Leen De Coninck - Arteveldehogeschool

10/10/2014
Implementatie
van klinische richtlijnen
Leen De Coninck en Sarah Vanderstraeten
• Inleiding
• Theoretisch kader
• Praktijkvoorbeeld
• Toepassing in de klinische praktijk
• Referenties
Implementatie van klinische richtlijnen
• Inleiding
• Theoretisch kader
• Praktijkvoorbeeld
• Toepassing in de klinische praktijk
• Referenties
Implementatie van klinische richtlijnen
1
10/10/2014
•
•
•
•
Doel richtlijnen
Struikelblokken bij implementatie
Succesfactoren
Implementatietools
inleiding
•
•
•
•
Doel richtlijnen
Struikelblokken bij implementatie
Succesfactoren
Implementatietools
inleiding
• Doel klinische richtlijnen:
• Effectieve zorg/hulp verlenen gebaseerd op recent en
kwaliteitsvol bewijsmateriaal
• Een probleem in de klinsiche setting aanpakken (vb
zwak beleid aangaande pijncontrole)
• Uitmuntendheid in zorgverlening bereiken door te
voldoen aan kwaliteitsnormen
• Een innovatie introduceren (vb een nieuwe methodiek)
• Werkomgeving creeër die uitmuntendheid mogelijk
maakt
2
10/10/2014
Ondanks bekendheid: inadequaat (Bero et al.,
1998; Thomas et al., 1999; Wensing, Van der Weijden, &
Grol, 1998, Davies,Edwards, Ploeg, & Virani, 2008; Higuchi,
Davies, Edwards, Ploeg, & Virani, 2011)
•
•
•
•
Doel richtlijnen
Struikelblokken bij implementatie
Succesfactoren
Implementatietools
inleiding
• Barrières intern aan richtlijn
•
•
•
•
Onduidelijke aanbevelingen
Aanbeveling te algemeen
Complexe statistische analyses
Niet toegepast op de respectievelijke context
(Sign 50; Wallis, 2012; Panagiari, 2008)
3
10/10/2014
• Barrières extern aan richtlijn:
• Structurele en organisatorische factoren (vb financiële
beperkingen; te weinig tijd; tekort aan uitrusting;
gebrekkige coördinatie; afwezigheid adminsitratieve
ondersteuning)
• Peers (vb lokale interventies verschillen van voorgestelde
evidentie)
• Individuële factoren (vb kennis-vaardigheden-attitudes,
Skepticisme aangaande resultaten EBP tegenover
traditionele interventies; gevoel geen autoriteit te
hebben om veranderingen aan te brengen)
• Hulpverlener-patiënt interactie (vb probleem met
informatiedoorgave)
(Sign 50; Wallis, 2012; Panagiari, 2008)
•
•
•
•
Doel richtlijnen
Struikelblokken bij implementatie
Succesfactoren
Implementatietools
inleiding
4
10/10/2014
• Management (alle niveau’s) streeft facilitering van de
implementatie van richtlijnen na
• Richtlijnen worden geselecteerd d.m.v. systematisch,
participatief proces:
• belanghebbenden worden geïdentificeerd en betrokken bij
het implementatieproces
• bereidheid van omgeving tot implementatie wordt beoordeeld
Succesfactoren
• Management (alle niveau’s) streeft facilitering van de
implementatie van richtlijnen na
• Richtlijnen worden geselecteerd d.m.v. systematisch,
participatief proces:
• belanghebbenden worden geïdentificeerd en betrokken bij
het implementatieproces
• bereidheid van omgeving tot implementatie wordt beoordeeld
Succesfactoren
• Richtlijn wordt aangepast aan de lokale context
• Belemmerende en bevorderende factoren voor
gebruik richtlijn worden beoordeeld en aangepakt
• interventies worden gekozen op basis van kans op
succes
• gedetecteerde barrières worden weggewerkt
Succesfactoren
5
10/10/2014
• Gebruik van de richtlijn wordt systematisch gemonitord
en in stand gehouden
• Evaluatie van de effecten van de richtlijn is een integraal
onderdeel van het gehele proces
Succesfactoren
• Er zijn voldoende middelen om de activiteiten met
betrekking tot alle aspecten van de implementatie van
richtlijnen uit te voeren
Succesfactoren
•
•
•
•
Doel richtlijnen
Struikelblokken bij implementatie
Succesfactoren
Implementatietools
inleiding
6
10/10/2014
• Knowledge to action model (RNAO, 2012)
• Clinical pathway (E-P-A, 2014)
• Practical steps towards guideline implementation
(Sign50)
• Knowledge to action model (RNAO, 2012)
• Clinical pathway (E-P-A, 2014)
• Practical steps towards guideline implementation
(Sign50)
• Inleiding
• Theoretisch kader
• Praktijkvoorbeeld
• Toepassing in de klinische praktijk
• Referenties
Implementatie van klinische richtlijnen
7
10/10/2014
• Stap 1:
identificeer het probleem en
selecteer en beoordeel de klinische richtlijn
• Stap 2:
evalueer de context en de bereidwilligheid van de omgeving
• Stap 3:
bekijk de facilitatoren en barrières
• Stap 4:
selecteer en implementeer de op maat gekozen
interventies en strategieën
• Stap 5:
evalueer
Theoretisch kader
• Stap 1:
identificeer het probleem en
selecteer en beoordeel de klinische richtlijn
• Stap 2:
evalueer de context en de bereidwilligheid van de omgeving
• Stap 3:
bekijk de facilitatoren en barrières
• Stap 4:
selecteer en implementeer de op maat gekozen
interventies en strategieën
• Stap 5:
evalueer
Theoretisch kader
Probleem? – Omvang? - kloofanalyse
Stap 1:
identificeer het probleem en
selecteer en beoordeel de klinische richtlijn
8
10/10/2014
• PIPOH
• Richtlijn:
•
•
•
•
•
•
Toepasbaarheid
Mate van actuele implementatie
Wenselijkheid doorverwijzing
Vlotheid implementatie bepaalde aanbevelingen
Stroefheid implementatie bepaalde aanbevelingen
Graad van evidentie aanbevelingen
Stap 1:
identificeer het probleem en
selecteer en beoordeel de klinische richtlijn
• Stap 1:
identificeer het probleem en
selecteer en beoordeel de klinische richtlijn
• Stap 2:
evalueer de context en de bereidwilligheid van de omgeving
• Stap 3:
bekijk de facilitatoren en barrières
• Stap 4:
selecteer en implementeer de op maat gekozen
interventies en strategieën
• Stap 5:
evalueer
Theoretisch kader
- Aanpassen aan de context
- Belanghebbenden analyeren
- Middelen?
Stap 2:
evalueer de context en
de bereidwilligheid van de omgeving
9
10/10/2014
• Stap 1:
identificeer het probleem en
selecteer en beoordeel de klinische richtlijn
• Stap 2:
evalueer de context en de bereidwilligheid van de omgeving
• Stap 3:
bekijk de facilitatoren en barrières
• Stap 4:
selecteer en implementeer de op maat gekozen
interventies en strategieën
• Stap 5:
evalueer
Theoretisch kader
• Mogelijke facilitatoren:
•
•
•
•
Groepsinteractie
Positieve attitude en geloof van het personeel
Steun van de leiders
Interorganisationele samenwerking
• Mogelijke barrières:
• Negatieve attitude en geloof van het personeel
• Gelimiteerde integratie van de richtlijn in de structuren en de
processen van de organisatie
Stap 3:
bekijk de facilitatoren en barrières
Facilitatoren
Barrières
Jongeman nog fitter/energieker
Oud vrouwtje wordt ontlast
Onbekend?
Welke gevolgen?
Stap 3:
bekijk de facilitatoren en barrières
10
10/10/2014
• Stap 1:
identificeer het probleem en
selecteer en beoordeel de klinische richtlijn
• Stap 2:
evalueer de context en de bereidwilligheid van de omgeving
• Stap 3:
bekijk de facilitatoren en barrières
• Stap 4:
selecteer en implementeer de op maat gekozen
interventies en strategieën
• Stap 5:
evalueer
Theoretisch kader
• Implementatie + actie
Stap 4:
selecteer en implementeer
de op maat gekozen interventies en strategieën
• Stap 1:
identificeer het probleem en
selecteer en beoordeel de klinische richtlijn
• Stap 2:
evalueer de context en de bereidwilligheid van de omgeving
• Stap 3:
bekijk de facilitatoren en barrières
• Stap 4:
selecteer en implementeer de op maat gekozen
interventies en strategieën
• Stap 5:
evalueer
Theoretisch kader
11
10/10/2014
• Evaluatie
• Duurzaamheid?
Stap 5
Evalueer
• Evalueer
• Outcome indicatoren
• Procesindicatoren
• Structuurindicatoren
Stap 5
Evalueer
• Inleiding
• Theoretisch kader
• Praktijkvoorbeeld
• Toepassing in de klinsche praktijk
• Referenties
Implementatie van klinische richtlijnen
12
10/10/2014
Praktijkvoorbeeld
• Probleem
• Omvang
• Kloofanalyse
Praktijkvoorbeeld
stap 1: Identifideer het probleem, selecteer en
beoordeel de klinische richtlijn
• Probleem
• ET bij Ziekte van Parkinson?
• Omvang
• Kloofanalyse
Praktijkvoorbeeld
stap 1: Identifideer het probleem, selecteer en
beoordeel de klinische richtlijn
13
10/10/2014
• Probleem
• Omvang
• snel/traag implenteerbare aanbevelingen
• Nood?
• Kloofanalyse
Praktijkvoorbeeld
stap 1: Identifideer het probleem, selecteer en
beoordeel de klinische richtlijn
• Probleem
• Omvang
• Kloofanalyse
• Reeds voldaan aan aanbevelingen
• Gedeeltelijk voldaan
• onbeantwoord
Praktijkvoorbeeld
stap 1: Identifideer het probleem, selecteer en
beoordeel de klinische richtlijn
• Aanpassen ad context
• Belanghebbenden
• middelen
Praktijkvoorbeeld
stap 2: Evalueer de context en bereidwilligheid van de
omgeving
14
10/10/2014
• Aanpassen ad context
• AMPS  CPT
• Belanghebbenden
• middelen
Praktijkvoorbeeld
stap 2: Evalueer de context en bereidwilligheid van de
omgeving
• Aanpassen ad context
• Belanghebbenden
• ET/ MZ/ PT /Geriatrisch VPK/ arts / kiné / MW
• middelen
Praktijkvoorbeeld
stap 2: Evalueer de context en bereidwilligheid van de
omgeving
• Aanpassen ad context
• Belanghebbenden
• Middelen
• Financiële middelen
• Collega’s
Praktijkvoorbeeld
stap 2: Evalueer de context en bereidwilligheid van de
omgeving
15
10/10/2014
Facilatotoren
Barrières
Aanbevelingen werden reeds toegepast
Weinig tijd (10 weken)
Positieve attitude + grote leergierigheid bij
personeel
Korte opnameduur patiënten
Voldoende ruimte
Weinig personen met de ziekte van
Parkinson (+ geen zuivere vorm)
Multidisciplinair team
Implementatieproces loopt niet door
Praktijkvoorbeeld
stap 3: Bekijk facilitatoren en barrrières
• Implementatie
• Lange opnameduur
• Toepassing werkkaarten
• Korte opnameduur
• Slechts enkele aanbevelingen
Praktijkvoorbeeld
Stap 4: implementeer
Toepassing van de aanbevelingen : dagactiviteitenlijst
Tijd
Activiteit(en)
10-11u
11-12u
12-13u
13-14u
14-15u
15-16u
16-17u
Ergo + kine
Rust
Eten
Rust
Bezoek
Toiletbezoek
Tv kijken
Medicatie
x
Vermoeidheid
1 = niet vermoeid
5= heel erg vermoeid
1
2
3
4
1
2
3
4
5
5
1
2
3
4
5
1
2
3
4
5
1
2
3
4
5
1
2
3
4
5
1
2
3
4
5
Praktijkvoorbeeld
Stap 4: implementeer
16
10/10/2014
• Implementatiestrategieën
• Educatieve bijeenkomst
• Lokale opinieleider
• Onbewust
• Patiëntgemedieerde interventies
• Lokale consensusprocessen
Praktijkvoorbeeld
Stap 4: implementeer
Structuur
transfers
Praktijkvoorbeeld
Stap 4: implementeer
• Is een richtlijnimplementatie haalbaar op een afdeling
geriatrie van een AZ?
• 2 van de 4 ET gebruiken richtlijn nog in de praktijk
• 4 aanbevelingen worden frequent toegepast
• Kleinschalige veranderingen (behandeling)
Praktijkvoorbeeld
stap 5: evalueer
17
10/10/2014
• Kan de richtlijnimplementatie leiden tot blijvende
veranderingen qua diagnostiek en behandeling?
• Zorg is verbeterd
• Stilstaan bij eigen handelen
• Grotere theoretische basis
Praktijkvoorbeeld
stap 5: evalueer
• Inleiding
• Theoretisch kader
• Praktijkvoorbeeld
• Toepassing in de klinische praktijk
• Referenties
Implementatie van klinische richtlijnen
Toepassingen in de klinische praktijk
18
10/10/2014
• Stap 1:
identificeer het probleem en
selecteer en beoordeel de klinische richtlijn
• Stap 2:
evalueer de context en de bereidwilligheid van de omgeving
• Stap 3:
bekijk de facilitatoren en barrières
• Stap 4:
selecteer en implementeer de op maat gekozen
interventies en strategieën
• Stap 5:
evalueer
Toepassingen in de klinische praktijk
• Inleiding
• Theoretisch kader
• Praktijkvoorbeeld
• Toepassing in de klinsche praktijk
• Referenties
Implementatie van klinische richtlijnen
• Ergotherapie Nederland (2009) Ergotherpaie bij de ziekte
van Parkinson. Lemma, Den Haag.
• RNAO (2012) Toolkit implementation clinical practice
guidelines. RNAO, Ontario.
Referenties
19