Huidreacties door Cytarabine

Huidreacties door Cytarabine
Drs. D.C. van Rappard,
AIOS dermatologie, AMC
19 nov 2014
Algemeen
• Cytarabine = Cytosine arabinoside (ARA-C)
• Een chemotherapeuticum
• Indicatie: bepaalde vormen van leukemie, nonHodgekin lymfoom
• Cytarabine is een pyrimidine antagonist. Hierdoor
wordt de celdeling geremd
• Dosering:
– Standaard: 100 mg/m2
– Midden: 500-1000 mg/m2
– Hoog: 1000-3000 mg/m2
•
Bijwerkingen
• Onderdrukking van de beenmergfunctie
– Witte bloedcellen omlaag
– Infectie kans omhoog
– Toxische reactie CZS, lever, maag/darm, ogen,
huid
• Voorkomen huidreacties bij cytarabine:
50% (2-72%)
Geneesmiddelreacties algemeen
Indeling geneesmiddelreacties
• Immuun gemedieerd
(overgevoeligheidsreactie)
– Gell-Coombs
• niet-immuun gemedieerd
(obv farmacologische eigenschappen)
– overdosering, geneesmiddelinteracties, toxisch effect
Toxic Erythema of Chemotherapie
(TEC)
• Meest voorkomende huidafwijking bij
cytarabine
• 2-20 dagen na infusie
– Kan ook maanden later (tot 10 maanden)
• Ook andere chemotherapeutica:
–
–
–
–
capecitabine (Xeloda),
liposomaal doxorubicine (Doxil),
5-fluorouracil (5FU),
Methotrexaat (MTX)
• Huidafwijkingen zijn vaak symmetrisch
• Dosisafhankelijk (continue> intermitterend)
Dosis afhankelijk
• Studie Herzig et al:
Dosis:
TEC
(dosis 2400 mg/m2) 10%
(dosis 3600 mg/m2) 26%
(dosis 4800 mg/m2) 67%
Spectrum TEC
• Hand-foot syndroom
• Uitslag in de plooien
• Neutrofiele eccrine
hidradenitis
• Eccrine squameuze
syringometaplasia
Hoe ontstaat TEC
• Rechtstreeks toxische
reactie tegen de cellen
(geen allergie)
• Uitscheiding van het
chemotherapeuticum via
eccriene zweetklieren
• Lekkage kleine
hoeveelheden uit de
bloedvaten
• Blootstelling aan warmte
en wrijving veroorzaakt
vasodilatatie en maakt het
erger
• Voorkeursplaatsen
– Frictie (plooien)
– Doorbloeding (handen
voeten)
– Plaatsen met veel
eccriene klieren (handen)
Hand-foot syndroom
• Synoniemen:
– acraal erytheem
– chemotherapy-induced acraal
erytheem
– palmoplantar erythrodysesthesie
Kliniek hand-foot
• WHO
• Handen>Voeten
• Volwassenen> kinderen
Uitslag in de plooien
• Neutrofiele eccrine
hidradenitis
• Eccrien squamous
syringometaplasia
Beloop
• Self-limiting na staken therapie
– 2 tot 4 weken
• Meestal niet levensbedreigend, maar pas op
voor secundaire bacteriele infectie bij
patient met gestoorde afweer
Adviezen 1
Frictie
• Loszittende, comfortabele kleding
en schoenen dragen,
handschoenen en nauw
aansluitende juwelen vermijden
• Vermijdt activiteiten met
herhaalde wrijvingen thv handen
en voeten
• Grondig drogen van handen en
voeten, zonder te wrijven
Adviezen 2
Doorbloeding
• Koude compressen ten
tijden van infusie
• Vermijdt zonnebrand, heet
water
• Hoog leggen
Overig
• Preventief huid goed
hydrateren
• Verzachtende crème op de
aangetaste zones
aanbrengen
Medicamenteus
• Pijnmedicatie (PCM)
• Topicale hormoonzalf
• Topicale antibiotica
bij open wondjes
• Weinig evidence:
– Vit B6 oraal
(pyridoxine)
– Vit E oraal
– Celecoxib
– Systemisch cortico’s
– Dimethylsulfoxide
topicaal (remt prikkels)
Dosis aanpassing
• Verlengen intervallen
• Reductie dosis
• Stoppen vaak niet gewenst
Take home message
• Meest voorkomende huidafwijking bij cytarabine
= Toxic Erythema of Chemotherapie (geen
allergie!)
• Spectrum: Pijn, jeuk en tintelingen, soms
schilfering en blaren op handen voeten en in de
plooien
• Meestal 1-3 weken na start chemo
• Adviezen ter voorkoming en genezing beschikbaar
• Self-limiting na staken
Vragen?
Referenties
Toxic erythema of chemotherapy: A useful clinical term. JL Bolognia, JAAD 2008
Chemotherapy-induced hand-foot syndrome and nail changes: a review of clinical
presentation, etiology, pathogenesis, and management. KK Miller, JAAD 2014
Probable cytarabine-induced Acral Erythema: Report of 2 Pediatric Cases. S Ozmen, J
Pediatr Hematol Oncol 2013
High-dose cytosine arabinoside-induced cutaneous reactions. P Cetkovska, JEADV 2002

Download Report