëzie en proza uit heel Europa werd in
Franse en Nederlandse vertaling voorgedragen, deBuren
vaardigde Benno Barnard en Joseph Pearce af.
Hoogtepunten
49
cultuur: denken en doen literatuur
Literaire reeksen
De Literaire Loketten
Literatuur middagprogramma
in het Vlaams Parlement
Tijdens de nomadenjaren van deBuren kregen we
op veel verschillende plekken onderdak. In 2012 en
2013 mochten we zelfs rekenen op een plaatsje in het
Vlaams Parlement. Elke maand konden we er terecht
voor een activiteit van een uur. De reeks middagprogramma’s die we daar organiseerden, kon rekenen op
een vast publiek literair geïnteresseerden. We konden
de veelzijdigheid van deBuren volop benutten met
uiteenlopende programma’s over Gerard Reve, citybooks, jazz, architectuur,...
Bovendien kregen we de kans om vaste partners van
deBuren een mooi podium te geven: het Liegend
Konijn presenteerde het aprilnummer en Ons Erfdeel
hield het boek Grens/Frontière boven het doopvont.
Daarnaast traden enkele Parijsgangers op en presenteerden voorproefjes van hun artikelen en verhalen op
basis van hun residentie in Parijs.
Twee middagen waren bijzonder heuglijk: Jan
Terlouw trok een volle zaal met zijn schone en wijze
woorden en de reeks Vers van het Mes beleefde haar
internationale primeur.
Jan Terlouw trok een volle zaal in het Vlaams
Parlement met zijn schone en wijze woorden.
Ons Erfdeel hield met Anne Provoost het boek Grens/
Frontière boven het doopvont.
50
Hoogtepunten
De Biograaf
De meerjarige reeks De Biograaf beleefde twee
edities: over Gerard Reve en over 1001 vrouwen.
Gerard Reve (foto) is één van de grootste Nederlandse
schrijvers van de naoorlogse periode. Zo controversieel en baanbrekend als zijn werk was, zo grillig verliep
ook de publicatie van de biografie over zijn leven.
Biograaf Nop Maas schreef een driedelige biografie
over Reve en schuwde daarin de harde waarheid niet.
Hij ging in gesprek hierover met Reinjan Mulder. In
het voorjaar van 2013 verscheen het rijk geïllustreerde
biografische lexicon 1001 Vrouwen uit de Nederlandse
Geschiedenis. Meer dan 250 deskundige auteurs schreven onder redactie van historica Els Kloek 1001
portretten over de meest opmerkelijke maar vaak
ook vergeten vrouwen uit het Nederlandse verleden.
Kloek presenteerde een aantal Nederlandse levensverhalen en historicus Henk de Smaele (UA, voorzitter
Archiefcentrum voor Vrouwengeschiedenis) stelde op
zijn beurt een aantal portretten voor van bijzondere
vrouwen uit de Belgische geschiedenis. Vervolgens
gingen Kloek en De Smaele in gesprek onder leiding
van Marc Reynebeau (De Standaard) over het boek
en de rol van vrouwen in de geschiedenis en de
geschiedschrijving.
literatuur cultuur: denken en doen
Aan zee: IM en Nieuwe maatjes
Vrijstaat O. in Oostende heeft sinds 2008 een bijzondere plaats in de literaire programmering van deBuren.
Vaste waarde aan zee is ons vertrouwde en populaire
format IM, waarbij we een hoofdgast uitnodigen om
op zijn eigen begrafenis aanwezig te zijn. Voorafgaand
aan dit gesprek draagt een vriend een speciaal voor de
gelegenheid geschreven In Memoriam voor, waarna
Anna Luyten tijdens een intiem doch publiek gesprek
vraagt hoe de gast na zijn dood herdacht wil worden.
Hoofdgasten in 2013 waren schrijver en schilder
Jan Vanriet, moleculair bioloog Christine Van
Broeckhoven, Edwin Rutten en Dirk Roofthooft.
Hun grafredes werden uitgesproken door respectievelijk Kurt Van Eeghem, Jef Lambrecht, Ome Willem
en Stefan Hertmans.
Nieuw in Oostende is Nieuwe maatjes, een reeks
literaire ontmoetingen. De hoofdgast, een bekende
Nederlandstalige auteur, nodigt hiervoor telkens
een jongere collega van over de grens uit om mee in
gesprek te gaan. Zij dragen voor uit eigen én elkaars
werk en de hoofdgast bepaalt welke muziek er live
gespeeld wordt. Daarnaast presenteren een dichter en
een illustrator in BCC het resultaat van hun artistieke
blind date: een originele samenkomst van woord en
beeld. De eerste aflevering met schrijvers Jan Terlouw,
Bouke Billiet, moderator Matthijs de Ridder, jazztrio Trioxide de jonge Nederlandse dichter Maarten
van der Graaff en de jonge Vlaamse illustrator
Karolien Vanderstappen smaakte naar meer!
© Marc Vandecasteele
Matthijs de Ridder, Karolien Vanderstappen en Maarten van
der Graaff in BCC
Traditioneel viert deBuren ook Valentijn aan zee. Aan
de vooravond van Valentijnsdag presenteerde Stijn
Vranken het programma Let Love Rule: een avond
barstensvol performers en muzikanten met gevoel
voor drama, woord en muziek met als thema’s liefde
en begeerte. deBuren introduceerde het Nederlandse
dichtersduo Kila & Babsie dat zeer in de smaak viel.
Het hoogtepunt van het liefdesprogramma was de
zondagmiddag onder leiding van Gudrun De Geyter
(Klara). Annelies Verbeke las voor uit eigen werk,
waarna de Nederlandse dichteres Ellen Deckwitz en
de West-Vlaamse Wannes Cappelle met cellist Frans
Grapperhaus het publiek in vervoering brachten.
De IM ontmoetingen zijn zo memorabel en hartelijk
dat we van al die zondagmiddagen filmpjes maken
en online presenteren.
Hoogtepunten
51
cultuur: denken en doen literatuur
Literaire hoogtepunten
TWEEJAARLIJKSE DEBUUTPRIJS
Een tweejaarlijks hoogtepunt van deBuren blijft de
uitreiking van de debuutprijs Het Liegend Konijn,
dit jaar toegekend aan de Nederlandse dichteres
Bernke Klein Zandvoort (°1987) voor haar bundel
Uitzicht is een afstand die zich omkeert. Ze ontving een
geldbedrag en een poëtisch paspoort in de vorm van
vertalingen. Haar gehele bundel werd vertaald naar
het Engels, Frans en Duits, één gedicht werd vertaald
naar alle officiële talen van de EU.
LITERAIRE EVENEMENTEN
Naast onze reeksen en andere meerjarige literaire
projecten, organiseert deBuren met diverse partners
in binnen- en buitenland tal van losse activiteiten. In
2013 vestigden we bijvoorbeeld in Brussel, Antwerpen
en Oostende de aandacht op het boek Rebelse ritmes
van de Nederlandse schrijver Matthijs de Ridder. In
Oostende en Brussel vonden edities plaats van ons
literaire speeddateprogramma Mag ik u boeken?
en we presenteerden boeken van Peter van Kraaij,
Jannah Loontjens, Frank Vande Veire en Els Moors.
Bernke Klein Zandvoort winnares van de debuutprijs Het
Liegend Konijn
Rebelse ritmes van de Nederlandse schrijver Matthijs de
Ridder in Vrijstaat-O.
Eén gedicht Augustus was overrijp werd vertaald naar alle
officiële talen van de EU en gepubliceerd.
Mag ik u boeken? Literair speedaten met
literatuurliefhebbers in Muntpunt
52
Hoogtepunten
literatuur cultuur: denken en doen
Tijdens het literaire non-fictiefestival Mind the Book
presenteerden we het digitale tijdschrift hard//hoofd
voor het eerst in België. Het Antwerpse publiek kreeg
een boordevol en verrassend journalistiek, literair,
muzikaal en filmisch programma voorgeschoteld:
columnist Kasper van Royen droeg voor, Marja
Pruis stelde in primeur haar De Martelaere-biografie
voor, Uinko Eerenstein zong liedjes, Sander van de
Pavert (LuckyTV, De Wereld Draait Door) toonde
zijn beste filmpjes, regisseur Rob Schröder sprak met
Maartje Smits, Maartje Wortel en Maxim Februari
droegen voor en gingen met elkaar in gesprek onder
leiding van Matthijs de Ridder.
In eigen huis verwenden we ons publiek met twee
theatervoorstellingen: Saabri Saad El Hamus
speelde het toneelstuk Pax Hominis als bewerking
van De mensheid zij geprezen van Arnon Grunberg
en de voorstelling Herman bracht een pakkend beeld
van Herman De Coninck aan de hand van zijn
eigen gedichten en brieven, aangevuld met herinneringen van zijn vrouw Kristien Hemmerechts en
met muziek door sopraan Sylvie De Pauw en pianist
Koenraad Sterckx.
Een bijzondere vermelding verdient onze fijne samenwerking
met de Nederlandse Ambassade. Tommy Wieringa (foto),
Bas Heijne en Frits van Oostrom trokken telkens een groot
geïnteresseerd publiek.
Uit een interview van Brussel deze Week/Agenda
(25.09.2013) met Sabri Saad El Hamus: ‘Het gaat mij
helemaal niet meer om Arabisch of Europees zijn, maar
veeleer om universele waarden. Daarom eindigt deze Pax
hominis ook liefdevol, in de zin van ‘leef en laat leven’.
Een generatie-overstijgend hoogtepunt was het
project Trage Post. Meer dan 150 grootouders namen
deel aan deze brievenschrijfwedstrijd van deBuren en
vzw Waerbeke: allen schreven ze ‘trage brieven’ aan
hun kleinkinderen, brieven van nu naar straks. Die
brieven worden bewaard in het Portaal van de Stilte in
Waerbeke en pas in 2030 aan de inmiddels volwassen
geworden kleinkinderen bezorgd. Tijdens een feestelijke namiddag met Gudrun De Geyter (VRT- Klara),
Hugo de Ridder en Jan Hautekiet (VRT) in Passa
Porta werden de prijzen aan de beste briefschrijvers
uitgereikt. Zij kregen een persoonlijke brief gericht
aan hun kleinkind, geschreven door Stefan Hertmans,
Joke van Leeuwen, Hugo Brandt Corstius, Saskia
de Coster of Hugo de Ridder. Leuk feitje: een van
de winnaars van deze wedstrijd is Joke Linders, die
we al eens te gast hadden als biografe van Annie
M.G. Schmidt en die het brievenidee zo aantrekkelijk
vond dat ze een hele bundel brieven gewijd heeft aan
haar kleindochter. Begin maart 2014 verscheen deze
bundel, onder de titel Trage post voor Anna Johanna.
Hoogtepunten
53
cultuur: denken en doen literatuur
LITERAIRE VERJAARDAGEN
Het jaar van … Couperus, Carmiggelt en Bomans
We eerden dit najaar drie belangrijke Nederlandse
schrijvers met een literaire avond.
Het honderdvijftigste geboortejaar van Louis
Couperus (°1863) werd luister bijgezet in de
Nederlandse Ambassade. Tijdens een drukbezochte
avond sprak Bas Heijne met Gudrun De Geyter
(Klara) over zijn nieuwe boek Couperus, de mystiek der
zichtbare dingen.
Simon Carmiggelt (°1913) kwam uitgebreid aan bod
tijdens een filmavond met inleiding. Uitgever Wouter
van Oorschot vertelde geroerd over zijn bijzondere
band met Carmiggelt. Daarna vertoonden we de film
Vroeger kon je lachen van Bert Haanstra. Het viel op
dat veel Nederlanders die avond deBuren wisten te
vinden.
Godfried Bomans (°1913) tenslotte kreeg een
bijzondere laudatio van de Vlaamse schrijfster Gerda
Dendooven, naar aanleiding van de voorstelling
Godfried in HETPALEIS te Antwerpen.
54
Hoogtepunten
film en documentaire cultuur: denken en doen
Film en documentaire
Ook in 2013 namen film en documentaires een belangrijke plek in binnen de
programmering van deBuren. Met goedbezochte avonden rondom gevarieerde
thema’s konden we een verscheidenheid aan films en documentaires vertonen
aan ons publiek. Met een Russische filmreeks KINEMA speelden we in op het
Nederland-Ruslandjaar. De in 2012 opgestarte filmreeks Toneelhuis@themovies
waarin Toneelhuisacteurs hun favoriete films mochten presenteren, eindigde in
schoonheid. Met Documentaire op Donderdag startten we meteen een intensieve samenwerking op met onze nieuwe buren van Muntpunt. In samenwerking
met de VPRO toonden we bij deBuren delen van de knappe documentairereeks
Het België van… Met Cinema Zuid tenslotte presenteerden we IDFA on tour,
waardoor de beste documentaires uit Nederland ook in België konden gezien
worden.
Film
Russische filmreeks Kinema
In Cinematek
Naar aanleiding van het Nederland-Ruslandjaar 2013
organiseerde deBuren samen met Cinematek een vierdelige Russische filmreeks. Elke film werd geïntroduceerd door een prominente Vlaamse of Nederlandse
spreker.
De eerste film in de reeks was Panserkruiser Potemkin
(1925) van regisseur Sergei Eisenstein. De in moderne
filmtheorie en vergelijkende mediastudies gespecialiseerde Pepita Hesselberth (die promoveerde aan
de Universiteiten van Kopenhagen en Amsterdam
met het proefschrift Cinematic Chronotopes: Affective
Encounters in Space-Time) gaf een inleiding bij de film.
De tweede film was de legendarische klassieker Solaris
(1972) van Andrei Tarkovsky. De inleiding werd verzorgd door filmjournaliste Dana Linssen, de grande
dame van de Nederlandse filmjournalistiek (NRC
Handelsblad, hoofdredacteur Filmkrant, Opium Radio),
tevens docent aan de ArtEZ Hogeschool Arnhem.
Derde in de reeks was Nikita Mikhalkovs Burnt by the
Sun/Soleil Trompeur (1994). De inleiding werd deze
keer verzorgd door Vladimir Ronin, docent Russisch
en Geschiedenis van Rusland aan de KU Leuven en
Lessius Antwerpen. Ronin studeerde in Moskou, en is
naast docent ook auteur en vertaler. Hij houdt regelmatig voordrachten over zowel het historische als het
actuele Rusland.
Als laatste in de rij vertoonden we Cargo 200 (2007)
van regisseur Aleksej Balabanov. Maarten Horeman,
coördinator van het centrum Russische studies aan de
KU Leuven hield een inleiding.
Hoogtepunten
55
cultuur: denken en doen film en documentaire
Documentaire
Toneelhuis@themovies
In Toneelhuis
Documentaire op Donderdag
in Muntpunt
In het najaar van 2012 sloegen Toneelhuis, Cinema
Zuid en deBuren de handen in elkaar voor een
reeks van boeiende gesprekken met topacteurs en
makers van Toneelhuis over de spannende relatie
tussen toneel en film, de eigen wetten van het vak,
de vertaalslag van het live performen naar het grote
doek. Aansluitend op elk gesprek konden de bezoekers naar een film kijken die de acteur of maker
gekozen had. De drie eerste avonden vonden plaats
in 2012, de laatste avonden in het voorjaar van
2013. Toneelhuisdirecteur Guy Cassiers en acteurs
Mokhallad Rasem en Kevin Janssens waren te gast.
De gesprekken werden afwisselend gemodereerd
door Erwin Jans (dramaturg Toneelhuis), Jonas Van
Thielen (theateracteur en filmkenner) en Ben van
Alboom (filmjournalist).
BART MEULEMAN
ABKE HARING
GEERT VAN RAMPELBERG
GUY CASSIERS
- RASEM
KEVIN JANSSENS
56
Hoogtepunten
In september 2013 heropenden zowel het VlaamsNederlands Huis deBuren als het Muntpunt, aan de
overkant van het Muntplei. Ter ere daarvan startte
er een nieuwe reeks: Documentaire op Donderdag,
een maandelijkse vertoning van bijzondere documentaires in Muntpunt. Iedere vertoning werd gekoppeld
aan een lezing, inleiding of gesprek met een interessante spreker uit Nederland of Vlaanderen.
De aftrap van de reeks vond plaats in september met
de vertoning van Cave of Forgotten Dreams (2010)
van Werner Herzog. Hierin komen de grotten van
Chauvet naar voren, waar in 1994 de oudste grotschilderingen ter wereld werden ontdekt. Kunsthistorica
Bianca Stigter (NRC) gaf een inleiding. De tweede
documentaire die werd vertoond was Project Nim
(2011), waarin James March het omstreden verhaal
vertelt van de chimpansee Nim, die in de jaren zeventig bij een Amerikaans gezin inwoonde in het kader
van taalexperimenten. Na afloop ging Katharina
Smets (VPRO, Klara) in gesprek met psycholoog
en filosoof Esteban Rivas. Ook vond er via een
live Skypeverbinding een interview plaats met de
Amerikaanse primatoloog Robert Ingersoll, één van
de in beeld gebrachte onderzoekers in de documentaire.
De documentaire van november was 10e chambre,
instants d’audiences (2004) van Raymond
Depardon, waarin de kijker een inkijkje krijgt in
een Parijse rechtbank. Na afloop vond een gesprek
plaats tussen Luckas Vander Taelen (Groen) en
Marle en Van Wemmel, rechter voor de 22ste kamer
van de correctionele rechtbank te Gent. Tijdens de
laatste documentaireavond van het jaar vertoonden
we Delicatessen uit een kleine wereld (2006) van
Joseph Péaquin. Na de vertoning volgde een gesprek
met Nick Trachet (culinaire columnist voor brusselnieuws.be) over de film en zijn werk als culinair auteur
onder leiding van Dirk Bosmans, (winnaar Groot
Dictee der Nederlandse Taal 2013).
film en documentaire cultuur: denken en doen
Het België van…
bij deBuren
In het najaar van 2012 was Het België van... te zien
op VPRO. In deze boeiende documentairereeks zijn
Laurence Vielle, Daan Stuyven, Christophe Deborsu,
David Van Reybrouck en Annelies Verbeke elk een
aflevering lang de eigenzinnige gids door hun vaderland. In 2013 toonde deBuren de documentaires
in aanwezigheid van Laurence Vielle, Christophe
Deborsu en Daan Stuyven. Na afloop ging journalist
Claude Blondeel (VRT) met hen in gesprek over de
absurditeit van België.
IDFA on tour
in Cinema Zuid
Het International Documentary Filmfestival
Amsterdam (IDFA) vond in 2012 voor de 25ste keer
plaats. Met meer dan 180.000 bezoekers per jaar en
ruim 2.500 gasten uit de filmwereld speelt IDFA een
belangrijke rol in zowel het Nederlandse als internationale cultuurlandschap. Samen met en in Cinema
Zuid presenteerden we in maart de vier winnaars van
IDFA 2012: Geluiden voor Mazin (NL), First cousin
once removed (VS), Little world (SP) en The Only Son
(NL). De documentaires werden ingeleid door ouddocumentairemaker van VRT William Van Laeken.
IDFA 2012 on tour in Cinema Zuid
Hoogtepunten
57
cultuur: denken en doen tentoonstellingen
Tentoonstellingen
deBuren beschikt over de expertise, noch over de middelen, om een sterk
gestoffeerd eigen tentoonstellingsprofiel te ontwikkelen. Daarom hebben
onze tentoonstellingen steeds een link met andere activiteiten. deBuren wil
zich richten op enkele specifieke domeinen. Binnen de beeldcultuur gaat
het hier voornamelijk op fotografie en videokunst, binnen de beeldende
kunsten op grafische kunsten en design. Ook deze activiteiten worden
steeds met partners genomen die ter zake een bredere en betere expertise
hebben dan deBuren. De foto’s die tot stand komen binnen citybooks zijn
in een permanente digitale tentoonstelling te zien op www.citybooks.eu.
In 2013 waren ze ook opnieuw een aantal keer in het echt te bewonderen
in tentoonstellingen van deBuren en partnerorganisaties. De grote overzichtstentoonstelling van citybooks in De Brakke Grond gaf de enorme
reikwijdte van het project op een mooie manier weer.
Nieuwe tentoonstellingen in 2013
Orban Space: Luc Deleu - T.O.P. office
20.01 > 24.03.2013
Stroom Den Haag, Den Haag
In de afgelopen veertig jaar hebben Luc Deleu en
T.O.P. office een rijk en veelzijdig oeuvre opgebouwd,
dat niet alleen bestaat uit projecten en plannen op
het gebied van architectuur en stedenbouw, maar ook
uit visionaire voorstellen, objecten, installaties en kritische teksten. Met Orban Space maakt T.O.P. office
zijn ambitie waar om een theoretisch kader en een
methodiek te ontwikkelen waarbinnen kan worden
nagedacht over de openbare ruimte op wereldschaal,
met als uiteindelijk doel om geschikte ontwerpstrategieën te ontwikkelen. De expo was van 20.01 –
24.03.2013 te zien bij Stroom in Den Haag. Stroom
School organiseerde op 6, 10 en 24 maart lezingen,
rondleidingen en workshops rond de tentoonstelling.
58
Hoogtepunten
tentoonstellingen cultuur: denken en doen
Surveillance Art: A Look Inside
citybooks, stadsverhalen in woord en beeld
22.01 > 03.02.2013
De Markten, Brussel
26.04 > 02.06.2013
De Brakke Grond, Amsterdam
In het kader van het VUB-congres Computers, Privacy
& Data Protection (CPDP) 2013 presenteerde deBuren
de interactieve kunsttentoonstelling A Look Inside
rond Surveillance Art in De Markten en in samenwerking met VUB, Restart vzw en SMartBe. Kan de
technologische evolutie een utopische maatschappij
creëren of is deze artificieel? Van 22.01 – 03.02.2013
was werk te zien van internationale kunstenaars
als Stanza, Sylvain Vriens, Manu Luksh, Front404,
Bureau d’Etudes, Heath Bunting, Ief Spincemaille,
Bart Dewolf, Wendy Van Weynsberghe, Briko2K,
Dawamesk, Alex Mayo & Robotic Works, Bob De
Groof, Heardryers en BRTNY.
Van 26.04 – 02.06.2013 was een grote overzichtstentoonstelling van citybooks te zien in De Brakke
Grond in Amsterdam. Jonge fotografen maakten op
uitnodiging van deBuren een citybook, een stadsportret in 24 foto’s. Dat levert verrassende en prikkelende
beelden op van steden in Europa en ver daarbuiten.
Van Boekarest tot Tbilisi, van Grahamstown tot
Charleroi, maar liefst vijftien steden waren te ontdekken via de foto’s van Christian Binder, David
Bocking, Sander Buyck, Lisa Van Damme, Andrea
Galiazzo, Martijn van de Griendt, Kakha Kakhiani,
Dadang Pribadi, Pieter-Jan De Pue, Maciej Rukasz,
Sophie Smith, Frosina Stojkovska en Lea Titz.
Hoogtepunten
59
cultuur: denken en doen tentoonstellingen
citybooks, stadsverhalen in woord en beeld
© Marloes van Doorn
Live uitzending van Brands met boeken vanuit de vernissage van de citybookstentoonstelling in de Brakke Grond
op 26.04.2013. Met vlnr: Martijn van de Griendt, Anna
Luyten, Abdelkader Benali, Annelies Verbeke en Wim
Brands.
© Marianne Hommersom
Tijdens de citybooksoverzichtstentoonstelling in de
Brakke Grond vonden ook avondactiviteiten plaats. Hier
is fotograaf Andrea Galiazzo te gast tijdens The Pop
Up City Live, om meer te vertellen over zijn citybook
Venetië.
© Marloes van Doorn
© Marloes van Doorn
Naast de foto’s van 15 steden waren er ook City One
Minute videos te zien en via een audiotafel waren de citybooks te beluisteren als audioboek en kon men via iPads
www.citybooks.eu ontdekken.
60
Hoogtepunten
Interview met Martijn van de Griendt naar aanleiding van de
expo, Trouw, 30 april 2013
tentoonstellingen cultuur: denken en doen
House Of Utopia. Filip Berte
25.07 > 21.09.2013
Zijdebalen, Utrecht
Van 25.07 – 21.09.2013 liep House of Eutopia in
Zijdebalen in Utrecht. Het is een indrukwekkende
installatie waarin beeldend kunstenaar en architect
Filip Berte de sociale, politieke, geografische en historische marges van Europa aftast en blootlegt. Onder
de noemer Eutopia bouwde Filip Berte sinds 2006 bij
CAMPO zijn ‘huis’ op met films, foto’s, schilderijen,
maquettes, kijkdozen,... Edwin Jacobs (Centraal
Museum) interviewde Filip Berte tijdens een publiek
moment. Het House of Utopia kwam mede tot stand
dankzij deBuren, en deze tekening sierde de cover van
de najaarsbrochure.
© Filip Berte
Hoogtepunten
61
cultuur: denken en doen tentoonstellingen
Reizende Tentoonstellingen
Rendez-vous au Paradis - Fading portraits
of Palestinian martyrs
25.05 > 09.06.2013 | Norbertijnerkapel, Gent
Sander Buyck exposeerde van 25.05 – 09.06.2013
zijn fotoreeks Rendez-vous au Paradis - Fading portraits of Palestinian martyrs in de Norbertijnerkapel in
Gent. De foto’s zijn een abstractie van, en een zoektocht naar de context van vergane Palestijnse martelaarposters.
Teun Voeten, ‘Narco Estado. Drug violence in
Mexico’
21.01 > 03.03.2013 | Stichting Biermans-Lapôtre,
parijs
Nadat de indrukwekkende fotoreeks Narco Estado.
Drug Violence In Mexico van Teun Voeten in 2012
in Antwerpen tentoongesteld werd, presenteerden
we foto’s van 21.01 – 03.03.2013 in de stichting
Biermans-Lapôtre in Parijs. De Nederlandse antropoloog en oorlogsfotograaf Teun Voeten concentreerde
zich de afgelopen drie jaar op het drugsgeweld in
Mexico. Hij bracht niet alleen het bloedige geweld
maar ook de ontwrichting van de samenleving en
het ingrijpen van de autoriteiten pregnant in beeld.
Dit resulteerde in een indrukwekkend fotoboek en
de gelijknamige tentoonstelling ‘Narco Estado. Drug
Violence in Mexico’. Tijdens de vernissage gaf Voeten
een introductie bij zijn werk.
© Sander Buyck
© Teun Voeten
Spectres. Sven Augustijnen
16.02 – 07.04.2013 | Malmö Konsthall, Malmö,
Zweden
Van 16.02 – 07.04.2013 toonde Malmö Konsthall
de film Spectres van de Belgische kunstenaar Sven
Augustijnen. Spectres is een 104 minuten durend
portret van Jacques Brassinne de la Buissière. De
film is gewijd aan één van de donkerste bladzijden
uit de koloniale geschiedenis van België, namelijk de
moord op Patrice Lumumba, de eerste democratisch
verkozen president van de Democratische Republiek
Congo.
62
Hoogtepunten
tentoonstellingen cultuur: denken en doen
Langdurige bruikleen
en speciale presentaties
citybooks: Graz, Chartres, Venedig
15.01 > 24.02.2013 | Galerie ORF Landesstudio
Steiermark, Graz, Oostenrijk
Van 15.01 – 24.02.2013 waren in ORF Kunsthalle de
citybooksfoto’s van Titz over Chartres en Graz en van
Andrea Galiazzo over Venetië te zien, samen met de
City One Minutes van Graz. De tentoonstelling werd
georganiseerd door citybookspartner NEXT.
De kunstcollectie van deBuren is niet alleen in tijdelijke
tentoonstellingen te zien maar wordt ook langdurig uitgeleend. Zo herbergt de Belgische Ambassade in Den Haag
een deel van Dick Matena’s Kaas, en zien de medewerkers
van het kabinet van minister Ingrid Lieten (foto) dagelijks
de citybooksfoto’s van Pieter-Jan De Pue over Yerevan in
hun wandelgangen.
citybooks Yerevan.
Met foto’s van Pieter-Jan De Pue
21.04.2013 | Center for Creative Technologies
TUMO, Yerevan, Armenië
Naar aanleiding van de boekpresentatie van citybooks Yerevan op 21 april 2013 werden in Yerevan
de citybooksfoto’s van Pieter-Jan De Pue over deze
Armeense stad tentoongesteld. In september werden
de foto’s er opnieuw geëxposeerd.
Waiting and Watching: South African
Moments
30.09 > 30.11.2013 | Bibliotheek De Letterschuur,
Zonnebeke
Van 30.09 – 30.11.2013 was de tentoonstelling
Waiting and Watching. South African Moments te zien
in de bibliotheek van Zonnebeke, met foto’s van
Sophie Smith, Lindsay Callaghan, Demelza Bush
en Sarah Schäfer. Deze tentoonstelling kwam tot
stand in 2010, toen deBuren tijdens het National
Arts Festival in Grahamstown was voor citybooks.
De foto’s waren al op meerdere plaatsen in België te
zien.
VIDEO: One minutes
Samen met THE ONE MINUTE FOUNDATION
in Amsterdam (Sandberg Instituut) wil deBuren ook
de boeiende evoluties in videokunst blijven volgen.
We toonden City One Minutes in het kader van
de citybookstentoonstelling in De Brakke Grond,
tijdens een TEDx talk in cc Strombeek en tijdens het
evenement Games&Biz, Applied Games in the Low
Countries in Antwerpen.
Fietsrondleiding kunstprojecten van Stroom
In de zomer organiseerde deBuren samen met kunsten architectuurcentrum Stroom Den Haag een fietsrondleiding door Den Haag, waar we een aantal
indrukwekkende kunstprojecten van Stroom bezoeken. Zo vertrokken we vanaf Den Haag Centraal via
de Beeldengalerij van P. Struycken en het Papaverhof
in de Bloemenbuurt naar Kijkduin waar we een
bezoek brachten aan het ‘Hemels Gewelf ’ van James
Turrell. Vervolgens fietsten we naar de tuin van het
Gemeentemuseum waar we de Bestuivingskamer van
de Honing Bank bezichtigden. Tot slot stonden we
stil bij ‘Et in Arcadia Ego’ van Ian Hamilton Finlay
aan de kadewand van de hofvijver aan de zijde van de
Gevangenpoort. Michelle Schulkens (Stroom Den
Haag) leidde ons rond.
© Sophie Smith
Rooiland
© Gerrit Schreurs, courtesy Stroom Den Haag
Rondleiding Stroom Den Haag: Hemels Gewelf van James Turrell
Hoogtepunten
63
CULTUUR
DENKEN EN DOEN
De kracht van jonge denkers,
durvers en doeners
Culturele samenwerking
over de landsgrenzen heen
Het is een gemeenplaats dat de jeugd de toekomst heeft maar
wanneer je rondkijkt waar de jeugd daadwerkelijk kansen krijgt,
blijkt dat gemeenplaatsen niet altijd een concreet effect hebben
op de culturele werkelijkheid in de Lage Landen. deBuren zet
doorlopend in op jong talent en maakt grensoverschrijdende culturele ontmoetingen een integraal onderdeel van deze inspanning. We doen dit door interessante residenties te organiseren,
jongeren opdrachten te geven en overbruggende initiatieven te
ondersteunen. Zo hebben we binnen citybooks vanaf het begin
gekozen voor een gezonde afwisseling tussen gerijpt talent en
jonge blaadjes en staat de Parijsresidentie zelfs helemaal in het
teken van jonge schrijvers die elkaar ontmoeten.
In 2013 zetten we bovendien een nieuwe opmerkelijke samenwerking op rond poëzie: de reeks
Vers van het Mes van Perdu (Amsterdam) waarin
nog niet gedebuteerde dichters de kans krijgen
zich te presenteren aan het publiek, werd op
initiatief van deBuren een Vlaams-Nederlandse
reeks. In samenwerking met het Poëziecentrum
(Gent) en de Nederlandse Taalunie, organiseren
we vier afleveringen per jaar, waarbij het vaste
programma telkens wordt aangevuld met een van
de bekendere namen uit het rijke verleden van de
reeks. Een reeks over de rol van poëzie in het culturele en politieke landschap die door de aanwezigheid van de bekendere dichter de aandacht van
een breder publiek kan vestigen op jong talent.
64
Hoogtepunten
Die strategie gebruiken we ook voor het project
BCC, dat een integraal onderdeel uitmaakt van
het literair-muzikale programma Nieuwe maatjes.
De ingrediënten van BCC zijn simpel: een jonge
Nederlandse of Vlaamse dichter ontmoet een grafisch talent van over de grens. Hun doel? In 24
uur samen een nieuw artistiek werk maken, een
unieke samenkomst van woord en beeld, dat zij
op zondagmiddag tijdens Nieuwe maatjes presenteren aan het publiek.
Een extra vermelding verdient hier de tweejaarlijkse debuutprijs Het Liegend Konijn die in
2013 werd gewonnen door dichter Bernke Klein
Zandvoort.
opdrachten en residenties cultuur: denken en doen
Opdrachten
en residenties
Openingsfeest: Goede raad
Het openingsfeest van deBuren stond in het teken van
Goede Raad. Omdat deBuren een Huis is waar even
goed geluisterd als gesproken wordt, legden we ons oor
te luister bij een groep jongeren die affiniteit hebben met
deBuren en van wie wij verwachten dat zij de nieuwe
generatie cultuurdragers zullen zijn. Ze hebben met
elkaar gemeen dat ze bijzonder getalenteerd zijn en dat ze
geboren werden in de jaren tachtig.
Schrijvers, journalisten, theatermakers, wetenschappers, …
een keur aan jong geweld ging in op onze vraag om ons
een korte en krachtige goede raad te geven. Deze teksten
bundelden we in een mooi vormgegeven gelegenheidspublicatie die werd uitgedeeld tijdens de heropening
en waarvan de teksten ook op de website gepubliceerd
worden. We kenden deze jonge denkers, durvers en
doeners van andere projecten zoals deBuren univerCity,
citybooks, de Parijsresidenties, d e t h e a t e r m a k e r
of een van onze literaire wedstrijden.
Dit zijn de namen:
Bouke Billiet
Candra Dewi Dian
Puspitasari
Christiaan De
Beukelaer
Daniël van der Meer
Doruntina Islamaj
Emma Lesuis
Emy Koopman
Frank Keizer
Freek Vielen
Heleen Mercelis
TG Ilay
Jan Postma
Jelmer Mommers
Judith van der Wel
Julie Reniers
Katharina Smets
Nicolas van
Puymbroeck
Pieter Bonte
Rebekka de Wit
Rentia Bartlett-Möhl
Hoogtepunten
65
cultuur: denken en doen opdrachten en residenties
Parijsresidentie 2013:
Jong schrijftalent in de Franse hoofdstad
Sinds 1927 biedt de Stichting Biermans-Lapôtre, Huis
van de Belgische en Luxemburgse studenten, jaarlijks
onderdak aan meer dan 200 studenten, onderzoekers en
professoren uit alle hoeken van de wereld. Samen met
deBuren vond in juli 2012 een bijzondere residentie
plaats, en in juli 2013 was nu een tweede editie voorzien.
Tot 18 maart 2013 konden jonge schrijftalenten zich
kandidaat stellen voor een residentie in Parijs. deBuren
ontving bijna driehonderd enthousiaste aanmeldingen
van hoge kwaliteit. Uit die aanmeldingen werden twintig
jonge schrijvers, een radiomaakster en een fotografe geselecteerd.
Twintig jonge mensen, twee weken in residentie in Parijs.
Ter plaatse spraken ze met Adriaan van Dis en David
Van Reybrouck, allen zeer goed bekend met de stad Parijs.
Ook kregen ze een gastcollege van Pieter Uyttenhove, als
architect verbonden aan de Universiteit van Gent.
Iedere resident schreef naar aanleiding van het verblijf in
Parijs twee teksten: één over een (nagenoeg onbekend)
museum, één over Parijs als grootstad in de meest brede
zin van het woord. Na afloop verschenen de teksten
in diverse media: NRC-Handelsblad, Das Magazin,
Rekto:Verso, tijdens De Avonden en Holland Doc en op de
websites van hard//hoofd, De Gids, muziekvan.nu, pfauth.
com en deBuren. Hiernaast een selectie.
De deelnemers van 2013:
Ayla Schneiders
Daniël van der Meer
Daphne Acoca
Sabeth Snijders
Emy Koopman
© Marianne Hommersom
66
Hoogtepunten
Ernst-Jan Pfauth
Fleur van Greuningen
Floris Solleveld
Frank Heinen
Frederik Willem Daem
Hassan Bahara
Hiske Versprille
Jan Postma
Jelmer Mommers
Jozefien van Beek
Katharina Smets
Leen Verheyen
Marianne Hommersom
Nina Polak
Sulay Milayo Reval
opdrachten en residenties cultuur: denken en doen
Frederik Willem Daem schreef tijdens zijn Parijsresidentie
een kortverhaal: Voorbij de klif. Korte knipsels uit een langdradig in memoriam. Hoofdrollen zijn weggelegd voor
Franse duiven en zijn vriendin Jozefien. ‘Parijs blijft voor
mij die vriend van een vriend bij wie ik mijn best doe
hem geen deel van mijn leven uit te laten maken.’ Zijn
stuk verscheen in literair tijdschrift Das Magazin.
Jelmer Mommers bezocht het
Musée des Années Trente. Hij
schreef naar aanleiding daarvan over
oude en nieuwe gebruiksvoorwerpen in het stuk Alle gadgets hebben
iets te verbergen. ‘Als je goed naar
een apparaat kijkt, kom je erachter
dat het delen van zichzelf graag wil
tonen, maar andere zaken verbergt.’
Zijn tekst verscheen eerder op de
website van De Gids.
Sabeth Snijders belandde in een
tot rokersmuseum omgetoverde slagerij. Daar ontdekt ze niet veel over
het verleden van de sigaret, maar
de toekomst ervan. ‘Sigaretten zijn
passé, Fransen roken elektronisch.’
Haar tekst Sigaretten zijn zóóóó
jaren negentig verscheen in verkorte
vorm in NRC Handelsblad.
Emy Koopman ging in Parijs onder
meer op ‘necrosafari’ en ontmoet
jonge schrijvers met ‘stars in their
eyes’. Hoe erg is het om vergeten te
worden? ‘Ooit was Carzou beroemd
in Frankrijk, maar nu is er buiten
zijn zoon Jean-Marie niemand die
voor hem naar de begraafplaats
Montparnasse komt. Hij staat niet
op de kaart.’ Emy’s stuk Vergeten
kunstenaars (Over faam en vergankelijkheid in Parijs) verscheen op
hard//hoofd.
Floris Solleveld deed onderzoek
naar de Boulevard Périphérique
en schreef daarover De Muur
van Parijs. Hij fietste de gehele
rondweg af en bekeek de stad
vanaf de rand: binnen de ring het
beroemde Parijs, daarbuiten de
banlieues. ‘Elke keer als de rondweg
in zicht kwam sprong mijn hart op:
Périphérique ma belle, Périphérique
ma jolie!’ Zijn stuk was te lezen op
hard//hoofd.
Daniël van der Meer bezocht
een modeshow van Viktor & Rolf,
hoewel hij op het gebied van de
haute couture geen expert is: ‘Ik
heb meer stierengevechten dan
modeshows bijgewoond (één), kan
meer scheidsrechters dan couturiers
opnoemen (acht) en heb in mijn
leven meer speelgoedgidsen dan
modetijdschriften gelezen (negen).’
Zijn tekst Op stoel BD1 bij Viktor
& Rolf was eerder te lezen in Das
Magazin.
Radiomaakster Katharina Smets
bezocht in Parijs een bizar museum,
vol schimmige zaken op sterk
water. Ze maakte van haar bezoek
een radiodocumentaire, waarin het
museum in woord en geluid tot
leven komt. ‘Welkom in Musée
Dupuytren. Het museum van alles
wat afwijkt van het normale.’ De
documentaire was te beluisteren
tijdens VPRO’s De Avonden.
Jozefien Van Beek sprak in Parijs
met onder meer de naar Parijs verhuisde Vlaming Bent Van Looy.
Wanneer hoor je ergens thuis?
Jozefien probeert daar in You are here
achter te komen door het drinken
van veel Franse koffie. ‘Een referentiepunt, een veilige thuishaven lijkt
een voorwaarde om je elders goed
te voelen. Maar zijn zulke plekken
geen illusie?’ Haar tekst is online te
lezen bij deBuren.
foto’s © Marianne Hommersom
Hoogtepunten
67
cultuur: denken en doen opdrachten en residenties
Troost uit Parijs in Mediamatic, Amsterdam
Eind oktober volgde een presentatiemoment van
de Parijsresidentie in Amsterdam, georganiseerd in
Mediamatic, in samenwerking met Das Magazin. Er
waren voordrachten van Emy Koopman, Frederik
Willem Daem, Ayla Schneiders, Daniël van der
Meer en Leen Verheyen. Er waren foto’s te zien van
Marianne Hommersom en Jan Postma. Ernst-Jan
Pfauth presenteerde en interviewde Hiske Versprille,
Jelmer Mommers en Sulay Reval. Er was ook muziek
van Carlos Zorita Diaz.
Museumtour.
Met Koopman & Reniers
deBuren stuurde in 2013 twee jonge schrijfsters naar interessante musea over de grens. Hun opdracht? Vertel ons
waarom je dit museum wel of niet moet bezoeken.
Julie Reniers bezocht De Pont in
Tilburg, Kröller-Müller in Otterlo,
Nationaal Glasmuseum in Leerdam
en Teylers Museum in Haarlem.
© MarianneHommersom
© MarianneHommersom
Parijsresident Daniël van der Meer leest in Mediamatic te
Amsterdam voor uit zijn Parijstekst, die eerder verscheen in
het literaire tijdschrift Das Magazin
Judith van der Wel en het
Koninklijk Concertgebouworkest
Parijse Literaire Loketten
in het Vlaams Parlement, Brussel
In december was er nog een presentatiemoment
van Parijs, ditmaal in Brussel, ter afsluiting van de
reeks ‘de Literaire Loketten’ in het Vlaams Parlement.
Fleur van Greuningen en Sabeth Snijders droegen
voor uit hun Parijse teksten tijdens dit literaire middagprogramma. Jelmer Mommers vertelde over de
door hem onderzochte ‘Disco Soupe’: soep gemaakt
van afval, gekookt door Parijse voedselactivisten. Jan
Postma (hard//hoofd, ) werd geïnterviewd over zijn
schrijf- en foto-ervaringen in Parijs. Ook was de
documentaire van Katharina Smets over het Musée
Dupuytren te beluisteren.
Achteraan in dit jaarverslag vindt u de integrale Parijstekst
van Nina Polak
68
Hoogtepunten
Emy Koopman ging naar C-mine
in Genk, In Flanders Fields
Museum in Ieper, Kazerne
Dossin, Mechelen en STAM, Gent.
deBuren publiceerden hun teksten
in de programmabrochure 2014
van deBuren.
© MarianneHommersom
Het Koninklijk Concertgebouworkest
(Amsterdam) vierde in 2013
zijn 125-jarig bestaan. De
jonge
Nederlandse
schrijfster Judith van der Wel mocht,
met steun van deBuren, in
2013 op wereldtournee met het
Koninklijk Concertgebouworkest
(Amsterdam). Het boek dat zij daarover schrijft, verschijnt in de loop
van 2014.
Helemaal achteraan in dit jaarverslag krijgt u al een klein
voorproefje te lezen dat stamt uit de tijd dat Judith zelf
nog niet ingewijd was in de intieme geheimen van het
beste orkest ter wereld.
PODIUMKUNSTEN cultuur: denken en doen
Podiumkunsten
deBuren vervult vanaf het begin een brugfunctie voor Vlaamse en Nederlandse
samenwerking. Op het vlak van de podiumkunsten hebben we met
d e t h e a t e r m a k e r, deSingel, De Monty, De Brakke Grond en RITS een stevige
samenwerking opgezet die jonge makers in staat stelt om over de grenzen van
hun eigen kunnen én over de landsgrenzen heen te kijken.
Goede Raad van Ambassadeur
voor Culturele Samenwerking
Renilde Steeghs: ‘Ga zo door en
laat jullie heel vaak zien, ook in
Nederland
Grensverkeer
Grensverkeer is de co-productionele samenwerking
van Vlaams Cultuurhuis De Brakke Grond, VlaamsNederlands Huis deBuren, d e t h e a t e r m a k e r en
Workspace Brussels projectmatig aangevuld met andere
partners uit Vlaanderen en Nederland. Grensverkeer
richt zich op podiumkunstenmakers die met één been
in Vlaanderen en één been in Nederland staan, en biedt
hen financiële, logistieke, productionele, artistieke, technische, publicitaire en alle verdere voorkomende ondersteuning bij het realiseren van nieuwe creaties.
In 2013 werden door Grensverkeer de volgende makers
ondersteund:
Soetkin Demey, afgestudeerd aan het RITS, maakte
samen met het Nederlandse kunstenaarsduo L.A.
Raeven de onderzoeksperformance DSM-IV-TR 307.1.
Kim Hertogs en Kaat Haest maakten de voorstelling
Spielzeit, waarin zij de idealen van verzetshelden uit
W.O. II probeerden te vertalen naar de moderne tijd.
Het gelegenheidscollectief rond de voorstelling
Heimat (Rebekka de Wit, Freek Vielen, Suzanne
Grotenhuis, Tom Struyf en Harald Austbø) creëerden een welgesmaakte voorstelling gebaseerd op interviews met ouders en grootouders.
Suzanne Grotenhuis bracht haar hartverwarmende locatievoorstelling Zwarte Woud Forever naar
Nederland met de steun van Grensverkeer.
Wetenschapper Damiaan Denys en theatermaker Bo
Tarenskeen (afgestudeerd aan het RITS) maakten
samen de filosofisch-wetenschappelijke performance
Wat is angst?
In totaal realiseerden de Grensverkeerproducties in
2013 70 speelbeurten in 20 steden (6 Nederlandse en
14 Vlaamse). De makers bereikten hiermee gezamenlijk
6520 bezoekers.
Het collectief BOG, bestaande uit Lisa Verbelen,
Judith de Joode, Sanne Vanderbrugge en Benjamin
Moen, maakte zijn gelijknamige en zeer succesvolle debuut en wonnen Theater aan Zee.
Hoogtepunten
69
cultuur: denken en doen PODIUMKUNSTEN
detheatermaker
Nieuwsberichten, interviews en recensies van
Grensverkeerproducties verschenen in Het Parool, De
Morgen, Focus Knack, Hardhoofd.com, Schrijverspodium.be,
De Standaard, Theaterkrant.nl, Cobra.be, NRC, NRC Next,
De Groene Amsterdammer, De Correspondent en op Radio
1 Vlaanderen, Radio 2 Nederland, Radio 6 Nederland,
BNR Nieuwsradio en op tv bij Eva Jinek Op Zondag.
Speciaal opvallend waren de vier- en vijfsterrenrecensies
voor Bog. en Heimat in De Standaard, Knack en Cobra.be.
BOG. viel meermaals in de prijzen: naast het winnen
van de KBC-TAZ Jongtheaterprijs 2013 op Theater Aan
Zee en de selectie binnen Circuit-X als een van de beste
jonge theaterproducties van het seizoen ’12-’13 werd de
tekst van de voorstelling genomineerd voor de Taalunie
Toneelschrijfprijs en won de prijs van de VlaamsNederlandse studentenjury.
Zowel voor BOG., Heimat als Wat is angst? zijn er in 2014
nog speelbeurten gepland.
Met de theaterwerkplaats d e t h e a t e r m a k e r zetten
we in 2013 enkele bijzondere projecten op.
Opkras Kuit (i.s.m. De Tijd) is een literaire vaudevilleshow, bedacht en gemaakt door Maud Vanhauwaert,
Freek Vielen en Rebekka de Wit. Opkras Kuit is een
combinatie van live interview, tekstperformance, theater,
literatuur, muziek en lekker eten, en een ontmoeting
tussen kunst en wetenschap, literatuur en slapstick, de
wereld en de eigen navel. Thema deze keer: hoera, het is
crisis!
Opkras Kuit in Vrijstaat O.
Heimat kreeg een vijfsterrenrecensie in De Standaard
Het project Bookers en Hookers bestond uit drie verschillende openluchtvoorstellingen die in augustus op
een terrein van Scheld’apen in Antwerpen plaatsvonden.
Nico Boon, Hanne De Backer, Ine Bettens en Aurelie
Di Marino doken het universum van de wereldliteratuur
en maakten met hun vondsten enthousiaste entertainende soirees, gevolgd door indoorvoorstellingen in het
najaar in Kultuurfaktorij Monty.
Voor haar voorstelling Ik weet er te weinig van die theatermaker Rebekka de Wit met de steun van deBuren en
d e t h e a t e r m a k e r maakte, ging ze in Berlijn, Parijs,
Wenen en New York op zoek naar de keerpunten in de
intellectuele geschiedenis. Ik weet er te weinig van was
in 2013 te zien in deSingel en in 2014 in de Antwerpse
Arenbergschouwburg, en daarna op tournee.
70
Hoogtepunten
CULTUURBELEID EN CULTUREEL ONDERNEMERSCHAP cultuur: denken en doen
Cultuurbeleid en cultureel
ondernemerschap
Wie de trein neemt, door een stad loopt of de krant leest, staat er niet direct bij
stil dat alles ontworpen is. Industrieel ingenieurs proberen treinen vlot te laten
rijden en sneeuwvrij te houden, een stad valt uiteen in gebouwen die zorgvuldig
getekend zijn door architecten en een krant zou zonder een sterke vormgever
simpelweg onleesbaar zijn. Zo is het ook met cultuur: achter de schermen van een
ontroerende voorstelling, in de kantoren van uitgeverijen en aan de bureaus van
de diverse fondsen houden professionals zich bezig met cultuurbeleid en bereiden
culturele ondernemers zich voor op de confrontatie met het publiek. deBuren vindt
het belangrijk om te blijven nadenken over de rol van cultuurdragers en cultuurverkopers en onderzoekt regelmatig de bestaansvoorwaarden van de, al dan niet
door de staat ondersteunde, culturele industrie. Drie momenten uit 2013 lichten
we er graag in het bijzonder uit: Giep Hagoort en zijn monumentale GIEPSWERK,
L’ Arabe de service / Do your Arab thing en Institutional Attitudes.
Giepswerk
cultureel ondernemerschap en de
culturele en creatieve industrie
Nog voor de opening van het Huis verwelkomden
we in juni Giep Hagoort, lector kunst en economie aan de Universiteit en de Hogeschool voor de
Kunsten in Utrecht ((UU/HKU)), die zijn naslagwerk GIEPSWERK presenteerde. Hij nam daarvoor een hele bus Nederlandse studenten mee voor
een dag vol reflectie op ‘cultureel ondernemerschap,
kunstmanagement, cultuurbeleid, wetgeving, politiek, dialoog & interactie, internovatie en creativiteit.’
Deze busreis was de eerste in wat een reeks van ontmoetingen tussen Nederlandse en Vlaamse studenten
moet worden. Tegelijkertijd denkt deBuren samen
met Hagoort na over manieren om cultureel ondernemerschap extra te belonen en in de kijker te zetten.
Na de boekpresentatie van Giep Hagoort volgde een boeiend
gesprek met Dorian van der Brempt, en Annick Schramme,
hoogleraar cultuurmanagement aan de UA over cultuurbeleid,
-management en -politiek. Ook de positie van cultuur in Europa en
de Vlaams-Nederlandse samenwerking kwam aan bod.
Hoogtepunten
71
cultuur: denken en doen CULTUURBELEID EN CULTUREEL ONDERNEMERSCHAP
Institutional Attitudes
Colloquium: Welke identiteiten kunnen
kunstinstellingen in de toekomst hebben?
Kunstinstellingen kunnen er niet onderuit: hun
aloude positie als baken staat onder druk. Allerlei
politieke, economische en culturele verschuivingen
voeden de nood aan een nieuw instellingsmodel.
Alleen, hoe moet dat eruit zien? BAM en deBuren
organiseerden op 4 oktober een colloquium waarbij
sprekers uit diverse internationale kunstinstellingen de balans opmaakten van de rol, betekenis en
positie van het kunstinstituut. Met Bart De Baere
(M HKA) Gerald Raunig (eipcp - Wenen), Chris
Dercon (Tate Modern, Londen), Mieke Van Hecke
(VSKO) en Aviel Cahn (Vlaamse Opera). Moderator
was Ward Daenen (De Morgen). I.s.m. M HKA,
Fontys Hogeschool voor de Kunsten en Kunst en
Maatschappij Rijksuniversiteit Groningen. Na afloop
schreef cultuurrecensent Wouter Hillaert een verslag.
Uit het panelgesprek tussen Chris Dercon (Tate
Modern, Londen), Mieke Van Hecke (VSKO) en
Aviel Cahn (Vlaamse Opera) en moderator Ward
Daenen (De Morgen):
“In plaats van te denken over nieuwe gebouwen, over weer een
nieuwe instelling of een ander museumdecreet, laat ons twee
jaar focussen op wat we doen, waarom we dat doen, en hoe we
dat anders willen organiseren. Zo staat alles in Tate Modern
in het teken van het ownership van 7 miljoen bezoekers per
jaar”, benadrukte directeur Chris Dercon. “Wanneer private
en public property hand in hand gaan, moet je iets nieuws
bedenken. En vandaag is het heel belangrijk om te spreken
over het verschil tussen public good en common good. Public
good gaat om een mandaat afgeven, om een vorm van management. Common good is een vorm van solidariteit, van togetherness, van samen ergens aan werken.’ Voor die nieuwe vormen
van eigenaarschap hanteert Tate drie mogelijke verhoudingen
tussen horizontaliteit en verticaliteit:
1) verticale horizontaliteit, zoals de samenwerking met andere
instellingen in de regio om de Tate-collectie te spreiden
2) horizontale verticaliteit, of het contact met vele kleine instituten waar Tate nog veel van kan opsteken
en 3) verticaliteit als horizontaliteit, of het openstellen van het
museum voor andere kwesties dan louter beeldende kunst.”
“Wij hebben nu ongeveer 120.000 memberships. Met die
mensen willen wij binnen Tate een nieuw instituut creëren,
zonder dat het daar meteen over kunst of politiek moet gaan.
Zij bepalen de thema’s. Zo onderzoeken we samen wat we met
dat eigenaarschap kunnen doen.”
L’ Arabe de service / Do your Arab thing
Colloquium over de westerse canon en
kunstenaars uit de Arabische wereld
In het kader van het project Moussem.eu organiseerden deBuren, Moussem en Europese partners op 14
oktober een meertalig colloquium met workshops in
diverse talen. Uitgangspunt was dat Arabische schrijvers, beeldend kunstenaars en acteurs doorgaans alleen
toegang krijgen tot gezaghebbende artistieke producties als ze hun Arabische ‘troefkaart’ uitspelen, of als ze
in het plaatje passen van wat een westerling als stereotiep Arabisch beschouwt. De keynote speaker, Zahia
Rahmani (verantwoordelijke Art & Globalisation,
INHA, Parijs), en de andere sprekers zoals Dahlia
Pessemiers (Vlaams-Marokkaanse actrice), Nacera
Belaza (Frans-Algerijnse choreografe), Michel Khleifi
(Palestijnse filmmaker), Chokri Ben Chikha en
Wouter Hillaert zochten uit wat de mogelijkheden
zijn van een dynamischer en opener cultureel veld.
Mohamed Ikoubaân sloot hoopvol af.
colloquium
ma
14
| 10
10:30 > 17:00
l’ arabe de serVice
/ do your arab tHiNg
de westerse caNoN eN kuNsteNaars
uit de arabiscHe wereld
ontmoetingsdag van moussem en deBuren met sprekers en workshops
prijs € 25 | inclusief lunch, boek + dvd Traduit de l’Arabe
programma
www.deburen.eu
Vlaams-NederlaNds Huis
Voor cultuur eN debat
Hoe kunnen we tot een open dialoog komen over
stereotypering van Arabische cultuur in het Westen? En hoe
kunnen kunstenaars en beheerders van culturele instituties
de vooroordelen en stereotyperingen doorbreken? Dat waren
de kernvragen van dit meertalig colloquium. Moussem
maakte een digitale publicatie van de keynote speech en de
conclusies van de verschillende meertalige workshops.
Downloaden via www.moussem.eu.
72
Hoogtepunten
MEDIADEBAT EN MEDIAKRITIEK cultuur: denken en doen
Mediadebat en
Mediakritiek
De snelheid waarmee journalisten vandaag moeten werken om te kunnen gehoorzamen aan de wetten van de commercie, beletten de overlevingskansen van diepgravende onderzoeksjournalistiek. Daar waar de media vaak de neiging hebben
om aan de oppervlakte te blijven, heeft deBuren de ambitie om het maatschappelijk debat dat in de media wordt gevoerd kritisch te beschouwen, te versterken
en te verdiepen.
Mediacafé
Samen met onze partners het Fonds Pascal Decroos,
Mediakritiek.be en de Vlaams-Nederlandse Vereniging
voor Onderzoeksjournalistiek (VVOJ) organiseren we
de vaste reeks ‘Mediacafés’, naar het voorbeeld van de
VVOJ-cafés in Nederland. Deze Mediacafés zijn een
formule waarbinnen we de kansen en bedreigingen van
(multi)mediaproductie en -gebruik scherp in het oog
houden. Bij de organisatie van de eerste Mediacafés bleek
de behoefte aan reflectie en inzicht in de werking van
onze media(systemen) groot. Opmerkelijk was dat het
publiek voornamelijk bestond uit studenten en jonge
kritische burgers, een publiek dat doorgaans moeilijker
zijn weg vindt naar dergelijke debatactiviteiten. Tot op
vandaag blijven studenten de mediacafés volop bezoeken.
deBuren en partners blijven binnen het kader van de
Mediacafés werken rond hete hangijzers in de media
en de journalistiek: Wat is een diploma journalistiek
nog waard? Is crowdfunding het grote redmiddel?
Is er nog een toekomst voor de regiojournalistiek?
Moeten journalisten politiek kleur bekennen? Dat
waren de thema’s in 2013. Het leggen van de VlaamsNederlandse link in deze kwesties blijft een dagelijkse
zorg van deBuren.
Mediacafé #12 | Iedereen journalist!
Wat is een diploma journalistiek nog waard?
05 maart
Jaarlijks kunnen er zo’n 200 beroepsjournalisten aan
de slag maar momenteel worden er in alle opleidingen in Vlaanderen samen meer dan 2000 journalisten klaargestoomd. Hét discussiepunt van de avond
was de kwaliteit van de opleidingen journalistiek.
Iris Musschoot (Campus De Persgroep), Michaël
Opgenhaffen (Lessius Antwerpen) en Ann-Sofie
Dekeyser (De Standaard) gingen in gesprek. Jo
Bardoel (Radboud Universiteit Nijmegen), verantwoordelijk voor een recent visitatierapport voor de
Vlaamse minister van Media, schetste de inzet van het
debat. Koen Wauters (VRT) modereerde.
Mediacafé #13 | Crowdfunding.
Het grote redmiddel?
22 mei
Alternatieve financieringsmethoden van (onderzoeks)
journalistiek zijn al een tijd in zwang. Steeds meer
lijkt men nu ook heil te zien in crowdfunding, een
businessmodel waarbij de initiatiefnemer het publiek
betrekt bij het creatieproces van zijn project en inschakelt om de kosten te financieren. In een gesprek onder
leiding van Lin Delcour (Koppen, VRT) leerden we
meer over de door crowfunding gefinancierde projecten van Arnold van Bruggen (The Sochi Project),
Jan Beddegenoodts (The Taste of Freedom) en Bieke
Purnelle (DeWereldMorgen.be).
Hoogtepunten
73
cultuur: denken en doen MEDIADEBAT EN MEDIAKRITIEK
Mediacafé #14 | Is regiojournalistiek ten
dode opgeschreven?
Mediacafé #15 | Moeten journalisten
kleur bekennen?
03 oktober
27 november
Jan Bierhoff (Persinnovatie.nl/Regionale Samenwerking), Jana Wuyts (chef regio Het Laatste Nieuws)
en Robert Esselinckx (hoofdredacteur tvbrussel)
gingen het gesprek over de toekomst van de regiojournalistiek aan. Trui De Maré (VRT) was moderator
van dienst. Volgens Het Laatste Nieuws zit regiojournalistiek enorm in de lift. ‘Recent onderzoek toonde
aan dat 90% van onze lezers de krant niet zou kopen
als er geen regionaal nieuws zou inzitten.’ Bierhoff
wees op het onderscheid tussen regionale media en
regionale journalistiek. ‘Voor de regionale media is de
toekomst, alleszins in Nederland, zeer somber’ zei hij.
‘Maar daar staat tegenover dat we wat de regionale
journalistiek betreft positief kunnen zijn. Mensen
hebben immers belangstelling voor wat er rondom
hen, in hun regio gebeurt, en dat zal altijd zo blijven’.
Robert Esselinckx besloot de avond: ‘Wat ik meeneem
van vanavond is dat er ondanks de veranderingen in
het regionale medialandschap bij het publiek zeker
nog aandacht is voor regionaal nieuws. Wij hebben
de taak om nieuws te vergaren en te verspreiden.
Daarbovenop moeten we in een stad zoals Brussel
ook nog gemeenschapsvormend zijn. Wie indommelt en routineus te werk gaat, overleeft niet. Het
enige wat we kunnen doen, is goede verhalen blijven
brengen. Want dat blijft de grootste meerwaarde die
wij kunnen bieden.’ (Uit de verslaggeving van studenten van de Erasmushogeschool voor Journalistiek
(Brussel) en het Fonds Pascal Decroos)
Waar journalisten vroeger geacht werden de levensbeschouwelijke overtuiging van hun dag- of weekblad uit te dragen, lijkt nu het andere uiterste aan
de orde: een roep om volledige neutraliteit. Hoewel
we niet meer leven in een verzuild medialandschap,
blijft het een feit dat een journalist schrijft vanuit
zijn eigen achtergrond. We legden het vraagstuk voor
aan Siegfried Bracke (N-VA), Jörgen Oosterwaal
(Knack), Kees Boonman (TROS Kamerbreed,
Universiteit Leiden). Karin Raeymaeckers (directeur
Center for Journalism Studies, UGent) modereerde
de avond. Het panel gaf met veel kennis van zaken
de zaal voldoende voorbeelden en anekdotes mee uit
hun lange carrières. Oosterwaal haalde aan dat hij van
niemand van de Knack redactie de politieke kleur kent
maar als er op de een of andere manier toch kleuring
zit in een verhaal, dan wordt daarover gediscussieerd
en wordt het verhaal aangepast.
Mediacafé: Moeten journalisten kleur bekennen?
Op de vraag aan Siegfried Bracke (N-VA) of hij nog ooit zou
terugkeren naar de VRT was zijn antwoord “Neen, maar niet
omdat ik een politieke carrière en een journalistieke carrière
als onverenigbaar beschouw.” Hij vond het bekrompen dat
het voor Vlaanderen een probleem zou vormen, moest hij
willen terugkeren. “Het zou perfect mogelijk moeten zijn
om na een politieke carrière opnieuw journalist te worden
of interviews af te leggen.” Boonman ging akkoord, maar
wou toch wat nuanceren. Het is volgens hem inderdaad
mogelijk om na een andere carrière terug te keren naar de
journalistiek, maar als iemand heel erg geprofileerd is aan
één politieke partij ziet hij die persoon niet terugkeren naar
een journalistiek-politieke functie.
74
Hoogtepunten
MEDIADEBAT EN MEDIAKRITIEK cultuur: denken en doen
Radio: Opmerkelijke
luisteravonden
Denk bij radio niet alleen aan dat wat door de ether schalt,
maar ook aan alle sprankelende audio-verhalen die in
podcasts en op het internet te vinden zijn. Met Korte
Golf en In the dark besteedde deBuren volop aandacht
aan radiodocumentaires en hoorspelen.
Korte Golf | Race voor mooie radio
De radiogemeenschap In The Dark Antwerpen (BE)
en Grenzeloos Geluid (NL), die al jaren in theaters en
cafés avonden op touw zetten waar liefhebbers naar
bijzondere hoorspelen en radiodocumentaires luisteren, organiseerden samen met deBuren en de Brakke
Grond op 13 oktober een luisterevent: Korte Golf,
met een wedstrijd voor de mooiste radiodocumentaire
van drie minuten. Tijdens de feestelijke luistermiddag
in de Brakke Grond, gepresenteerd door de Vlaamse
radiomaker en cabaretier Wouter Deprez, werd de
jury- en de publieksprijs bekend gemaakt. De jury
bestond uit cabaretier en radiomaker Wouter Deprez,
radiopresentatrice Heidi Lenaerts (Klara) en radiomaker Chris Bajema (Grote Bruine Envelop, Plots).
Zes ‘korte golven’ werden genomineerd voor de Korte
Golf juryprijs 2013 en kregen een plekje tijdens de
Museumnacht in de Brakke Grond. De winnaar werd
een talenttraject binnen IDFA aangeboden. Gustaaf
Haan won met zijn hoorspel God, mens, eierwekker
de prijs van de jury van deze eerste editie van Korte
Golf. De prijs van het publiek werd gewonnen door
Aletta Becker met de minidocumentaire Ollie en de
eierwekker.
In The Dark
In The Dark is een internationale radiogemeenschap
die regelmatig luistersessies organiseert voor geluidsverhalen die je niet zo vaak hoort op antenne. In
samenwerking met deBuren nodigde documentairemaakster Katharina Smets (Klara, VPRO) en In
The Dark op 13 april Edwin Brys uit, de godfather
van de Vlaamse radiodocumentaire. Het werd een
avond vol verhalen van sterke radiomensen overal ter
wereld. Brys koos en vertelde over de handtekening
van deze vertellers. Op een tweede avond, op 15 juni,
hoorden we het kruim van al dan niet onvervalste
radioverhalen uit Vlaanderen, Nederland, Engeland
en de Verenigde Staten: een documentaire van Brecht
Devoldere (VRT) over de gemengde zegen van het
wonen naast een zendmast, een luisterspel gemaakt
door de Belgische dichter Didi de Paris en Lukas
Simonis, improviserend musicus en componist uit
Rotterdam, en Nina Garthwaite (de oprichter van
In The Dark London) stelde het eerste In The Darkaudioalbum voor met vreemdsoortige luistersprookjes
uit Engeland en de Verenigde Staten.
In de pers: Een verslag van Korte Golf was te horen in De
Avonden op Radio 6 en Villa VPRO op Radio 1. Op 20 en
27 oktober 2013 waren de zes genomineerden te horen in
Holland Doc Radio op Radio 1. Er verscheen ook een artikel
van Maartje Smits in hard//hoofd, online tijdschrift voor
kunst en journalistiek.
Hoogtepunten
75
cultuur: denken en doen de rol van wetenschap in het maatschappelijk domein
Wetenschap: de rol
van wetenschap in het
maatschappelijk domein
Grijze Cellen
Met ingang van 2013 heeft deBuren nog één wetenschapsreeks: het drukbezochte Grijze Cellen in samenwerking met Eos, FWO en de Handelsbeurs
Concertzaal te Gent, alsmede met universiteiten en onderzoekers in Nederland
en Vlaanderen. Gemiddeld driehonderd mensen, waaronder veel studenten
via het programma Studium Generale van UGent, bezoeken deze reeks waarin
de maatschappelijke dimensie van wetenschap centraal staat. Zo passeerden in
2013 verschillende in de publieke opinie fel bediscussieerde vraagstukken de
revue rondom thema’s als gezonde voeding, wetenschapsfraude, alternatieve
geneeskunde en de invloed van muziek op het brein.
De vaste formule, twee presentaties over één helder,
maatschappelijk thema, afgerond met een vraaggesprek met moderator Reinout Verbeke (Eos) vindt
plaats in Concertzaal De Handelsbeurs in Gent. Alle
avonden zijn vastgelegd op video en zijn via www.eoswetenschap.eu en de gerelateerde sociale media gratis
te bekijken en te becommentariëren.
De reeks Grijze Cellen, waarbij we twee topwetenschappers uit de Lage Landen vanuit verschillende vakgebieden aan het woord laten over
wetenschappelijke en maatschappelijke thema’s, is
de afgelopen jaren uitgegroeid tot een ware succesformule. De mythe dat kwalitatief wetenschappelijk debat zich enkel binnen de muren van de
universiteiten kan en mag afspelen is hiermee
ontkracht. Door nauw te blijven samenwerken
met wetenschappelijk tijdschrift Eos, FWO en
Vlaamse en Nederlandse topuniversiteiten, waarborgen wij de inhoudelijke kwaliteit van de lezingen, alsmede een effectieve wisselwerking met de
media en vakjournalistiek.
76
Hoogtepunten
Het aprilnummer van Eos over wetenschapfraude was de
aanleiding voor een drukbezochte Grijze Cellenavond getiteld:
Fraude, de grijze zone.
de rol van wetenschap in het maatschappelijk domein cultuur: denken en doen
Grijze Cellen 2013
Tijdens de vier avonden kwamen belangwekkende en
hedendaagse thema’s aan bod.
1# Wat is gezonde voeding?
3# Hoe werkt muziek in het brein?
Kris Verburgh (arts,
wetenschapsjournalist
en auteur van De voedselzandloper) en Patrick
Mullie (voedingsdeskundige, auteur van Goed Eten)
gaven een lezing en gingen daarna stevig met elkaar
in gesprek onder leiding van Eos-redacteur Dieter De
Cleene.
Musicologen Henkjan Honing (Universiteit van
Amsterdam) en Marc Leman (UGent) legden het uit.
2# Hoe zit met wetenschapsfraude?
Norbert Fraeyman (hoogleraar farmacologie UGent
en auteur van Kritische reflecties over alternatieve geneeswijzen) wees erop dat het Federaal Kenniscentrum
voor de Gezondheidszorg overwegend negatief is over
alternatieve geneeswijzen. Hilde Vanthuyne (pedagoge en homeopaat met vijftien jaar ervaring) sprak
over vergaderingen die bestonden uit elf artsen en
één homeopaat, waardoor het antwoord op de vraag
‘moet homeopathie exclusief aan artsen worden toevertrouwd?’ al op voorhand vastlag. Onder leiding
van Reinout Verbeke werden nog enkele vragen aangepakt. Bekijk de vragen en de antwoorden van de
sprekers op video op de website van Eos en deBuren.
Daniele Fanelli (University of Edinburgh) pleitte
voor duidelijke, transparante regels, betere bescherming van klokkenluiders en het beter trainen van
wetenschappers om misstappen te voorkomen. Joeri
Tijdink (VU Medisch Centrum Amsterdam) klaagde
de grotere publicatiedruk aan. Aansluitend spraken
Reinout Verbeke (Eos) en Marie-Christine Janssens
(rechtsgeleerdheid KU Leuven en HUBrussel) over
mogelijke nieuwe regelvorming omtrent wetenschapsfraude.
4# Wat is de zin en onzin van alternatieve
geneeskunde?
herbekijk
Hoogtepunten
77
cultuur: denken en doen filosofie
Filosofie
Filosofiehuis Het zoekend hert ° The searching deer in Berchem-Antwerpen
en deBuren slaan al enkele jaren de handen in elkaar om samen filosofische lezingencycli te organiseren. Onder het motto: ‘Men moet de wereld
niet begrijpen, men moet er alleen zijn plaats in weten te vinden’ nodigen
we iedere maand op zondagvoormiddag filosofen, dichters en schrijvers uit
Vlaanderen en Nederland uit voor een lezing. De sprekers verblijven enkele
dagen in het filosofisch gastenverblijf van Het zoekend hert in Antwerpen.
De productie en organisatie van deze lezingen ligt bij Het zoekend hert,
dat ook samenvattingen en reflecties van de ontmoetingen bundelt in
een berichtenblad. De bijeenkosten zijn kleinschalig met een hoge graad
van publieksinteractie, en hebben het karakter van een filosofisch ‘salon’.
Naast de filosofische lezingen zetten we ook de succesvolle filosofische
wandelingen in het beeldenpark van het Middelheimmuseum verder.
Het jaar van Hegel & Camus
Hegel en de huidige wereldgeest
Bij het verschijnen van de eerste integrale Nederlandse
vertaling van Die Phänomenologie des Geistes, het
hoofdwerk van de Duitse meesterdenker Georg
Wilhelm Friedrich Hegel (1770-1831), organiseerde
Het zoekend hert en deBuren in 2013 een unieke
lezingencyclus, met Hegelkenners Prof. em. Herman
van Erp, Prof. Karin de Boer en Dr. Laurens ten
Kate in samenwerking met uitgeverij Boom. De
lezingencyclus Hegel en de huidige wereldgeest
vond plaats op de eerste zondagen van april, mei en
juni 2013, met de officiële boekpresentatie van De
fenomenologie van de geest.
Mythes en mogelijkheden in het werk van
Albert Camus
Bij de honderdste geboortedag van de Frans-Algerijnse
schrijver en denker Albert Camus organiseerden Het
zoekend hert en deBuren een speciale lezingencyclus
De moed om verder te denken. Mythes en mogelijkheden in het werk van Albert Camus (19131960). Op het programma (september-december
2013) stonden drie internationale Camus-specialisten,
Prof. Maurice Weyembergh, Dr. Ruud Welten en
Prof. Hans Achterhuis, en een jonge en groeiende
78
Hoogtepunten
filosofie cultuur: denken en doen
“Schildpadden kunnen meer over
DE GROOTE
IN ONS HOOF
de wegOORLOG
vertellen dan hazen”
romancier Jeroen Theunissen die sterk door het werk
van Albert Camus is beïnvloed. De sprekers toonden
aan dat het gedachtegoed van deze bijzondere kunstenaar en Nobelprijswinnaar voor Literatuur uiterst
actueel en ook bruikbaar blijft. Ze verhelderden de
mythe van Sysiphus en van Prometheus, het absurde
en de hoop, en spraken over de mogelijkheden van
een kunstzinnig denken en zoeken.
Filosofische ‘walk-in-progress’
in het Middelheimmuseum
Met eigenzinnige denkers als gids
Sinds 2012 vragen Het zoekend hert en deBuren
aan boeiende denkers en kunstkenners hun
meest eigenzinnige traject uit te stippelen in het
Middelheimmuseum. Samen met een filosoof/auteur
ontdekt een groep wandelaars de beelden, installaties en beeldhouwwerken van het park. Om de drie
maanden wordt een nieuwe wandelweg uitgewerkt.
Variatiemogelijkheden voldoende in een park van
40 ha waar meer dan tweehonderd kunstwerken te
beleven zijn.
De sprekers beginnen met zijn lezing in het filosofiehuis. Vervolgens begeleidt hij of zij de toehoorders
op een wandeltraject in het beeldenpark. Daar presenteert hij een zevental kunstwerken die de inhoud
en stelling van zijn lezing illustreren. De spreker geeft
her en der toelichting, waarna de deelnemers vragen
kunnen stellen of stelling innemen. We eindigen met
een drink in het kasteel van Middelheim met een
laatste vragenronde.
De Brusselse Prof. em. Annie Reniers, gewezen
hoogleraar kunstgeschiedenis en esthetica, schrijfster
en dichteres vertelde ons over Het natuurlijke van de
kunst (foto).
Dr. Sybrandt van Keulen, docent Filosofie van kunst
en cultuur en Geschiedenis van de moderne wijsbeWERELDOORLOG
I EN
DE DENKENDE
geerte aan de Universiteit
van Amsterdam
legde ons ENKEL
De werking met
van 12
kunst
uit. tentoonstellingen, wandelingen
Filosofieproject
lezingen,
MARCEL GRAULS | LEEN HUET | JEROEN VANHESTE | VINCENT
PAUL
VAN TONGEREN
THIJS LIJSTER
| MONIKA VAN PA
De Nederlandse
auteur,| kunstkenner
en universitair
MATTHIJS DE RIDDER | STEFAN HERTMANS | LAURENS TEN
hoofddocent (Universiteit Utrecht) en eredirecteur
FRANK ALBERS | PETER SLOTERDIJK
het Nederlands
Theaterinstituut Kees Vuyk,
vanvan
26-01-2014
tot 14-12-2014
deBuren
belichtte Het theatrale van kunst.
het_zoekend_hert_de_groote_oorlog_advertentie_de_buren_A5.indd 1
Hoogtepunten
79
cultuur: denken en doen citybooks
Vertel me een verhaal…
als synthese
In het internationale residentieproject citybooks komen alle elementen
van deBuren samen. De stad, literatuur, fotografie, Europa en het bieden
van kansen aan jong talent. citybooks is de Europese springplank van
deBuren: vanuit Brussel lanceren we Vlaamse en Nederlandse auteurs en
we halen tegelijkertijd verhalen uit heel Europa in huis. In 2013 realiseerden we citybooks Semarang en Stellenbosch, en startten we citybooks
Gent, Lissabon, Hasselt-Genk op. Dat brengt het totaal aantal citybookssteden op twintig. In iedere stad schrijven vijf auteurs een kort verhaal,
essay of reeks gedichten, maakt een fotograaf een stadsportret in 24
foto’s en worden 24 City One Minute video’s gerealiseerd.
Nieuwe horizonten
2013 was voor citybooks een schakeljaar. Het project waarvoor Europa 200.000 euro subsidie veil had, liep van mei 2011
tot en met mei 2013. De hete zomerdagen van het afgelopen
jaar werden door het personeel van deBuren besteed aan het
bijeenbrengen van al het materiaal waar Europa ons om vroeg.
JE IDEALE ZOMERBOEK!
Internationale auteurs schreven een kort verhaal
over verrassende steden en lezen hun citybook
zelf aan je voor. Download gratis als podcast en
e-book via www.citybooks.eu.
ONTDEK DE CITYBOOKS VAN:
Abdelkader Benali
Maxim Februari
Pascal Verbeken
Peter Terrin
Johan de Boose
Arnon Grunberg
Stefan Hertmans
Chika Unigwe
Cees Nooteboom
Simone Lenaerts
Saskia de Coster
Peter Holvoet-Hanssen
Caroline Lamarche
Onno Kosters
Jeroen Olyslaegers
Thomas Gunzig
Mauro Pawlowski
Annelies Verbeke... en vele anderen !
citybooks is een initiatief van het Vlaams-Nederlands Huis deBuren | www.deburen.eu
Ruiladvertentie in De Morgen
Het was een intensieve, hernieuwde kennismaking met alles
wat we de afgelopen jaren bereikt hadden met het project dat
als pilot in Oostende en Utrecht uit het ei kroop en zich de
afgelopen jaren klapwiekend uitspreidde over Europa, Azië en
Zuid-Afrika. We namen de elf integrale voorpublicaties in De
Morgen nog eens ter hand, scrolden op de website van De
Groene Amsterdammer door de podcasts die zij daar online
hadden gezet en groeven in de dozen met flyers en advertenties. Het uiteindelijke dossier dat we aan Europa bezorgden, telde meer dan 1.000 pagina’s in totaal. Literaire teksten,
foto’s van activiteiten, statistieken over de vele downloads en
uiteraard een complexe financiële verantwoording kwamen
samen in drie kloeke boekwerken die opgestuurd werden naar
onze beoordelaars, vergezeld van een handzaam samenvattend document en vele concrete producten (cd’s, boeken,
voorpublicaties, posters, …).
I’m looking for a good text, nicely read
out to me by a warm voice, while being
alone.
80
Hoogtepunten
citybooks cultuur: denken en doen
De verschillende citaten die u doorheen
het katern over citybooks aantreft
zijn afkomstig van bezoekers van
de website www.citybooks.eu. Via
een online enquête vroegen wij hen
deze simpele vraag te beantwoorden:
‘What is the purpose of your visit to
this website?’. Deze digitale bevraging
vond plaats in het najaar van 2013 en
werd ons aangeboden in 2012, toen
de website in de top tien eindigde
van de Usability Awards voor meest
gebruiksvriendelijke website van België.
Dat onze inspanningen niet voor niets zijn geweest, bleek
wel toen we de evaluatie van de EU ontvingen. Er zijn weinig Europese projecten die zo’n hoog percentage van het
gevraagde geld ook daadwerkelijk, na afloop, toegewezen
hebben gekregen. Na een reactie onzerzijds op de evaluatie,
bleek dat we onze Europese broodheren ervan konden overtuigen om een hoger bedrag toe te kennen dan in hun oorspronkelijke toekenning voorzien was. Voor wie dit abstract in
de oren klinkt: van de kosten die we hebben opgegeven, zijn
vrijwel alleen de taxikosten en de kosten voor een deel van
de citybookstentoonstelling niet-ontvankelijk verklaard. Dat
laatste geval is zowel jammer als begrijpelijk: de groots opgezette tentoonstelling in de Brakke Grond te Amsterdam viel
voor een groot deel buiten de formele looptijd van het project.
Nadat de Europese geldstroom ten volle benut was, zijn we
met citybooks in een andere versnelling en op een nieuwe
manier gaan werken. We hebben de begroting herschikt en
vragen van de lokale partners een extra financiële inspanning. Tot onze vreugde blijkt deze nieuwe situatie de steden
echter niet af te schrikken. Sterker nog, het najaar van 2013
was voor citybooks een heuglijke periode waarin maar liefst
twee nieuwe stadsprojecten van start gingen: citybooks
Genk-Hasselt in Belgisch-Limburg en citybooks Jakarta in
Indonesië. Bovendien stonden we eind december 2013 op
de drempel van de 4.000.000 downloads van luisterboeken
van deBuren. Met de downloads van de e-books, de gelezen
teksten op het web en de vele bezoekers tijdens tentoonstellingen en andere activiteiten, durven we wel te stellen dat we
met citybooks een gouden sleutel hebben gevonden: zonder
in te boeten aan artistiek niveau bereiken we doorlopend een
breed en divers publiek. Dit blijkt ook uit de citaten van bezoekers aan de site die u in dit katern tegenkomt.
Veel leesplezier gewenst en … wanneer u dit jaarverslag even
terzijde wilt leggen, bezoek dan www.citybooks.eu of ons
kanaal op iTunes en laat u literair meevoeren naar een onbekende stad.
Als ik niet kan slapen, luister ik naar een
Radioboek of als ik eerder een beetje
in de wereld wil rondhoren, luister ik
naar citybooks. Overdag kijk ik eerder
naar de foto’s. Ik vind het een geweldig
project!
Ik zoek naar recente verhalen van
erkende Nederlandse en Vlaamse
auteurs om ze mijn studenten te laten
lezen.
Hoogtepunten
81
cultuur: denken en doen citybooks
citybooksactiviteiten 2013
Expo citybooks Venetië Chartres Graz
15.01 - 20.02.2013
Galerie ORF, Graz
Oostenrijk
Kort! De poëzie en het korte verhaal
met Verbeke en Vanhauwaert
27.01.2013
Bibliotheek Eemland, Amersfoort
Nederland
Studenten vertalen Bouke Billiet
02-03.2013
Universiteit Sheffield
Verenigd
Koninkrijk
Gouden tijden zwarte bladzijden
met Zwagerman, Peek en Billiet
17.03.2013
denieuwebibliotheek, Almere
Nederland
TEDx talk Flanderssalon
met vertoning City One Minutes
23.03.2013
cc Strombeek-Bever
België
De Literaire Loketten
presentatie citybooks Turnhout
10.04.2013
Vlaams Parlement, Brussel
België
Luisteren naar Venetië
20 - 21.04.2013
De Patio, Sint Niklaas
België
Expo + boekpresentatie citybooks Yerevan
+ workshop door Andrea Galiazzo
21.04.2013
Center for Creative Technologies,
Yerevan
Armenië
citybookstentoonstelling
26.04- 02.06.2013
De Brakke Grond, Amsterdam
Nederland
Vernissage citybookstentoonstlling
+ Brands met boeken live
26.04.2013
De Brakke Grond, Amsterdam
Nederland
Nederlandse Boeken- en taaldag
met citybooksauteur Bouke Billiet
04.05.2013
Goethe Instituut, Boedapest
Hongarije
The Pop-Up City live
met Galiazzo, de Coster …
21.05.2013
De Brakke Grond, Amsterdam
Nederland
Vijf jaar Luisterpunt
met Verbeke, Holvoet-Hanssen, Van Loo
14.06.2013
Vooruit, Gent
België
Expo citybooks Yerevan
09.2013
Yerevan
Armenië
Muntpunt Openingsweekend
promotafel citybooksboekjes
06 - 07 - 08.09.2013
Muntpunt, Brussel
België
Boekpresentatie citybooks Stellenbosch
13.09.2013
Pretoria
Zuid-Afrika
Expo + boekpresentatie citybooks Lublin
26.09.2013
Cultuurcentrum Lublin
Polen
De Literaire Loketten
met Annelies Verbeke en Gustaaf Peek
09.10.2013
Vlaams Parlement, Brussel
België
Boekpresentatie citybooks Semarang
25.10.2013
Noeri’s Café, Semarang
Indonesië
Studenten vertalen Wim Brands
11 - 12.2013
Universiteit Sheffield
Verenigd
Koninkrijk
Cultuur In Beeld
citybookspresentatie op Cultspace
25.11.2013
Utrecht
Nederland
Ik zoek video’s en verhalen over Semarang
voor een collega die uit Semarang komt
82
Hoogtepunten
citybooks cultuur: denken en doen
Activiteiten
citybooks in Nederland
deBuren organiseerde met lokale organisaties een reeks literaire avonden waarbij citybooksauteurs te gast waren. De
eerste avond vond plaats op 7 december 2012 in Eindhoven
onder de titel Steden in het hoofd. In 2013 trok citybooks
naar Amersfoort. Op 27 januari droegen Annelies Verbeke
(citybooks Gent), Maud Vanhauwaert (citybooks Lublin)
en Margriet Bolding en Cees van Weerd voor in Bibliotheek
Eemland, en gingen vervolgens in gesprek over de vraag wat
het verschil is tussen een kort verhaal en een lang gedicht.
Naar aanleiding van het Boekenweekthema ‘Gouden tijden,
zwarte bladzijden’ organiseerden deBuren en de Nieuwe
Bibliotheek op 17 maart een literair programma in Almere.
Joost Zwagerman (citybooks Sheffield) en Bart Chabot
doegen voor uit eigen werk en Gustaaf Peek en Bouke
Billiet lazen in primeur hun citybooks over Semarang voor.
De Brakke Grond
In Amsterdam vonden ook twee citybooksavonden
plaats tijdens de overzichtstentoonstelling in de Brakke
Grond. (Uitgebreide info over deze expo leest u in het
hoofdstuk Tentoonstellingen). Tijdens de vernissage werd
het radioprogramma Brands met boeken (Radio 1) live
vanuit de Brakke Grond uitgezonden. Te gast waren Anna
Luyten (citybooks Boekarest), fotograaf Martijn van de
Griendt (Oostende), Abdelkader Benali (Sheffield &
Skopje) en Annelies Verbeke (Gent). Zij gingen midden
in de tentoonstelling in gesprek met Wim Brands over
citybooks, literatuur en fotografie. De podcast hiervan is
online te beluisteren.
Op 21 mei landde de toonzettende internationale blog
popupcity.net in de tentoonstelling. citybooks en blog
ontmoetten elkaar op een interactieve avond. In een hoog
tempo bloggen we live over de stad. Van column tot
online stadsexcursie, van literair reisverslag tot beeldimpressie en gesproken blogartikelen. Te gast waren onder
meer Saskia de Coster (citybooks Skopje) en fotograaf
Andrea Galiazzo (citybooks Venetië).
Cultuur in Beeld
Op 25 november nam citybooks deel aan CultSpace tijdens de conferentie Cultuur in Beeld 2013 in Utrecht, jaarlijks georganiseerd door het ministerie Onderwijs, Cultuur
en Wetenschap. deBuren was er bij en presenteerde citybooks aan de bezoekers: een mix van culturele ondernemers, experts, kunstenaars, docenten, beleidsadviseurs
en anderen actief in de culturele sector.
I’m a Dutch woman on holiday in
Stellenbosch SA right now and I
thought it would be marvellous to hear
the stories right on the spot. I know
citybooks very well and adore your
initiative. And as a language teacher,
I think your website offers a rich
educational environment. Please go
on!!!!
Hoogtepunten
83
cultuur: denken en doen citybooks
Activiteiten in België
De Literaire Loketten
Op 10 april werd citybooks Turnhout feestelijk gepresenteerd. Maxim Februari droeg tijdens een literaire
lunch voor uit zijn citybook. citybooksredacteur Willem
Bongers-Dek sprak met hem over schrijven, Turnhout en
schrijven over Turnhout.
Op 9 oktober waren Annelies Verbeke (citybooks
Gent) en Gustaaf Peek (citybooks Semarang) te gast
voor een literaire lunch in de Loketten van het Vlaams
Parlement. De auteurs lazen voor uit hun citybooks en
spraken met Annemie Tweepenninckx.
Activiteiten elders in de wereld
Partners van citybooks organiseerden diverse presentaties op locatie. Van presentaties in Lublin en Yerevan tot het
Woordfees in Stellenbosch, een heuse persconferentie in het
Indonesische Semarang, en een auteursbezoek van Bouke
Billiet aan Boedapest waar citybooksauteur Jaap Faber
hem hartelijk ontving. Verder gaf fotograaf Andrea Galliazo
een workshop in Yerevan, was er een mooie expo in Graz en
hingen er eveneens foto’s te pronken in de Armeense hoofdstad.
Alfred Schaffer & Arjen Duinker, Woordfees 2013, Stellenbosch,
Zuid-Afrika
Archipel
In het weekend van 20 en 21 april waren de audioboeken
van Cees Nooteboom, Luc Devoldere, Rebekka de
Wit en Atte Jongstra te beluisteren tijdens het boekenevenement Archipel in Sint-Niklaas.
Luisterpunt
Op 14 juni vierde de Vlaamse bibliotheek voor personen
met een leesbeperking, Luisterpunt, haar vijfjarig bestaan
in de Gentse Vooruit. deBuren organiseerde tijdens de
feestavond een literair gastprogramma met drie citybooksauteurs: Peter Holvoet-Hanssen, Bart Van Loo
en Annelies Verbeke.
Presentatie citybooks Lublin met onder meer auteur Witold
Szabłowski
I love cities and the way people see
them differently... One places is seen in
a thousands of different ways and this
website makes these ways visible.
© ATV.
Bekijk de reportage op citybooks.eu
84
Hoogtepunten
citybooks cultuur: denken en doen
Learn more and other things about a
city then usually found in a touristic
guide
Meertaligheid en educatie
NIEUWE STEDEN
Een jaar lang citybooks en Radioboeken in
Afrikaanse vertaling in de kijker.
Naar aanleiding van citybooks Stellenbosch vertaalde Rentia
Bartlett-Möhl twaalf Nederlandstalige Radioboeken en citybooks naar het Afrikaans en liet ze aldaar inspreken door
vakkundige acteurs. Iedere maand stelden we een nieuwe
Afrikaanstalige podcast voor in de citybooks nieuwsbrief en
op de website. Uit de downloadcijfers blijkt dat deze taal erg
in de smaak valt bij de luisteraars.
Britse studenten vertalen citybook
van Bouke Billiet en Wim Brands
Vertaalproject Wim Brands, Sheffield
Studenten Nederlands van de Universiteiten Sheffield,
Cambridge, Nottingham en University College London realiseerden in het najaar van 2013 de vertaling naar het Engels
van WIm Brands‘ citybook De fanfare die een olifant opat.
Henriëtte Louwerse, verbonden aan de Universiteit Sheffield
en coördinator van citybooks Sheffield nam hiervoor het
enthousiaste initiatief. Dit is de derde keer dat een citybook
binnen dit bijzondere vertaalproject naar het Engels vertaald
wordt. Eerder kwamen al de Engelse versies van de citybooks van Abdelkader Benali (Beeld van een gewapende
strijder op een paard) en Bouke Billiet (Meisje van vroeger)
binnen dit project tot stand.
weetje...
Bram Buijze leert Italiaans via het citybook Il Maestro
Utrecht van Davide Longo over Utrecht:
Begin 2013 waren Gustaaf Peek en Bouke Billiet te gast in
de Indonesische stad Semarang. Net als drie lokale auteurs,
Candra Dewi Dian Puspitasari, Tubagus P. Svarajati en
Triyanto Triwikromo schreven zij een citybook waarin het
gedeelde Nederlands-Indonesische erfgoed van Semarang
een rol speelt. Een mooi voorbeeld daarvan het is het verhaal
Meisje van vroeger dat u achterin dit jaarverslag vindt.
citybooks Stellenbosch stond tijdens het Woordfees 2013 in
de schijnwerpers. Saskia de Coster en Arjen Duinker waren
te gast, en coördinator en auteur Rentia Bartlett-Möhl presenteerde de Nederlands-Afrikaanse publicatie met stadsverhalen. Naar aanleiding van Woordfees 2014 wordt een tweede
boekje gemaakt, dit keer in het Engels en Afrikaans.
In Gent schreven Wim Brands en Annelies Verbeke een
citybook. In 2014 loopt het project in samenwerking met
STAM in deze stad verder, met onder meer de Spaanse auteur
Angeles Caso.
Najaar 2013 ging citybooks Lissabon van start in samenwerking met partnerorganisatie Alkantara. Deelnemers zijn
de auteurs Tim Etchells, Patricia Portela, Sus Van Elzen,
José Maria Vieira Mendes en Dulce Maria Cardoso en
fotografe Maria Fialho.
In december startte citybooks Hasselt-Genk, een bijzondere
dubbeleditie waarbij twee steden de inspiratiebron vormen
voor de stadsportretten. Partner Z33 en de Provincie Limburg
ontvangen in het kader van de Unie Hasselt-Genk in ieder
geval de auteurs Atte Jongstra, Christophe Van Gerrewey,
Use Lahoz en fotograaf Athos Burez.
“Door heel vaak naar dit prachtige verhaal te luisteren,
zijn melodie, uitspraak, woorden en zinsvolgordes van
het Italiaans steeds vertrouwder geworden.”
Hoogtepunten
85
cultuur: denken en doen citybooks
PROMOTIE
deBuren heeft citybooks actief gepromoot bij de eigen literaire activiteiten, onder meer via flyers over het project en uitleg
tijdens de introductie van de avond of middag. Daarnaast vonden enkele gerichte promotionele acties plaats tijdens evenementen, zoals tijdens Cultuur in Beeld in Utrecht en Mind the
Book in Antwerpen. Uiteraard werd in ieder programmaboekje
ook de nodige ruimte voor het project ingeruimd.
Advertenties
In 2013 verschenen advertenties in (literaire) tijdschriften als
DW B, Ons Erfdeel, Vooys, Eos, Gondola Days, Etcetera en
De Morgen en verschenen banners op de websites van DW B,
Vooys en De Wereld Morgen. Vaak waren deze gekoppeld
aan een (voor)publicatie van een van de citybooksverhalen.
I live away from Holland and this is
another way to keep in touch with the
language.
86
Hoogtepunten
To find the same citybook in different
European languages (I like to listen to
the same story in different languages).
citybooks cultuur: denken en doen
tell me a story | vertel me een verhaal | raconte-moi une histoire
© Martijn van de Griendt | citybooks Oostende
die je gratis kunt downloaden in diverse talen. Korte literaire luisterverhalen
voor op vakantie, als filetroost of ... tijdens het strijken.
Reis deze zomer op verbeeldingskracht van Boekarest tot Yerevan. Lees wat
Cees Nooteboom
over Venetië
© Stephan Vanfleteren
Het Vlaams-Nederlands Huis deBuren heeft een unieke collectie audioboeken
Annelies Verbeke
over Gent
© Simone Sassens
© Keke Keukelaar
Unieke stadsportretten: schrijvers & kunstenaars over steden
Arnon Grunberg & Mauro Pawlowski beleefden in Lublin, volg Stefan Hertmans
naar Tbilisi of ga op avontuur met Saskia de Coster in Skopje en Stellenbosch.
Op www.citybooks.eu vind je unieke stadsportretten van verrassende steden
door meer dan 100 internationale schrijvers, dichters, fotografen en videasten.
Arnon Grunberg
over Lublin
Luister en download de citybooks gratis als audioboek (podcast) van een half
uur, lees de verhalen online als webtekst of download ze als e-book. Alle verhalen
zijn te lezen en te beluisteren in het Nederlands, Engels, Frans én in de taal van
Gustaaf Peek
over Semarang
het gastland. Bovendien kun je iedere stad niet alleen via 5 literaire portretten
Peter Terrin
over Turnhout
Gerda Dendooven
over Grahamstown
© Stephan Vanfleteren
© Joost Vanderdeelen
ontdekken maar ook via 24 foto’s en 24 City One Minute-filmpjes.
© Frosina Stojkovska | citybooks Skopje
© Andrea Galiazzo | citybooks Venetië
© Maciej Rukasz | citybooks Lublin
... en nog veel meer!
Ontdek citybooks van theatermakers
Zowel bekende namen als jong talent schreven al een stadsportret. Tussen de schrijvers en dichters
zijn ook theatermakers te ontdekken. Bijvoorbeeld Walter van den Broeck, Thomas Gunzig, Maud
Vanhauwaert, Peter Holvoet-Hanssen, Rebekka de Wit, Jeroen Olyslaegers, Abdelkader Benali
en Lasha Bugadze, een grote naam in de Georgische toneelwereld. Chris Van Camp liet zich door
Chartres inspireren tot een dialoog. Rebecca Lenaerts schreef een imaginaire performance over
Ontdek meer audioboeken
van deBuren op
www.radioboeken.eu
Volg ons op facebook/citybooks
© Marianne Hommersom
Sheffield, in het audioboek aangevuld met een soundscape van geluiden opgenomen in die stad.
Rebekka de Wit
Venetië
Thomas Gunzig
Charleroi
Maud Vanhauwaert
Lublin
Rebecca Lenaerts
Sheffield
en via twitter #citybooks_eu
Ruiladvertentie in Etcetera
Hoogtepunten
87
cultuur: denken en doen citybooks
Overzicht publicaties 2013
Atte Jongstra
deBuren 2013_1
Venetië - NL
Gustaaf Peek - Bouke Billiet
deBuren 2013_2
Semarang - NL - fragment
Annelies Verbeke - Arjen Duinker deBuren 2013_3
Gent/Stellenbosch - NL - fragment
Lasha Bugadze
DW B #2
Ons Erfdeel 3
citybooks verschenen online en offline in diverse media. De
samenwerking met DW B liep verder, zij publiceerden Lasha
Bugadze en Arpi Voskanyan. Cees Nooteboom, Peter Terrin
en Abdelkader Benali’s citybook verschenen in de publicaties van Ons Erfdeel; Septentrion en The Low Countries en
natuurlijk Ons Erfdeel zelf. In hun uitgave Grens/Frontière werd
het citybook van Davide Longo over Charleroi opgenomen
in Nederlandse en Franse vertaling. Twee hoofdstukken uit
het citybook Venetië 2012 van Cees Nooteboom werden
gepubliceerd in Gondola Days 2013, een Art and Heritage
magazine uitgegeven door Lineadacqua. Maar liefst 100.000
exemplaren (80.000 in het Engels en 20.000 in het Italiaans)
werden gratis uitgedeeld in Venetië door gondoliers, hotels
en ticket & info shops van de Biënnale. Verder verschenen
citybooks op hard//hoofd, in het Poolse Magazyn Lubelski,
in een zomernummer van Eos en uiteraard in de programmabrochure van deBuren. Drie citybooks werden als audioboek
opgenomen in een speciale publicatie naar aanleiding van het
vijfjarig bestaan van Luisterpunt.
Verder zijn de citybooks via de sites van partnerorganisaties
te beluisteren en te downloaden. De Groene Amsterdammer
is hiervoor al een partner sinds 2012, en deze samenwerking
liep door in 2013. Nieuw is de samenwerking met Iedereen
Leest (www.iedereenleest.be) en Woord.nl
Septentrion 2
citybooks in boekvorm
Septentrion 4
Op initiatief van de partnerorganisaties kunnen de citybooksverhalen en foto’s uitgegeven worden als boek. deBuren levert
hiervoor het basisontwerp aan, zodat de hele reeks boekjes
een geheel vormt. Intussen werden al een tiental boekjes in
verschillende talen gepubliceerd. In 2013 waren dit: Charleroi
(Frans en Nederlands), Lublin (Pools en Engels), Stellenbosch
(Nederlands en Afrikaans), Semarang (Nederlands en Bahasa
Indonesia) en Yerevan (Nederlands, Engels en Armeens).
Turnhout - NL
Arpi Voskanyan
DW B #5
Yerevan - NL
Atte Jongstra
Eos zomernummer
Venetië - NL
Cees Nooteboom
Gondola Days
Venetië EN + IT
Davide Longo
Grens/Frontière
Charleroi - FR + NL
Jaap Faber
hard//hoofd
Boekarest - NL
Gustaaf Peek
hard//hoofd
Semarang - NL
Annelies Verbeke
hard//hoofd
Gent - NL
Saskia de Coster
hard//hoofd
Stellenbosch - NL
Wim Brands
Hollands Maandblad
Gent - NL
Marcin Wronski
LAJF Magazyn Lubelski
Lublin - Pools
Cees Nooteboom
Ons Erfdeel 1
Venetië - NL
Peter Terrin
Turnhout - NL
Cees Nooteboom
Publicaties
Venetië - FR
Peter Terrin
Turnhout - FR
Abdelkader Benali
The Low Countries
Sheffield - EN
Arjen Duinker
Truck (blogspot)
Stellenbosch EN
Annelies Verbeke, Bart Van Loo,
Peter Holvoet-Hanssen
Gent, Chartres, Oostende - NL
citybooks in boekvorm
88
Hoogtepunten
Uitgave met cd Luisterpunt
vijfjarig bestaan
citybooks cultuur: denken en doen
PERS
Zowel in binnen- als buitenlandse media was er de nodige
aandacht voor citybooks. Artikelen verschenen naar aanleiding van residenties in Semarang en Stellenbosch of in verband met een tentoonstelling of presentatie van het project.
VPROgids, augustus 2013
In Trouw werd een mooi artikel gepubliceerd over de citybookstentoonstelling in de Brakke Grond, waarvoor fotograaf
Martijn van de Griendt geïnterviewd werd (zie hoofdstuk
Tentoonstellingen). Ook waren er enkele tv-reportages, onder
meer in Graz, Lublin en Gent, waarin citybooksauteurs het
woord kregen. Dorian van der Brempt was te gast in een
talkshow op de Armeense staatstelevisie.
De VPRO zond in augustus twintig citybooks uit in het radioprogramma De Avonden. Twee weken lang waren iedere
avond twee citybooks te horen, voorgelezen door de auteur.
Eerder was Erik Lindner te gast in dit programma met zijn
citybook over Charleroi, en niet te vergeten, tijdens de vernissage van de expo in de Brakke Grond werd Brands met
Boeken live vanuit de tentoonstelling uitgezonden met aan
tafel bij Wim Brands fotograaf Martijn van de Griendt en
auteurs Anna Luyten, Abdelkader Benali en Annelies
Verbeke.
Hoogtepunten
89
de cijfers
Een breed en kwaliteitsvol aanbod
en stevige samenwerkingsverbanden
Bezoekerscijfers:
meer dan 40.000 bezoekers in 2013
Virtuele bezoekers en downloads:
bijna 700.000 door de jaren heen!
De Luisterboeken van deBuren:
Iedere minuut 5 luisterboeken gedownload!
Hemels Gewelf van James Turrell © Gerrit Schreurs, courtesy Stroom Den Haag
de cijfers activiteiten en bezoekers
Een breed en kwaliteitsvol
aanbod en stevige
samenwerkingsverbanden
In 2013 boden deBuren en partners in totaal 180 activiteiten aan. Dat
zijn 47 evenementen meer dan in 2011 en 10 meer dan in 2012. Als we
de zomermaanden (waarin slechts 5 activiteiten plaatsvonden) niet meerekenen, presenteerden we gemiddeld 17,5 activiteiten per maand, ofwel
4,4 per week (een lichte stijging t.o.v. 4,2 in 2012). 29 activiteiten vonden
plaats in Nederland.
Literatuur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
Stad en Samenleving. . . . . . . . . . . . . . 35
Podiumkunsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
Film. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
Filosofie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16
Europa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Media . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Kunst en kunstbeleid. . . . . . . . . . . . . . . 7
Blik op de wereld. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
Tentoonstellingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
Wetenschap. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
Economie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
Geschiedenis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
92
De cijfers
activiteiten en bezoekers de cijfers
De vele disciplines van
deBuren in 2013
deBuren zet sterk in op taal en literatuur. In 2013
hadden 43 van de 180 activiteiten met nieuwe literaire boeken en magazine, proza en poëzie, Vlaamse,
Nederlandse en internationale schrijvers en dichters
te maken, en heel vaak met citybooks natuurlijk. Het
aandeel literaire activiteiten bij deBuren blijft het grootst,
zeker als je daarbij optelt dat de 25 podiumkunstenactiviteiten in de meeste gevallen ook een sterke literaire
basis of inslag hebben.
Verder waren er 26 activiteiten waar de politieke, economische, sociale en religieuze tendensen in de samenleving aan bod kwamen. Daar rechtstreeks aan gekoppeld
was de stad bij 7 activiteiten het hoofdthema. Grootste
stijger was het aandeel film en documentaire met 17
activiteiten. Verder waren er het afgelopen jaar ook veel
evenementen rond filosofie namelijk 16, 8 ontmoetingen
draaiden rond media, 7 rond kunst en cultuurbeleid, 4
hadden betrekking op wetenschap. deBuren en partners
boden 6 nieuwe tentoonstellingen aan.
deBuren wil dat er beter naar Europa geluisterd wordt
en wil er voor zorgen dat Vlaanderen en Nederland beter
door Europa gehoord worden. Met 8 lezingen en debatten besteedden we aandacht aan Europese geschiedenis en
cultuur. Bij uitbreiding waren er 6 activiteiten die onze
Europese blik op de wereld verruimen.
Meertaligheid
Met de activiteiten onder de signatuur Thinking Europe
voedt deBuren het debat rond Europese culturele en
maatschappelijke onderwerpen, en besteden we zorg aan
de presentatie van taal en cultuur van de Lage Landen in
Europa. In het Europese debat zijn telkens de Vlaamse
én de Nederlandse standpunten goed vertegenwoordigd
door minstens één of twee sprekers. Verder nodigen we
samen met diverse partners graag internationale sprekers
uit om onze Europese blik te verruimen en naar de wereld
te kijken. Tijdens 28 activiteiten, ofwel 15% procent
van de 180 activiteiten, was de voertaal een andere dan
het Nederlands. 12 evenementen verliepen in het Engels,
en bij 16 andere activiteiten werd een mix van Europese
talen gesproken. Bij 3 daarvan sprak men ook Arabisch:
hierrvoor werden tolkencabines gehuurd.
Het geheim van deBuren:
samenwerking
Van februari 2009 tot september 2013 ontwikkelde deBuren geen activiteiten in het gebouw in de
Leopoldstraat. Het presenteren van ons programma ging
echter onverminderd voort, en we verspreidden de activiteiten over diverse cultuurhuizen in Brussel, Vlaanderen
en Nederland. In 2013 organiseerden we 29 activiteiten
in Nederland.
In sommige gevallen werd een zaal en logistiek ter beschikking gesteld, maar in vele gevallen ontwikkelden we een
programma in nauwe samenspraak met onze gastheren.
Bij bepaalde activiteiten nam de partner de hele organisatie op zich, en speelde deBuren enkel een ondersteunende en communicatieve rol. In ieder geval hebben we
door deze werkwijze op korte tijd een heel ruim publiek
bereikt. Hoewel we vanaf september 2013 terug in eigen
huis kunnen programmeren, blijven we de meest vruchtbare samenwerkingsverbanden met culturele partners in
Brussel en andere steden in Vlaanderen en Nederland
verder zetten.
De cijfers
93
Activiteiten en bezoekers in 2013
CATEGORIE
DATUM
IKKE, IKKE, IKKE EN DE REST KAN STIKKEN! #2
WIE ZORGT VOOR ONS ALS WE OUD WORDEN?
SAMENLEVING
TONEELHUIS@THEMOVIES GUY CASSIERS
DE LITERAIRE LOKETTEN | DE BIOGRAAF: GERARD REVE
AANTAL
AANWEZIGEN
de cijfers activiteiten en bezoekers
LOCATIE
STAD
TAAL
LAND
14.01
Bourlaschouwburg
Antwerpen
NL
België
65
FILM/THEATER
15.01
Cinema Zuid
Antwerpen
NL
België
45
LITERATUUR
16.01
De Loketten van het Vlaams
Parlement
Brussel
NL
België
55
CITYBOOKS: GRAZ CHARTRES VENEDIG
VERNISSAGE - PRESENTATIE
TENTOONSTELLING
16.01
Galerie ORF
Graz
EN|DU
Oostenrijk
65
IM: JAN VANRIET
LITERATUUR
20.01
Vrijstaat O.
Oostende
NL
België
45
EROS EN DE KWETSBARE MENS #9 - SIMONE DE
BEAUVOIR
FILOSOFIE
20.01
Het zoekend hert
Berchem
NL
België
45
ORBAN SPACE: LUC DELEU - T.O.P. OFFICE | VERNISSAGE
TENTOONSTELLING
20.01
Stroom Den Haag
Den Haag
NL
Nederland
95
TEUN VOETEN: NARCO ESTADO | VERNISSAGE
TENTOONSTELLING
21.01
Biermans-Lapôtre
Parijs
FR|NL
Frankrijk
A LOOK INSIDE | EUROPEAN PRIVACY DAY | CPDP |
VERNISSAGE
TENTOONSTELLING
23.01
De Markten
Brussel
NL|EN
België
100
NO FREE LUNCH ON SOCIAL MEDIA: PRIVACYDEBAT
SAMENLEVING
24.01
De Markten
Brussel
EN
België
89
BOEKPRESENTATIE PETER VAN KRAAIJ: WAT REST
LITERATUUR
25.01
Kaaitheater
Brussel
NL
België
60
ELECTRONICAWORKSHOP CPDP
SAMENLEVING
26.01
De Markten
Brussel
EN
België
17
KORT! DE POËZIE EN HET KORTE VERHAAL
LITERATUUR
27.01
Bibliotheek Eemland
Amersfoort
NL
Nederland
VERGETEN KONINKRIJKEN:
NORMAN DAVIES - LUUK VAN MIDDELAAR
EUROPA | GESCHIEDENIS
30.01
Museum Belvue
Brussel
EN
België
VERZWEGEN HEDEN: SLAVERNIJ NU
SAMENLEVING
05.02
Beursschouwburg
Brussel
NL
België
45
LIEFDE TUSSEN DE LIJNEN: LET LOVE RULE
LITERATUUR | MUZIEK
08.02
Vrijstaat O.
Oostende
NL
België
123
LIEFDE TUSSEN DE LIJNEN: DE CLIMAX
LITERATUUR | MUZIEK
10.02
Vrijstaat O.
Oostende
NL
België
111
GRIJZE CELLEN: WAT IS GEZONDE VOEDING?
WETENSCHAP
11.02
Handelsbeurs Concertzaal
Gent
NL
België
300
DE LITERAIRE LOKETTEN
JAN TERLOUW: KONING VAN KATOREN
LITERATUUR
13.02
De Loketten van het Vlaams
Parlement
NL
België
120
EROS EN DE KWETSBARE MENS #10
CONNIE PALMEN - HUBERT DETHIER
FILOSOFIE
17.02
Het zoekend hert
Berchem
NL
België
45
TONEELHUIS@THEMOVIES
MOKHALLAD RASEM - TURTLES CAN FLY
FILM/THEATER
19.02
Cinema Zuid
Antwerpen
NL
België
56
VERZWEGEN VERLEDEN #3
DE POLITIONELE ACTIES IN NEDERLANDS-INDIË
GESCHIEDENIS
19.02
Beursschouwburg
Brussel
NL
België
50
EROS EN DE KWETSBARE MENS # SYNTHESE EN SLOT
FILOSOFIE | THEATER
23.02
Het zoekend hert
Berchem
NL
België
47
WHO’S AFRAID OF THE F-WORD #2
MANNELIJKE VOORVECHTERS
SAMENLEVING
27.02
Atlas
Antwerpen
NL
België
75
LITERAIRE AVOND MET TOMMY WIERINGA
LITERATUUR
28.02
Nederlandse Ambassade
Brussel
NL
België
110
OPENING: MIND THE BOOK: STEFAN HERTMANS EN
ARNON GRUNBERG
LITERATUUR
28.02
deSingel
Antwerpen
NL
België
450
MIND THE BOOK: HARD//HOOFD
MAXIM FEBRUARI EN MAARTJE WORTEL
LITERATUUR
02.03
deSingel
Antwerpen
NL
België
130
MIND THE BOOK: GELUK:
PAUL VERHAEGHE EN MICHAEL FOLEY
LITERATUUR
03.03
deSingel
Antwerpen
EN
België
490
MEDIACAFÉ #12 IEDEREEN JOURNALIST!
MEDIA
05.03
Beursschouwburg
Brussel
NL
België
105
MAG IK U BOEKEN?
EEN BORREL, EEN BABBEL EN EEN BOEK
LITERATUUR
07.03
Muntpunt
Brussel
NL
België
42
OPKRAS KUIT: HOERA, HET IS CRISIS!
PODIUMKUNSTEN
10.03
Vrijstaat O.
Oostende
NL
België
47
DE LITERAIRE LOKETTEN
BOEKPRESENTATIE GRENS/FRONTIÈRE, ONS ERFDEEL
LITERATUUR
13.03
De Loketten van het Vlaams
Parlement
Brussel
NL
België
54
IDFA ON TOUR: DE BESTE DOCUMENTAIRES
UIT HET PROGRAMMA 2012
FILM | DOCU
16.03
Cinema Zuid
Antwerpen
NL
België
80
GOUDEN TIJDEN, ZWARTE BLADZIJDEN
GESCHIEDENIS
17.03
denieuwebibliotheek
Almere
NL
Nederland
43
KOEN RAES: ENGAGEMENT IN HET PUBLIEKE DEBAT
SAMENLEVING
19.03
Beursschouwburg
Brussel
NL
België
30
ECF PRINSES MARGRIET AWARD 2013
EUROPA | CULTUUR
19.03
The Egg
Brussel
EN
België
180
JANUARI
45
30
110
FEBRUARI
MAART
94
De cijfers
LOCATIE
STAD
TAAL
LAND
AANTAL
AANWEZIGEN
activiteiten en bezoekers de cijfers
20.03
Handelsbeurs Concertzaal
Gent
NL
België
135
EUROPA | LITERATUUR
24.03
Beursschouwburg
Brussel
EN
België
75
PRESENTATIE THEMANUMMER ‘DE LENTE’ VAN DW B
PASSA PORTA FESTIVAL
LITERATUUR
24.03
Beursschouwburg
Brussel
NL
België
45
TONEELHUIS@THEMOVIES
KEVIN JANSSENS - THE WAR ZONE
FILM | THEATER
26.03
Cinema Zuid
Antwerpen
NL
België
25
LUIHEID: HET LAATSTE TABOE
SAMENLEVING
27.03
Argos
Brussel
EN
België
120
DE FILOSOFIE VAN HET SCHRIJVEN
JANNAH LOONTJENS
FILOSOFIE
28.03
Het zoekend hert
Berchem
NL
België
50
HELP! HELPEN ZELFHULPBOEKEN ONS WEL?
SAMENLEVING |
LITERATUUR
02.04
Beursschouwburg
Brussel
NL
België
51
REBELSE RITMES IN OOSTENDE
JAZZ EN LITERATUUR MATTHIJS DE RIDDER
LITERATUUR/MUZIEK
07.04
Vrijstaat o.
Oostende
NL
België
80
HEGEL EN DE HUIDIGE WERELDGEEST #1
THESE: HERMAN VAN ERP
FILOSOFIE
07.04
Het zoekend hert
Berchem
NL
België
50
DE NIEUWE PREEK: SCHULD, ZINVRAGEN EN VERTROUWEN CARLO LEGET
SAMENLEVING
07.04
Lutherse kerk
Utrecht
NL
Nederland
55
SUPERFLEMISH!
SAMENLEVING
09.04
deSingel
Antwerpen
NL
België
40
DE LITERAIRE LOKETTEN
CITYBOOKS TURNHOUT: MAXIM FEBRUARI
LITERATUUR
10.04
De Loketten van het Vlaams
Parlement
Brussel
NL
België
42
CRISIS EN DE BONUSCULTUUR
SAMENLEVING
12.04
Beurs van Berlage
Amsterdam
NL
Nederland
80
IN THE DARK | LUISTERAVOND
MEDIA
13.04
Café Kiebooms
Antwerpen
NL
België
DE NIEUWE PREEK #2
GOD IS EEN PLOT. GELOOF IN DE MODERNE KUNST
SAMENLEVING
14.04
Geertekerk
Utrecht
NL
Nederland
EROTISCH KAPITAAL: CATHERINE HAKIM
SAMENLEVING
16.04
Beursschouwburg
Brussel
NL
België
70
LUISTEREN NAAR VENETIË
LITERATUUR
20.04
Sfeercafé De Patio
Sint-Niklaas NL
België
60
DE NIEUWE PREEK #3 | TEGEN DE ONVERSCHILLIGHEID
SAMENLEVING
21.04
Nicolaïkerk
Utrecht
NL
Nederland
ARABIC-EUROPEAN SALOON 2013 (BRUSSEL)
SAMENLEVING
21.04
Flagey
Brussel
EN|FR|AR
België
67
FILOSOFISCHE WANDELING
MUSEUM MIDDELHEIM #3: ANNIE RENIERS
FILOSOFIE
21.04
Het zoekend hert
Berchem
NL
België
40
TRAGE POST: DE KUNST VAN HET TRAGE SCHRIJVEN
LITERATUUR
21.04
Bibliotheca Wittockiana
Sint-Pieters-Woluwe
NL
België
50
STOP DE TIJD! FEESTELIJKE AFSLUITING
WEDSTRIJD TRAGE POST
LITERATUUR
21.04
Passa Porta
Brussel
NL
België
65
ARABIC-EUROPEAN SALOON 2013 (AMSTERDAM)
SAMENLEVING
22;04
De Brakke Grond
Amsterdam
EN|FR|AR
Nederland
IKKE, IKKE, IKKE EN DE REST KAN STIKKEN! #3
VAN WIE IS DE OPENBARE RUIMTE?
SAMENLEVING
22.04
Toneelhuis
Antwerpen
NL
België
135
CHINA, TRADITIE EN MODERNITEIT
LULU WANG OVER HAAR GEBOORTELAND
BLIK OP DE WERELD
22.04
HETPALEIS
Antwerpen
NL
België
270
IT’S THE ECONOMY, STUPID! #7
HAVENSTEDEN: CONCURRENTIE OF PARTNERSCHAP?
ECONOMIE | STAD
24.04
deSingel
Antwerpen
NL
België
35
BELG IN DE BOARDROOM|BELGISCHE AANPAK
VOOR AMBITIEUZE MANAGERS
SAMENLEVING
25. 04
Nederlandse Ambassade
Brussel
NL
België
60
CITYBOOKSTENTOONSTELLING VERNISSAGE
TENTOONSTELLING
26.04
de Brakke Grond
Amsterdam
NL|EN
Nederland
80
CITYBOOKS TE GAST BIJ BRANDS MET BOEKEN
LITERATUUR
26.04
de Brakke Grond
Amsterdam
NL
Nederland
80
DE BEZETTE STAD II
GENTRIFICATIE EN VERBEELDING VAN SOCIALE RUIMTE
STAD
26.04
Perdu
Amsterdam
NL
Nederland
50
VAN DOOPVONT TOT GRAFZERK
FILOSOFIE
27.04
Het zoekend hert
Berchem
NL
België
40
PRESENTATIE ‘HET LIEGEND KONIJN’ 2013-1
LITERATUUR
27.04
Poëziecentrum Gent
Gent
NL
België
90
DE NIEUWE PREEK #4 | FILOSOFIE VOOR HET LEVEN
SAMENLEVING
28.04
Pieterskerk
Utrecht
NL
Nederland
65
WHO’S AFRAID OF THE F-WORD? #4
MANNEN V MARS, VROUWEN V VENUS?
SAMENLEVING
30.04
Beursschouwburg
Brussel
NL
België
90
Activiteiten en bezoekers in 2013
CATEGORIE
DATUM
WHO’S AFRAID OF THE F-WORD #3
SEKSUALISERING VAN DE SAMENLEVING
SAMENLEVING
VERBEELDING ONDER DRUK: EUROPA, CRISIS,
SCHRIJVERSCHAP|PASSA PORTA FESTIVAL
APRIL
De cijfers
60
200
125
25
95
Activiteiten en bezoekers in 2013
AANTAL
AANWEZIGEN
de cijfers activiteiten en bezoekers
CATEGORIE
DATUM
LOCATIE
STAD
TAAL
LAND
HEGEL EN DE HUIDIGE WERELDGEEST #2
FILOSOFIE
05.05
Het zoekend hert
Berchem
NL
België
50
‘OSSUAIRES’ CINÉCONCERTEN | GRAINDELAVOIX
PODIUMKUNSTEN
05.05
Sint-Maartenskerk
Kortrijk
NL|EN
België
100
‘OSSUAIRES’ CINÉCONCERTEN | GRAINDELAVOIX
PODIUMKUNSTEN
07.05
Sint-Quintinuskathedraal
Hasselt
NL|EN
België
100
‘OSSUAIRES’ CINÉCONCERTEN | GRAINDELAVOIX
PODIUMKUNSTEN
11.05
Sint-Romboutskathedraal
Mechelen
NL|EN
België
100
LYDIA TERESA ANDERSEN. NELE VEREECKEN
PODIUMKUNSTEN
07.05
Lord Byron Artcafé
Brussel
NL
België
36
DE LITERAIRE LOKETTEN
ARCHITECTUUR, IDEALISME EN LITERATUUR
LITERATUUR
08.05
De Loketten van het Vlaams
Parlement
Brussel
NL
België
35
DE BEZETTE STAD III: DE KAART
STAD
10.05
Perdu
Amsterdam
NL
Nederland
GRIJZE CELLEN: FRAUDE, DE GRIJZE ZONE
WETENSCHAP
14.05
Handelsbeurs Concertzaal
Gent
NL
België
130
ÉLEVAGE DE POUSSIÈRE / DUST BREEDING | SARAH
VANAGT
FILM | DEBAT
16.05 19.05
Beursschouwburg
Brussel
NL
België
130
MAG IK U BOEKEN? (OOSTENDE)
LITERATUUR
18.05
Vrijstaat O.
Oostende
BE
België
16
SARAH VANAGT. TALK ‘OORLOGSSPOREN’
BLIK OP DE WERELD
17.05
Beursschouwburg
Brussel
NL
België
52
EUOPEAN LITERATURE NIGHT
EUROPA | LITERATUUR
19.05
Flagey
Brussel
NL|EN|FR
België
15
IM: CHRISTINE VAN BROECKHOVEN
SAMENLEVING
19.05
Vrijstaat O.
Oostende
NL
België
THE POP-UP CITY LIVE
STAD
21.05
de Brakke Grond
Amsterdam
NL|EN
Nederland
MEDIACAFÉ #13
CROWDFUNDING. HET GROTE REDMIDDEL?
MEDIA
22.05
Rits Café
Brussel
NL
België
35
MO*LEZING: SUNITA NARAIN (GENT)
BLIK OP DE WERELD
23.05
Vooruit
Gent
EN
België
300
MO*LEZING: SUNITA NARAIN (ANTWERPEN)
BLIK OP DE WERELD
24.05
Auditorium KBC-toren
Antwerpen
EN
België
100
IKKE, IKKE, IKKE EN DE REST KAN STIKKEN! #4
HET IS MIJN ENERGIE! OF NIET?
SAMENLEVING
27.05
Toneelhuis
Antwerpen
NL
België
75
FRITS VAN OOSTROM: ‘WERELD IN WOORDEN’
LITERATUUR
28.05
Nederlandse Ambassade
Brussel
NL
België
50
PERSCONFERENTIE CITYBOOKS SEMARANG
LITERATUUR
31.05
Cultuurcentrum Semarang
Semarang
NL|EN
Indonesië
25
HEGEL EN DE HUIDIGE WERELDGEEST #3
FILOSOFIE
02.06
Het zoekend hert
Berchem
NL
België
40
DE BEZETTE STAD IV
UTOPIE TOT DYSTOPIE: DROMEN VERBEELD
STAD
07.06
Perdu
Amsterdam
NL
België
50
BOEKPRESENTATIE ‘GIEPSWERK’ VAN GIEP HAGOORT
KUNSTBELEID
10.06
deBuren
Brussel
NL
België
80
DE LITERAIRE LOKETTEN
IN DE MATE VAN HET ONMOGELIJKE
LITERATUUR
12.06
De Loketten van het Vlaams
Parlement
Brussel
NL
België
40
VIJF JAAR LUISTERPUNT
LITERATUUR
14.06
Vooruit
Gent
NL
België
130
IN THE DARK | LUISTERAVOND #3
MEDIA
15.06
Café Kiebooms
Antwerpen
NL
België
30
IT’S THE ECONOMY, STUPID! #8
BETALEN VOOR ONGEZOND GEDRAG
ECONOMIE
18.06
Beursschouwburg
Brussel
NL
België
30
FIETSRONDLEIDING LANGS KUNSTPROJECTEN
VAN STROOM IN DEN HAAG
RONDLEIDING | KUNST
22.06
Den Haag
Den Haag
NL
Nederland
21
I AM EUROPE
EUROPA
22.06
The Egg
Brussel
EN
België
250
HEIMAT - D E T H E A T E R M A K E R
PODIUMKUNSTEN
06.08
> 10.08
Theater Aan Zee
Oostende
NL
België
400
BOOKERS & HOOKERS #1
DE VERDWIJNING D E T H E A T E R M A K E R
PODIUMKUNSTEN
9.08
> 10.08
Scheld’apen
Antwerpen
NL
België
45
BOOKERS & HOOKERS #2
DE VRAAG EN DE GEDACHTE
PODIUMKUNSTEN
16.08
> 17.08
Scheld’apen
Antwerpen
NL
België
50
BOOKERS & HOOKERS #3
HET EXPERIMENT
PODIUMKUNSTEN
23.08
> 24.08
Scheld’apen
Antwerpen
NL
België
45
HOUSE OF EUTOPIA - FILIP BERTE: VERNISSAGE
TENTOONSTELLING
25.07
> 21.09
Zijdebalen theater
Utrecht
NL
Nederland
110
OPENINGSFEEST DEBUREN
LITERATUUR
04.09
deBuren
Brussel
NL
België
310
VIVA ROMA
PODIUMKUNSTEN
06.09
De Roma
Borgerhout
NL
België
250
HOTEL EN DESIGN: EEN RONDLEIDING IN AMSTERDAM
RONDLEIDING | KUNST
07.09
Amsterdam
Amsterdam
NL
Nederland
MEI
50
92
135
JUNI
JULI/AUGUSTUS
SEPTEMBER
96
De cijfers
21
Activiteiten en bezoekers in 2013
CATEGORIE
DATUM
LOCATIE
STAD
TAAL
LAND
AANTAL
AANWEZIGEN
activiteiten en bezoekers de cijfers
KINEMA #1: PANTSERKRUISER POTEMKIN
FILM
11.09
Cinematek
Brussel
NL
België
75
HOUSE OF EUTOPIA: LIVE INTERVIEW MET FILIP BERTE
EUROPA | CULTUUR
14.09
Zijdebalen theater
Utrecht
NL
Nederland
30
ALBERT CAMUS: DE MOED OM VERDER TE DENKEN #1
FILOSOFIE
15.09
Het zoekend hert
Berchem
NL
België
50
ZEEDIJK 10 #1: PAUL VERHAEGHE
SAMENLEVING
15.09
Vrijstaat O.
Oostende
NL
België
160
I AM GAY AND MUSLIM
FILM | DEBAT
17.09
deBuren
Brussel
NL
België
75
KINEMA #2: SOLARIS
FILM
18.09
Cinematek
Brussel
NL
België
75
DOCUMENTAIRE OP DONDERDAG #1
CAVE OF FORGOTTEN DREAMS
FILM | DOCU
19.09
Muntpunt
Brussel
NL
België
70
FILOSOFISCHE WANDELING: MUSEUM MIDDELHEIM #4
FILOSOFIE
22.09
Het zoekend hert
Berchem
NL
België
60
SCHRIJVERSGEVANG #6
PODIUMKUNSTEN
22.09
Kultuurfaktorij Monty
Antwerpen
NL
België
120
JOKE VAN LEEUWEN OVER DAGDAG
LITERATUUR
24.09
HETPALEIS
Antwerpen
NL
België
40
KINEMA #3: BURNT BY THE SUN/SOLEIL TROMPEUR
FILM
25.09
Cinematek
Brussel
NL
België
68
OPENINGSAVOND TRANSPOESIE 2013
EUROPA | LITERATUUR
26.09
Passa Porta
Brussel
NL
België
85
VERS VAN HET MES XXVI
LITERATUUR
27.09
Perdu
Amsterdam
NL
Nederland
35
PAX HOMINIS: DE MENSHEID ZIJ GEPREZEN
PODIUMKUNSTEN
27.09
deBuren
Brussel
NL
België
80
KINEMA #4: CARGO 200
FILM
02.10
Cinematek
Brussel
NL
België
50
MEDIACAFÉ #14
IS REGIOJOURNALISTIEK TEN DODE OPGESCHREVEN?
MEDIA
03.10
deBuren
Brussel
NL
België
50
INSTITUTIONAL ATTITUDES
KUNSTINSTITUTIES IN EEN VLAKKE WERELD
KUNSTBELEID
04.10
deBuren
Brussel
EN|NL
België
60
DE GEDROOMDE STAD #1
HET MENU VAN DE TOEKOMST
STAD | SAMENLEVING
05.10
Museon
Den Haag
NL
Nederland
60
GRIJZE CELLEN: MUZIEK EN HET BREIN
WETENSCHAP
07.10
Handelsbeurs Concertzaal
Gent
NL
België
350
DE LITERAIRE LOKETTEN
CITYBOOKS VAN ANNELIES VERBEKE EN GUSTAAF PEEK
LITERATUUR
09.10
De Loketten van het Vlaams
Parlement
Brussel
NL
België
37
LITERAIRE AVOND: BAS HEIJNE OVER LOUIS COUPERUS
LITERATUUR
09.10
De Ambassade van het
koninkrijk der Nederlanden
Brussel
NL
België
80
RIJNDORST. PRESENTATIE DW B 2013.4
LITERATUUR
11.10
Perdu
Amsterdam
NL
Nederland
55
BOOKERS & HOOKERS INDOOR
PODIUMKUNSTEN
13.10
Kultuurfaktorij Monty
Antwerpen
NL
België
60
KORTE GOLF | RACE VOOR MOOIE RADIO
MEDIA
13.10
De brakke grond
Amsterdam
NL
Nederland
ZEEDIJK 10 #2: DAVID VAN REYBROUCK
SAMENLEVING |
POLITIEK
13.10
Vrijstaat O.
Oostende
NL
België
150
ALBERT CAMUS: DE MOED OM VERDER TE DENKEN #2
FILOSOFIE
13.10
Het zoekend hert
Berchem
NL
België
40
L’ ARABE DE SERVICE / DO YOUR ARAB THING
KUNSTBELEID
14.10
deBuren
Brussel
EN|FR|AR|NL
België
60
HET BELGIË VAN ...
FILM
15.10
deBuren
Brussel
NL
België
33
DOCUMENTAIRE OP DONDERDAG #2: PROJECT NIM
DOCU
17.10
Muntpunt
Brussel
NL|EN
België
40
VERS VAN HET MES XXVII
LITERATUUR
18.10
Poëziecentrum
Gent
NL
België
14
MAG IK U BOEKEN? #4
LITERATUUR
19.10
Muntpunt
Brussel
NL
België
18
DE SPOORZOEKERS #1
FILOSOFIE
19.10
Het zoekend hert
Berchem
NL
België
40
DEUGDZAME STAD #1
HET RATIONELE VERSUS HET RELIGIEUZE DENKEN IN
DE ISLAM
STAD | SAMENLEVING
19.10
Cultuurcentrum Berchem
Berchem
NL
België
70
NIEUWE MAATJES
PODIUMKUNSTEN
20.10
Vrijstaat O.
Oostende
NL
België
43
DE BIOGRAAF: 1001 VROUWEN
LITERATUUR
22.10
deBuren
Brussel
NL
België
25
ONMOGELIJKE LIEFDES
PODIUMKUNSTEN
22.10
HETPALEIS
Antwerpen
NL
België
70
JISKEFET: DEBITEUREN CREDITEUREN-MARATHON
FILM
23.10
Beursschouwburg
Brussel
NL
België
30
MO*LEZING: DE TOEKOMST VAN PAKISTAN
BLIK OP DE WERELD
23.10
deBuren
Brussel
EN
België
60
TROOST: DE PARIJS-EDITIE
STAD | PARIJS
28.10
Mediamatic
Amsterdam
NL
Nederland
70
GRIJZE CELLEN
DE (ON)ZIN VAN ALTERNATIEVE GENEESKUNDE
WETENSCHAP
04.11
Handelsbeurs Concertzaal
Gent
NL
België
225
TIME TO TALK: TRUST AND TRANSPARENCY
EUROPA | SAMENLEVING
05.11
deBuren
Brussel
EN
België
50
HERMAN DE CONINCK, VAN-VOOR-OVER-DOOR
LITERATUUR | PODIUM
07.11
deBuren
Brussel
NL
België
80
SHAFFYWEEKEND
PODIUMKUNSTEN
08.11
Felix Meritis
Amsterdam
NL
Nederland
OKTOBER
80
NOVEMBER
De cijfers
300
97
AANTAL
AANWEZIGEN
de cijfers activiteiten en bezoekers
Activiteiten en bezoekers in 2013
CATEGORIE
DATUM
LOCATIE
STAD
TAAL
LAND
IM: EDWIN RUTTEN (OME WILLEM)
PODIUMKUNSTEN
10.11
Vrijstaat O.
Oostende
NL
België
20
BELGISCHE VROUWENDAG IN BRUSSEL: STEREOH!TYPE
SAMENLEVING
11.11
Muntpunt
Brussel
NL
België
60
DE LITERAIRE LOKETTEN
REBELSE JAZZRITMES IN HET PARLEMENT
LITERATUUR
13.11
De Loketten van het Vlaams
Parlement
Brussel
NL
België
50
UITREIKING VIERDE DEBUUTPRIJS HET LIEGEND
KONIJN AAN BERNKE KLEIN ZANDVOORT
LITERATUUR
13.11
deBuren
Brussel
NL
België
60
STILLE NACHT
PODIUMKUNSTEN
14.11
Schouwburg
Leuven
NL
België
150
BEZETEN STAD | VAN OSTAIJEN IN JAZZHOOFDSTAD
BERLIJN
PODIUMKUNSTEN
14.11
Letterenhuis
Antwerpen
NL
België
150
SUPERDIVERSITEIT: EEN NIEUWE VISIE OP INTEGRATIE
SAMENLEVING
14.11
deBuren
Brussel
NL
België
43
ALBERT CAMUS: DE MOED OM VERDER TE DENKEN #3
FILOSOFIE
17.11
Het zoekend hert
Berchem
NL
Nederland
EEN GECULTIVEERD GEBREK AAN RESPECT:
DEBRUYNE, NAEGELS EN SMIT
MEDIA
19.11
CAMPO
Gent
NL
België
VROEGER KON JE LACHEN - CARMIGGELT 100!
LITERATUUR | FILM
21.11
deBuren
Brussel
NL
België
75
IK WEET ER TE WEINIG VAN (REBEKKA DE WIT - DE TIJD)
PODIUMKUNSTEN
23.11
deSingel
Antwerpen
NL
België
200
ZEEDIJK 10 #3: ANNA TILROE
KUNSTBELEID
24.11
Vrijstaat O.
Oostende
NL
België
MONDO LEONE
PODIUMKUNSTEN
24.11
Vredenburg, Leidsche Rijn
Utrecht
NL
Nederland
MEDIACAFÉ #15: MOETEN JOURNALISTEN KLEUR
BEKENNEN?
MEDIA
27.11
deBuren
Brussel
NL
België
55
DOCUMENTAIRE OP DONDERDAG #3
10E CHAMBRE, INSTANTS D’AUDIENCES
FILM
28.11
Muntpunt
Brussel
NL
België
40
KIJK. BOEK. KUNST #1
KUNSTEN
28.11
M - Museum
Leuven
NL
België
40
FILOSOFISCHE WANDELING: MUSEUM MIDDELHEIM #5
FILOSOFIE
01.12
Het zoekend hert
Berchem
NL
België
40
MO*LEZING | WIE WORDT BETER VAN DE CONGOLESE
GRONDSTOFFEN?
BLIK OP DE WERELD
03.12
De Roma
Borgerhout
FR|NL
België
550
HEIMAT - D E T H E A T E R M A K E R
PODIUMKUNSTEN
05.12
deSingel
Antwerpen
NL
België
250
HEIMAT - D E T H E A T E R M A K E R
PODIUMKUNSTEN
06.12
deSingel
Antwerpen
NL
België
250
ALBERT CAMUS: DE MOED OM VERDER TE DENKEN #4
FILOSOFIE
08.12
Het zoekend hert
Berchem
NL
België
45
IM: DIRK ROOFTHOOFT
PODIUMKUNSTEN
08.12
Vrijstaat O.
Oostende
NL
België
45
GODFRIED WIE? GODFRIED BOMANS!
LITERATUUR
10.12
HETPALEIS
Antwerpen
NL
België
60
HET BELGIË VAN CHRISTOPHE DEBORSU
DOCU
10.12
deBuren
Brussel
NL
België
60
DE LITERAIRE LOKETTEN: RECHTSTREEKS UIT PARIJS
LITERATUUR
11.12
De Loketten van het Vlaams
Parlement
Brussel
NL
België
40
OVER DE GRENS VAN HET TOELAATBARE (18+)
LITERATUUR
12.12
deBuren
Brussel
NL
België
100
BOOKERS & HOOKERS INDOOR (DECEMBER)
PODIUMKUNSTEN
14.12
Kultuurfaktorij Monty
Antwerpen
NL
België
60
IT’S THE ECONOMY, STUPID! #9
JAN JONKER: ‘WERKEN AAN DE WECONOMY’
ECONOMIE
17.12
deBuren
Brussel
NL
België
60
DOCUMENTAIRE OP DONDERDAG #4
DELICATESSEN UIT EEN KLEINE WERELD
DOCU
19.12
Muntpunt
Brussel
NL
België
40
DEUGDZAME STAD #2: JONGEREN UIT ANTWERPEN
EN BRUSSEL OVER LEVEN IN DE STAD
SAMENLEVING
21.12
Cultuurcentrum Berchem
Berchem
NL
België
80
90
100
60
900
DECEMBER
TOTAAL AANTAL BEZOEKERS VAN DE INDIVIDUELE EVENEMENTEN
16.828
NIEUWE TENTOONSTELLINGEN (reizende expo’s niet meegerekend)
TEUN VOETEN: NARCO ESTADO | 21.01 > 13.04
TENTOONSTELLING
Biermans-Lapôtre
Parijs
FR
Frankrijk
A LOOK INSIDE | 23.01 > 03.02
TENTOONSTELLING
De Markten
Brussel
NL|EN
België
ORBAN SPACE | 20.01 > 24.03
TENTOONSTELLING
Stroom
Den Haag
NL
Nederland
1405
CITYBOOKS: STADSVERHALEN IN WOORD EN
BEELD | 26.04 > 02.06
TENTOONSTELLING
De Brakke Grond
Amsterdam
NL
Nederland
1,245
HOUSE OF EUTOPIA - FILIP BERTE | 25.07 > 21.09
TENTOONSTELLING
Zijdebalen theater
Utrecht
NL
Nederland
1476
TOTAAL AANTAL EVENEMENTEN IN 2013: 180
TOTAAL AANTAL BEZOEKERS IN 2013 INCLUSIEF DE TENTOONSTELLINGEN
98
De cijfers
1500
926
40.208
activiteiten en bezoekers de cijfers
Bezoekerscijfers
meer dan 40.000 bezoekers in 2013
In 2013 bleef het aantal activiteiten ongeveer stabiel
(+10) en is het aantal bezoekers niet meer toegenomen.
Voor de eenmalige, individuele activiteiten telden we
16.828 bezoekers, wat het midden houdt tussen 11.290
(in 2011) en 21.779 (in het topjaar 2012). In deze berekening zijn de bezoekersaantallen van de langlopende
tentoonstellingen en de bezoekers van de festivals niet
meegerekend. Tellen we de bezoekersaantallen van
de nieuwe tentoonstellingen wel mee, dan bereikte
deBuren in 2013 meer dan 40.000 bezoekers.
Het aantal bezoekers per activiteit is de laatste jaren
sterk gestegen. Van gemiddeld 52 bezoekers per activiteit in 2008 groeiden we naar 84,8 in 2011. In 2012
steeg het gemiddeld aantal bezoekers per activiteit naar
128 wat in 2013 weer zakte naar 93,5. De nieuwe huisvesting van deBuren in Brussel, het grote aanbod in de
hoofdstad, maar ook de kleinschaligheid van een aantal
partners zoals Filosofiehuis Het zoekend hert en de
filmzaal van Muntpunt, waar maximaal 50 deelnemers
binnen kunnen, trokken het gemiddelde wellicht wat
naar beneden. Het gemiddeld aantal bezoekers bij
deBuren in de Leopoldstraat in de periode septemberdecember 2013 was 78,5 per activiteit, met als hoogste
piek het openingsfeest. Dat trok meer dan 300 bezoekers.
Virtuele bezoekers
en downloads van de
podcasts
bijna 700.000 door de jaren heen!
Wie niet naar onze activiteiten kan komen of er eentje
gemist heeft, kan die herbeluisteren via de podcasts. In
2013 voegden we 46 podcasts toe aan de luistercollectie
zodat er eind december 2013 283 podcasts beschikbaar
waren op de site van deBuren. In totaal registreerden
we 680.311 downloads van alle podcasts sinds 2006.
Concreet werden het afgelopen jaar 56.127 podcasts
gedownload. Gemiddeld zijn dat 4.677 downloads per
maand.
Het succes van de downloads is wellicht te danken aan de
goede kwaliteit van de luisterverslagen en de aandacht die
we er iedere week op vestigen via de digitale nieuwsbrief.
Onder ‘Herbeleef ’ presenteren we iedere week fragmenten uit het archief, gelinkt aan de actualiteit of het programma. Tevens zijn de podcasts via RSS binnen te halen
en gratis te downloaden via iTunes.
Naast de reële bezoekers van de activiteiten van deBuren
zijn er ook de virtuele deelnemers. Die kunnen we berekenen aan de hand van de downloads van de podcasts. In
2013 werden maar liefst 56.127 podcast of geluidsopnames van deBuren beluisterd.
In 2013 bezochten bijna 100.000 reële én virtuele
bezoekers de activiteiten van deBuren.
De cijfers
99
de cijfers de luisterboeken
De Luisterboeken
Iedere minuut 5 luisterboeken van deBuren gedownload !
Bijna 1 miljoen Radioboeken
gedownload in 2013
Bijna 600.000 citybooks
gedownload in 2013
Een aparte categorie van podcasts is te vinden op
www.radioboeken.eu. De Radioboeken worden sinds
juni 2006 gratis aangeboden via deze website. Een
enorme piek werd bereikt in het jaar 2009, toen we het
project Radioboeken afsloten en er een grote communicatiecampagne rond voerden. 491.500 downloads op 1
jaar tijd! Daarna werden geen nieuwe Radioboeken meer
aangemaakt. Toch blijven de downloads opmerkelijk
hoog. In 2010 registreerden we nog steeds bijna 450.000
downloads. In 2011 werden ze nog 335.000 keer binnengehaald.
In 2011 schoot het project citybooks uit de startblokken
en werden iedere maand nieuwe stadsportretten toegevoegd aan www.citybooks.eu. In 2012 werden 205.335
citybooks gedownload, het jaar daarna werd dat aantal
bijna verdrievoudigd: in 2013 werden de citybooks
595.294 keer gedownload, met absolute pieken in de
twee zomermaanden. Wellicht niet toevallig dezelfde
periode waarin VPRO twintig citybooks uitzond via het
radioprogramma De Avonden.
Een nieuw elan kwam er in 2012, toen we heel
wat vertaalde verhalen oplaadden. De downloads
stegen opnieuw naar 384.760! In 2013 behaalden
we een nooit verwacht en zeker ook nooit gezien
resultaat, met maar liefst 878.049 gedownloade
Radioboeken. De Radioboeken in het Afrikaans
doen het overdonderend goed.
De toppers van de
Radioboeken in 2013
TOTAAL
Tommy Wieringa (Afrikaans)
21.256
Herman Koch (NL)
11.564
Anna Enquist (NL)
10.532
Leo Pleysier (NL)
9.423
Adriaan van Dis (NL)
9.165
Adriaan van Dis (Afrikaans)
9.126
Hella Haasse (NL)
8.943
Joke van Leeuwen (NL)
8.895
Dimitri Verhulst (NL)
8.634
Jeroen Olyslaegers (NL)
8.401
100
De cijfers
de luisterboeken de cijfers
DOWNLOADS LUISTERBOEKEN 2006-2013 (Radioboeken en citybooks samen)
podcasts
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
januari
2006
11.218
32.053
39.953
35.824
33.538
26.554
73.738
februari
6.017
25.212
27.614
35.180
27.399
35.830
78.887
maart
7.281
25.467
34.645
30.483
34.263
36.836
67.885
april
8.784
20.327
35.584
29.368
28.689
34.015
165.594
mei
12.031
21.781
35.202
33.758
30.321
33.839
211.315
juni
21.980
22.363
28.274
37.132
30.636
29.656
113.995
juli
1.982
30.072
33.816
34.908
64.324
29.843
47.883
218.104
augustus
6.713
17.985
32.314
89.318
50.111
29.893
71.118
179.446
september
4.219
23.667
21.773
53.613
38.972
25.740
65.420
100.986
oktober
7.711
27.155
25.998
38.162
32.408
25.474
70.799
93.253
november
5.128
46.608
25.012
38.562
30.398
25.243
66.614
81.566
december
8.465
29.993
44.574
35.737
31.138
24.431
71.531
88.574
34.218
242.791
330.690
491.572
449.096
345.470
totaal
Als we de cijfers van alle audioboeken
(Radioboeken en citybooks) samentellen, registreren we een indrukwekkend resultaat: al
bijna 4 miljoen luisterboeken gedownload.
In de zomer kopte ons nieuwsbericht: Elke
minuut 5 luisterboeken van deBuren gedownload. Om precies te zijn: in totaal mogen we
over de jaren heen bijna 4 miljoen downloads
van de luisterboeken van deBuren op ons conto
schrijven.
590.095 1.473.343 3.957.275
Succesfactoren: iTunes en
literaire partners wereldwijd
Dat de citybooks – en in de slipstream daarvan ook de
Radioboeken – zo’n hoge vlucht genomen hebben is mede
te danken aan het feit dat we verhalen via iTunes in vele
talen aanbieden. De audiobestanden zijn ook ingebed op
de sites van diverse partnerorganisaties, auteurs en bibliotheken wereldwijd.
De cijfers
101
communicatie
Programmabrochure
Website
Sociale media
Nieuwsbrief - Wedstrijden
Samenwerking met de media
Hemels Gewelf van James Turrell © Gerrit Schreurs, courtesy Stroom Den Haag
communicatie
Een grondige en goed verzorgde communicatie naar pers en publiek is voor
deBuren nooit een detail maar een constante zorg. deBuren produceert
jaarlijks drie programmabrochures. Daarnaast zijn de website, de digitale
nieuwsbrief en de sociale media de belangrijkste instrumenten. Verder
werken we op vlak van programmering, redactie en promotie graag samen
met kranten en magazines.
Programmabrochure
De programmabrochure van deBuren verschijnt drie
keer per jaar: in januari, april en september. Het is een
belangrijk pr-middel en de distributie ervan gebeurt
via vele kanalen: driemaal per jaar worden ze via de
post verstuurd naar een 5000-tal abonnees in België en
Nederland. Dat bestand wordt constant geactualiseerd.
Via Aeolus (het distributiekanaal voor culturele publicaties met informatiestanden in musea, bibliotheken en
cultuurhuizen) worden in Vlaanderen en Brussel telkens
ongeveer 7000 brochures verdeeld. Hogescholen, universiteiten, gemeenschapscentra en partners worden eveneens bevoorraad. Een keer per jaar wordt de programmabrochure bijgesloten bij MO*magazine. De brochures
worden ook intensief uitgedeeld aan het publiek tijdens
alle activiteiten van deBuren, en worden promotioneel
ingezet tijdens grote culturele en literaire festivals en
andere evenementen waarop we aanwezig zijn. De totale
oplage van de brochures in 2013 was 46.800. We gebruiken papier met FSC-label. Vanaf 2014 maken we nog
maar twee boekjes per jaar.
Kunst
Literatuur
PoLitieK
WetenschaP
Media
exPo
programma 2013
programma 2013
april / mei / JUNi
JaN / FEB / maa / apr
programma 2013
SEpT / oKT / NoV / DEC
KUNst
politieK
KeNNis
literatUUr
media
expo
© Pieter-Jan De Pue voor citybooks Yerevan
deBuren
zijn weer tHuis
House of eutopia
© filip Berte, Vrede Van utrecHt
Hemels Gewelf van James Turrell © Gerrit Schreurs, courtesy Stroom Den Haag
104
Communicatie
communicatie
De website
De verschillende websites van deBuren zijn veel meer dan
een online versie van het programma. Ze herbergen een
schat aan schoonheid (www.radioboeken.eu, www.citybooks.eu) en wijsheid (www.deburen.eu). Al het materiaal is permanent beschikbaar en vele activiteiten kunnen
in beeld en geluid herbeleefd worden. De sociale media
spelen een versterkende rol: ze verwijzen steeds naar de
sites.
Met de website www.deburen.eu spreken we een breed
publiek aan, kunnen we kort op de bal spelen, verdieping
bieden en oproepen tot reflectie en debat. De nieuws- en
opiniestukken (zie ook hoofdstukje ‘Columns’) lokken
vaak reacties en commentaren uit. De reactiemogelijkheid
is erg belangrijk en dit proberen wij extra te stimuleren
door middel van prijsvragen en wedstrijden.
Maandelijks bijna 10.000 virtuele
bezoekers van de website
Herbeleef het!
Heeft u één van de activiteiten van deBuren moeten
missen? Het archief van deBuren is een enorme bron van
informatie. Het ontsluiten en aanvullen van ons audio-,
video- en fotoarchief is een permanente zorg en een
aandachtspunt. Vele impressies van debatten, lezingen,
ontmoetingen en tentoonstellingen zijn vastgelegd in de
vorm van filmpjes (vodcast), luisterimpressies (podcasts), fotoreportages, virtuele tentoonstellingen en
teksten. U kunt teruggaan naar het prille begin in 2004,
en alles gratis (her)ontdekken.
Raadpleeg de lijst van bijna 300 podcasts via de site
of via iTunes. Bekijk ook de video’s via de site of op
vimeo.com/deburen. Op de vimeo account van deBuren
staan 330 filmpjes die in 2013 bijna 10.000 keer bekeken
werden. U vindt er uitgebreide filmreportages en ook
kleine audiovisuele autobiografietjes: een mooie eregalerij
van onze gasten.
In 2012 telde www.deburen.eu 110.410 unieke bezoekers; in 2013 steeg dat tot 113.710. Maandelijks zijn
dat 9475 unieke bezoekers. (‘Unieke bezoekers’ zijn
bezoekers die ondanks dat zij de site bijvoorbeeld meerdere malen bezoeken, slechts één keer worden meegeteld). Wij kunnen opmaken uit onze statistieken dat onze
activiteiten en onze website zeer goed te vinden zijn via
zoekmachines als Google. We zien verder dat het meeste
overige verkeer komt vanuit onze pagina op Facebook
en via diverse weblogs (vooral DeWereldMorgen.be en
hardhoofd.com). De meeste bezoekers zijn afkomstig uit
België (65%) en Nederland (27%).
Op flickr.com/photos/deburen zijn duizenden foto’s
van deBuren te vinden. De hele fotocollectie van alle activiteiten door de jaren heen zijn daar opgeslagen; u kunt er
ook de virtuele tentoonstellingen bezoeken.
Communicatie
105
communicatie
Sociale media
Sinds 2009 zijn we actief op sociale netwerken als Flickr,
Vimeo, Facebook en Twitter. Het afgelopen jaar heeft
deBuren meer geïnvesteerd in haar aanwezigheid op
Twitter en Facebook, door middel van een aantal goede
afspraken rondom de toon en de inhoud van onze posts,
en de frequentie van het aantal posts en reacties omhoog
te schroeven. Dit heeft geresulteerd in een groeiend
online publiek en een hogere mate van interactie tussen
deBuren en haar publiek.
Voor zowel deBuren als voor de citybooks hebben we
gekozen voor een socialemediastrategie die Facebook als
uitgangspunt neemt. Facebook is een zeer persoonlijk en
visueel medium en daarom zorgen we dat we een mooie
afwisseling bieden van uitnodigingen en oproepen voor
onze activiteiten, ons foto-, video- en podcastarchief,
leuke feitjes over deBuren, Vlaanderen en Nederland en
de activiteiten van onze partners en sprekers. Deze berichten worden dan automatisch doorgestuurd naar Twitter,
waar we verder een redelijk passief beleid voeren (maar
wel vragen beantwoorden en actief partnerorganisaties en
sprekers re-tweeten).
Het aantal Facebook likes van deBuren is in
2013 van 1900 naar bijna 2500 gegaan.
Het aantal Twitter-volgers is gegroeid naar
meer dan 1600.
106
Communicatie
citybooks
jong en internationaal
In 2012 maakten we voor citybooks een Facebook én een
Twitter account aan. Dit omdat de online content en de
internationale doelgroep zich bijzonder goed lenen voor
deze manier van communicatie. Ook bij de citybooks
hebben wij eenzelfde Facebook-gecentreerde methode
gehanteerd, omdat het beeldende materiaal en de podcasts zich beter laten vangen op Facebook. Wel zijn ook
hier de kanalen aan elkaar gekoppeld en verschijnen alle
Facebookberichten ook op Twitter. De voertaal op de
socialemediakanalen van de citybooks is Engels, vanwege
het Europese karakter van het project.
De citybooks-Facebook-pagina heeft bijna 1800 volgers.
Op Twitter zitten we momenteel op een 360-tal volgers.
We houden voor de citybooks een stramien aan van
één à twee posts per week, waarbij we nieuwtjes over de
voortgang van het project (residenties, opnamen, nieuwe
verhalen, het reilen en zeilen bij deBuren en haar internationale partners) afwisselen met inhoudelijke posts over
de citybooksverhalen. Zo spreken we twee verschillende
groepen aan: de internationale partnerorganisaties én het
bredere publiek.
Het publiek dat we met de sociale citybooks media bereiken is jonger en internationaler dan het publiek dat we
bereiken met deBuren in het algemeen. De bezoekers
komen voornamelijk uit (met stip op 1) Roemenië (citybooks Boekarest), België, Nederland, Georgië, en Polen.
Voertaal onder de volgers is Roemeens, Nederlands,
Engels, en Georgisch. Het overgrote deel is jonger dan 45
jaar. Meer dan 30% is tussen de 25-34 jaar.
communicatie
Nieuwsbrief en
wedstrijden
Samenwerking
met de media
Blijf op de hoogte
via de Nieuwsbrief!
redactioneel
en promotioneel
We leveren grote inspanningen om de abonnees op onze
digitale nieuwsbrief aan ons te binden en om steeds
nieuwe geïnteresseerden aan te trekken. Iedere week
krijgen 8300 abonnees de nieuwsbrief (= 500 nieuwe
abonnees ten opzichte van vorig jaar), en doorgaans is het
een goeie call to action: de nieuwsbrief heeft een direct en
positief effect op de inschrijvingen voor de activiteiten.
deBuren zal zijn onafhankelijkheid altijd vooropstellen
maar samenwerking die een gemeenschappelijk nobel
doel beoogt, is steeds aan de orde. Het is ook voor
deBuren uiterst belangrijk dat het publiek groot en divers
blijft.
Wedstrijden
Maandelijks publiceren we in de digitale nieuwsbrief
kleine wedstrijden die steeds gerelateerd zijn aan een
activiteit. Af en toe gaat het om een creatieve opdracht
waarmee we mensen aansporen te reflecteren en te schrijven over het onderwerp van het debat of de lezing. Soms
is het ook gewoon een kwestie van geluk hebben, snel zijn
of slim wezen. deBuren schenkt de prijswinnaars meestal
een boek of een nummer of abonnement van een tijdschrift, bijvoorbeeld van MO*, Ons Erfdeel, DW B, Vooys,
HART. Verder laten we mensen graag reizen tussen
Nederland en Vlaanderen om er aangenaam cultureel
te verblijven en te schrijven. Felgegeerd zijn ook de toegangstickets voor coproducties: films, festivals, grote
culturele manifestaties. De grootste wedstrijd was de
briefschrijfwedstrijd Trage Post i.s.m. Waerbeke vzw (cfr.
hoofdstuk Literatuur).
Verfrissend was de samenwerking met hard//hoofd, een
Amsterdams dagelijks online tijdschrift met scheppende
kunst en beschouwende journalistiek in de vorm van
tekst, beeld en geluid. Regelmatig plaatsten wij hun beste
illustraties, interviews, recensies op onze site. Zij publiceerden teksten van deBuren online of reflecteerden over
onze activiteiten.
-
De Standaard publiceerde een citybook en diverse
opiniestukken van deBuren.
- De VPRO zond tijdens de zomermaanden via het
Radio 1 programma De Avonden twintig citybooks
integraal uit, met veel extra downloads tot gevolg.
- Ons Erfdeel, hard//hoofd en DW B mochten ook
citybooks publiceren in primeur. Ook de structurele
samenwerking met De Groene Amsterdammer werd
volop zichtbaar. Regelmatig publiceerden ze een citybook in de digitale nieuwsbrief. Via De Groene werd
dat ook een keer mogelijk gemaakt in De Gids.
-Met Klaramedewerkster Katharina Smets organiseerden we radioluisteravonden.
Communicatie
107
Andere samenwerkingsverbanden
werden verdergezet
Bekende gespreksleiders
uit de mediawereld
Sinds 2011 is er een inhoudelijke samenwerking met
de internetkrant DeWereldMorgen.be. De eerste vier
LinksRechtsdebatten in het Toneelhuis waren een succes
en in 2012 en 2013 zetten we een vervolgreeks op: Ikke,
ikke, ikke en de rest kan stikken. DWM modereerde,
capteerde videomateriaal, bracht verslag uit via website
en nieuwsbrieven.
Al vanaf het begin werkt deBuren voor de debatten en
de ontmoetingen graag samen met journalisten. Zo
modereerden Gui Polspoel (Z-talk), Dirk Barrez
(DeWereldMorgen) en Tijn Sadée (NRC, RNW)
diverse politieke debatten. Piet Depuydt (De Tijd)
schitterende als gespreksleider van financiële en economische debatavonden in de reeks It’s the economy, stupid.
Literaire gesprekken werden steeds prachtig geleid door
Gudrun de Geyter (Klara) of Annemie Tweepenninckx
(Radio 1). Als het om bredere culturele discussies en ontmoetingen ging, konden we rekenen op Jan Hautekiet
(Radio 1), Claude Blondeel (ex-VRT), Chantal
Pattyn (Klara), Wouter Hillaert (Rekto:Verso), Ward
Daenen (De Morgen). Als de debatten een historische
inslag hadden mochten we op Marc Reynebeau (De
Standaard) rekenen. EOS-redacteur Reinout Verbeke
was een erg goeie gespreksleider van de wetenschapsreeks
Grijze Cellen. MO*-redacteuren als Gie Goris namen
de MO*lezingen voor hun rekening. Cultuurjournaliste
en schrijfster Anna Luyten (Vrij Nederland) is de vaste
gastvrouw van IM in Vrijstaat O.. Haar mochten we ook
steeds uitnodigen om gesprekken over citybooks te presenteren. Annelies Beck, Lin Delcour en Trui De Maré
(VRT) leidden Mediacafés.
Onze MO*lezingen trekken volle zalen; ze kennen degelijke aankondigingen en verslaggeving in MO*Magazine.
Agenda’s werden uitgewisseld en onze brochure werd een
keer naar de MO*abonnees gestuurd.
De Standaard en De Morgen kondigden regelmatig
activiteiten aan, becommentarieerden of publiceerden
opiniestukken van deBuren. KifKif stuurt geregeld een
reporter naar de ‘interculturele’ debatten. Online magazines of blogs als Ons Erfdeel, De Contrabas en Oote
Oote houden ons scherp in de gaten. Vele van onze gasten
werden verwelkomd in de studio’s van Klara, Radio 1
(Joos, De Ochtend), FM Brussel en Reyers laat.
Ruiladvertenties en bannering
Behalve voor een kleine agenda-actie in De Morgen
betaalde deBuren nooit voor advertentieruimte. Met
MO*, DeWereldMorgen.be, Ons Erfdeel, DW B, KifKif,
Vooys hadden we goede ruilovereenkomsten voor advertenties en online bannering. Al deze media zetten ons
programma systematisch op hun culturele agenda’s en
publiceerden wel eens columns of verslagen van activiteiten.
Gudrun De Geyter (Klara) presenteerde de prijsuitreiking van de
wedstrijd Trage Post.
108
Communicatie
deBuren is…
Dorian van der Brempt
Directeur (5/5)
[email protected]
+32 (0)2 212 19 30
Willem Bongers-Dek
Adjunct-directeur,
literaire programmering
en redactie citybooks (5/5)
[email protected]
+32 (0)2 212 19 39
Mathieu Buyse
Programmering (5/5)
[email protected]
+32 (0)2 212 19 35
Daphne Acoca
Programmering (5/5)
[email protected]
+32 (0)2 212 19 42
Ronald Giebel
Office manager (5/5)
[email protected]
+32 (0)2 212 19 36
Marianne Hommersom
citybooks (4/5)
[email protected]
+32 (0)2 212 19 43
Debbie Marbus
Programmering (4/5)
[email protected]
+32 (0)2 212 19 33
Jenny Quermia
Zakelijke leiding (4/5)
[email protected]
+32 (0)2 212 19 37
Xander Stroo
Programmering (5/5)
[email protected]
+32 (0)2 212 19 38
Miet Vanhassel
Website & communicatie
Ann Venneman
Pers- & communicatieverantwoordelijke (5/5)
[email protected]
+32 (0)2 212 19 31
(5/5)
[email protected]
+32 (0)2 212 19 32
Bij deBuren kruisen boeiende gasten de degens om een inspirerende bijdrage te leveren aan het publieke debat, op
zowel cultureel, wetenschappelijk als politiek vlak. Naast het opzetten van lezingen, debatten en tentoonstellingen
stimuleren we op de website ook het virtuele debat via columns van diverse auteurs. Soms vragen we interessante
persoonlijkheden om naar aanleiding van een belangwekkende gebeurtenis een column te schrijven. Daarnaast
geven we graag een platform aan talentvolle jonge schrijvers. Bovendien komen er natuurlijk heel wat goeie
stukken voort uit de avondprogramma’s van deBuren. Sommige werden gepubliceerd in kranten en tijdschriften,
of overgenomen op andere digitale platformen zoals hard//hoofd.
opiniestukken
en colums
Amour Moderne
Nina Polak
Stilte voor de storm
Judith van der Wel
Openingstoespraak
Dorian van der Brempt
Hemels Gewelf van James Turrell © Gerrit Schreurs, courtesy Stroom Den Haag
Amour Moderne
Nina Polak
deBuren investeert volop in de ontwikkeling en stimulering van
(journalistiek) schrijverstalent. Met de Stichting Biermans-Lapôtre
in Parijs lieten we 20 jonge journalisten twee weken lang los op het
thema Parijs, de grootstad. Na hun zomerresidentie in Parijs schreven
zij artikels, reportages, kortverhalen en gedichten die terechtkwamen in
rekto:verso, Das Magazin, NRC, op hard//hoofd, De Gids en op de site
van deBuren. Dit is de tekst van Nina Polak.
Van een groep schrijvers die Parijs bezoekt, eist de geschiedenis dat er legendes gemaakt worden.
Desnoods in de versleten voetsporen van grote voorbeelden.
Ik, deel van zo’n bevoorrecht gezelschap, toon me van mijn gewilligste kant en omarm de epiek. Dag
twee: in groene ribfluwelen broek, lucifers en Gauloises bij de hand (twee per dag max.), de Tuin van
de Grote Ontdekkingsreizigers in met een kater van Hemingway’s favoriete whisky en een schoon
exemplaar van Hemingway’s favoriete opschrijfboek, om het op een bankje te vullen met fijnzinnige
observaties in een nieuw, opgewonden handschrift.
Heertje met een hondje. Zoenende zwarte zwanen. Nimf die een eclair eet alsof het een hotdog is.
Chinese Tai Chi meesteres, krom en gracieus. Duiven, mussen, lege stoeltjes: attributen in een decor
van platanen, fonteinen, aangeharkte paadjes en massieve marmeren instituten aan alle horizonnen. Ze
staan genoteerd.
’s Middags croque-madame op een terras; struinen in goed gezelschap (‘Kijk, hier, de authentieke
gebouwen beginnen!’); naar een lieve cinema (Frances Ha) en Arabisch eten in een veilig safarigebied,
met een wijn die je ‘bij ons’ nooit zou krijgen in zo’n bistrootje. En dan morgen – op aanraden van een
oude wandelaar, die de groene ribbroek veel beter draagt – net als Kuifje in een Mesopotamische vaas
kruipen en misschien wel een stukje sprinten door het Louvre, zoals in The Dreamers van Bertolucci; je
weet wel, die film waarin ze films nadoen.
Maar eerst de wijn, de Seine, de geanimeerde discussie over literatuur, de zesde Gauloise. Liberté
Toujours. Laat alles nu zwart-wit worden. Of nee, sepia. Laat Françoise Hardy hijgen. Of gewoon maar
meteen Édith Piaf. Laat de clochards existentiële wijsheden fluisteren, laat de straatvegers dansen. En
laat die iPhone nom de Dieu in je zak zitten.
Toch. Een swipeje is genoeg. Hou maar op over Sartre. Zet alles maar weer terug in kleur. Draai de hijgmeisjes de strotjes dicht. Brekend nieuws uit Maandagochtendland: ‘Heleen Mees opgepakt vanwege
stalken topeconoom.’
*
In Frances Ha, de laatste film van Noah Baumbach, speelt Parijs een glansloos bijrolletje. Frances, een
dwangmatig artistiekerige, New Yorkse twintiger, weggehuppeld uit Woody Allen-land, brengt er een
toeristisch weekendje door. Alleen, en grotendeels met een jetlag in bed. Ze zit op een terrasje, haast
zich langs wat hoogtepunten en vertrekt terug naar New York, even gedesillusioneerd als ze kwam. Het
epicentrum van de romantiek als symbool voor onvervuldheid.
Het Nouvelle Vague-achtige zwart-wit dat Baumbach gebruikt, maakt Parijs en New York inwisselbaar.
Het benadrukt hoezeer Frances haar grootstedelijk leven inricht als een moderne Franse klassieker. Dat
er iPhones klinken en laptops schijnen werkt vervreemdend te midden van al die nostalgie.
De centrale vrouwenvriendschap, tussen Frances en haar huisgenoot Sophie, is symbiotisch, á la Jules et
Jim. Een ‘bromance’, bij gebrek aan een gendertoepasselijke benaming. (Montaigne sprak van ‘amitié
amoureuse’ maar die leek hem voor vrouwen niet weggelegd.) Frances en haar platonische liefde rennen
zij aan zij door de straten van Brooklyn, zitten tortelend aan idyllische tafeltjes in het park en slapen in
hetzelfde bed in hun armzalige appartement, waar ze lijzig sigaretjes roken in het raamkozijn en zeuren
over mannen en kunst. ‘Tell me the story of us again,’ zegt Frances tegen Sophie, terwijl ze haar hoofd
op haar schouder vlijt.
112
Opiniestukken en colums
Alles La Vie en Rose. Totdat Sophie een vriend krijgt en de huur opzegt. Pijnlijk langzaam begint het
Frances te dagen dat de rol die ze zichzelf heeft toebedeeld haar waarschijnlijk niet is gegund. Ze is
ongeschikt voor de danscarrière die ze hardnekkig ambieert en ze mag dan hopeloos romantisch zijn,
in staat tot het handhaven van relaties lijkt ze niet. Haar nieuwe, mannelijke huisgenoot velt het genadeloze oordeel:‘Undateable’.
Haar vloek heeft dezelfde smaak als die van Hannah Horvath uit Girls: wel groots en meeslepend willen
leven; geen talent voor overgave. Waar Hannah’s vriendschappen nogal wat labiele randjes hebben –
leugens, afgunst, verraad van tijd tot tijd – voelt Frances’ liefde voor Sophie zeldzaam onvoorwaardelijk.
Wat dat betreft is het voor haar werkelijk zoals bij Jules en Jim, wier vriendschap ‘geen equivalent in
liefde’ kende.
*
Heleen Mees dus. Boegbeeld van vrouwelijke onafhankelijkheid. Niet mijn boegbeeld, maar toch,
een boegbeeld. Opgepakt. De misdaad: duizend e-mails van dreigende of erotische aard, waaronder
foto’s van dode vogels. Het slachtoffer: grijs, gehuwd en machtig. Een hete Parijse namiddag – eigenlijk bedoeld voor een Amélie-wandeling door Montmartre – gaat op aan speculaties in de schaduw,
met Pinot Grigio en meer Gauloises. Altijd al gedacht. Typische powerbitch. Kinderloos hè? En maar
zeiken over dat glazen plafond. Schande eigenlijk. Ballen likken, stel je voor! Simone de Beauvoir draait
zich om op Montparnasse!
Hoe meer Pinot, hoe puntiger de aantijgingen. Aangeschoten vrouwen over andere vrouwen; geen
wonder dat de bromance maar weinig zusjes heeft.
’s Avonds ga ik alleen, nuchterder en milder, opnieuw de paden van de Grote Ontdekkingsreizigers op.
Serendipiteit (het zou bij het Thalys-ticket inbegrepen moeten zijn) slingert mijn route langs een koele,
donkere zijtuin. Onder een dik bladerdak loert een pikzwart, stilstaand water in een rechthoekig bassin.
Het lijkt diep. Aan de rand staat een figuur tussen de lianen. Er zit mos op zijn voeten, een geknakte
man van brons. Geen sterveling, maar een reus met één oog. Onder de rots waar hij zich overheen
buigt liggen twee stenen geliefden in elkaars armen. Naakt, tevreden. De cycloop bespiedt ze.
Het tafereel lijkt lieflijk, maar er is dreiging in deze bladergrot. Het water staat zo stil, het is hier zo
donker vergeleken bij de gouden gevels eromheen. De reus zal, razend van jaloezie, de minnaar vermoorden met een steen.
In een kalkstenen bokaal zijn hoekige hartjes met initialen gekrast; D & E en H + N vereeuwigden
hun samenzijn, precies op deze plek, waar alles net voor het noodlot versteend is. Het is misschien de
mooiste plek van dit hele geometrische mensenpark.
*
‘God and man – don’t believe in modern love,’ zingt David Bowie terwijl Frances Ha als een kind de
straten van New York door rent – het is niet alleen zwart-wit-, maar ook jaren tachtig-retro die haar
omringt. Undateable: niet te dateren. Bedoelt Bowie dat liefde al eeuwen hetzelfde refrein heeft? Of dat
moderniteit en liefde niet voor elkaar gemaakt zijn?
Voor Frances, wier wereld gemaakt is van nostalgie, lijkt het laatste te gelden. Ze is mooi, ze is slim, ze
is geestig (voor de acquired taste), ze heeft een glimlach die om kusjes smeekt en toch, ze is undateable.
Is het narcisme dat haar in de weg zit? Solipsisme? Haar liefde voor Sophie gaat Frances in ieder geval
goed af. De vriendschap is toegewijd, intiem en Frances stelt zich (na enig gepruttel) begripvol op ten
aanzien van Sophies keuzes.
Iets met seks dan? Frances is geen getalenteerd verleidster. Haar kinderlijkheid is eerder aseksueel
dan Lolita-achtig. Het meest erotische moment van de film is wanneer Frances en Sophie in een eenpersoonsbed liggen, fluisterend, hun gezichten dicht bij elkaar. Lesbisch zijn ze niet, maar het is een
raar puberaal logeerpartijtje voor twee volwassen vrouwen. Het herinnert opnieuw aan een scène uit
Girls, waarin Hannah en haar vriendin Marnie wakker worden, lepeltje-lepeltje in het bed van de een.
Later maken ze ruzie als een getrouwd stel; om het weer goed te maken verklaren ze elkaar de liefde.
Bromance. (Sorry, Montaigne.)
Opiniestukken en colums
113
Het is niet altijd even duidelijk of Frances eigenlijk wel een liefde wil. Aan een beschikbare Sophie lijkt
ze genoeg te hebben. In haar kinderlijkheid houdt ze zich luchtig, nonchalant en positief op het naïeve
af. Alles blijft feestelijk, nergens komt het tot diepe wanhoop.
Toch valt er in het krappe Parijse zaaltje na afloop een bedruktheid waar te nemen. Baumbachs film
lijkt een frivole wegkijker; maar als tijdens de aftiteling het minderjarige en het grijze publiek langzaam
wegdruppelen, blijft een deel van de kijkers – overwegend vrouw en twintiger – in hun stoel gelijmd.
Onder de nooit echt instortende façade van Frances lieve glimlach is duisternis voelbaar. Ze is alleen.
*
Paris by night. Het goed gezelschap – man (jongen?) van mijn leeftijd, Frances Ha’s leeftijd, met
grootse plannen – wil een verplaatsbaar feest.
Hij krijgt wat hij verlangt; er wordt gedronken tot er fonteinen beklommen worden. Zelf trompettert
hij de Marseillaise op zijn handen en dirigeert een Fanfare van Honger en Dorst de boulevards door.
Overal naartoe waar Hemingway een scheet gelaten heeft. Van alles moeten foto’s. Wilde beelden
met goed geplaatste lege flessen, rookwolken en jonge intellectuelen die als indianen dansen rond een
iPhone waaruit Kate Bush krast: How could you leave me, When I needed to possess you? I hated you, I
loved you too. Later: uitgetrokken schoenen, afgeslingerde dassen en in een linker bovenhoek een tepel.
Nog later: een horizontaal gefilmde zonsopkomst en de eigenaar van de tepel, die The Waste Land
reciteert. Uit zijn hoofd. Shantih Shantih Shantih…
Even wordt overwogen de collage met het thuisfront te delen, met het bijschrift ‘A Moveable Feast.’
Te pretentieus, wordt er besloten. Iemand roept nog ‘Yolo!’ Maar volgens een ander kan dat echt niet
meer. Zelfs niet ironisch.
De volgende ochtend. Het goed gezelschap erkent dat het een volmaakt verplaatsbaar feest was. Toch,
zegt hij, lijdt hij nog steeds een beetje aan Fomo. Fear of missing out. Heimwee naar tijden die hij nooit
heeft meegemaakt. Angst om ze nu te missen. Zijn mooie ogen menen het. In hem leeft nog het gevoel
dat hij niet alles uit Parijs heeft gehaald. De woorden grootser en meeslepender vallen.
Een nieuw paar voetsporen om in te treden dan maar – nu die van een vrouw! – hopend om op
mythische grond te recreëren wat we niet nog eens missen willen. Het huis van Gertrude Stein is dicht.
Blijven over de terrassen van Saint-Germain, waar Susan Sontag zwarte koffie dronk, sigaretten rookte
en schreef. Ze wilde leven als de door haar stukgelezen lesbische cultklassieker Nightwood: verbleef in
goedkope hotelkamers, speurde boekwinkeltjes af en vree met een vrouw die de cineast Godard inspireerde voor À bout de souffle. Een levende Nouvelle Vague film.
Sontag was vierentwintig en kwam alleen naar Parijs. Thuis liet ze een man en een jong zoontje achter.
Voor haar betekende de stad breken met huwelijk en moederschap, zegt een recente biografie. Wat ze
zelf op een van die terrassen in haar dagboek noteerde is hartverscheurend eerlijk. Ze droomde niet
van haar zoon, dacht zelfs niet vaak aan hem. En dan dit: ‘Of all the people I have loved, he’s least of all
a mental object of love, most intensely real.’
Echt en daarom onecht, merkt de biografe op. Wij hopen dat het omgekeerde even waar is.
*
Parijs is een stad van symbolen en buitenkant, schrijft Adriaan van Dis.
Geldt hetzelfde voor New York, die andere strevende stad? In een oud krantenprofiel lees ik dat Heleen
Mees er in haar eentje naartoe vertrok. Het kostte haar de relatie die ze op dat moment had, maar ze
bleef er en verloor Nederland, deeltijdland, waar ze niet kon worden wie ze was – wilde zijn.
‘Ze was kritisch en hield niet van het huiselijke,’ zegt een oude vriendin in hetzelfde profiel over het
liefdesleven van Mees. ‘Over haar grote liefde zei ze: “Nou heb ik toch ontdekt dat hij een káásdoos
heeft.” Samen op de bank, dat zocht ze niet. Liever eens in de twee weken oesters en champagne.’
Groots, meeslepend, vrij. Dat doe je niet deeltijd. En duizend e-mails, dat is talent voor overgave.
Over wat Mees haar liefde precies wilde zeggen met die dode vogel is nauwelijks gespeculeerd. De wanhopige handeling is onmiddellijk voor hysterie aangezien en anders wel voor vulgaire beeldtaal. Hoe
dan ook: de dode vogel is een door en door romantisch symbool. Francisco de Goya, romanticus en
advocaat van de waanzin, vereeuwigde de dode kippen in zijn keuken met een tederheid en een gevoel
114
Opiniestukken en colums
voor drama die het doek nog steeds verrukkelijk maken om naar te kijken. Een soortgelijke esthetiek
moet Cees Nooteboom ertoe hebben gebracht om Inni Wintrop in Rituelen met een dode duif te laten
rondzeulen: ‘Erotisch moment. Man met dode duif, meisje met fiets en blauwe ogen. Ze was mooi.’
(Heeft iemand zich trouwens afgevraagd of het in Heleens mailtje een dode mees betrof?)
Mees – née Nijkamp – heeft zichzelf in een vreemde stad tot vogel verheven. Met alle kwetsbaarheden
van dien. Voor vijftig dollar liet ze haar naam veranderen. Zo makkelijk gaat dat daar.
Even nonchalant scheurt Frances aan het einde van de film een stuk van het naamplaatje op haar
nieuwe New Yorkse brievenbus af. Haar hele naam, Hardy (!), past niet in het vakje. Wat overblijft,
Frances Ha, klinkt goed, kalm, onpretentieus. Het klopt. Echt of niet.
*
De Tuin van de Grote Ontdekkingsreizigers, het is een tegenstrijdig gegeven. Keurige tuinen zijn geen
plekken voor ontdekkingsreizigers. Toch, met al het beheerste vakmanschap heeft de fontein in het
midden – ter ere van Marco Polo en zijn collega’s – een toepasselijke woestheid. De blikken van de
steigerende bronzen paarden staan verwilderd: uit het lood geslagen door de schildpadden die ze vanaf
de randen met krachtige stralen water bespuiten. Een ongetemd geheel, een romantisch hoogstandje.
Er is dynamiek in elke stille centimeter van dit beeld.
In het Hemingway-notebook, op mijn parkbank (kater van Sontags favoriete grappa, deze keer) schrijf
ik: ‘Mens is een beweegbaar beest. Reist om in godsnaam op andere gedachten te komen.’ Ik kijk er
mooi bedenkelijk bij, sla mijn benen over elkaar, blaas Gauloise-kringeltjes.
Ze zouden me hier eens moeten zien, zo autonoom.
Andere gedachten over Heleen Mees. Ze volgde een mannelijk voorbeeld (misschien niet Hemingway,
maar toch): wilde werken, vrijen, hoog vliegen. Ongekooid zijn. Dat ze haar bevochten vrijheid (tijdelijk) verloor aan wat wij maar al te graag een male chauvinist pig noemen, lijkt een lachwekkende
paradox. Toch is er een patroon: de hang naar het grootse en meeslepende, hetzelfde overgecultiveerde
gevoel voor romantiek dat Frances Ha tegenwerkt. Bij de zelfbewuste Frances verlamt het, bij Mees –
een generatie ouder – neemt het fatalistische vormen aan. Leven of liefhebben.
*
Wie lang genoeg de mijmerende houding poseert, begint vanzelf te mijmeren. Wanneer ik Hemingway’s
opschrijfboek dichtklap, rest er ons nog een dag. Mijn goede gezelschap gaat terug naar zijn koophuis.
Nu valt er alleen nog te wandelen. Wandelen als Simone de Beauvoir, die uren, dagen Parijs doorkruiste. Om te denken, vast. Om vrij te worden, dat ook. Maar zeker niet in de laatste plaats om haar
buikje kwijt te raken.
Het laat zich raden voor wie.
Dit artikel ontstond op basis van een residentieproject van het Vlaams-Nederlands Huis deBuren in samenwerking
met de Stichting Biermans-Lapôtre. Het verscheen eerder in literair tijdschrift Das Magazin.
Opiniestukken en colums
115
Stilte voor de storm
Judith van der Wel op wereldtournee met het Koninklijk Concertgebouworkest
Het Koninklijk Concertgebouworkest (Amsterdam) vierde in 2013 zijn
125-jarig bestaan. De jonge Nederlandse schrijfster Judith van der
Wel mocht, met steun van deBuren, in 2013 op wereldtournee met het
Koninklijk Concertgebouworkest (Amsterdam). Het boek dat zij daarover
schrijft, verschijnt in de loop van 2014. Hier krijgt u al een klein voorproefje te lezen dat stamt uit de tijd dat Judith zelf nog niet ingewijd was
in de intieme geheimen van het beste orkest ter wereld.
Nu is het orkest nog een zwartgeklede massa. Ik ken niemand. Als ik in de grote zaal van het
Concertgebouw zit, dwalen mijn ogen door een woud van violen. Eerste violen, tweede violen, altviolen. Het oranjebruine hout gaat over in een donkerder bos van cello’s en contrabassen. De contrabassen,
compleet uitgeholde boomstammen, worden als grommende monsters omarmd en getemd. Achter
dat bos blikkeren lichtjes in de kleppen en bekers van de houtblazers. Als zij soleren, spelen zij al even
romantisch, met wiegend bovenlichaam of hoog opgetrokken wenkbrauwen. De koperblazers daarentegen zetten ingehouden en strak hun noten neer. Ik zie hoe de trombonisten hun ‘schuiftrompet’ met
statische bewegingen langer en korter maken. Ook de trompettisten blijven in de plooi, alsof zij nog
altijd de herauten van het orkest zijn. Misschien zijn de slagwerkers daarom achter hen gaan zitten.
Vanaf hun verhoging torenen zij als koningen boven het orkest uit. Zij kijken recht in de ogen van de
dirigent en geven vol overtuiging het tempo van de muziek aan. Er is echter één orkestlid dat de slagwerkers uitlacht. ‘Als jullie de koningen zijn,’ grijnst de harpiste, ‘dan ben ik de koningin!’
Ik kijk naar al die verschillende musici in het zwart. Alle strijkstokken gaan dezelfde kant op. De blazers
halen op hetzelfde moment adem. De orkestleden functioneren als een organisch geheel, maar wie zijn
zij als individu? Hebben zij iets met elkaar gemeen behalve hun liefde voor muziek? Hoe werken zij
samen? Bestaat er een hiërarchie binnen het orkest? Dit jaar zal ik het orkest leren kennen tijdens hun
wereldtournee ter ere van hun 125-jarig jubileum. Geen enkel ander orkest in de wereld heeft eerder
zo’n grote tournee gemaakt. Het Concertgebouworkest zal op zeven reizen alle continenten bezoeken,
ook Afrika en Australië waar het nog nooit is geweest. De langste tournee duurt maar liefst een maand.
Stel je voor: een maand lang presteren op topniveau en optrekken met je collega’s, vrijwel los van het
thuisfront. Ik vraag me af hoe de orkestleden dat zullen doen.
Op de tournees zal ik meegaan om de verschillende stemmingen in de muziek en in het orkest te
beluisteren. Sommige van die stemmingen zullen emotioneel beladen zijn, zoals plezier, rouw of woede.
Andere worden beteugeld door het verstand, zoals beheersing, discipline en ironie. In weer andere
komt de groepsdynamiek naar voren, zoals in vertrouwdheid en macht, of domineert het lichaam
als instrument, zoals bij zenuwen. Die stemmingen volgen elkaar op zoals ze elkaar opvolgen in een
muziekstuk. Soms vloeien ze in elkaar over, soms botsen ze. Muziek volgt daarmee de logica van de
menselijke geest, die ook van de ene in de andere emotionele toestand tuimelt.
De publicatie van Judith van der Wel verschijnt in het najaar van 2014.
116
Opiniestukken en colums
Toespraak naar aanleiding van het openingsfeest van deBuren
Dorian van der Brempt
Mevrouw de minister van Cultuur,
Mijnheer de minister van Buitenlandse Zaken,
Mijnheer de Ambassadeur,
Dames en Heren hoogwaardigheidsbekleders,
Vrienden en andere gezond nieuwsgierigen,
In naam van alle medewerkers en bestuurders van deBuren dank ik u voor uw aanwezigheid op deze heropening van ons huis. Het Vlaams-Nederlands Huis deBuren is er gekomen nadat Nederland is ingegaan op de
Vlaamse uitnodiging om in Brussel samen een culturele aanwezigheid vorm te geven. Om de beslissing te
nemen was er veel overleg en tijd nodig maar ook een momentum waarop twee enthousiaste jonge politici,
Rick van der Ploeg en Bert Anciaux, minister van Cultuur waren. Op 21 juni 2004, enkele dagen voor het
EU voorzitterschap van Nederland werd het Vlaams-Nederlands Huis voor Europa (later deBuren) geopend
door de ministers Medy van der Laan en Paul Van Grembergen. Deze laatste is hier vandaag vertegenwoordigd
door Axel Buysse, vertegenwoordiger van de Vlaamse Regering bij de EU. Hij vroeg mij om bewindslieden en
bestuur in zijn naam te danken voor de geleverde inspanningen.
Op mijn beurt wil ik de voorzitter, de raadsleden en de medewerkers van de Commissie Cultureel Verdrag
Vlaanderen-Nederland hartelijk welkom heten. Wij hopen dat onze cohabitatie zal leiden tot scherpe adviezen
en constructieve projrcten.
Mevrouw de minister, dit bouwdossier was ingewikkeld. Niets in Brussel is eenvoudig, zeker bouwen niet.
Tussen de droom van deBuren en de daad van de talrijke administraties, heeft deBuren ervaren dat er wetten
in de weg staan en soms ook praktische bezwaren. Maar omdat wij niet alleen enthousiaste dromers zijn maar
ook pragmatici, heb ik u het zeer on-Vlaamse voorstel gemaakt om het huis niet te vergroten zoals gepland.
Liever dan in stenen wil deBuren de beschikbare middelen investeren in projecten, programma’s en mensen.
Ruim vier jaar nomadisch bestaan heeft ons geleerd dat goede samenwerking in de culturele sector ook een
bron van bezuiniging en efficiëntie is.
Vandaag wil ik u, mevrouw de minister, uitdrukkelijk danken voor dit resultaat. deBuren beschikt in het hart
van de hoofdstad van Vlaanderen en van Europa vanaf nu over een prachtig instrument. Wij zullen het koesteren en ervoor zorgen dat er vruchtbare ontmoetingen plaats zullen vinden tussen kunstenaars, opiniemakers en
publiek. deBuren zal een huis blijven van gezond twijfelen om de vertwijfeling te voorkomen.
Soms kreeg ik de opmerking dat wij te veel aandacht hadden voor literatuur en te weinig voor creatieve
industrieën. Voor deBuren is literatuur zonder twijfel een van de meest creatieve activiteiten. Met Radioboeken
en citybooks hebben wij het oudste beroep van de wereld – het vertellen van verhalen – gekoppeld aan de
technologie van vandaag. Het digitaal literair aanbod van deBuren van origineel Nederlandstalig werk en de
vertaling hiervan heeft in zeven jaar geleid tot meer dan 3.500.000 downloads. Tijdens de laatste zomermaanden werden per minuut vijf verhalen van deBuren ergens in de wereld gedownload. Zo werden we een van de
meest bezochte literaire sites.
Alle citybooks zijn gratis te lezen en te beluisteren in het Nederlands, Frans en Engels. citybooks omvat ook
vertalingen in tien andere talen: het Armeens, Pools, Macedonisch en Albanees kwamen aan bod als hoffelijkheidstaal in respectievelijk Yerevan, Lublin en Skopje. We presenteren gevestigde Vlaamse en Nederlandse
schrijvers en jonge talenten in verschillende andere talen en we halen anderstalige stemmen binnen in onze
eigen literatuur. Dat Europa dit waardeert, bleek uit de steun van € 200.000 die Europa ons gaf om het project
internationaal stevig uit te verankeren.
Op het gebied van beeldende kunsten beperken we ons tot grafische kunsten en fotografie. Beneden kunt u de
originele tekeningen van Dick Matena zien die Kaas van Willem Elsschot in een getekende versie brengt. Wij
toonden deze werken in Barcelona en Jakarta. Een deel van ons meubilair beneden zijn de kisten die de werken
vervoerden. Wij hebben onze kisten bewaard. Je weet maar nooit.
Opiniestukken en colums
117
Pieter-Jan De Pue en Teun Voeten brachten beelden voor debat mee uit Afghanistan, Iran en Mexico. Wij
coproduceerden de tentoonstelling van de Zuid-Afrikaanse fotograaf Santu Mofokeng in het Jeu de Paume
in Parijs en Extra City in Antwerpen. Vandaag hangt zijn werk in het Frans-Duitse paviljoen in Venetië.
Friederike von Rauch leerde u kennen in de Canvas Connection van de Vlaamse Cultuurzender. Zij resideerde
voor deBuren in Rotterdam en Brussel en maakte een prachtige reeks Sleeping Beauties over gesloten musea; een
reeks waarin ook het KMSKA voorkomt.
Dames en heren, deBuren is ervan overtuigd dat Nederland en Vlaanderen evidente culturele bondgenoten
zijn. Als onze ministers-presidenten samen op reis gaan, denken wij dat een culturele component nuttig en
noodzakelijk is om een sterk merk neer te zetten dat vertrouwen geeft in ons kunnen en ons kennen. Moge
de gebundelde aanwezigheid van Vlaanderen en Nederland op de Frankfurter Buchmesse een eerste stap zijn
naar een meer structurele samenwerking van de Letteren Fondsen. Laat het Vlaamse toekomstige Steunpunt
voor Kunsten en de Nederlandse Kunsten Fondsen een voorbeeld zijn van kwalitatieve samenwerking. 20 jaar
Cultureel Verdrag Vlaanderen - Nederland kunnen wij in 2015 best vieren door onze synergie te optimaliseren.
Met citybooks is deBuren vandaag aanwezig in dertien landen. In Zuid-Afrika en Indonesië hebben wij
Nederlandse en Vlaamse auteurs gepresenteerd naast lokale schrijvers. In Parijs hebben wij dankzij Jos Aelvoet
gebruik kunnen maken van de generositeit van de Stichting Biermans-Lapôtre. Een Belgisch-Luxemburgs
Huis in 1926 door een Nederlandse (Limburgse) selfmademan opgericht, deBuren avant la lettre, culturele
diplomatie, lang voor het begrip bestond.
Mevrouw de minister van cultuur, mijnheer de minister van Buitenlandse Zaken, Vlaanderen en Nederland
hebben elk op hun manier bezuinigd op cultuur. Vanuit een deBuren perspectief is dit een vreemde beslissing.
Wij denken dat de kwaliteit van onze kunstenaars en talrijke culturele instellingen een zeer herkenbare troef is
voor de komende, economisch moeilijke jaren. Op de Biënnale van Venetië zien wij dit jaar hoe jonge landen
zich manifesteren en profileren. Indonesië, Oezbekistan en de Emiraten waren nog nooit zo expliciet aanwezig.
De Chinezen blijven Ai Wei Wei gedogen en zelfs de Russen tonen humor door in de Fementijd de toegang
aan mannen te verbieden in een deel van hun paviljoen. De geschiedenis leert ons dat kunstenaars en filosofen
excellente diplomaten zijn, van Erasmus en Rubens over Malraux tot Gergiev.
In 2015 wil deBuren in Ieper een Syrische auteur uitnodigen voor citybooks. Wij herdenken niet enkel de
Groote Oorlog maar ook de eerste chemische oorlogsvoering. Zo zal deBuren altijd trachten traditie en moderniteit, reflectie en creatie, actualiteit en context te presenteren in Brussel, Vlaanderen en Nederland.
Meer dan ooit zijn wij overtuigd dat de kwaliteit van samenwerkingsverbanden de grootste garantie voor
succes is. Wij danken graag alle partners in Brussel, Nederland, Vlaanderen en de wereld met wie wij mochten
samenwerken en we danken Nederland en Vlaanderen om deBuren politiek te steunen en financieel mogelijk
te maken. Wij zijn waarschijnlijk verwend maar we zijn ook dankbaar, als u mij dat ouderwets woord even
toestaat.
Mevrouw de minister, mijnheer de minister ik bied u graag als eersten dit boekje aan. Wij hebben het voor deze
gelegenheid gemaakt. Twintig jonge mensen, schrijvers, theatermakers, journalisten en filosofen uit Vlaanderen
en Nederland geven Goede Raad. Het is geen pretentieus manifest geworden maar een frisse wind, geblazen
door niet-industriële, creatieve mensen.
Ik nodig u graag uit om beneden het glas te heffen. U ontdekt in het dalen ook het getekende gedicht dat Lies
Van Gasse ons heeft geschonken.
Ik dank u,
Dorian van der Brempt, directeur van deBuren
Brussel, 4 september 2013
118
Opiniestukken en colums
Dag Xander/deBuren,
Ik wil jullie via deze mail hartelijk bedanken voor jullie gastvrije ontvangst, een goede
Belgische première van PAX HOMINIS ‘De Mensheid
Zij Geprezen”, en een leuke avond. Ik heb Arnon G.
gemaild om mijn enthousiasme te laten weten over
hoe het ging, en dat er veel meer gelachen werd dan
in NL. Zijn gevleugelde uitspraak was: “Sabri De
Belgen zijn beschaafder dan de Nederlanders”
Ik weet niet wie ik hier blij mee maak, maar ik
wist dat ook al.
Blijf Buren...
Groet,
Salaam,
Tot nog eens Inshallah
Sabri
Vlaams-Nederlands Huis
Leopoldstraat 6
1000 Brussel
t +32 (0)2 212 19 30
f +32 (0)2 212 19 49
[email protected]
www.deburen.eu
deBuren geniet de steun van de Vlaamse Gemeenschap en de Nederlandse overheid.

Voorbereidingscursus BIBF examen einde stage - BBB-VZW

Meer info vindt u in deze flyer.

P RO GRAM M A

Op 10 juni jl. heeft de Eerste Kamer met overgrote

Srefidensi in de literatuur Op woensdag 15 januari 2014 waren drie

Stock-liquidatie- BOTTARINI-NL.docx

Programma - Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

klik hier - Brasserie Preuf

Tweede Regnerus Steensma-lezing

De complete reeks van XIII in luxe uitvoering, de