artikel - Limburgs Museum

© Copyright 2013 Dagblad De Limburger / Limburgs Dagblad.
Het auteursrecht, ook ten aanzien van artikel 15 AW, wordt
uitdrukkelijk voorbehouden. Donderdag, 30 oktober 2014
POLITIEK TEKENAAR
Raemaekers herontdekt
De in zijn tijd wereldberoemde Roermondse cartoonist
Louis Raemaekers
(1869-1956) staat
in de schijnwerpers.
Zijn biografie ligt
morgen in de winkel
en volgende maand
openen twee tentoonstellingen van zijn
werk in Roermond
en in Venlo.
door Hans Straus
D
e stichting Louis Raemaekers wil 100 jaar na
het uitbreken van de
Eerste Wereldoorlog
het werk van de Roermondse politiek tekenaar aan de
vergetelheid ontrukken. Belangrijkste instrument daarvoor is het eerste omvangrijke overzicht van leven en werk van Raemaekers. Louis
Raemaekers, met een pen en potlood
als wapen is geschreven door kunsthistorica Ariane de Ranitz. Zij
schrijft in haar boek dat de betekenis van Raemaekers, een tekenaar
van wereldfaam, in de loop der decennia verloren is gegaan. Morgen
wordt het boek in Huis Doorn overhandigd aan de ambassadeurs van
België en Duitsland. Aanwezig zijn
ook de hoofdredacteuren van de
Nederlandse uitgaven waarvoor
Raemaekers in zijn tijd werkte; te
weten Arendo Joustra (Elsevier),
Peter Vandermeersch (NRC Handelsblad) en Sjuul Paradijs (De Telegraaf).
Het werk van Raemaekers is een felle aanklacht tegen het nietsontziende geweld van de oorlog. De vele tekeningen die de Roermondse politiek tekenaar - van huis uit tekenleraar - maakte, zijn nog altijd aangrijpend om te zien. De impact
was destijds enorm, en niet alleen
in Nederland of Europa. Ook in de
Verenigde Staten was Raemaekers
een gevierd man. Kranten als de
Washington Times en de New York
American drukten zijn werk af. In
een tijd waarin kranten nauwelijks
foto’s plaatsten, was het werk van
Raemaekers een rechtstreekse link
met het slagveld. VS-president
Theodore Roosevelt bedankte hem
persoonlijk voor zijn bijdrage ‘aan
de zaak van de beschaving’ tijdens
de Eerste Wereldoorlog. Door de
Duitsers werd hij gezien als een vijand van de staat. Niet alleen zou er
een beloning van 12.000 Reichsmark op zijn hoofd hebben gestaan; de Duitsers probeerden hem
tijdens de oorlog ook nog om te kopen, zo blijkt uit het boek van De
Ranitz.
Veel aandacht gaat in het boek ook
uit naar de periode dat Raemaekers
in Nederland bij De Telegraaf werk-
Satirische kijk van Louis Raemaekers op Europa ten tijde van de Eerste
Wereldoorlog: overal conflicten en expansiedrift. Gepubliceerd in december 1914.
te. In een periode dat ons land neutraal wenste te blijven, koos Raemaekers met zijn politieke tekenin-
kenpen zelf ontmoeten. In het interbellum wordt hij persoonlijk ontvangen door de Franse president
Raymond Poincaré en VS-president Woodrow Wilson. Raemaekers ontmoet ook koning Albert
van België en koningin Elisabeth
van Groot-Brittannië tijdens ontvangsten.
Raemaekers is vooral bekend vanwege zijn in inkt gegoten veroordeling van het brute geweld van de
Eerste Wereldoorlog, maar in het
boek toont De Ranitz aan dat de
Roermondse tekenaar na WO I al
vroeg van leer trekt tegen Adolf Hitler en het nationaal-socialisme. In
1932 maakt hij bijna 200 tekeningen, een aantal dat hij tijdens de
oorlogsjaren van WO I nooit
wist te halen. Opmerkelijk gegeven in het boek is dat Raemaekers al in 1933 de vernietiging
van het Jodendom als belangrijk doel herkent van Hitlers
beweging. Raemaekers schrijft
brieven aan Engelse politici
als Robert Cecil, Winston
Louis Raemaekers.
gen nadrukkelijk partij tegen de
Duitse agressor en zijn nietsontziende geweld tegen met name de
Belgische bevolking. Als Limburger
die een deel van zijn opleiding in
Brussel had genoten, was Raemaekers begaan met het lot van de Belgen. De weinig neutrale opstelling
van Raemaekers in zijn werk voor
De Telegraaf leverde de krant de nodige kritiek op vanuit de gemeenschap, maar ook van de overheid.
In de herfst van 1914 wordt de
drukplaat van een tekening van
Raemaekers in opdracht van het
Openbaar Ministerie in beslag genomen ‘om den kunstenaar Raemaekers wat voorzichtiger te maken’.
De Ranitz brengt al die feiten in
combinatie met tekeningen van de
hand van Raemaekers. De kunsthistorica maakt veel werk van het eerbetoon dat Raemaekers na de oorlog ten deel valt. Hij wordt als een
held geëerd en krijgt hoge onderscheidingen zoals de Franse Légion
d ’Honneur. En de groten der aarde
willen de man met de scherpe te-
Churchill en Lord Reading waarin
hij hen waarschuwt voor het onverholen antisemitisme van Hitler.
‘They (de Joden, red.) would be exterminated by sword and fire’. Het
boek van De Ranitz beschrijft daarmee niet alleen de vele verdiensten
van Raemaekers als politiek tekenaar, maar belicht ook het scherpe
inzicht van de kunstenaar in de
ontwikkelingen in zijn tijd. Raemaekers ondertekent al vroeg een
manifest tegen anti-Joodse maatregelen en wijst Hitler en het nazisme in woord en tekeningen af.
De Ranitz maakt voor haar boek gebruik van bronmateriaal uit diverse
archieven in binnen- en buitenland zoals dagboeken, briefwisselingen met enkele honderden correspondenten, toespraken en artikelen, gesigneerde menukaarten en
krantenknipsels. Het beeldmateriaal bestaat uit oorlogsprenten, foto’s en schetsen van het front, boekillustraties en kiekjes uit de privéverzameling van de familie, schilderijen, tekeningen en aquarellen. Uit
die bronnen wordt ook geput voor
de twee tentoonstellingen die worden ingericht met het werk van
Raemaekers in Roermond (Cuypershuis vanaf 30 november) en
Venlo (29 november Limburgs Museum). In Venlo wordt de tentoonstellingsruimte voorzien van loopgraven voor de expositie van Raemaekers’ werk.

Download Report