White paper Centres of Expertise en

Zwaartepunten en CoE’s
Ontwikkelingen in het HBO
ONTWIKKELING VAN CENTRES OF EXPERTISE EN ZWAARTEPUNTEN
In 2014 krijgen de Centres of Expertise (CoE’s)
een mid-term review van de Commissie van Vught
waarin kritisch gekeken zal worden naar voortgang
en kwaliteit. Een spannend moment voor CoE’s. In
aanvulling op CoE’s ontwikkelen HBO-instellingen
de andere zwaartepunten. Zwaartepunten en
CoE’s hebben een vergelijkbare ambitie om zich
te onderscheiden op een thema in onderwijs,
onderzoek en dienstverlening. Kennisvalorisatie
HBO als innovatiemotor
In de afgelopen jaren hebben we de
rol van het HBO zien groeien met een
nieuwe uitdagende verantwoordelijkheid
in hoogwaardig onderwijs, onderzoek en
valorisatie. Het HBO wordt gevraagd om
onderwijs en onderzoek duurzaam en
herkenbaar in te zetten voor innovatie in
het bedrijfsleven. Deze veelzijdige rol van
het HBO in de kennisketen vereist ook een
veelzijdige en daarmee complexe interactie
binnen en buiten de hogeschool tussen
studenten, docenten, lectoren, bestuurders,
bedrijven en andere kennispartners. Dat
is geen gemakkelijke opgave en vraagt om
nieuwe en flexibele vormen van samenwerking
en een duidelijke interne en externe
positionering van thema en aanbod.
Relaties met de omgeving
Een inhoudelijk thema maakt nog geen CoE
waarin onderwijs en onderzoek herkenbaar
en toegankelijk wordt voor bedrijven en
maatschappelijke instellingen in de regio.
Dat vereist actieve netwerkvorming en
relatiebeheer vanuit het CoE. Een gedegen
netwerkanalyse en vervolgens een continue
dialoog met de omgeving zijn onmisbaar in
het toetsen en vormgeven van de propositie.
Daarmee bouwt het CoE niet alleen aan een
eigen netwerk, maar kan het ook de spil gaan
vormen van een netwerk (platform) waarin
bedrijven en andere partners elkaar kunnen
vinden en versterken in innovatie.
richting onderwijs en markt staan centraal. Waar
CoE’s een duidelijke opdracht van OCW meekrijgen
naar zelfstandigheid, krijgen veel Zwaartepunten
vergelijkbare doelstellingen mee vanuit Colleges
van Bestuur. Uit onze samenwerking met CoE’s
en Zwaartepunten en de gesprekken met de
Commissie van Vught haalden wij negen in het oog
springende aandachtspunten.
Positionering, identiteit en branding
Met een herkenbaar thema moet een CoE
of Zwaartepunt bouwen aan zichtbaarheid
en aantrekkingskracht. Alleen met een
heldere propositie kun je bedrijven en
maatschappelijke partners enthousiasmeren
en inspireren om samen te werken en samen
te investeren. Het is belangrijk om tijd en
budget te reserveren voor strategische en
ambitieuze communicatie en positionering.
Niet iedereen hoeft een Brainport of
IAMsterdam te worden, maar identiteit en
branding zijn belangrijke ingrediënten voor
duurzame verdienmodellen en intern en extern
commitment.
Duurzaamheid
CoE’s en Zwaartepunten overstijgen
individuele projecten. Duurzaamheid en
toekomstbestendigheid zijn sleutelwoorden.
Eigen meerwaarde voor de omgeving en
verkrijgen van financiering van derden
is daarvoor essentieel. De toets van
duurzaamheid is van doorslaggevend belang
in de beoordeling van de Commissie van
Vught in 2014 en tegelijkertijd de grootste
uitdaging ongeacht thema of regio. De
strategie richting een duurzaam bestaan
vereist een diverse, doch samenhangende
financieringsstrategie en een verdienmodel
waarin onderzoek de basis vormt in relatie
tot onderwijs, nascholing, dienstverlening en
ondernemerschap.
PRAKTISCHE WERKWIJZE
Birch opereert dagelijks in het Nederlandse innovatiesysteem en schakelt
voortdurend tussen onderwijs, bedrijfsleven en overheden. CoE’s en
Zwaartepunten zitten in het hart van ons werk. Wij ondersteunen hands-on bij
strategievorming, planvorming en de realisatie van CoE’s en Zwaartepunten.
Bijvoorbeeld door workshops over strategie & identiteit, het schrijven van
businessplannen, het maken van omgevings- en netwerkanalyses, het
leveren van project en interim management, het realiseren van allianties,
het realiseren van draagvlak en financiering, het uitwerken van propositie,
verdienmodellen en pitches, de begeleiding van publiek-private partnerships
en projecten en training in competenties en leiderschap.
Governance
Er is een verscheidenheid in
organisatievormen van CoE’s met
hogescholen, universiteiten, bedrijven en
maatschappelijke partijen als partners. Een
complex consortium vereist een transparante,
werkbare governance. De meeste governancemodellen van de CoE’s zijn ingepast als
onderdeel van de hogeschool of onder
gebracht in een stichting of BV. Belangrijk is
om commitment en samenwerking zo concreet
mogelijk op te halen en vast te leggen.
Interne Onderwijsorganisatie
Het opleiden van hoogwaardige professionals
blijft de belangrijkste kerntaak van het
HBO. Valorisatie van kennis heeft tot
doel het onderwijs te versterken en up to
date te houden in een snel veranderende
maatschappij en economie. Deze kennis moet
ook zoveel mogelijk toegankelijk zijn voor het
MKB in de regio. Het onderwijssysteem met
studenten, docenten en lectoren vormt de
onmisbare basis voor elk verdienmodel van
een CoE. Waar in de discussie rond CoE’s
verdienmodellen en bedrijfsleven vaak de
boventoon voert is het cruciaal om juist in de
interne onderwijsorganisatie de propositie van
het CoE een stevige plek te geven. Dit vraagt
om enthousiasme, inzet, verantwoordelijkheid
en samenwerking van bestuurders, lectoren,
docenten en studenten.
Ondernemerschap
CoE’s stimuleren ondernemerschap van de
organisatie, studenten en onderzoekers.
Het CoE heeft een sterke binding met een
bepaalde (top-) sector. Stimuleren van
innovatie en economie kan via projecten en
dienstverlening met MKB en andere partners,
maar kan ook een stap verder gaan door
ondernemerschap te versterken bij studenten
en startende ondernemingen te stimuleren.
Het CoE kan studenten en afstudeerders
ondersteunen met onderwijs, challenges en
accelerator programma’s in het ontwikkelen
van startups of spinoffs.
Onderzoek
HBO-onderzoek laat zich kenmerken
door eigenheid en kansen. Onderzoek
dat direct verbonden is aan onderwijs en
beroepspraktijk is een waardevolle basis voor
flexibele en doelgerichte innovatie. CoE’s en
Zwaartepunten bieden dit praktijkgerichte,
vraaggestuurde onderzoek. Binnen CoE’s en
Zwaartepunten zien we een zoektocht naar
de balans tussen vormen van dienstverlenend
onderzoek voor bedrijven en het initiëren van
meer wetenschappelijke projecten vanuit de
tweede geldstroom.
Is onderzoek een service aan het
werkveld of dient het de eigen
wetenschappelijke verdieping? En hoe
verbinden we dit aan het onderwijs?
Zouden Zwaartepunten en CoE’s
op zelfde wijze moeten worden
ontwikkeld en georganiseerd?
Spelen CoE’s in op vragen uit
(nationale) sector en zwaartepunten
op regionale vraag en behoefte?
Nieuwe ondernemende HBO professional
De afgelopen jaren is onderzoek een
belangrijke kerncompetentie geworden
voor HBO lectoren, docenten en studenten.
Betrokken lectoren en docenten kunnen
naast onderwijs en onderzoek ook pro
actieve, ondernemende en meer zakelijke
competenties ontwikkelen. Daarmee kan het
hele CoE team een solide basis vormen voor
succesvolle dienstverlening en samenwerking
met MKB en maatschappelijke partners.
BASICS VOOR COE’S
EN ZWAARTEPUNTEN
• Ken je doelgroep: maak een
omgevingsanalyse.
• Aanbod ontwikkel je in dialoog met
interne en externe stakeholders.
Samenwerking loont.
• Eigen identiteit, positionering en
branding zorgen voor zichtbaarheid
en focus.
• Zoek naar jullie kans om een breed
platform te zijn voor het werkveld.
• Duurzaamheid vergt denken
in verdienmodellen en een
financieringsstrategie.
• Je kunt alleen kwaliteit leveren als
je interne (onderwijs) organisatie
aangesloten is. Wederzijdse
meerwaarde.
• Empower hen die het moeten doen.
Nieuwe verantwoordelijkheden
vragen nieuwe competenties.
De nieuwe HBO professional
is ook bezig met onderzoek en
ondernemerschap.
• Stimuleer ondernemerschap. Bij
studenten en de medewerkers.
Laat daarbinnen kennismaken met
ondernemen.
• HBO onderzoek is nog steeds in
ontwikkeling. Vernieuw in vormen
van praktijkgericht onderzoek en
onderwijs voor directe aansluiting
hogeschool en bedrijfsleven.
• Gezamenlijk commitment omzetten
in gezamenlijke governance en
verplichtingen vergt tijd en aandacht.
Wij werken met een team van specialisten in het hoger onderwijs. Dit team brengt kennis over
onderwijs, onderzoek, valorisatie en ondernemerschap samen met ervaring op het gebied
van strategie, alliantievorming, projectmanagement en publieke en private financiering. De
topsectoren en het beleid van OCW, NWO en de EU nemen we daar in mee. We hebben diverse
CoE’s en Zwaartepunten begeleid. Herkent u onze aandachtspunten en wilt u hier verder over
spreken, neem dan vrijblijvend contact op met Maaike Romijn (maaike.romijn@birchconsultants.
com) of Onno Bieleman ([email protected]).
Birch Consultants
Breullaan 1H
3971 NG Driebergen
www.birchconsultants.com

Download Report