CONCERNING POULTRY DE POSITIEVE

Foto: Russell Parker
CONCERNING POULTRY
DE POSITIEVE EIGENSCHAPPEN VAN HET NAAKTHALSHOEN
Door Russell Parker (Australië) en het Team van Aviculture Europe
Een unieke groep Naakthalshoenders heeft de overhand bij de
dorpskippen op de Salomonseilanden, in het bijzonder op Ontong Java
Atol. Volgens de lokale mondelinge overlevering komen deze Naakthalshoenders oorspronkelijk uit Nukumanu Atol, 40 km noordelijker aan de
Papoea-Nieuw-Guinea kant van de grens.
Er wordt gezegd dat de Naakthalshoenders ooit in Nukumanu werden
ingevoerd door een handelsschip, vele jaren geleden, en omdat de
bewoners van beide atollen culturele banden met elkaar onderhouden,
kwamen de kippen ook aan de Salomon’s kant van de grens terecht.
In het afgelopen decennium is er een klein aantal van deze opvallende kippen
verspreid over andere eilanden in de Salomons groep door een reizend raadslid
van Ontong Java, en hij is begonnen met het kruisen van zijn naakthalzen met
vleeskippen en legkippen om zo de aantallen en ook het formaat van de lokale
kippen te vergroten.
In Frankrijk is het Naakthalshoen eeuwenlang gehouden als vrije uitloop vleeskip
en wordt nog steeds gebruikt als de basis voor hun vrije uitloop- en biologische
vleeskippen industrie. Ze hebben een goede reputatie om vrij te kunnen
foerageren, wat resulteert in overvloedige vleesaanzet en veel eieren.
Vanwege het feit dat het Naakthalshoen van nature veel minder veren heeft, zijn
ze ook veel beter dan andere rassen geschikt voor het leven in de tropen. De
vele goede eigenschappen van de Naakthalshoenders maken het tot het
belangrijkste ras wat men nodig heeft op de Salomonseilanden voor voortdurende verbetering en opwaardering van de lokale kippen daar.
Echter, nu de voorschriften met betrekking tot de invoer van pluimvee in de
afgelopen jaren als gevolg van de vogelgriep veel strenger zijn geworden, is het
vrijwel onmogelijk voor de Salomonseilanden om dergelijk waardevol genetisch
materiaal als deze Naakthalshoenders ergens anders
vandaan te halen.
Geschiedenis van de Naakthals
Door het ontbreken van exacte informatie over de
oorsprong is het heel moeilijk om het ontstaan van dit
ras op te helderen. Volgens verschillende historici en
pluimveedeskundigen zouden de eerste hoenders met
naakte halzen al aan het eind van de negentiende
eeuw voor Chr. vanuit Azië naar Europa gebracht zijn
door de Hunnen.
Het is bekend dat er al eeuwenlang naakthalskippen
zijn in zuid-oost Azie. Het zijn grote, zware (vecht)
hoenders, zoals bijvoorbeeld de Madagascar Naakthals
(de Malgache) van het eiland Madagascar, ten oosten
van de Afrikaanse kust. Deze hoenders zijn extreem
dun bevederd, met eigenlijk alleen normaal bevederde
staart en vleugels – veel minder veren dan de
Europese naakthals kippen, zoals de Franse Cou nu du
Forez en de Transsylvanische Naakthals.
Dit laatste ras is gecreëerd door fokkers uit de steden
Sibiu and Sighisoara en rond 1875 gepresenteerd als het ‘Transsylvanische
Naakthalshoen’, dat een zeer
goed dubbelnutras bleek te
zijn. Al snel waren er grote
aantallen van het ras in
Roemenië, Hongarije, Duitsland en Oostenrijk en werd het
ras
ook
uitgevoerd
naar
andere landen.
De Duitsers gebruikten deze
kippen als voedselbron voor
hun troepen in Afrika; er bleek
namelijk maar één soort
kippen bestand tegen dat
extreem hete en vochtige
klimaat: de Transsylvanische
Naakthalshoenders.
Links: Naakthals fokhaan op
de Salomonseilanden.
Positieve eigenschappen
Naakthalskippen hebben het Naked neck gen of “Na” gen (incompleet dominant
autosomaal). Aan dit gen wordt nogal wat aandacht besteed en dan voornamelijk
met het oog op toepassingen in warme klimaten.
Na/Na (fokzuiver) of (Na/na) (fokonzuiver) resulteert in een iets lagere groei- en
voederefficiëntie bij lage omgevingstemperatuur, maar in een hogere groei- en
voederefficiëntie bij hoge omgevingstemperaturen. Voor wat de eiproductie
betreft, blijkt het eigewicht altijd iets hoger bij dragers van het Na-gen, terwijl er
in eiproductie geen of slechts een klein negatief effect is van het Na-gen bij lage
omgevingstemperatuur, doch een duidelijk positief effect bij hoge omgevingstemperatuur.
Het grotere gewicht van de eieren van naakthals hennen zou zelfs nog
opmerkelijk zijn bij voer dat relatief weinig proteïne bevat. Dit is te verklaren
doordat een groter deel van het proteïnerantsoen gebruikt kan worden voor de
eieren in plaats van voor veergroei.
Links en onder: Zwarte Ontong Java
Naakthals hen op de Salomonseilanden.
Het is bekend dat bij langdurige hitte
de kwaliteit van de eischaal behoorlijk
kan afnemen. Dit komt o.a. door
respiratoire alkalose, wat ontstaat
wanneer door snelle, diepe ademhaling (om het lichaam af te koelen) te
veel kooldioxide uit het bloed verwijderd wordt. Omdat Naakthals
kippen door hun beperkte bevedering
hun lichaamswarmte efficiënter kunnen afvoeren, zal ook de eischaalkwaliteit
beter zijn in gebieden met een warm klimaat.
Links: Goudkleur
Ontong Java Atol.
hen
van
de
Meer positieve eigenschappen
Onderzoeken hebben nog meer
positieve eigenschappen aangetoond: Er is een directe relatie
tussen de aanwezigheid van de
naakthals
gen
(Na)
en
het
lichaamsgewicht van de dieren ofwel, de kippen die dit gen
hebben, zijn vaak zwaarder en
hebben minder buikvet, vergeleken
met de dieren zonder het gen
(normaal bevederde). Dit geldt
vooral in gebieden met hogere
temperaturen, waar bleek dat de
kippen met het Na gen hun voedsel beter
benutten, een beter immuunsysteem
hebben en bovendien sneller gewicht
aanzetten dan de normaal bevederde
kippen. Zowel raszuiver of als kruisingsproduct hebben zij alle gewenste kwaliteiten als perfect dubbelnutras voor de
vrije uitloop. Daarbij komt nog dat hun
vlees aangeprezen wordt als extra
smakelijk.
Voorts hebben waarnemingen aangetoond dat kippen met het Na gen minder
last hebben van veren pikken.
Rechts: ‘Sasso’® Naakthals X44N
fokhaan. SASSO (Frankrijk) is een
toonaangevend fokbedrijf van
traditioneel pluimvee, met distributie
van fokdieren naar landen over de hele
wereld. Foto: Archief AE.
Eén negatieve eigenschap…
Verschillende studies hebben verminderde uitkomst gedocumenteerd van Na/Na
embryo’s, waardoor de productie van fokzuivere naakthals kippen niet praktisch
is. De Na/Na of Na/na mannelijke en vrouwelijke fokdieren zijn echter normaal
reproductief en fokonzuivere naakthals kuikens komen wel normaal uit het ei,
waardoor de productie van Na/na kippen net zo goed zal zijn als die van gewone
kippen.
Een heel nuttig gen
Het NA-gen blijkt dus een heel nuttig gen
voor gebruik in tropen en subtropen.
Daar komt ‘naakthals’ trouwens inheems
in heel wat rassen te voorschijn, en soms
in een aanzienlijk percentage.
Linkst: Een krat vol Ontong Java Naakthalzen. De witte haan is een kruising
met een vleesras.
Naakthals hanen of hennen zijn dan ook
heel goed te paren aan geschikte
‘inlandse’ kippen. Het voordeel hiervan is
dat de kuikens, die de stevige groeicapaciteit van hun naakthalzige ouder
hebben, goed zullen gedijen in het
klimaat en op het gebruikelijke voer,
maar vooral dat ze qua smaak en uiterlijk toch nog veel lijken op de inlandse
kippen die men gewend is, maar dan
met een (gedeeltelijk) naakte hals. Het
gen voor naakthals is namelijk een
incompleet dominant gen, wat betekent,
niet volledig dominant, waardoor de
nakomelingen een soort tussenvorm zijn.
Dus bij kruising met een normaal bevederd ras is de naakte hals al in de
eerste generatie nakomelingen aanwezig, maar deze dieren hebben dan toch nog
een klein bosje veren op hun hals.
Raszuivere naakthalshoenders hebben absoluut geen veren op de hals, alleen
wat veren bovenop hun kop. De krop moet ook onbevederd zijn, als teken van
raszuiverheid. Hetzelfde gen maakt ook dat bepaalde delen van de buik minder
vol bevederd zijn; nóg een nuttige eigenschap wat maakt dat ze gemakkelijker te
plukken zijn na het slachten.
Links: Naakthals hen & kuikens
op St. Cruz Eiland.
Naakthals hoenders op de
Salomonseilanden
Deze naakthalshoenders die oorspronkelijk van de Nukumanu Atol komen, zijn
een waardevolle genetische bron en
moeten sterk in aantal vermeerderd
worden, zodat ze kunnen worden verdeeld over de Salomonseilanden om er
geschikte dorpskippen mee te fokken.
Het redden van deze waardevolle stam
kippen wordt echter elke dag dringender.
Opwarming van de aarde met alle
bijkomstigheden hebben nu zowel het
leefgebied van onze kippen als de
Salomonseilanden in het bijzonder direct
getroffen door de overstroming van het
Ontong Java Atol en Sikiana eiland in het
uiterste noorden van dat land.
Boven:
Goudkleur
Java Naakthals hen.
Ontong
Naast de voor de hand liggende menselijke ramp van ondergelopen
groentetuinen en zoetwatervoorraden, is er nóg een urgente bedreiging
ontstaan: het mogelijke verlies van onze unieke stam van Naakthals kippen. De
vloedgolven zullen blijven komen en het atol verder bedreigen. Net als de lokale
bevolking lopen de kippen het risico dat ze verdrinken of hongersnood lijden,
maar ze lopen ook steeds meer risico dat ze als waardevol voedingsmiddel
gezien worden, als de klimaatbedreigingen blijven.
Zowel Ontong Java Atol als Sikiana Eiland behoren tot de meest afgelegen
locaties in de Salomonseilanden, met zowel grillige als zeldzame communicatieen verbindingsmogelijkheden.
We moeten nu handelen om deze waardevolle kippen te redden en ze op
verschillende locaties in het land onderbrengen, zodat ze zich kunnen
voortplanten en effectiever bewaard blijven. Uw hulp is welkom, neem a.u.b.
contact op met de auteur Russell Parker via [email protected]
Onder: Joel met zijn Ontong Java Naakthals kippen.
Noot van de redactie: Bij het afronden van dit artikel hoorden we het nieuws dat er weer
twee aardbevingen waren geweest met enorme overstroming in de hoofdstad Honiara op
de Salomonseilanden, zie http://www.abc.net.au/news/2014-04-07/an-thousands-inevacuation-centres-as-solomon-islands-counts-th/5371882
Copyright ©2014 All rights reserved by the
Aviculture-Europe Foundation.
Dit is een publicatie uit het online tijdschrift
www.aviculture-europe.nl
Nederlandse uitgave ISSN: 1871-6865
U mag deze tekst / foto’s niet kopiëren, distribueren, zenden of publiceren
zonder schriftelijke toestemming.

Download Report