Interview met Arthur Moes

platform aio’s nefrologie (plan)
Interview met Arthur Moes
Andrea Stavenuiter
Interview met Arthur Moes naar aanleiding van zijn publicatie ‘The sodium chloride cotransporter
SLC12A3: new roles in sodium, potassium, and blood pressure regulation’ in Pflügers Archiv – European
Journal of Physiology.
Introductie
Arthur Moes heeft na zijn studie geneeskunde aan de
Erasmus Universiteit te Rotterdam een jaar als artsassistent Interne Geneeskunde gewerkt in het IJsseland
Ziekenhuis te Capelle aan den IJssel. Via een collega en
via de opleider van de Interne Geneeskunde in het Erasmus MC hoorde hij over zijn huidige onderzoek. Inmiddels is hij twee jaar in dienst bij de afdeling Nefrologie en
Niertransplantatie in het Erasmus MC onder leiding van
zijn promotor Bob Zietse en copromotor Ewout Hoorn.
Pflügers Archiv, een vooraanstaand tijdschrift op het
gebied van fysiologie, heeft Ewout uitgenodigd voor het
schrijven van deze review, waarna Arthur gevraagd werd
hieraan mee te werken. Aangezien de natrium-chloridecotransporter (NCC) centraal staat in zijn promotieonderzoek, leek het Moes een goed idee om hierover een
review te schrijven. Daarnaast is het schrijven van een
review een goede oefening voor het schrijven van wetenschappelijke artikelen en Arthur kan het review gebruiken
als introductie van zijn proefschrift. In de uitnodiging
van het tijdschrift was een opzet gegeven van de onderwerpen die de editors belangrijk vonden, echter was Arthur vrij het naar eigen inzicht in te vullen.
Doel van de review
De review is geschreven om een zo breed mogelijk overzicht te geven van NCC. Zo is de review interessant om
te lezen voor onderzoekers, maar wordt ook uitgebreid
stilgestaan bij de klinische aspecten van het (dis)functioneren van NCC. Daarnaast zijn de laatste publicaties
en ontwikkelingen met betrekking tot NCC in de review
verwerkt.
Opzet en resultaten
Het artikel begint met het beschrijven van de typische
kenmerken van NCC en de relatie tussen structuur en
functie. Hierna worden uiteenlopende factoren beschreven die NCC kunnen reguleren, zoals hormonen, dieetinvloeden en medicijnen. In de laatste jaren is er veel
onderzoek gedaan naar de kinases die de fosforylering
en daarmee de activiteit van NCC reguleren. Reeds is
grotendeels bekend hoe dit complexe netwerk functioneert (zie figuur 1), echter er blijft discussie bestaan over
de individuele functie van bepaalde kinases. Zo lijkt het
kinase WNK4 onder invloed van angiotensine-II te kunnen veranderen van een remmer naar een stimulator van
NCC. Daarnaast zijn de kinases Kelch-like 3 en Cullin 3
recent ontdekt in patiënten met hypertensie en is over
de rol van WNK3 nog altijd weinig bekend.
Arthur Moes
17
NTVN_2014-1_mrt14_02.indd 17
Na de beschrijving van NCC-regulatie wordt stilgestaan
bij de rol die het speelt in de kliniek. Zo zijn er zeldzame
genetische ziekten die NCC kunnen activeren of inactive-
NTVN jaargang 4 nr 1 | maart 2014
20-02-14 15:29
ren, zoals het syndroom van Gitelman of het syndroom
van Gordon. Deze ziekten hebben ons vooral veel geleerd over de functies van NCC. Meer voorkomend is dat
verschillende veelgebruikte medicijnen, zoals cisplatine
en tacrolimus, een respectievelijke remmende dan wel
stimulerende invloed kunnen hebben op NCC. Aan dit
onderwerp is dan ook een hoofdstuk gewijd. Recent
heeft het lab waar Arthur werkzaam is aangetoond, dat
kalium in het dieet NCC remt en er zo meer natrium door
de nier wordt uitgescheiden. Deze nieuwe bevindingen
worden in de review besproken. In het afsluitende hoofdstuk 'perspectieven’ worden lopende onderzoeken binnen de groep met betrekking tot NCC besproken. Zo is
de groep bezig met een klinische studie in het Erasmus
MC. In een cross-over trial wordt onderzoek gedaan naar
de beste behandeling van hypertensie bij patiënten met
een niertransplantatie die tacrolimus gebruiken. Eerder
onderzoek van dr. Hoorn heeft namelijk aangetoond dat
tacrolimus NCC kan activeren, waardoor een zoutgevoelige vorm van hypertensie kan ontstaan. Aangezien
thiazide diuretica NCC blokkeren, wordt onderzocht of
thiazide diuretica een effectieve behandeling kunnen zijn
voor tacrolimus-geïnduceerde hypertensie. Het onderzoek van dr. Hoorn is uitgevoerd in een proefdiermodel.
Het doel is nu de bevinding te vertalen naar de kliniek.
In de studie worden chloortalidon met amlodipine, het
middel dat nu meestal gebruikt wordt bij de behandeling
van hypertensie na niertransplantatie, vergeleken.
retica, wat nog steeds de meest gebruikte bloeddrukverlagers zijn. Tenslotte wordt een aantal zeldzame erfelijke
ziektebeelden beschreven waarbij NCC aangedaan is,
zoals het syndroom van Gitelman en het syndroom van
Gordon.
Het promotietraject
Arthur is erg enthousiast over zijn promotietraject. Hij
is halverwege en kan concluderen dat alles voorspoedig
verloopt en hij het goed naar zijn zin heeft. “Het leukste
aan mijn onderzoek is, dat ik in veel velden van het onderzoek actief ben. Zo doe ik een klinische studie, dierstudies, verschillende onderzoeken in het lab, een genetisch onderzoek en een database studie. Daarnaast is het
samenwerken met veel verschillende soorten mensen,
zowel in de kliniek als in het laboratorium, iets dat ik erg
leuk vind. In het begin moest ik eraan wennen dat het in
het onderzoek soms lang kan duren, voordat iets geregeld is. Zo duurde het een jaar voordat wij daadwerkelijk
konden starten met het includeren van patiënten in de
klinische studie.”
Review in relatie tot promotietraject
Zoals eerder genoemd is NCC één van de centrale onderwerpen binnen Arthur’s promotie-onderzoek. Naast
de hierboven beschreven klinische studie is de groep
bezig met een proefdierstudie waarin de relatie tussen
hypertensie en het immuunsysteem onderzocht wordt.
Eén van de hypotheses is dat het immuunsysteem een
effect heeft op de zouttransporters in de tubulus, waarvan NCC er één is. Het doel van Arthur’s promotieonderzoek is om de relatie tussen het immuunsysteem,
zouttransport in de nier en het ontstaan van hypertensie
beter te begrijpen.
Relevantie voor de kliniek
De NCC speelt een cruciale rol bij de handhaving van
de zoutbalans. Een tal van factoren kunnen NCC echter
onterecht activeren, waardoor zoutgevoelige hypertensie
kan ontstaan. Hypertensie blijft een belangrijke en bovendien mogelijk reversibele risicofactor voor hart- en
vaatziekten. NCC kan worden geremd door thiazide diu-
NTVN jaargang 4 nr 1 | maart 2014
NTVN_2014-1_mrt14_02.indd 18
18
20-02-14 15:29

Download Report