Chemotherapie bij blaaskanker Inhoud Inleiding1 Cytostatica1 Vruchtbaarheid1 Behandeling2 Duur van de behandeling 2 Week 1: Verpleegafdeling 2 Aandachtspunten verpleegafdelingen 4 Week 2 & 3: Polikliniek 4 Week 4: Rustweek 5 • • • • • Bijwerkingen6 Algemeen6 Maag- darmstelsel 6 Vermoeidheid7 Slijmvlies van de mond 7 Haaruitval7 Gemcitabine®7 Cisplatinum®8 Aandachtspunten voor thuis 9 Contact opnemen met het ziekenhuis 9 • • • • • • • • • Inleiding In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten tot een behandeling met chemotherapie bij blaaskanker in een gevorderd stadium en uitzaaiingen. Chemotherapie is een behandeling met cytostatica. Bij blaaskanker bestaat deze uit een combinatie van de cytostatica Gemcitabine en Cisplatinum, de zogenoemde Gem/Cis-kuur. Deze behandeling is bij blaaskanker werkzaam bij ongeveer de helft van de patiënten. Cytostatica Cytostatica remmen het ontwikkelingsproces van kankercellen en de celdeling. Sommige tasten de kankercel aan op het moment waarop deze zich deelt, andere hebben hun uitwerking op een eerder tijdstip. Er zijn verschillende soorten cytostatica, elk met een specifieke werking voor verschillende type tumoren. Om een zo goed mogelijk resultaat te bereiken wordt daarom vaak een combinatie van verschillende cytostatica toegediend. De cytostatica worden bij u via het bloed toegediend. Hierdoor verspreiden ze zich over het hele lichaam en kunnen ze de kankercellen in het gehele lichaam bereiken. U krijgt twee soorten cytostatica om een zo goed mogelijk resultaat te bereiken. Cytostatica werken niet alleen op kankercellen maar ook op de gezonde cellen. Hierdoor is het mogelijk dat u bijwerkingen van deze medicijnen krijgt (zie pagina 6, bijwerkingen). Vruchtbaarheid De chemotherapie kan invloed hebben op een ongeboren kind. Vrouwen wordt daarom geadviseerd niet zwanger te raken. Kunt u zwanger worden, zorg dan voor betrouwbare anticonceptie.Stel het geven van borstvoeding uit tot zes maanden na de behandeling. Mannen wordt geadviseerd tijdens en tot na zes weken van de behandeling geen kind te verwekken. Zorg voor goede anticonceptie. De behandeling met cytostatica kan invloed hebben op de vruchtbaarheid. Heeft u een kinderwens bespreek dit dan met uw arts. 1 Behandeling De behandeling bestaat uit maximaal zes kuren. Elke kuur duurt vier weken. Eén kuur bestaat in principe uit vier cycli: één grote behandeling in de eerste week, twee kleine behandelingen in de tweede en derde week en een rustweek in de vierde week. Als het bloedonderzoek voorafgaande aan een kleine behandeling niet aan bepaalde voorwaarden voldoet dan kan het zijn dat deze gift wordt overgeslagen en duurt de kuur soms maar drie weken (zie pagina 6, bijwerkingen, onderdrukking beenmerg). De grote behandeling vindt plaats op de verpleegafdeling Urologie. De twee kleine behandelingen en de rustweek vinden plaats op de polikliniek Urologie. Duur van de behandeling De behandeling per drie of vier weken wordt voortgezet zolang u daar baat bij heeft of tot een maximum van zes kuren. Als na twee of drie behandelingen blijkt dat de ziekte toeneemt stopt behandeling eerder en wordt er bekeken of een andere behandeling mogelijk is. Ook als blijkt dat u ernstige bijwerkingen heeft moet soms worden besloten de behandeling te stoppen.Vanzelfsprekend kunt u ook zelf besluiten te stoppen bijvoorbeeld wanneer u de bijwerkingen als te belastend ervaart of om welke reden dan ook. Week 1: Verpleegafdeling Dag 1: onderzoeken U wordt in de eerste week op maandag opgenomen op de verpleegafdeling Urologie (route 619). U kunt zich om 10.00 uur melden bij de secretaresse. Op deze dag krijgt u verschillende onderzoeken die uitsluitsel geven of u de chemotherapie kunt ondergaan zonder teveel (blijvende) bijwerkingen. De onderzoeken die u voor iedere kuur krijgt zijn: longfoto vena punctie (bloedonderzoek) 24-uurs urineonderzoek vanwege de nierfunctie een gesprek met de zaalarts en met een verpleegkundige. • • • • 2 Als u klaar bent met deze onderzoeken, de gesprekken met de arts en de verpleegkundige, dan kunt u ofwel naar huis of u blijft overnachten op de afdeling. Dag 2: chemotherapie De volgende dag (dinsdag) meldt u zich om 9.30 uur op de afdeling. Daarna start om 10.30 de Gem/Cis-kuur. Deze kuur duurt in principe een dag. Als u een verminderde nierfunctie heeft of om een andere -door de uroloog te bepalen- reden, kan de kuur één dag langer duren. Dus in plaats van een, twee dagen. Op woensdag of eventueel donderdag kunt u weer naar huis. De kuur die u op de verpleegafdeling krijgt staat hieronder kort uitgelegd. De medicijnen die u tijdens de kuur krijgt gaan rechtstreeks in een ader via een infuus. • • • • • • 10.00 uur: u krijgt een infuus aangelegd door de zaalarts. U krijgt een liter vocht toegediend via het infuus. Dit zorgt ervoor dat u voldoende vocht binnenkrijgt zodat u voldoende plast. 11.30 uur : de Gemcitabine wordt toegediend. Dit duurt ¾ uur. Na het toedienen van de Gemcitabine wordt de infusielijn doorgespoeld met een zoutoplossing. 12.00 uur: u krijgt een tablet Emend®. Dit is een medicijn tegen misselijkheid. 12.20 -12.50 uur: Ondansetron® en Dexamethason® worden via het infuus toegediend. Dit zijn medicijnen tegen misselijkheid. 13.00 - 17.00 uur: Cisplatinum®, dit is het tweede cytostaticum. Cisplatinum kan nierfunctiestoornissen geven. Daarom krijgt u rondom deze kuur veel vocht toegediend. Is uw nierfunctie al verminderd dan wordt de dosering mogelijk verdeeld over twee dagen om uw nieren te ontlasten. Dit betekent wel dat u een dag langer in het ziekenhuis moet blijven. 17.00 - 08.00 uur de volgende ochtend: vocht en mineralen worden via het infuus toegediend. De bedoeling hiervan is dat u voldoende vocht binnen krijgt, zodat de cytostatica uit uw lichaam kunnen spoelen nadat ze hun werking hebben gedaan. 3 Dag 3 en 4: U bent dan weer thuis. Om 12.00 uur neemt u een tablet Emend 80 mgr. en 8 mgr. Dexamethason tegen de misselijkheid. Op dag vijf en zes neemt u nogmaals twee maal daags 3 mgr. Dexamethason. Hiervoor heeft u op de polikliniek een recept gekregen. Bij aanhoudende misselijheid en/of braken mag u thuis ook nog Primperan zetpillen gebruiken (maximaal drie maal daags 1). Aandachtspunten verpleegafdeling U mag tijdens het toedienen van de cytostatica de kamer niet verlaten.Ervoor of erna kunt u rondlopen in het ziekenhuis als u daar behoefte aan heeft. U ziet de verpleegkundigen met handschoenen werken tijdens het toedienen van de cytostatica. Dit is ter bescherming van henzelf. U wordt iedere morgen en avond gewogen. Dit om te controleren of u voldoende plast en geen vocht vasthoudt. Wanneer u vocht vasthoudt krijgt u eventueel medicijnen die ervoor zorgen dat u dit overtollige vocht uitplast. Het is belangrijk dat u zittend plast en na het plassen de deksel van het toilet dicht doet en hierna twee keer doorspoelt. Dit vanwege de resten cytostatica in uw urine. Een goede mondverzorging is belangrijk. Dit houdt in dat u na iedere maaltijd uw tanden poetst met een zachte tandenborstel en regelmatig uw mond met water spoelt. Als u toch last krijgt van de slijmvliezen in uw mond dan kunt u dit bespreken met de verpleegkundige. Bij ontslag krijgt u een recept mee voor medicijnen tegen de misselijkheid. Ze verder Hoofdtsuk 3: bijwerkingen. • • • • • • • Week 2 & 3: Polikliniek Voorbereiding U kunt alleen met deze kuur starten als uw bloedwaarden goed zijn. Daarom wordt vooraf bloed afgenomen om de bloedwaarden te bepalen. Dit kan in een ziekenhuis bij u in de buurt of hier op de polikliniek. De verpleegkundige bespreekt dit met u. Als u elders bloed laat prikken moet dit een dag voor aanvang van de kuur gebeuren. U krijgt van de verpleegkundige op de polikliniek briefjes mee voor het laboratorium. U moet ‘s ochtends bloed laten prikken. U wordt dan ‘s middags 4 gebeld door de verpleegkundige van de polikliniek over de uitslagen. Als u bloed laat prikken op de polikliniek in het Radboudumc dan kan dit voor de toediening van de chemotherapie. De uitslag volgt na ongeveer 45 minuten. Het is de bedoeling dat u hierop wacht. Gemcitabine kan slaperigheid veroorzaken. U wordt geadviseerd na het krijgen van deze medicatie niet zelf naar huis te rijden met de auto maar u door iemand anders te laten rijden. Voor de toediening van de Gemcitabine op dag 9 en 16 hoeft u niet op de verpleegafdeling opgenomen te worden. Op dag 9 (tweede week) en 16 (derde week), dat is altijd op woensdag, wordt u op de polikliniek Urologie verwacht. Daar meldt u zich op de afgesproken tijd bij de administratie. U wordt doorverwezen naar wachtruimte B. Daar wordt u opgeroepen door de verpleegkundige die u meeneemt naar de behandelkamer waar u plaats neemt op de behandelstoel. De nurse practitioner (= een specialistische verpleegkundige) brengt een infuus in uw arm. Zij zal met u bespreken hoe het de afgelopen dagen thuis is gegaan en of er nog problemen zijn. Als u vragen of opmerkingen heeft kunt u die met haar bespreken. Er is altijd een arts op de polikliniek die geraadpleegd kan worden bij problemen. Vervolgens krijgt u de Gemcitabine door het infuus toegediend. De behandeling op dag 9 en 16 duurt ongeveer één uur. Week 4: Rustweek Op dag 22 (vierde week) kan er bloed worden geprikt in het ziekenhuis bij u in de buurt of op de polikliniek urologie van dit ziekenhuis. U krijgt deze week geen infuus, daarom noemen we het ook wel ‘rustweek’. Als u elders bloed laat prikken dan hoeft u niet naar Nijmegen te komen. De verpleegkundige van de polikliniek neemt wel nog even telefonisch contact met u op. Als u in het Radboudumc bloed laat prikken krijgt u bokalen mee. Laat u elders bloed prikken dan krijgt u deze al een week eerder mee. Het is de bedoeling dat u hierin 24 uur lang urine spaart voor het begin van de volgende kuur. Dit houdt in: de zondag voor opname op de verpleegafdeling gaat u bijvoorbeeld om 8.00 uur naar het toilet en plast dan uit. Vanaf 8.00 uur begint u gedurende 24 uur alle urine te sparen (op te vangen) in de bokalen. De volgende ochtend 5 (maandag) om 8.00 uur plast u weer uit. Dit is dan de laatste urine die opgevangen moet worden. In totaal heeft u 24 uur lang urine gespaard. Als er een portie urine verloren gaat is de uitslag van het onderzoek niet meer betrouwbaar. Dit betekent dat u opnieuw moet beginnen met sparen. Bijwerkingen Hieronder staan de mogelijke bijwerkingen van de gebruikte cytostatica. Dit hoeft niet te betekenen dat u al deze bijwerkingen krijgt. De bijwerking “haaruitval” krijgt u zeker. Algemeen Een van de bijwerkingen van chemotherapie is onderdrukking van uw beenmerg. Dit kan worden onderzocht via bloedonderzoek waarbij het aantal witte bloedlichaampjes, rode bloedlichaampjes en de bloedplaatjes bepaald wordt. Indien de witte bloedlichaampjes of de bloedplaatjes onder een bepaalde waarde zijn gezakt zal uw kuur een week worden uitgesteld. De kans op ernstige complicaties na toediening van chemotherapie is dan namelijk te groot. Zowel de witte bloedlichaampjes als de bloedplaatjes herstellen spontaan binnen één of twee weken. Een laag aantal witte bloedlichaampjes maakt u gevoeliger voor infecties en een verlaagd aantal bloedplaatjes kan er de oorzaak van zijn dat u sneller blauwe plekken krijgt. Deze bijwerkingen zijn tijdelijk en herstellen vanzelf. De rode bloedlichaampjes dalen langzamer en is geen reden om een kuur uit te stellen. U merkt een laag bloedgehalte doordat u vermoeider bent dan normaal. Bij een laag bloedgehalte kan een bloedtransfusie worden overwogen of een behandeling met Eprex®. Dit is een medicijn dat uw eigen beenmerg activeert om meer rode bloedcellen aan te maken. Maag-darmstelsel Misselijkheid en overgeven. Deze bijwerkingen treden meestal enkele uren op na het krijgen van met name Cisplatinum. Deze klachten kunnen enkele dagen duren. Daarna kunt u enkele dagen een verminderde eetlust hebben. Ook hiervoor kunt u weer behandeld worden met medicijnen tegen de misselijkheid (deze medicijnen kunnen obstipatie als bijwerking hebben). 6 Het slijmvlies van de darm kan geïrriteerd raken. U kunt daardoor diarree krijgen. Uw smaak kan tijdelijk veranderen. Vermoeidheid De vermoeidheid kan heel heftig zijn. Het is goed om activiteiten af te wisselen met rust. Slijmvlies van de mond Het slijmvlies van de mond kan ontstoken raken. U kunt daardoor blaasjes en pijn in de mond krijgen. Ter voorkoming hiervan is het belangrijk dat u uw mond goed verzorgt. Haaruitval Meestal wordt u niet kaal maar het haar wordt wel dunner. Haaruitval begint vaak met een pijnlijke hoofdhuid. Haaruitval is van tijdelijke aard. Gehoorverlies en neurologische reacties Verminderde gevoeligheid en/of tintelingen aan vingers en tenen. Dit komt heel zelden voor. Gemcitabine® Vaak voorkomende bijwerkingen: beenmergdepressie: - Leukopenie (te lage witte bloedcellen) na 7-10 dagen van toediening. - Anemie (te lage rode bloedcellen). Dit kan per kuur toenemen; veroorzaakt moeheid. - Trombopenie (te lage bloedplaatjes). Misselijkheid, braken en smaakveranderingen op de dag van toediening. • • Minder vaak voorkomende bijwerkingen: (Milde) kortademigheid. Proteïnurie (het voorkomen van eiwitafscheiding met de urine). Hematurie (bloed in de urine). Griepachtig gevoel. • • • • 7 • Oedeem (vocht vasthouden). Zelden voorkomende bijwerkingen: slaperigheid jeukende huiduitslag koorts tijdelijke verstoring van de leverfuncties. • • • • Cisplatinum® Vaak voorkomende bijwerkingen: Beenmergdepressie: - leukopenie (te lage witte bloedcellen) na 7-10 dagen van toediening. - Anemie (te lage rode bloedcellen). Dit kan per kuur toenemen; veroorzaakt moeheid. - Trombopenie (te lage bloedplaatjes) na 7-10 dagen van toediening Misselijkheid en braken op de dag van toediening, en nog enkele dagen daarna. Haaruitval twee weken na toediening. Nefrotoxiciteit (het slecht functioneren van de nieren). Dit kan per kuur toenemen, dit is de reden waarom u rondom de toediening van cisplatinum extra vocht krijgt toegediend Neurotoxiciteit (= prikkelende sensaties in de top van de vingers, of in de voeten). Ototoxiciteit (= gehoorverlies). • • • • • • Minder vaak voorkomende bijwerkingen: Storingen bij spermatogese (reductie van de deling van de zaadcellen) en ovulatie. • Zelden voorkomende bijwerkingen: Stomatitis (mondslijmvliesontsteking), mucositis (darmslijmvliesontsteking), diarree. Allergische reactie (na 3 - 4 kuren). • • 8 Aandachtspunten voor thuis Resten van de cytostatica kunnen tot acht dagen na toediening aanwezig zijn in lichaamsvocht, zoals urine, ontlasting, sperma en braaksel. Het is belangrijk dat u zittend plast en het toilet met de deksel naar beneden doorspoelt. Het toilet moet één keer per dag schoongemaakt worden met zachte zeep, zoals bijvoorbeeld driehoek vloeibare zeep. Braaksel kan door het toilet worden gespoeld. Gebruik gedurende deze periode een condoom bij geslachtsgemeenschap. Deze maatregelen neemt u om andere mensen niet onnodig bloot te stellen aan cytostatica. (zie folder maatregelen thuis na chemotherapie van het Radboudumc). Een goede mondverzorging is belangrijk. Dit houdt in dat u na iedere maaltijd uw tanden poetst met een zachte tandenborstel en dat u regelmatig uw mond met water spoelt. Als u desondanks last gaat krijgen van de slijmvliezen in uw mond bespreekt u dit met de verpleegkundige. Vet de lippen goed in. Zorg dat u voldoende drinkt, ongeveer 1½ tot 2 liter per dag. Dit is noodzakelijk omdat tijdens en na de kuur het lichaam meer afvalstoffen moet verwerken dan normaal. Wees voorzichtig in de omgang met verkouden en zieke mensen. U heeft een lage weerstand door de kuren en bent daardoor vatbaarder. Tijdens de kuren en ongeveer één maand daarna, is het belangrijk dat u direct zonlicht vermijdt omdat uw huid veel gevoeliger is voor zonlicht. U zult snel verbranden. Draag zonodig een hoed of pet. U kunt snel moe worden. Doe daarom alles rustig en neem voldoende rustmomenten. (zie boekje “Help ik ben zo moe”). Probeer voldoende voedingstoffen binnen te krijgen. Eventueel kunt u vaker op de dag kleine beetjes eten en producten gebruiken waar veel calorieën in zitten (zie boekje van het KWF “Goede voeding en kanker” voor tips). Contact opnemen met het ziekenhuis Bij de volgende klachten dient u onmiddellijk contact op te nemen met het ziekenhuis: Aanhoudend braken en/of diarree. Een temperatuur hoger dan 38,5 graden die langer dan een halve dag aanhoudt. Bloedingen die niet meer spontaan stoppen. • • • 9 U kunt dan contact opnemen met de nurse practitioner, de oncologieverpleegkundigen of de dienstdoende uroloog: Tijdens kantooruren: 024 - 361 54 15 Na kantooruren: Verpleegafdeling Urologie 024 - 361 34 20, route 753, zone C5. Voor meer informatie: zie folders op de polikliniek Urologie over blaaskanker en chemotherapie en/of op internet: www.kwf.nl. Annuleren van afspraken Voor het annuleren van afspraken kunt u ook het contactformulier invullen op onze website: http://www.radboudumc.nl/Zorg/Afdelingen/Urologie/ UrologiePolikliniek/Pages/Contactformulier.aspx. 10 08-2014-6121 Adres Hoofdingang Geert Grooteplein-Zuid 10 6525 GA Nijmegen Volg route 753, zone C5 Adres Hoofdingang Geert Grooteplein-Zuid 10 6525 GA Nijmegen Volg route 725, Poliplein C0 Contact De polikliniek Urologie 024 - 361 38 03, bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van 8.00 - 16.30 uur (volg het keuzemenu) Verpleegafdeling Urologie 024 - 361 34 20 Radboud universitair medisch centrum
© Copyright 2024 ExpyDoc
